Catalog

Sağnak 5 ŞUBAT 2025 ÇARŞAMBA 6 İNCELEME Nüfus mübadelesi “Türk topraklarında yerleşmiş Rum-Ortodoks dininden Türk uyrukları ile Yunan topraklarına SINAN MEYDAN yerleşmiş Müslüman dininden Yunan uyruklarının  1 Mayıs 1923 tarihinden başlayarak zorunlu Siyasetteki gri Tarihten mübadelesine girişilecektir.” (Lozan Türk-Rum nüfus Mübadelesine İlişkin Sözleşme, madde 1) alan ve etiksizlik Müslümanlar mübadele dışında Günümüze tutulacaktı. İstanbul belediye sınırları u ana kadar Millet İttifakı’ndan içinde 30 Ekim 1918 gününden seçilerek CHP’ye katılan Ş önce yerleşmiş tüm Rumlar, milletvekilleri: İstanbul’da kalacaktı. Lozan Barış İYİ Parti’den Nimet Özdemir, Antlaşması’nın 14. maddesi ile İmroz Bilal Bilici, Aykut Kaya, Ayşe Sibel (Gökçeada) ve Bozcaada halkı da Yankıömeroğlu, Ümit Özlale. ürkiye’nin yoğun gündeminde mübadele dışı tutulurken Lozan’a DEVA Partisi’nden Selma Aliye yakın geçmişin önemli kilometre ek, 24 Temmuz 1923 tarihli bir Kavaf. Ttaşlarını hatırlamak çok kolay protokole göre Türkiye’ye bırakılacak olmuyor. Örneğin, geçtiğimiz hafta, Demokrat Parti’den Salih Uzun, Karaağaç’ın Ortodoks Rum halkı, 30 Ocak, Cumhuriyet tarihi için Cemal Enginyurt. mübadele edilecekti. Ayrıca yine çok önemli bir günün; Lozan’daki Bu manzara, 2023’te başarısızlığa Lozan’da, 30 Ocak 1923’te, “Sivil “Türk-Rum Nüfus Mübadelesi uğrayan Millet İttifakı ruhunun Tutsakların Geri Verilmesi ve Savaş Sözleşmesi”nin 102. yıldönümüydü. hâlâ halka dayatıldığının kanıtı. Tutsaklarının Geri Verilmesine Mübadil dernekleri dışında neredeyse Kılıçdaroğlu, tarikatçılar, siyasal Atina yakınlarında, Anadolu’dan İlişkin Türk-Yunan Antlaşması” kimsenin hatırlamadığı bu önemli Yunanistan’a giden mülteci çocuklar. İslamcılar, sağcılar, AKP eskileri ve imzalandı. Buna göre karşılıklı olarak günde Büyükçekmece yeni Osmanlıcılar ile oluşturulan Millet savaş esirlerinin de mübadelesi Belediyesi’nin organize ettiği TBMM’nin verdiği İttifakı’na gerekçe oluşturmak için yapılacaktı. “Suyun Ötesinden Geleli Tam 14 maddelik “Lozan 2021’de “21. yüzyılın temel kavramı 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan 102 Yıl Oldu” başlıklı anma Yönergesi”nde, demokrasidir, sağ sol kavramları yok Barış Antlaşması’nın 37-45. etkinliğinde mübadeleyi anlattım. azınlıklar konusunda burada” demişti. maddelerinde azınlıkların korunması “Esas mübadeledir” O zaman da bunun solu yok etmek hükümlerine yer verildi. Antlaşmanın Mora İsyanı’ndan Girit denilmekle birlikte, anlamına geldiğini ve aslında sağcı bir 45. maddesinde “Türkiye’nin Türkiye Lozan’da, İsyanı’na eğilime işaret ettiğini vurgulamıştım. Müslüman olmayan azınlıklarına önce savaş esirlerinin O ittifak yüzünden CHP listelerinden Her şeyden önce -genelde tanınan hukuk, Yunanistan mübadelesini istiyordu. sanıldığı gibi- Türk-Rum nüfus 38 siyasal İslamcının milletvekili tarafından da kendi ülkesinde Ancak İngiliz Lord mübadelesine 1923’te Lozan seçildiğine ve TBMM’de