Catalog

EKONOMİ DOLAR AVRO ekonomi@cumhuriyet.com.tr STERLIN FAİZ BORSA 11 6 OCAK 2021 ÇARŞAMBA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 7.4280 4.9 kuruş 9.1170 4.1 kuruş 10.1050 3 kuruş 14.93 0.03 puan 1490 5.87 puan 3128.84 39.52 lira 465.07 4.97 lira Özellikle salgın ve üretimde dışa bağımlılık, 2020’nin dış ticaretine damga vurdu İhracat düşüşle kapattı Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), dün küresel Covid19 salgınının etkilerini görmek açısında merakla beklenen 2020 yılı dış ticaret verilerini dün açıkladı. Buna göre, 2020 yılının tümünde 2019’a kıyasla ihracat yüzde 6.26 düşüşle 169.5 milyar dolara inerken, ithalat yüzde 4.32 artışla 219.4 milyar dolar ve açık yüzde 69.12 artışla 49.9 milyar dolara çıktı. İhracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 86’dan yüzde 77.3’e geriledi.. 20 milyar dolar eksik Aralık ayında ise 2019’un aynı ayına kıyasla ihracat yüzde 15.97 artarak 17.8 milyar dolar, ithalat yüzde 11.75 artarak 22.4 milyar dolar olGeçen yıl ihracat yüzde 6.3 azalışla 169 milyar dolar, ithalat yüzde 4.3 artışla 219 milyar dolar oldu. Dış ticaret açığı ise yüzde 69 artışla 50 milyar dolara çıktı. du. Açık yüzde 2.17 düşüşle 4.6 milyar dolara inerken, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 76.7’den yüzde 79.6’ya çıktı. Bu sonuçlara göre, son yeni ekonomi programındaki (YEP) yıllık ihracat gerçekleşme tahmini 3.6 milyar dolar, ithalat tahmini 15.4 milyar dolar aşılırken, 2019 sonunda açıklanan YEP’teki 2020 ihracat hedefinin 20.5 milyar dolar, ithalat hedefinin 12.1 milyar dolar altında kalındı. Sonuçları yorumlayan Ticaret Bakanı Pekcan, zor bir yılın aralık ayında güçlü bir ihracatla tamamlanmasının önemli olduğuna ve 2021 yılı beklentilerine yönelik iyimserliği artırdığına dikkat çekti. Buna karşın Pekcan, bu yıl küresel ticarette toparlanma beklenmesine rağmen pandemi öncesindeki seviyelere ulaşılamayacağının öngörüldüğünü de söyledi. ‘En yüksek rakam’ TİM Başkanı İsmail Gülle de aralık ayı ihracatının Cumhuriyet tarihinin en yüksek aylık rakamı olduğunu vurguladı. Aralık ayında 22 sektörün ihracatını artırdığına işaret eden Gülle, 2021 yılı hedeflerinin ise 184 milyar dolar olduğunu hatırlattı. Öte yandan, aralık ayında ihracat büyük sektörlerden otomotivde yüzde 10.3, hazırgiyimde yüzde 25.3, çelikte yüzde 24.8 arttı. Tarımdaki artış da yüzde 15.3 oldu. l Ekonomi Servisi HALKBANK’LA IŞBIRLIĞI TOBB’den 1.5 milyon işletmeye destek Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ile Halkbank, Paraf Ticari Kredi Kartı ile Güvenceli Tedarik Zinciri Finansmanı Anlaşması imzaladı. Satıcıya tahsilat güvencesi ve alıcıya da 18 aya kadar vade imkânıyla ödeme esnekliği sunulacak anlaşmadan TOBB çatısı altındaki 1.5 milyon işletme yararlanabilecek. