Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 27 MAYIS 2025 SALI 2 olaylar ve görüşler Oysa, uzun vadede bu Anayasa, Erdoğan’ın alternatif evreni gerek yargı bağımsızlığını gerek basın özgürlüğünü, İlker Yıldız gerekse işçi haklarını ve daha pek çok SiyaSet Bilimci, yazar Demokratik hak 27 Mayıs ve özgürlüğü ürkiye’de siyaset, anayasal güvenceye yalnızca kurumsal evgili okurlarım, bugün kavuşturarak hiç kuşkusuz 27 Mayıs. Tyapıların rekabetiyle Türkiye’nin siyasal yapısını S İlk 27 Mayıs, 1960 değil, aynı zamanda ve kültürünü çok daha tarihinde, Menderes’in Çok ileriye taşımış, Demokratik gerçeklik algısının nasıl inşa Partili Düzen’in ilk darbesi hale getirmişti. edildiğiyle de şekilleniyor. olarak yaptığı Sivil İktidar Fakat aynı zamanda, Özellikle son on yılda iktidar, Darbesi’ne karşı yapılan diyalektik olarak bu askeri darbenin tarihiydi. yalnızca ekonomik ya da anayasaya karşı yapılan İkinci 27 Mayıs, 2013 güvenlik politikalarıyla 12 Mart 1971 ve 12 Eylül tarihinde, yeşili korumak 1980 askeri darbelerine de değil, “gerçekliğin anlatımı” için başlayan ve sonra yol açmış ve ülkenin bugün üzerinden de bir hegemonya Demokratik Hakların yeniden emperyalizmin ve kurmaya çalışıyor. Bu çaba, savunulmasına dönüşen dinci siyasetin pençesine sadece bir propaganda stratejisi Gezi Parkı Direnişi’nin düşmesine de yol açmıştır tarihiydi. değil; adeta bir “gerçeklik denilebilir. HHH rejimi” inşasıdır. HHH Menderes’in, Zorlu’nun İkinci 27 Mayıs, 2013 Artık Türkiye’de yalnızca “ne ve Polatkan’ın, İsmet tarihinde Taksim Gezi yaşandığı” değil, “yaşananların İnönü’nün yazılı ve sözlü Parkı’ndaki ağaçların nasıl anlatıldığı” da siyasetin olarak şiddetle karşı kesimini engellemek için temel rekabet alanlarından biri. çıkmasına rağmen, artık başladı. ordudaki gücünü yitiren Özellikle ekonomik gerçeklik Bu barışçı ve demokratik Milli Birlik Komitesi’ne, ordu protestoya iktidarın orantısız ile siyasal söylem arasında rolü dikkat çekici. Siyaset ettikleri vakitleri, millete dışındaki bir gerçekliği içinde General Cevdet bir şiddetle karşılık vermesi, açılan mesafe, bu durumun teorisyeni Sheldon Wolin’in hizmete harcasalar, belki temsil etme potansiyeline Sunay başkanlığında direnişi, Demokratik “tersine totalitarizm” kavramı, milletin gönlüne girebilmenin sahip olmasındandır. Çünkü en görünür göstergesi. örgütlenmiş olan Rejim’in, Temel Hak ve bu durumu açıklamak için bir yolunu bulabilirler” alternatif evrende açılacak bir Geniş toplumsal kesimlerin askerlerin yaptığı baskı Özgürlüklerin savunulması işlevsel olabilir. Wolin, modern sözü yalnızca muhalefeti gedik, tüm yapının çökmesine deneyimlediği yoksullaşma sonunda idam edilmeleri, hedefine yöneltti. bu darbenin üç siyasal otoriter rejimlerin klasik baskı hedef almakla kalmaz; aynı neden olabilir. ile iktidarın çizdiği Temmuz başına kadar cinayetle lekelenmesine ve devam eden ve neredeyse yöntemlerinden çok, medya ve zamanda kendi seçmenine Christopher Nolan’ın büyüme ve refah tablosu lanetlenmesine yol açtı. bütün Türkiye’ye yayılan kültür yoluyla “rızaya dayalı sunduğu alternatif evrenin iç Inception filminde olduğu arasındaki çelişki, bizi “post- Çok Partili Düzen’in Gezi Direnişi, iktidarın bir kontrol” mekanizması tutarlılığına da işaret eder. gibi, bir rüya