Catalog

' demiş. Oysa, hiç abartmamıştım. Hatta eksik bile yazmıştım. Lisede Amaç'ın, iiniversitede Boratav'ın öğrencisi oldum. Bunlar birer ayncalıktır. Bunu duyuyorum. Yazık ki, beni, istediğim gibi bir öğretmen olmaktan Türkiye Cumhuriycti'nin ulusal eğitim siyasası alıkoymuştur. ? Devletlc aranız nasıldı Dinçer'ciğim, hem toplumcu olacak sın, hem yazacaksın ve de, devlet senin yakana yapışmayacak! öyle şey olur mu? Devlet, benim yakamdan elini çekmedi hiç... Üç kez, 141. ve 142. madoelerdcn tutuklandım. Biliyorsun, bu maddcler, komünizm ve bölücülük propagandası yapmakla ve bu konularda örgütlenmekle ilişkiliydi. Üçünde de aklandım. Birinci ve ikinci tutuklanmalar, 12 Eylül'dcn önceydi. 12 Eylül'den sonra, "BirSürgünün Ezgileri" adlı şiir kitabımdan dolayı yargılandım. Istanbul Sıluyönetim Mankemelerince (I. Sıkıyönerim Mahkemesi) on yıla hüküm giydirn. Yargıtay bozdu da kurtuldum. "Şairin Yazgısı ve tksion" adlı yazımdan dolayı, Hasıbe Ayten'le birlikte yargılandık. Bu yazımdan dolayı, hapse girseydim, böylesine üzülmezdim. Hasibe'nin dergisini, Izmir Sıkıyönetim Mahkemesi Savcılığı toplattmyor ve vasaklıyor. Sesimiz dergisi böyle kapatıldı. I lasibe'nin gücü kalmadı. Bir tek şiir yüzünden, 12 gün hücrede kaldım, böylesine üzülmedım. Böyle olaylar çok. Ben, az çok biliyorum. Ama okurlar, sizi tamyanlar, merak edebilirler, Tımuroğlu'nun yırmı dört saatı nastlgeçiyor? Düzenli olarak, her gün, 04 te kalkarım. Yıkanır, tıraş olur, çalışma masasının başına geçerim. 08'e değin çalışırım. 0809 arası kahvaltı yapanm. Sonra, yine çalışmaya başlanm. Bu çalışma, saat 16 ya değin, kesintisiz sürer. Günde, bir öğün :mek yerim. Saat 16'da başlar yemeğım. u da, oir saatimi alır. 17'de yeniden çalışmaya başlanm. 19'da çalışmayı bitiririm. Saat 20'ye değin, bekâr evinin gereksinimleriyle uğraşınm. Her şün, saat 2224 arası, yabancı dille kitaplar okumaya çaüşırım. Yabancı dili unutmamak için verdiğim bir çabadır bu. Aynca, yeni kazanımlanm da oluyor. Televizyonda, habcrlcri kaçırmam. Belgesellere düşkünüm. Bale, çok sesli müzik konserıeri, opera, kaçırmadığım izlencelerdir. Beşik taş'ın maçlannı da izlerim. Atletizm yanşmalannı Kaçırmamaya özen gösteririm. Yazık ki, bu izlenceler çok kısıtlı. Haftada ya da on günde bir, evin gereksinimlerini almak ya da bir iki dostla buluşmak için Kızılay'a inerim. Bunun dışında, hep evdeyimdır. RAGIP GELENCİK S g anırım dört yıl önce, Sanat Kurumu'nda Vecini Timuroğlu'nun Yazılanından Başkalarının da Okuyacağı Mektuplar aulı deneme kitabı üstünc konuşmam istendi. O zaman elimin altında Timuroğlu'nun 18 kitabı vardı. Sanat Kurumu na hepsini götürdiim. Her birini kısaca tanıttım. Timuroğlu'yu tamyanlar çoktur; hele Ankara'da. Konuşmam sırasında şunu gözledim: Büyük bir olasılıkla dınleyicilerimin hepsi taruyordu onu. Ama 