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Halkbank Paraf ticari kredi kartı sayesinde esnafın vadeli mal alım satımı, bankalardan kredi çekmekte ve çek senet gibi işlemlerinde yaşadığı problemlerin sona ereceğini duyurdu ve “Bu kart ile alıcı ve satıcının güven içinde alışveriş yapmasının önü açılıyor” dedi. Halkbank Genel Müdürü Osman Arslan ise “Bu anlaşmanın kartı üzerinde TOBB logosu da bulunan, Paraf KOBİ Kredi Kartı olacak. Sahiplerine yapacakları satın alımlarda, esnek taksit ve vade imkânı sağlayacak” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Bilgisayar fiyatları yıllık bazda ortalama yüzde 95.2 arttı. 38 maddenin fiyatı yüzde 50’den fazla arttı: Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) büyük tartışmalar yaratan enflasyon (TÜFE) sepetinde 418 madde bulunuyor. Aralık 2020 sonuçlarına göre, yıllık bazda bu maddelerin yedisinin fiyatı yüzde 100 ve üstünde, 31’inin fiyatı yüzde 5099 arasında arttı. Yine, 116 maddenin fiyatı yüzde 2049, 139 maddenin fiyatı yüzde 1019 ve 98 maddenin fiyatı da yüzde 09 oranları arasında yükseldi. 22 maddenin yıllık fiyatı ise düştü. l Ekonomi Servisi 391 MİLYON TL ÖDENECEK Avrasya Tüneli’nin faturası ağır oldu İstanbul’da 2020 için 23 milyon 932 bin 650 araç geçiş garantisi verilen Avrasya Tüneli’nden, geçen araç sayısı 11 milyon 740 bin 343, geçmeyen araç sayısı ise 12 milyon 192 bin 307 oldu. Geçmeyen araçlar için Hazine’den KDV dahil 48 milyon 769 bin 228 dolar karşılığı, 391 milyon 870 bin 500 lira ödenecek. Avrasya Tüneli’nde, 20172019 yıllarında da geçmeyen araçlar için Hazine’den 100 milyon doları aşkın ödeme yapıldı. Sözcü gazetesinin haberine göre, Avrasya Tüneli’nin 2020 faturası CHP Zonguldak Milletvekili ve TBMM KİT Komisyonu üyesi Deniz Yavuzyılmaz’ın CİMER’e yaptığı başvuru ile ortaya çıktı. Yavuzyılmaz, “2016’da açılan tünel için hedef hiçbir zaman tutturulamadı. Hazine’den her yıl milyonlar akıtılıyor. Geçiş garantili köprü, tünel, otoyollar kara delik oldu” dedi. l Ekonomi Servisi DEĞERİ 340 MİLYON DOLAR Kümaş Manyezit Erdemir’e geçti Yıldız Holding’in iştiraki Kümaş Manyezit’in OYAK bünyesindeki Erdemir’e satışı için anlaşma imzalandı. Gözde Girişim tarafından KAP’a yapılan açıklamaya göre, yüzde 49’u Yıldız Holding AŞ’ye, yüzde 51’i ise Gözde Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı AŞ’ye ait olan Kümaş Manyezit Sanayi AŞ’nin toplam sermayesinin yüzde 100’ü Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları TAŞ’a, 340 milyon dolar işletme değeri üzerinden devredilecek. Yıldız Holding Üst Yöneticisi Mehmet Tütüncü, “Ana faaliyet alanlarımız olan gıda ve perakendeye odaklanarak büyüme stratejimizi sürdürürken, girişim sermayesi şirketimiz Gözde Girişim aracılığıyla farklı sektörlerdeki yatırımlarımıza devam ediyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Vergi ve fiyat artışları, bu yıl TÜFE’yi etkilemeyecek alanlara yönlendirildi Enflasyon ayarlı zam! Fiyatı kamu tarafından belirlenen ürünlere yapılan zamlar ya da vergi artışları, enflasyon ve bütçe gelirleri üzerinde doğrudan artış yönlü etkiye sahip. Ancak 2021 yılı başındaki zamlar ve vergi ayarlamalarında bu kez geçmiş yıllardan farklı bir strateji izleniyor. Otoyola yüzde 26 Bankacılara göre bu strateji, fiyatı kamu tarafından kontrol edilen ürünler kaynaklı enflasyonu ciddi şekilde sınırlayan bir etki