içinde truth” (gerçeklik sonrası) ilk darbesi, Demokrat “Muhafazakâr Demokrat” kurduğunu savunur. Oysa CHP, 31 Mart yaşadığına inananlar, gerçeğe kavramına yaklaştırıyor. Parti tarafından Tahkikat maskesini düşürdüğü için, Türkiye’de de medyanın seçimlerinde birinci parti temas ettiklerinde önce Post-truth siyasette, Encümeni Kanunu ile 2002’den beri yükselme yapılmıştı. büyük bölümünün iktidar olarak zaten halkın gönlüne inkâr, sonra uyanış yaşar. kamuoyunun bilgiye değil; eğilimi gösteren seçmen Bu kanun ile bütün desteğinin tersine dönüş kontrolüne geçmesiyle girdi. Anketler, AKP ile Türkiye’de de muhalefet için duyguya, sadakate ve askeri ve sivil yargının, sürecini de başlatmıştır temel görev, bu farkındalığı birlikte, gerçekliğin toplumsal arasındaki farkın açıldığını kimliğe yaslanarak pozisyon savcı ve yargıç yetkileri 15 denilebilir. çoğaltacak siyasal anlatılar düzlemde yeniden üretildiği gösteriyor. Bu durumda aldığı bir zemin oluşur. Bu milletvekiline veriliyor, yani Osman Kavala’nın geliştirmektir. bir alan oluştu. Burada Erdoğan’ın söylemi, yalnızca bağlamda siyasi lider, klasik kuvvetler ayrımı yerle bir yıllardır hapiste Alternatif evrenin yalnızca bilgi değil, duygu da gerçeği çarpıtan bir siyasal anlamda bir programın ediliyordu! tutulmasının, Tayfun katmanları ancak sorgulama Bu 15 milletvekili sivil yönlendirilir. Böylece alternatif strateji değil, belki de artık Kahraman ve temsilcisi olmaktan çıkıp ya da asker, herkesi yoluyla kırılabilir. Genç arkadaşlarının da hapse evrende tüm olumlu gelişmeler kendi inandığı bir anlatı bir inanç sisteminin hem suçlayacak hem atılmalarının esas nedeni, kuşaktaki eleştirel potansiyel, Erdoğan'ın kararlılığına; tüm haline gelmiş durumda. odağına yerleşir. Türkiye’de yargılayacak hem de Gezi Direnişi’nin, İktidarın büyükşehirlerdeki siyasal sorunlar ise “muhalefetin Ancak bu inşa edilmiş Cumhurbaşkanı Erdoğan mahkûm edecekti; Demokratlık maskesini dönüşüm, her siyasal beceriksizliği”ne bağlanabilir gerçeklik çatırdamaya etrafında şekillenen politik kararlarının temyizi de düşürmüş olmasından dönüşümün iktidar tarafından duruma gelir. başladı. 2019 ve 2024 yerel bağlılık, tam da bu tür bir yoktu. kaynaklanmaktadır cezalandırılması ve artan Görevi, muhalefetin ve Bu sistemin en dikkat çekici sanıyorum. dönüşümün belirtisidir. seçimleri, büyükşehirlerdeki basının rejim aleyhtarı HHH ekonomik sıkışmışlık, boyutu, iktidar partisine oy Öyle ki seçmenler kişisel iktidar kayıpları, seçmenin faaliyetlerini soruşturmaktı. Değerli okurlarım, Türkiye bu kırılmanın zeminini veren seçmenin rasyonel değil olarak deneyimledikleri artık bu anlatıyı sorgulamaya Öyle anlaşılıyordu ki Cumhuriyeti, Demokratik oluşturuyor. Ve eğer bu kırılma ekonomik zorluklara rağmen, dogmatik bir bağlılıkla hareket başladığını gösteriyor. Menderes, seçmen desteği Rejim deneyiminde çok derinleşirse, Türkiye uyanabilir. “herkesin arabası var, etmesi. Böyle bir politik çok azaldığı için iktidarı bedel ödemiş, çok mesafe Yaşanan kırılma Gerçekliğin, yalnızca anlatılan kriz yok” gibi söylemleri sistemde parti programından, yitirdiğini fark ettiğinden, kat etmiş ve fakat en değil, ortak akılla doğrulanan basını sansürleyerek ve uyanış yaratabilir sonunda “Demokratik, Laik benimseyebiliyor. adaydan