ikinci bulunan Müslüman azınlıklar için Curzon, savaş Batı Trakya topraklarını kaybetti. Konferansı’nda birdenbire karar Cumhuriyetçi bir tasarım yapıldığına tanınmıştır” denilerek mübadele eserlerinin mübadelesinin görüşüleceği Bulgaristan ile Osmanlı arasında verilmedi. Lozan’da neden Türk- dışında bırakılan tanık olduk. Akşener’in masayı 1 Aralık 1922 tarihli oturumda ansızın, imzalanan İstanbul Antlaşması aynı Rum nüfus mübadelesine gerek azınlıkların hakları karşılıklı olarak dağıttıktan sonraki değişimini, “Savaş esirlerinin mübadelesiyle zamanda ilk mübadele antlaşmasıydı. duyulduğunu anlayabilmek için 1821- güvenceye alındı. Davutoğlu’nun AKP’ye yeniden ilgili ve geciktirilmez bir sorunu, Çünkü bu antlaşma ile Türk-Bulgar 1923 arasındaki yaklaşık yüz yıllık Mübadele dini temelde yapıldı. yanaşma çabalarını gördük. Türkiye ile Yunanistan arasındaki sınırının her iki tarafında 15 km’lik sürecin belli başlı kırılma noktalarını iyi Bu nedenle İç Anadolu’da yaşayan Ancak CHP yönetimi akıllanmadı; nüfus mübadelesi sorununu alanda oturanlar mübadele edilecekti. bilmek gerekir. Türk Ortodoks Karamanlılar ve Doğu yine sağcıları, siyasal İslamcıları, incelemek üzere komisyonu Antlaşma, Edirne ve Kırklareli 1821 Yunan İsyanı (Mora Trakya’da yaşayan Türk Ortodoks AKP eskilerini “Atatürk’ün toplantıya çağırdığını” söyledi. civarındaki Bulgarların Bulgaristan’a Ayaklanması) sonunda Mora ve Orta Gagavuzlar ile Yunanistan Epir- partisi” dedikleri partiye katıyor. Daha sonra Milletler Cemiyeti adına göçünü öngörürken, Bulgaristan’a Yunanistan’daki Müslüman Türkler Çamerya bölgesindeki Müslüman Birileri bunu “güçlenmek” Dr. F. Nansen Türk-Rum nüfus bırakılan yerlerde yaşayan Türklere katledilmeye başlandı. Arnavutlar da mübadeleye dahil olarak yorumlasa da aslında mübadelesi hakkında hazırladığı bir ise 4 yıl içinde Osmanlı topraklarına 4 Nisan 1826 tarihinde İngiliz ve edildiler. ana muhalefet kendisini içten raporu taraflara sundu. İsmet Paşa, göç edip etmeme hakkı tanıyordu. Rus diplomatlar tarafından 1923 Lozan Mübadele çürütüyor. Bu isimler, seçime doğru önceden bildirilen resmi gündemde 2-15 Kasım 1913 tarihleri arasında hazırlan Petersburg Protokolü’nün Sözleşmesi ile yaklaşık 1 milyon pozisyon alıp yeniden milletvekili olmayan bir konunun bu oturum Edirne’de toplanan Mübadele daha ilk maddesinde, kurulması 200 bin Ortodoks Rum Türkiye’den seçilmek için CHP’ye girerken, programına alınmasına “hayret ettiğini” Komisyonu’nun, Haziran-Ekim düşünülen “Özerk Yunan Prensliği” Yunanistan’a gönderilirken, yaklaşık partinin direksiyonu yine sağa söyledi. Buna karşın Dr. F. Nansen’in 1914’e kadar sürdürdüğü çalışmalar topraklarında Türklerle Rumların yan 700 bin Müslüman Türk de raporunu ilgiyle dinlediğini de belirtti. kırılıyor. Kılıçdaroğlu’nun başlattığı sonunda Bulgaristan’dan 48 bin 570 yana yaşayamayacakları belirtildi. Yunanistan’dan Türkiye’ye geldi. Yunan Venizelos, Dr. Nansen’in ve CHP’yi