18 kitabı olduğunu bilenler belli ki azdı. Bundan olacak, onu yeterince tanıdıklarını sananların çoğu şaşkınlık belirtileri gösterdiler. Timuroğlu'nun çeşidi dallarda yazmış olması şaşkınlıklannı aynca artırdı gibi gcldi bana. Onun için konu dısına çıkmakla pek de yanlış davranmaaığımı düşündüm. Şimdi 27 kitabı var Timuroğlu'nun. Peki, çok mu yazıyor Timuroğlu? Yanıtım şöyle olacak: Onun şairliği ve yazarlığı en az elli yıl önce başlar; ama ilk kitabı ancak 1976'da, emekli olmasına üç yıl kala vayımlanmıştır. Demek ki 1976'dan beri, yılda ortalama yaklaşık 1,3 kitap yayımlamış. Onun üretkenliğinin ölçüsü olamaz bu. Timuroğlu büyük acılar yaşadı. 199596 yıllarının her gününü sevgili kızının sağlığı için çırpınarak geçirdi. Bu iki yıl boyunca kızını her gün azar azaryitirdığini gördü. Daha önce faşistlerce vurulup öldürülen dağ gibi bir oğulun acısıyla yıkılmıstı. Diyeceğim, böyle acılar yaşamasayaı daha çok kitabı olabilirdi. Bu acılara katlanabilmek için kendisini calışmaya vermiş olsa bile ki öyledir bundan ötürii üretkenliğinin arttığını sanmıyorum. Ağabey, son birsoru. Kamyondan sonra, kendinizı nastlhıssedtyorsunuz? Biz, Türkiye'nin gömüldüğü bataklığı, kamyondan önce de biliyorduk. Bugün koparılan yaygaranın güldürücü öğesi, bana göre, daha ağır basıyor. Bay Suleyman Demirel'in "milli cephe" rezilliği sergilenmeden, bugünü açıklamak olanaklı değildir. Çatlı, bir ülkücüdür. Türkeş'in silahşörüdür. Ülkücülük, Bay Demirel'in şemsiyesinin altında gelişmiştir. Bahçelievlerae, pırıl pınl yedi gencimizi katledcrkcn, Bay Demirel, "Bana, milliyetçiler cinayet işliyor dedirtemezsiniz." diyordu. Aradan 18 ytl geçti, Türkiye Cumhuriyeti'nin güvenlik güçleri ve yargı organları, katilleri bulup cezalandıramadı. Bütün bunların nedeni, salt siyasal iktidar tutkusuyla siyaset yapan, yurtsever görünüp kendisinden ve sınıfından başka hiç kımscyi ve kümeyi sevmeyen Demirel dir. Kamyon, Demirel'in attığı tohumların urünüdür. Demircl'den Özal'a, Özal'dan Bayan Tansu'ya uzanan yolun grayderi de, Bay General Kenan Kâinat'tır. Bay General de, Özal da, Tansu da, Demirel'in armağanlan değil mi? Bu sözün bir ucunun Tansu I lanım'a "saygılar" demek oldıığunu da yazıver Dinçer'ciğim. Bu söyleşı için teşekkurler ağabey. Ben teşekkür ederim. • SAYFA 6 Ilerici bir bürokrat olan Timuroğlu bürokratlığı sırasında yazmaya pek zaman ayıramamıştır. Bürokratlığının son yıllannda özellikle çeün görevler üstlendiğini de anmaLyım. Bütün bunlan onun üretkenliğini daha iyi belirtebilmek için yazıyorum. Kitaplarına girmemiş birçok yazısı olduğunu da eklemeliyim. Ayrıca, Timuroğlu adsız bir yazar olarak da çalışmıştıÇi Örneğin, Ismarlama Ders Kitapları Üzerine Bir Rapor (TDK yayını, Ankara, 1979) adlı kitabın Felsefe, Yazın, Din Dersleri, Psikoloji bölümleri onun kaleminden çıkmıştır. Timuroğlu kitaplarını benim için kabaca şöyle sınıflayıverdi: Deneme Kitapları 1) Göz Göz Olmak, Doruk Yayınları, Ankara, 1978. 