ya da performanstan CHP’yi kapatarak seçime ve Sosyal Hukuk Devleti” bir şey olduğunu yeniden bağımsız bir sadakat ilişkisi Bu anlam arayışının gidecekti. yozlaştırılarak “Şahsım Tersine totalitarizm hatırlayabiliriz. oluşmuştur. Bu da siyaset temsilcisi ise muhalefet Askerlerin bir bölümü, Devleti” noktasına kadar Bu durumu yalnızca bilgi ek- Ama iktidar cephesinde içinde en çok Ekrem biliminin “karizmatik otorite” buna karşı 27 Mayıs geriletilmiştir. sikliğiyle değil; ideolojik in- her şey bu rüyanın sürmesi İmamoğlu figüründe vücut tanımıyla örtüşür. darbesini yaptı. İnanıyorum ki bilime, şanın bireyin gerçeklik algısı- için seferber ediliyor. Çünkü buluyor. İmamoğlu’nun Her ne kadar, Kurucu tarihe, insanlığın doğasına İnşa edilen gerçeklik nı şekillendirmesiyle açıkla- o rüya yıkıldığında, yalnızca Meclis, 1961’de kabul aykırı olan bu gerileyiş, 2019’dan beri sistematik edilen dünyanın en ileri, en bütün baskılara rağmen, mak gerekir. Başka bir deyişle, İşte bu nedenle Erdoğan’ın bir siyasal iktidar değil; onun biçimde hedef alınması, demokratik Anayasasını ilk seçimlerde telafi bu anlatı bireylerin sadece neye CHP lideri Özgür Özel’e etrafında kurulan bütün bir 18 Mart’ta diplomasının yapmış olsa da 27 Mayıs edilecek ve halkımız inandıklarını değil, neyi gerçek söylediği “Şu anda elindeki hukuk olarak iptal edilmesi inanç sistemi çökecek. Darbesi, üç politikacıyı layık olduğu gerçek kabul ettiklerini de belirliyor. boş veya dolu sandalye sana ve 19 Mart’ta gözaltına Ve işte tam da bu yüzden, idam ederek işlediği siyasal Demokratik Parlamenter Bu alternatif evrenin yeter. Tepe tepe kullan. Erken alınması ve tutuklanması katmanlar kırılmasın cinayetle damgalandı. Rejime kavuşacaktır. inşasında medyanın taşıyıcı seçim hesaplarıyla heba onun bu alternatif evrenin istiyorlar. 27 Mayıs’a giden yol yaşamlarının birdenbire tükenmesi üzerine mal bir “Tahkikat Komisyonu” hareketlerini denetim kılmıştı. 27 Mayıs hareketini Doç. Dr. HÜNE r TUNCEr kıtlıkları boy gösterdi ve kurması üzerine, İstanbul altında tutmak için askeri destekleyenler; üniversite ekonomik zorluk ve darlık 1954-1955 yıllarında; Türk Lirası’nın yüzde 330 birlikleri kullanmaya gençliği, öğretim üyeleri, içine düştüğünü gören sabit ile Ankara’da öğrenci tarımsal üretim daralması, oranında devalüe edilmesi başlaması ile ordu memurlar gibi eğitim gelirli kitlelerin Demokrat gösterileri başlamıştı. ihracattaki duraklama, düzeyleri yüksek ancak Parti (DP) iktidarına karşı sonucunda, sabit gelirlilerin Tahkikat Komisyonu; kışlasından çıkartılarak izlenen liberal ekonomi tutumları değişmeye satın alma gücünde büyük istediği kişileri politikanın içine çekilmişti. 1950’lerdeki ciddi ekonomik politikaları sonucunda başladı. Bunu algılayan bir düşüş yaşandı. Bu sorgulayabiliyor, Öte yandan genç subaylar, daralmadan bunalmış ithalattaki artışla DP iktidarı, 1957'de erken koşullarda iyice gerilen tutuklayabiliyor, her DP yönetiminin laiklikten kitlelerdi. birlikte ortaya çıkan mal seçimlere gitme kararı iktidar-muhalefet ilişkileri, türlü yayını yasaklayıp ve Atatürk Devrimlerinden 27 Mayıs’ta Milli zenginliğine karşı başlayan Türkiye’yi bir siyasal toplatabiliyor, gazeteleri ödün vermesinden büyük Birlik Komitesi, kansız almıştı. 