ortanın sağına çeken Müslüman, Türkiye’den 46 bin 767 Fransa ve İngiltere kralları ile Rusya Lozan Mübadele Sözleşmesi teklif ettiği mübadele ilkelerini kabul helalleşmenin devamıdır bu da. Bulgar ile mübadele edildi. İmparatoru arasında 6 Temmuz öncesi Türkiye’den Yunanistan’a ettiğini bildirdi. İsmet Paşa ise nüfus Yüz yıllardır Rumeli’de yaşayan on 1827’de, 7 açık 3 gizli maddeden gidenlerin sayısı yaklaşık 1 milyon mübadelesini kabul etmekle birlikte Bağışıklık sistemini binlerce Müslüman, Balkan Savaşları oluşan Londra Protokolü yapıldı. Bu kişidir. Mübadele sözleşmesi sonrası bunun yaratacağı sorunlara dikkat sırasında katledildi. Sadece Edirne’de protokolde, Müslüman Türklerin gidenlerin sayısı ise yaklaşık 200 bin zayıflatan geçişkenlik çekti. Özellikle mübadil Türklerin bu 225 binden fazla Müslüman, Bulgar Mora’dan ayrılması ilkesi daha belirgin kişidir. Lozan Mübadele Sözleşmesi Uzun ile Enginyurt’a CHP Genel sırada büyük zorluklar çekeceğini ordusunun esareti altında açlıktan hale getirildi. Nitekim protokolün 2. öncesi Yunanistan’dan Türkiye’ye Başkanı Özgür Özel’in rozet taktığı anlattı. Lord Curzon ise hiç arzu hayatını kaybetti. Savaştan sonra maddesinde “Rumlar ile Müslümanlar gelenlerin sayısı yaklaşık 200 bin grup toplantısını izlerken, aklıma hafta etmese de mübadelenin “zorunlu” imzalanan antlaşmalarla Rumeli’de arasında uzun süredir devam eden kişidir. Buna karşın Lozan Mübadele başında Türkiye Komünist Partisi olması gerektiğini belirtti. “Gönüllü kalan Müslümanların haklarının savaş ve anlaşmazlık gerekçesiyle Sözleşmesi sonrası gelenlerin Genel Sekreteri Kemal Okuyan’ın mübadeleye karar verilirse bunun korunması kabul edildiği halde ve bundan böyle karşılıklı kötülük sayısı ise yaklaşık 500 bin kişidir. basın toplantısında söylediği şu sözler uygulanması aylar gerektirecektir” Müslüman Türklere yapılan baskılar yapmalarının önlenmesi amacıyla Bu rakamlar, Lozan’da mübadele geldi. dedi. durmadı. Bu nedenle Balkanlardaki birbirlerinden ayrılmalarının gerekli antlaşması yapılmadan önce adı “Türkiye’de AKP ile CHP’yi Lozan’da İsmet Paşa, Türkiye’deki Müslüman Türkler, mallarını mülklerini görüldüğü” vurgulanıyordu. Protokole konmamış bir mübadele sürecinin birleştiren çok geniş bir alan var. tüm Rumların -İstanbul Rumları bırakarak Anadolu’ya göç ettiler. göre bölgeden ayrılacak Müslümanlar, çoktan başladığını göstermektedir. İmamoğlu’nun şu andaki en da dahil- mübadele edilmesini I. Dünya Savaşı öncesinde 1 Yunan ana karası ile adalardaki emlak Bu nedenle 1923 Lozan Mübadele ve Patrikhane’nin Türkiye’den önemli danışmanı, geçen seçimde Temmuz 1914’te Yunanistan ile ve arazilerini Rumlara satacaktı. Sözleşmesi’nde mübadele 1923’ten çıkarılmasını istedi. Müttefikler Davutoğlu’nun en önemli kişisiydi. Osmanlı arasında da bir mübadele İşte 1923’te Lozan’daki Türk-Rum değil -11 yıl geriden- 1912’den buna karşı çıktı. Bunun üzerine, alt Bu geçişkenlik az buz bir geçiş