2) Simavne Kadısıoğlu Şeyh Bedretün ve Varidat, Türkiye Yazıları Yayını, Ankara, 1991. 3) Yazınımızdan Portreler, Başak Yayınları, Ankara, 1991. 4) înançları Uğruna Öldürülenler, Yurt Yayınları, Ankara, 1991. 5) Yazılanından Baskalarının da Okuyacağı Mektuplar, Ankara, tarihsiz (1993 olmalı). 6) Şiirin Büyüsü Kızı Imge, Kedi Yayınları, Antalya, 1994. .. 7) Islamın "Akl"a Bakışı Üzerine Bir Deneme, Sosyal Yayınlar, Îstanbul, 1996. Şiir Kitapları 1) Bııra Yemendir, Doruk Yayınları, Ankara, 1978. 2) Tut Beni Sevda Çağırır, Sesimiz Yayınları, Ankara 1982. Ihmrogkı'nun Utaplan 3) Bir Siirgiinün Ezgileri, Yazko Yayınları, Îstanbul, 1983. 4) Kardaşım Oğul, Onur Yayınları, Ankara, 1988. 5) Merhaba Oğlum, Başak Yayınları, Ankara, 1993. 6) Bülbülleri Ne Yaptılar? Sosyal Yayınlar, îstanbul, 1994. Araştırmalnceleme Kitapları 1) Ahmet Kutsi Tecer, tş Bankası Yayınları, Ankara, 1980. 2) Ceyhun Atuf Kansu, îş Bankası Yayınları, Ankara, 1978 (iki cilt) 3) Melih Cevdet, Bilge ve Duyarlı, Prospero Yayınları, Ankara, 1994 4) Cahit Kulebi, Hırçın ve Lirik, Başak Yayınları, Ankara, 1995. 5) Orhan Kemal, ABC Yayınlan, Ankara, 1995. 6) Ahmed Arif, Diyarbakır Vakfı Yayını, Ankara, 1992. 7) Mevlâna, Bilim Sanat Kültür Vakfı Yayını, Ankara, 1996. 8) Kurtuluş Savaşçısı Atatürk, Prospero Yayınları, Ankara, 1995. 9) Atatürk Şiirleri, Spor Toto Yayınları, Ankara, 1981. 10) Dersim Tarihi, Yurt Yayınları, Ankara, 1991. 11) Türklslam Sentezi, Başak Yayınları, Ankara 1991. 12) Söylev'den Seçmeler, Tüze Yayıncılık, Ankara, 1996. Öykü 1) Minnacık Kadın, Ayça Yayın Üretim Kooperatifî, Ankara, 1984. Masal 1) Fırat'a Masallar, Sosyal Yayınlar, Îstanbul, 1990. Yukarıdaki liste gözden geçirilince görülür ki Timuroğlu 199096 yıllannda 16 kitap yayımlamıştır. Bu, bütün kitaplarının %60'ı ve yılda ortalama yaklaşık 2,7 kitap demektir. Timuroğlu bürokratlığı sırasında, gelecek için neler biriktirmiş olursa olsun, doğrusu üretkenliğin böylesi, yalnızca eski bir birikime yorulamaz. Gerçekten çalışkan bir yazar var karşımızda. limuroğlu'nun sınıflamasına göre yayımladığı kitapların %70'i deneme ve araştırmaincelemedir (deneme %26, araştırmainceleme %44). Bu iki sınıflama bölümünde toplanan kitaplar üzerinde biraz durmalc gerekiyor. îslamın " Akl"a Bakışı Üzerine Bir Deneme, adında deneme sözcüğü olsa da, Timuroğlu onu deneme saysa da, örnek bir incelemedir. Timuroğlu'nun incelemedene me kırması kimi yazıjarı, deneme kitaplarında ycr almıştır. Örneğin, Yazılanından Baskalarının da Okuyacağı Mektuplar adlı kitabındaki "Kutsal Kitaplarda ve Bilimde Aşk Yorumlan"' başlıklı uzunca yazı, bir incelcmedenemedir; çünkü, bitişi sayılmazsa incelemedir veya deneme gibi bitirilmiş