Catalog

3 AĞUSTOS 2024 CUMARTESİ KÜLTÜR 11 Türk tiyatrosunun usta ismi Genco Erkal, son yolculuğuna uğurlandı Şiirlerle, türkülerle, Genco abi... ıl: 1996. Yirmili yaşların başındayım. Sivas kıyımı yeni. Türk Tabipleri Birliği Ytarafından Behçet Aysan Şiir Ödülü verilmeye başlanmış. Ödül törenine Genco Erkal davet edildi. O dönem Erkal, Mehmet Ulusoy’un rejisiyle “Simyacı”yı oynuyor bir yandan. Muazzam bir turne trafiği olduğunu ALKIŞLARLA VEDA biliyoruz. Böyle sıkışık zaman diliminde kolay değil, Behçet Aysan özelinde bir gösteri sergilemek ama bizi kırmadı ve geldi. an kanseri nedeniyle Sahnede Nâzım’la başlayan ve Aysan’la biten bir şiir gösterisi sundu. O günden çarşamba günü yaşamını sonra neredeyse bütün konuşmalarımız Kyitiren, Türk tiyatrosuna Sivas katliamı üstüneydi. Bu görkemli damga vuran isimlerden Genco buluşma benim için “Sivas ‘93” oyununun Erkal’a dün sevenleri son ilk masa başı çalışmasının başladığı görevlerini yaptı. gündür. Daha sonra Genco abi, Max Frisch’in “Aymazoğlu ve Kundakçılar”ını Erkal için İstanbul’da Harbiye sahneye koydu ve oynadı. Oyundan sonra Muhsin Ertuğrul Sahnesi’nde bir görüşmemizde “Sivas için bu oyunu tören düzenlendi. Törene, eski oynuyorum ama yetmiyor!” demişti. CHP Genel Başkanı H Altan Öymen, “Sivas ‘93” tipik bir belgesel oyundu. Yaşanan bu korkunç katliamın, yine o güne İstanbul Büyükşehir dair belgelerden yola çıkarak dizgesini Belediye Başkanı oluşturuyordu. Arka planında ise katliama MEHMET S. Ekrem İmamoğlu, ait, slayt, film, fotoğraf, ses bandı, gazete ve AMAN Şişli Belediye Başkanı dergi haberi, el ilanı gibi veriler kullanarak Emrah Şahan, eski eserin belgesel niteliğini geliştirici unsurları Genco Erkal’ın cenaze töreni karşımıza sistemli bir biçimde çıkarıyordu. Başbakan Yardımcısı Hikmet için Muhsin Ertuğrul Sahnesi’ne Erkal, Sivas’ta yaşanan ortaçağ kıyımına Çetin katıldı. Ayrıca gazetemizin gelenler salona sığmadı. Erkal, ilişkin araştırma ve soruşturma sürecini genel yayın yönetmeni Mine Esen, konuşmaların yanı sıra şiir ve bir yöntem gibi kullanarak kendi evrenini müzikle uğurlandı. yazarlarından Dikmen Gürün, oluşturmuştu. Yaşananların ardında yatan gerçekleri ortaya koymaya, kamu vicdanını Bedri Baykam ve Aslı Selçuk, adaleti de içine alacak şekilde harekete Haldun Dormen, Turgut Kazan, geçmeye katkı sağlama arzusundaydı. Filiz Kerestecioğlu, Fazıl Say, Belgesel tiyatronun öncüsü Peter Weiss ‘Gülhane Parkı’nda ceviz ağacıydı’ Nejat Yavaşoğulları, Emre Kınay, tiyatronun “ezilmişlerin ve mahkûm Şevket Çoruh, Levent Ülgen, edilmişler”in yanında saf tuttuğunu TÖRENDE konuşan İBB efsane tiyatro sanatçısı belirterek bu noktada yansız ve tarafsız Orhan Alkaya, Mert Fırat’la bir yaklaşımın olamayacağının altını çizer. birlikte sanat dünyasından Başkanı Ekrem İmamoğlu olarak uğurluyoruz. Aynı Gerçekten de Genco abi, kendi sesi ve pek çok isim, Devrimci İşçi da “İyi ki bu şehirden, zamanda cesareti karşısında soluğunu eser boyunca hissettiriyordu. Bir Sendikası üyeleri, Çağdaş Yaşamı bu dünyadan bir Genco saygı duyarak uğurlamak yandan otel içinde üç şaire Metin Altıok, Destekleme Derneği üyeleri, ailesi Behçet Aysan ve Uğur Kaynar’a uzanıyor, Erkal geçti. İyi ki onunla istiyorum. Toplumun bir yandan da otel dışında yaşananları ve sevenleri de törende yer aldı. aynı dönemde