değil. antlaşması imzalandı. Buna göre nüfus mübadelesinin temel gerekçesi, başlatıldı. komisyonda Türk heyeti, 30 Ekim Bu geçişkenlik yüzünden CHP’nin Ege Makedonya’sında yaşayan 94 yıl önce bu protokoldeki ifadeyle 1918 (Mondros Ateşkes Antlaşması) bağışıklık sistemi çok zayıf.” Müslümanlarla Doğu Trakya ve Aydın “karşılıklı kötülüğü önlemek”ti. Mübadeleyi anlamak öncesi İstanbul’a yerleşmiş (etabli), AKP ile CHP’yi buluşturan vilayetindeki (İzmir ve civarı) Ortodoks 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı 1923 Lozan nüfus mübadelesi İstanbul doğumlu Rumların mübadele gri alanın genişliği, sonuçta Rumların gönüllü mübadelesi için sonrası 14 Eylül 1829 Edirne -bazen iddia edildiği gibi- bir dışı kalmasını önerdi. Buna karşın AKP’ye yarıyor. Böylece iktidar, anlaşıldı. Ancak kısa süre sonra I. Antlaşması ile Yunanistan’ın bağımsız demografik mühendislik değil, yaklaşık Türk uyruklu olmayan, Türk Dünya Savaşı çıkınca bu antlaşma karşısında ana muhalefet olarak bir devlet olmasına karar verildi. 100 yıldır devam eden çatışmaların uyruklu olsa da İstanbul doğumlu uygulanamadı. Fakat bu sırada antiemperyalist, kamucu, gerçek 22 Mart 1829’da İngiltere, Fransa ve savaşların yarattığı toplumsal olmayan ve 30 Ekim 1918’den yaklaşık 450 bin Rum Anadolu’dan anlamda laik bir seçenek olasılığını ve Rusya arasında imzalanan Londra travmaya son verme amacı taşıyan sonra İstanbul’a yerleşmiş olan Yunanistan’a geçti. Yaklaşık 250 bin Protokolü ile Yunanistan’daki yok ediyor. Seçmenler de gri uluslararası bir çözümdür. 1821’den Rumlar ile Pendik-Maltepe ve Kartal Müslüman Türk de Yunanistan’dan Müslüman halk ile Osmanlı’daki Rum 1922’ye kadar, yaklaşık 100 yıllık alandaki düzen siyaseti içinde Rumlarının mübadeleye dahil edilerek Türkiye’ye göç etti, ettirildi. Karşılıklı halkın karşılıklı mübadelesi önerildi. sürede, isyanlar, çatışmalar, savaşlar tercih yapmaya zorlanıyor ve İstanbul’dan çıkarılmasını istedi. göçler, Kurtuluş Savaşı sırasında 3 Şubat 1830’da İngiltere, Fransa sonucunda Türklerle-Rumlar arasında çoğunlukla çelişkiler yüzünden Patrikhane’nin ise siyasi yetkilerinin ve sonrasında da devam etti. Aralık ve Rusya arasında yapılan yeni birlikte yaşamanın asgari koşullarının kafası karışıyor; birçok kişi de bunu elinden alınması şartıyla İstanbul’da 1922’ye kadar Doğu Trakya ve bir Londra Protokolü ile “Bağımsız ortadan kalkması ve karşılıklı göçlerin sindiremeyip kararsızlar arasına kalmasını kabul ettiğini bildirdi. Anadolu’dan yaklaşık 1 milyon Yunanistan” kuruldu. Bu devletin çok artması nedeniyle Lozan’da son katılıyor. Sonunda Lozan Mübadele Antlaşması, Ortodoks Rum Yunanistan’a göç etti. sınırları 1832’de tekrar düzenlendi ve çare olarak mübadeleye başvuruldu. büyük oranda Türk heyetinin önerdiği 200 bin civarında Müslüman Türk de Lozan’da mübadele, Milletler Cemiyeti yine garantör devletlerin baskılarıyla ‘Dün dündür, bugün bugündür’ biçimde şekillendi: Batı Trakya’daki