bir incelemedir. O yazıdan bir inceleme kitabı çıkarabilirai. Doğrusu, denebilir ki, o yazı Timuroğlu'nun kıydığı bir incelemedir. Deneme adı altında yer almış Simavne Kadısıoğlu Şeyh Becırettin ve Varidat, Şeyh Bcdrettin üzerine bir incelemeyi ve Varidat'ın çevirisini içerir. tnançları Uğruna Öldürülenler, bence, bir deneme kitabı olmaktan çok, bütünüyle bir incelemedir. Yazınımızdan Portreler'deki portreler, doğrusu kolay kolay deneme sayılamaz. Bunlan Timuroğlu'nun beni kırmayarak yapıverdiği sınıflamayı eleştirmek için değil, onun yazarlık ırasının en belirgin yanını gösterebilmek için yazıyorum. Şimdi, yukandaki saptamalardan sonra denebilir ki, Timuroğlu araştırmacı ve incelemeci yanı, denemeci yanından ağır basan bir yazardır. Kitaplarının %60'ı araştırma inceleme sayılabilir. Timuroğlu'nun araştırma inceleme saydığı kitapları üzerinde de kısaca durmak gerekiyor. Onlardan Atatürk Şiirleri, bir inceleme olmakla kalmaz, düzenlenişi kendine özgü bir antolojidir. Bizdeki yaygın antoloii anlayışına pek uymayan bir yöntemle kotarılmıştır ve bu yanıyla antoloji hazırlamayı düşünenler için incelenmesi yararü bir kitaptır. Söylev'den Seçmeler, Atatürk'ün Nutuk'undan titizlikle seçilmiş parçalardan ve onlar arasına yerleştirilmiş ve Nutuk'un tümünü okumuyor olmanın doğuracağı eksiklikleri giaeren açıklayıcı kısa özetlerden oluşmuştur. Nutuk'un Nutuk'a çok bağlı bir özetidir. Nutuk'tan alınmış parçaların dili de özenle yenilenmiştir. Bu kitap, Timuroğlu'nun başanlı öğretmenlik yanını gösteren bir çalışmadır. Ayrıca, Timuroğlu'nun araştırmainceleme kitapları ikî kümeye ayrılır: 1) Yazınla ilgili olanlar; 2) Yazınla ilgili olmayanlar. Simavne Kadısıoğlu Şeyh Bedrettin ve Varidat, Înançları Uğruna Öldürülenler, Îslamın "Akl"a Bakışı Üzerine Bir Deneme, Kurtuluş Savaşçısı Atatürk, Dersim Tarihi, Türklslam Scntezi, Söylev'den Seçmeler (bütün ki taplarının %26'sı) ikinci kümcde yer alır. Demek ki Timuroğlu'nun ilgi alanı yazın dışına da epey taşıyor. îkinci kümedeki kitaplar onun ideolojik savaş veren ilerici bir aydın vcyazar olduğunu gösteriyor. Timuroğlu, bu yapıtlarında bir aydınlanmacı, antiemperyalist ve antifaşist olaralc çıkıyor karşımıza. Şiir kitapları (bütün kitaplannın %22'si) onun ciddi bir şiir serüveni olduğunu gösterir. Bu serüven ne zaman başlayıp nasıl gelişmiş olursa olsun, oğlu anısı güzel Kürşat'ın öldiirülmcsinden sonra, şiir onun için dinmez bir acının ve özlemin dışavurumu da olur. Kardaşım Oğul, yazınımızda az rastlanır bir yalınhkla yazılmış çağdaş bir ağıttır. Ârastırmacı ve incelemeci, şair, denemeci, öyküye ve masala da uzak duramamış bir yazıncı; aydınlanmacı, antiemperyalist, antifaşist, çağdaş anlamda ilerici bir yazar! îşte kitaplarıyla Vecihi Timuroğlu... • C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 4 1 7