yaşadık. sorunlarını ele alan, ayrıntılandırıyordu. Töreni, Erkal’ın sahne Gülhane Parkı’nda bir eğitici tavrı bizim için çok H arkadaşlarından Tülay Günal Ülkemizde 60’lı yılların ortalarından ceviz ağacıydı, biz de onun kıymetliydi. Haksızlığa karşı sundu. Fazıl Say ve Serenad itibaren dönemin politik rüzgârının da Altan farkındaydık. En çetin durmak konusunda böyle Ekrem İmamoğlu Bağcan, Nâzım Hikmet’in etkisiyle belgesel tiyatroya dair gösterimler Öymen cevizler onun dallarında eğitici olduğu için saygıyla gerçekleştirilmeye başlandı. Heinar “Memleketim” şiiriyle “İnsan Kipphardt’ın “Oppenheimer Olayı”, Alain yetişti. Kendisini bu ülkenin uğurluyorum” dedi. İnsan” eserini seslendirdi. Decaux’un “Rosenbergler Ölmemeli”, Enzensberger’in “Havana Duruşması”, ‘Merhaba Genco’ Peter Weiss’in “Soruşturma”sı gibi düzeyindeki çöküntüleri Kalabalık salona sığmadı, dışarı Gazetemizin yazarı eserler seyirciyle buluştu, bunu tiyatro taştı. Fuayede ve salon dışında tetiklemektedir. Bu yazınımızdaki belgesel tiyatronun Dikmen Gürün, törende bağlamda iktidarda olanlar bekleyen yurttaşlar, Erkal’ın “Şah iyi örnekleri izledi. Özellikle 2000’lerden yaptığı konuşmasına, tarafından Genco aleyhinde Damarım” oyununda ona eşlik eden sonra Genco Erkal’ın “Sivas ‘93” adlı “Genco Erkal, bugün ve dün açılan davalar Ercan Çağıran-Gökhan Çağıran’ın, oyununa kadar belgesel tiyatro kapsamında tiyatroyla soluklandı geniş kitlelerle buluşan bir sahne olayına lafı güzaftır” ifadelerini Ahmed Arif’in şiirinden bestelediği ve tiyatroya soluk tanıklık etmedik. Bunda, onun bir kullandı. “Dağlarına Bahar Gelmiş tiyatro oyununun ne zaman ve nerede verdi, kurucularından Memleketimin” türküsüyle, “Genco Törende konuşan Fazıl sahnelenmesi gerektiğini iyi bilen, öngörülü, olduğu Dostlar Tiyatrosu Erkal ölmedi kavgamızda yaşıyor”, Say, Erkal’la pek çok projede tecrübeli bir sanat adamı olmasının etkisi 55 yaşını geride büyük. Ancak politik tiyatroların günümüzde “İşçi sınıfı seni unutmayacak” birlikte olduğunu belirterek, bıraktı. Ben ona güle oyunlarla kendini gösterdiğini büyük darbeler yediği de bir gerçek. sloganlarıyla Erkal’a veda etti. “Ondan tek başına mücadeleyi güle demek yerine, merhaba belirterek “İnsan aklının Sansür mekanizmasının etkisi, oyunların Daha sonra Teşvikiye Camisi’ne öğrendik. Hepimize çok şey zaman zaman seyirciyle buluşmasının Genco Erkal, merhaba Dostlar özgürlükleri tetikleyen gücü götürülen Genco Erkal’ın verdi. Nâzım Hikmet’in yasaklı engellenmesi, kimi akademik çevrelerin Tiyatrosu demek istiyorum” toplumlar üstünde hakimiyet cenazesini burada da çok sayıda döneminde Genco Erkal çok bedel bu türe “modası geçmiş” bir söylemle sözleriyle başladı. Gürün, Dostlar kurmak isteyen baskıcı yönetimleri yaklaşması, sendika ve örgütlerin eskisi insan karşıladı. Kalabalık ödeyerek onu yaşattı” dedi. Tiyatrosu’nun, Türkiye’de siyasi rahatsız etmiştir. Bunun kadar sanata ilgi göstermemesi, politik nedeniyle Teşvikiye Caddesi trafiğe gerilimin ve gençlik olaylarının tiyatro anlayışı üzerinde buldozer etkisi sonucunda uygulanan baskı ve Sevenleri salona sığmadı kapandı. Sevenleri, daha sonra yarattı. Dahası, Özal liberalizminin tırmanışta olduğu yıllarda 1971 sansür, o ülkenin sosyo-ekonomik Usta sanatçıyı son yolculuğuna cenaze arabasını alkışlarla takip