yaratıyor. Bir bankanın Hazine masası işlemcisi “Bu TCMB’nin dezenflasyon trendi için çok önemli” dedi. Bir başka bankacı da hükümetin 2021 için aldığı fiyat belirleme politikalarında sadece asgari ücretin enflasyona negatif etki edecek şekilde belirlediğini, geri kalan alanlarda enflasyonun “tek belirleyici” olduğunu ifade etti. Bu konuda örnekler de veren bankacılar, enflasyon sepetinde yüzde 5.71 ile en belirgin ağırlıklardan birine sahip olan sigarada vergi indirimine gidilirken, bu tür etkisi olmayan alkollü içecekler ya da köprü ve otoyol ücretlerinde vergi artışlarının sırasıyla yüzde 17 ve yüzde 26 gibi yüksek seviyelerde uygulandığına dikkat çektiler. Yine, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun yeni tarifesine göre, tüm tüketici gruplarının elektriğe ödediği fiyat yüzde 6’ya yakın artırıldı. TÜFE içinde elektriğin yüzde 2.86 payı olduğu göz önüne alındığında, bu kanaldan enflasyona tamamı ocak ayında olmak üzere 17 baz puan civarında doğrudan katkı bekleniyor. Geçen yıl elektriğe yaklaşık yüzde 32 zam yapılmıştı. Bankacılar ayrıca, enflasyonun ilk 34 ayda yükseleceğini, ardından düşüşe geçeceğini tahmin ediyor. l Reuters ELEKTRIK VE DOĞALGAZ OCAK AYINI ÇARPACAK Aralık ayında, aylık yüzde 1.25 artan, yıllıkta yüzde 14.6’ya yükselen enflasyonu (TÜFE) değerlendiren ve TL’deki değer kaybının gecikmeli yansımalarına atıf yapan Merkez Bankası, yıllık artışın ana belirleyicisinin temel mallar olduğunu vurguladı. Bu kapsamda dayanıklı mallarda birikimli döviz kuru etkileri, talep koşulları ve uluslararası metal fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak fiyat artışları alt kalemler genelinde güçlü seyrettiğin belirten banka, örneğin aylık fiyatların beyaz eşyada yüzde 5.97, otomobilde yüzde 3.95 ve mobilyada yüzde 3.29 arttığına dikkat çekti. Böylece dayanıklı mal yıllık enflasyonu da yüzde 30.4’e ulaştı. Gıda grubunda yıllık enflasyonun baz etkisiyle sınırlı ölçüde gerilediğini, ancak tarımsal emtia fiyatlarındaki gelişmelerin de etkisiyle bu grupta fiyatların artış eğilimini sürdürdüğünü kaydeden banka, haberleşme fiyatlarında internet ücreti kaynaklı artışlar olurken, diğer hizmetler grubunda sağlık hizmetleri, sigorta ve avukatlık ücretlerindeki artışların öne çıktığı raporlaştırdı. Merkez Bankası’nın değerlendirmesine göre, ayrıca elektrik, doğalgaz ve İstanbul şebeke suyu zamları ocak ayında enerji grubu fiyatlarını olumsuz etkileyecek. l Ekonomi Servisi BANKACILIK KULISLERI HAREKETLENDI, İŞ BANKASI ’HABERLER ASILSIZ’ DEDI ‘Adnan Bali görevinden ayrılıyor’ iddiası Adnan Bali Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Adnan Bali’nin, bu görevinden ayrılmayı planladığı belirtildi. Haber Bloomberg haber ajansında yer aldı. Yine bankacılık kulislerinde konuşulanlara göre, bu ayrılma sonrası Bali’nin İş Bankası Yönetim Kurulu’nda yer alması, zaman içinde de yönetim kurulu başkanlığına getirilmesi bekleniyor. Bu haberler üzerine İş Bankası’ndan dün akşam saatlerinde KAP’a yapılan açıklamada ise Bali’nin görevinin başında olduğu, daha önce duyurulan ve bugün yapılacak basın toplantısında soruları yanıtlayacağı belirtildi. Nisan 2011’den buyana genel müdür olan Adnan Bali, 1986 yılında İş Bankası Teftiş Kurulu Başkanlığı’nda müfettiş yardımcısı olarak göreve başladı. 