Yunanistan’dan Türkiye’ye göç etti. Rumeli yönünde genişletildi. temsilcisi Dr. F. Nansen’in raporuyla Örneğin Enginyurt, 2019’da Müslüman Türklerin ve İstanbul’daki 1832 sınır düzenlemesi uyarınca gündeme geldi. Lord Curzon, “zorunlu yenilenen İstanbul seçiminden Ortodoks Rumların mübadele Lozan’da Mübadele mübadeleyi” savundu. Venizelos Yunanistan’a bırakılan yerlerde önce MHP Ordu milletvekili iken, dışında kalmasına karar verildi. ve İsmet Paşa da -belli şartlarla- yaşayan Müslüman Türklerin tahliyesi görüşmeleri AKP’li Binali Yıldırım’ı desteklerken Ayrıca Patrikhane’nin de siyasi mübadeleyi kabul ettiler. Çünkü bir yıl içinde bitirilmeye çalışıldı. Mustafa Kemal Atatürk’ün İmamoğlu hakkında şunları söyledi: yetkileri elinden alınması koşuluyla gelinen noktada mübadeleden daha Bölgedeki Müslüman Türklerin başkomutanlığındaki Türk “İmamoğlu Belediye başkanı İstanbul’da kalması kabul edildi. gerçekçi bir çözüm yoktu. Mübadele çoğu Anadolu’ya göç etti. Böylece ordularının 26 Ağustos-30 Ağustos olduktan sonra ilk söylediği ‘Kıbrıs kolay olmadı. Mübadele sırasında Yunanistan’dan Türkiye’ye ilk nüfus 1922 tarihleri arasındaki Büyük Lozan’da mübadele Rum meselesi çözülmelidir’ oldu. ve sonrasında acılar yaşandı. Bugün göçü 1830’ların başında gerçekleşti. Taarruz’da Yunan ordularını Türkiye’ye başkan mı oldu, dışişleri mübadele genelde bu acılar üzerinden 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sözleşmesi bozguna uğratması ve 9 Eylül-18 bakanı oldu da haberimiz mi yok da değerlendirilse de mübadele sonunda, 2 Temmuz 1881’de, 30 Ocak 1923’te Lozan’da 19 Eylül 1922 arasında Anadolu’nun ‘Kıbrıs Rum meselesi çözülsün’ diye sayesinde suyun her iki yanında daha Osmanlı İmparatorluğu ile Yunanistan maddelik “Türk ve Rum Nüfus Yunan işgal kuvvetlerinden tamamen ilk beyanatını verdi. Anlıyoruz ki bu büyük acılar yaşanmasının önüne Krallığı arasında imzalanan İstanbul Mübadelesine İlişkin Sözleşme temizlenmesi sonrası Anadolu’dan geçildi. Ayrıca mübadele Türkiye ve bir projedir. Daha önce Makarios’un Sözleşmesi ile Yunanistan’a bırakılan ve Protokol” imzalandı. Buna ve Doğu Trakya’dan yüzbinlerce Yunanistan’ın uluslaşma sürecine heykelini Beylikdüzü’ne dikme yerlerdeki Müslüman Türkler, Selanik’e göre mübadelenin başlangıç tarihi, Rum, Yunanistan’a göç etti. 1923 olumlu katkıda bulundu. İki ülke sevdasını yaşayan İmamoğlu, ‘Kıbrıs ve bugünkü Türkiye’ye göç ettiler. Balkan Savaşları’nın başlangıcı, Lozan Mübadele Sözleşmesi’ne arasında mübadeleden kaynaklı Rum Meselesi çözülmeli’ diyerek 1897-1898 Girit İsyanı sırasında 18 Ekim 1912 tarihi kabul kadar Rumların çoğu Türkiye’yi sorunlar 1930’larda Türk-Yunan gerçek niyetini ortaya koydu. Bu ve sonrasında da Girit’teki Müslüman edildi. Sözleşmeye göre “Türk terk etmişti. Kasım 1922’de Lozan dostluğunun kurulmasına kadar bizi rahatsız etti. Seçimden önce Türklerin çoğu Girit’ten ayrılıp topraklarında yerleşmiş Rum- görüşmeleri başladığında