gölgesinde oluşan çıkar dünyasının parayı muhtırasından hemen önce anlamda çöküşüyle de bağlantılıdır. uğurlamak isteyen yurttaşlar, ederek cadde boyunca yürüdü. en büyük değer ilan etmesi, tüketim kurulduğunu, ödün vermeyen çılgınlığının toplumu sarması, paradan para Günümüzde bu topraklarda Harbiye Muhsin Ertuğrul Genco Erkal’ın naaşı Zincirlikuyu politikaları, duruşu ve sahnelenen kazanmanın engellenemez çekiciliğinin yaşananlar, ülkenin kültür Sahnesi’ni hıncahınç doldurdu. Mezarlığı’nda toprağa verildi. savunulmasıyla, meşhuriyet çağının yükselen ivmesiyle kuşaklararası değerler değişime uğradı. H Niye bunları yazıyorum? Memleketimizin Genco Erkal ile güneşin sofrasında alacalı tarihi Genco Erkal’ın tarihidir. Cumhuriyet sonrası tiyatromuzdan söz açacaksak onun adını hemen ilk sırada GENCO Erkal’ın haberini sabah Ankara Sanat Tiyatrosu, Dostlar yazarız. Sorumlu aydın kimliği ders güneşinin doğumundan birkaç dakika Tiyatrosu’nun değerini kavramış niteliğindedir. O, hiçbir zaman gerçek öncesinde, kendisine ait sosyal medya olmamın sonucunda, ondan aldığım anlamıyla sanatın gücünü kullanan bir hesaplarından yapılan paylaşımla “Bir meslektaşımla tiyatro konuşmak tiyatroyu ayakta tutmanın gündelik popülist öğrendim. Ne yazık ki kabullenmek iyi geldi” mesajı değerli bir ödül ağırlığı söylemlere, isimlere, “star sistemine” Erkan Aydın istemeyerek beklediğim taşır bende. Duygusal yolculuğumda dayanmadığını bildi. Ve bunu sanatta KONUK bir haberdi ancak ise onun istridyenin içindeki inci ışığı hiç sönmeyen bir yıldız olarak YAZAR Osmangazi’de kitap kalmayı başararak yaptı. Tiyatro için salt sadece gidişini değil, olduğunu söyleyerek tutkulu olduğu oyunculuğun değil, aynı zamanda sahnenin NEDIM bizden götürdüklerini deniz imgesiyle tanımlayabilirim tüm unsurlarını (yönetmen, çevirmen, yazar, ve kahve bir arada SABAN de kabullenmeyi hassasiyetini! dramaturg) layığıyla kullanarak üstün bir reddederek ateş Devrimciler yalnız değildir ama performansla çıktı seyircinin karşısına. OSMANGAZİ Belediyesi, aynı alır gibi kaleme almak istedim bu devrimciler kırılgandır. Bu duygularla 1959’da “Çöl Faresi” oyununda başlayan çatı altında ilçeye kazandırdığı “yaşatma” yazısını! Anma ve veda uğurluyorum ustamı! Oynadığı tiyatro yaşamını tam 173 oyunla pekiştirdi. Hasan Âli Yücel Dünya Klasikleri sözcüklerini Genco Usta’nın devrimci “Bir Delinin Hatıra Defteri”, sadece Dahası her yeni oyununun bir öncekinden Kütüphanesi ve Genç Kafe’yi görüşleriyle bağdaştıramadığım için Türkiye’nin değil, Fransa Tiyatrosu’nun daha fevkalade olması için çaba gösterdi. düzenlenen törenle hizmete açtı. bir yaşatma yazısı diyelim buna! da ilk tek kişilik oyunudur ve evet, Zoru başardı. Ülke ilk defa tek kişilik Osmangazili kitapseverler, zengin kitap oyunları onun sayesinde tanıdı. “Bizim Evet, büyük ozan Nâzım Hikmet’i şunu çok iyi biliriz ki o hepimizdeki memlekette kimse izlemez” bu türü denildiği koleksiyonuna sahip kütüphanenin sahnede layıkıyla yaşatmış olan delinin hatıraları bir içe kapanışın değil, yerde gökyüzüne fişek gibi fırladı. raflarından aldıkları Türk ve dünya onun, Nâzım dizeleriyle “hoşça kal” toplumsal belleğin izlerini taşır. H klasiklerini konforlu bir ortamda demesi ölüme lirik bir anlam katabilir Genco Erkal’ı sahnede ilk Bundan birkaç yıl önce ona