1957 seçimlerinde enflasyonist baskılar, ayaklanma ortamına doğru rahatsızlık duyuyordu. bir biçimde iktidara DP, yine en fazla oyu kapatabiliyor, gerekli ABD’nin borç vermedeki sürüklemekteydi. 27 Mayıs hareketi, el koymuştu. Komite, almakla birlikte, bu kez gördüğü her türlü araç, gereç isteksizliği ve kentlere 1955’ten itibaren kitlelerin iktidardaki DP hükümetinin Menderes hükümetini yüzde 50’den daha az oyla ve belgeye el koyabiliyor, yığılmayı sürdüren nüfusa ekonomi alanındaki ülke aleyhine yürüttüğü devirmek ve bazı anayasal yetinmek zorunda kalmış siyasal toplantıları iş alanı açmakta doygunluk beklentileri düş kırıklığına politikaya son vermek isteyen değişiklikler yapmak ve ayrıca, Cumhuriyet Halk yasaklayabiliyordu. Bu noktasına erişen sanayi, dönüşünce, hükümet de subayların gerçekleştirmiş suretiyle yeniden sivil Partisi’nin (CHP) TBMM’deki komisyonun çalışmaları gizli ekonomide duraksamaya giderek sorgulanmaya olduğu bir hareketti. Bu yönetime geçilebileceğini sandalye sayısını önemli olup kararlarına kesinlikle neden olmuştu. 1956'daki başlanmıştı. Öte yandan hareket, diktatörlüğe öngörmekteydi. 27 Mayıs ölçüde arttırmasını itiraz edilemiyordu. Bu dünya ekonomik daralması DP’nin muhalefeti giden DP iktidarına tepki hareketinin ardından engelleyememişti. Öte kararlara karşı çıkanlar, da saydığımız bu susturmaya yönelmesi, niteliğindeydi. DP’nin bir “Kurucu Meclis” yandan CHP, seçimlere hile bir ila üç yıla kadar hapis olumsuzluklara eklenince, hem TBMM içinde hem de özellikle iktidarının son oluşturulmuş, bu meclis karıştırıldığını ileri sürerek, cezasıyla cezalandırılıyordu. 1950’lerin başında hızla dışında siyasal gerilimin yıllarında iç politikadaki bugün hâlâ en ilerici, DP iktidarının yasallığını da Artan hukuksuzluk gelişen ve yılda yüzde 10 tırmanmasına neden sertlik yanlısı tutumu ve demokratik ve hukuk devleti sorgulamaya başlamıştı. civarına varan ekonomik oluyordu. Demokrat Parti DP iktidarının, 1960 neden olduğu ekonomik ilkesine bağlı anayasa Tahkikat Komisyonu büyüme duraksamıştı. hükümetinin, Meclis ilkbaharında artan bunalım, yeni bir yönetimin olarak kabul edilen 1961 yetkileriyle donatılmış olan oluşturulmasını gerekli Anayasası’nı yapmıştır. Bu koşullarda, 1957’de bütün kaynakların huzursuzluğu ve öğrenci Türkiye’nin varlığını tüm dünyaya …Lozan Antlaşmasına imza koymayan İttihat ve Terakki döneminden beri onaylattıran Lozan Barış Antlaşması; Türkiye’de çok partili sistem mücadelesi, ABD, bugün yeni yeni sorunlar yaratıyor. özgürlüğün, ulusal egemenliğin ve Türkiye 21. yüzyılın eşiğinde bir yol daha çok iktidardaki ve muhalefetteki bağımsızlığın açık ve net duyurusudur. partiler arasında sürdürülmesine kavşağına doğru hızla sürükleniyor. Bu Cephede süngüyle kazanılan zafer kavşağa açılan yollardan biri Sevr’e, öteki rağmen, siyasi mücadele aslında müzakere masasında kaybedilmemiş, karizmatik bir lidere karşı bir parti de Lozan’a doğru gidiyor… İsmet İnönü’nün müthiş diplomatik mensuplarının mücadelesi şeklinde yeteneği bu toprakları Türk ulusuna geçmiştir. Bunun ilk örneği Türkiye vatan yapmıştır. Cumhuriyeti’nin kurucularından İsmet yoruz. İnönü’ye karşı Demokrat Partililerin mücadelesidir. 13,5x23- 136 sayfa- İnceleme 13,5x20,5 – 276 sayfa- İnceleme 12,5x19,5- 384 sayfa- İnceleme