Türk- devam etti. Türkiye’ye göç etmek zorunda kaldılar. kendisine ülkücü diyen ve dedirten Ortodoks dininden Türk uyrukları Rum nüfus mübadelesi zorunlu 1923 Lozan nüfus mübadelesi, İmamoğlu, seçimden sonra 1 Mayıs’ta ile Yunan topraklarına yerleşmiş görünüyordu. Bu nedenle Milletler Milletler Cemiyeti onayıyla yapılan Balkan Savaşları’ndan sol yumruğunu havaya kaldırıp tek yol Müslüman dininden Yunan Cemiyeti temsilcisi Norveçli Dr. dünyadaki ilk büyük çaplı nüfus uyruklarının 1 Mayıs 1923 tarihinden devrim türküleri söylemeye başladı. Birinci Dünya Savaşı’na F. Nansen bir mübadele raporu mübadelesidir. Bu yönüyle dünyaya Seçimden önce cemaatlere, başlayarak zorunlu mübadelesine hazırlamıştı. Osmanlı Devleti, 1912-1913 Balkan da örnek olmuştur. girişilecekti.” İstanbul’da oturan vakıflara, tarikatlara selam söyleyen Lozan’a giden İsmet Paşa Savaşları sonunda 29 Eylül 1913’te Rumlar ile Batı Trakya’da oturan Kaynakça cumhuriyet.com.tr’de İmamoğlu, seçim biter bitmez başkanlığındaki Türk heyetine imzaladığı İstanbul Antlaşması ile ‘Cemaatlere, vakıflara ve derneklere parayı kestik’ dedi. Hayırdır İmamoğlu, seçimden sonra kimden icazet aldın? Tartışmalara neden olan d evlet d enetleme Kurulu düzenlemesini idare hukukçusu Günday’a sorduk: ‘HDP ile ilişkim yok’ diyor ama seçimden sonra ‘Selahattin Demirtaş en beğendiğim siyasi liderdir’ diyor. Biz de diyoruz ki Demirtaş’ı beğenen Belediyelere istedikleri gibi müdahale! adam İstanbul Büyükşehir Belediye başkanı olmamalıdır.” İREM KARATAŞ yürütebilecek. söyledi. Yeni düzenlemelenin üç kalmadı” diye CHP’lilere “Bu partiye Tartışmaların odağında yer alan noktada sorun içerdiğini belirten konuştu. Öte benzemek için gelmedim” diyen evlet Denetleme Kurulu’na Metin Günday düzenlemeyle nelerin olabileceğini Günday, “Anayasaya göre mevcut bir yandan CHP ülkücü Enginyurt, bugünlerde (DDK) her kademedeki idare hukukçusu Prof. Dr. Metin belediye başkanı, göreviyle ilgili bir yasanın iptaline katıldığı TV programlarında Ddevlet görevlisini görevden Günday Cumhutiyet’e anlattı. suç sebebiyle hakkında soruşturma ilişkin Anayasa Mahkemesi’ne İmamoğlu’nun cumhurbaşkanı uzaklaştırma yetkisi veren düzenleme Günday, yeni düzenlemeyle belediye veya kovuşturma açılması halinde başvurmaya hazırlanıyor. Söz konusu adaylığı için bastırıyor. Sormayacak önceki gece Resmi Gazete’de başkanları da dahil olmak üzere görevden uzaklaştırılabilir. Mevcut düzenleme, 2017’de cumhurbaşkanı mıyız bu ne çelişki diye? Belli ki yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yapılan tüm kamu görevlilerinin, hukuki düzenlemeyle birlikte belediye kararnamesinde yer almış ancak düzen siyasetinde ne sağ sol var ne yeni düzenlemeyle denetim yetkisi bir soruşturmaya muhatap olmasa başkanlarını görevden uzaklaştırmak Anayasa Mahkemesi tarafından iptal de etik! bulunan DDK artık idari soruşturma bile görevden uzaklaştırılabileceğini için cezai bir soruşturmaya gerek edilmişti. l İSTANBUL