dava okurken gençler de uygun fiyata ama hayır, “Ben kavgamı kafamda izlediğinizde büyülenir, ikinci açıldığında, sevgili Fazıl Say, Fransız kahvelerini yudumlayabilecek. götürüyorum” dizelerini kim yazarsa izleyişinizde kendisini tekrar ettiği şeftali yapmaya çalıştığımız sokak lider Charles de Gaulle’ün Sartre yazsın kabul etmem mümkün değil. sanrısına kapılarak büyük bir günah tiyatrosu provalarımıza dayanıyor için söylediği söze gönderme yaparak ‘İsmini yaşatıyoruz’ Evet, kendimizi “güneşin işler, tekrar tekrar izlediğinizde tanışıklığımız. Bugün ölüm haberiyle “Genco Erkal Türkiye’dir” demişti. Ne 10 bin kitap kapasitesine sahip sofrasında, dostların arasında” soluklanırsınız. Onu alkışlamakla acı ki konumuz Genco Erkal’a, yüz yüzleşmek nasıl kolay olmadıysa, Hasan Âli Yücel Dünya Klasikleri metrede tiyatro sanatımızın en büyük olduğu düşüncesiyle avutabiliriz, ödeyemezsiniz borcunuzu, tiyatrodan jetonlu bir telefondan oyununun koşucusuna açılan dava... Konumuz, onu Kütüphanesi, Osmangazi Belediyesi’nin evet, bir zamanlar işçi kollarını çıktığınız anda kavgasını kafanızda yasaklandığı haberini vermek de gözümüzden sakınırken geldiğimiz son ilçeye kazandırdığı dokuzuncu örgütleyerek bir şeftalinin bin şeftali taşımaya başlarsınız. Seyircisi olarak kolay olmamıştı. Ancak hiç kolay nokta... Konumuz, doğadan, yaşamdan, kütüphane oldu. Osmangazi Belediye olması kavgasını veren Dostlar kalmaz, kavga arkadaşı olmak için olmayan başka bir şey, Genco haktan, adaletten yana bir sanatçıya reva Başkanı Erkan Aydın, “Günümüzde Tiyatrosu’nun serüveninde bir içe çabalarsınız. Erkal’ın dostluğunu kazanmak oldu görülenler... Konumuz, ahlaksız ticaretin, milli eğitimin durumunun içler acısı dönüş olduğunu düşünebiliriz, Dünya Tiyatro Günü olarak seçtiğimiz benim için. ilkesiz siyasetin, niteliksiz eğitimin, emeksiz olduğunu görüyoruz. O yüzden Hasan ancak hayır, bu kavganın kafada günün ertesinde doğmuştur Genco zenginliğin, vicdansız hazzın, insaniyetsiz Âli Yücel, İsmail Hakkı Tonguç gibi götürülmesine dayanmaz yüreğimiz! Toplumsal belleğin izleri Erkal. Bunun bir tesadüf olmadığını bilimin, gösterişe dayalı ibadetin, kanunsuz isimler çok önemli. Hasan Âli Yücel adaletin olduğu yerde bir sanatçıya Artık güneşin sofrasında dost anlamak için onun vücuda getirdiği Belgeselinde kendisini başka yaşatılanlardı. Konumuz geniş, acılı, gibi kıymetli bir öğretmen ve eğitim kalmadığı düşüncesine teslim Galileo’ya tutun dürbünü. Öldüğü kimsenin anlatmasını istemeyen hüzünlü. adamının ismini, burada yaşatıyor olmak, Dostlar Tiyatrosu’nun öksüz gecenin karanlığına değil, armağan Genco abi, arkasından benim yazmamı Ama biz onun öğütlediği yerden bakmaya, olmaktan dolayı büyük mutluluk dostlarına yaraşmaz! ettiği kavgayla yaşatın onu! Tiyatroda ister miydi, bundan emin değilim. dirençten yana olmaya devam edeceğiz. duyuyoruz. Bir sonraki kütüphanemize Çok eskiye, 80 darbesi sonrasında, bir söz vardır, ışığı almasını bilmek, Akademik yolculuğumda bir öğrenci H de İsmail Hakkı Tonguç’un adını Dostlar Tiyatrosu’nun sığındığı aydınlık kadar önemlidir. hassasiyetiyle yolculuk duraklarının her Genco abi, her şey için çok teşekkür ederim. vereceğiz” diye konuştu. Baro Han’da bir şeftaliyi bin (Ustanın ölümünden altı saat sonra) birinin Robert Lisesi, Genç Oyuncular,