2004 yılında Galata Şubesi Müdürü de olan Bali, 30 Mayıs 2006’da genel müdür yardımcılığı görevine atandı. 1962, Gaziantep İslahiye doğumlu olan Bali, Orta Doğu Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü mezunu. l Ekonomi Servisi ‘Yeni’ Türkiye’de mutfağın enflasyonu Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), aralık ayı enflasyon tahminlerini açıkladı. Türkiye, 2020 yılını tüketici fiyatlarında yüzde 14.60, üretici fiyatlarında ise yüzde 25.15’lik artış ile sonlandırmış oldu. Yılsonu itibarıyla karşılaştırdığımızda, 2019’da tüketici fiyatlarında enflasyon oranı yüzde 11.84, 2018’de ise yüzde 20.30 olarak gerçekleşmiş idi. Enflasyon, kuşkusuz bir sonuç; ulusal ekonomide mal, hizmet ve işgücü piyasalarındaki dengesizliklerin ve tıkanıklıkların bir sonucu. Nihayetinde de ekonomi idaresinin topyekun sorumlu olduğu bir sonuç. Türkiye’nin özellikle son üç senedir izlediği dengesiz ve deyim yerindeyse tahrip edici ekonomi politikaları bir bütün olarak bir araya geldiğinde karşımıza bu tablo çıkıverdi: Son üç yılda birikimli olarak yüzde 37 artmış bulunan tüketim malı fiyatları... Tüketici fiyatları düzeyindeki genel artış böyle iken, aslında tüketicileri çok daha yakından ilgilendiren alt kalemlere yakından bakmak daha açıklayıcı olmakta. Örneğin toplam tüketim sepeti içerisinde yüzde 22.77 ile en fazla ağırlığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler kümesinde 2020’nin enflasyonu yüzde 20.61 düzeyinde yaşanmış. Ulaştırma hizmetlerinde yıllık enflasyon yüzde 21.12, konut sektöründe ise yüzde 9.59. Bu üç sektörün tüketici sepetindeki toplam ağırlığı 52.73, yani “ortalama” bir tüketicinin harcamalarının yarısı bu üç kalemde yaşanmakta. 9 Temmuz 2018 sonrası Türkiyesi’nin enflasyonu Ama biz tekrar son üç yılın enflasyon hesabına geri dönelim. Son üç yıla damgasını vuran olgu, 9 Temmuz 2018 itibarıyla Türkiye’de gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ya da genel söylemiyle Yeni Türkiye rejiminin kurgulandığı dönem. Enflasyonun detaylı hesabını bir de söz konusu dönem için yapalım. Ortalama tüketici (ya da medyatik deyim ile sokaktaki vatandaş) açısından en önemli kalem, elbetteki mutfak enflasyonu, yani gıdanın fiyatı. Aşağıda TÜİK verilerinden derlenen grafik, 2018’in ağustos ayını başlangıç kabul ediyor ve gıda enflasyonunu aylar itibarıyla izliyor. Karşılaştırma için de genel TÜFE düzeyiyle birlikte sergiliyor. Kaynak: TÜİK Tüketici Fiyat İstatistikleri Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi döneminde (Ağustos 2018’den günümüze) gıda ve alkolsüz içkiler mallarında (mutfakta) yaşanan toplam enflasyon yüzde 47.37. Yani son iki buçuk sene içerisinde Türkiye tüketicisi gıda mallarına yaklaşık yüzde 50 daha pahalı fiyat ödemekte. Yukarıdaki grafik, gıda enflasyonunu, genel TÜFE endeksiyle karşılaştırıldığında, 2020 sonu itibarıyla genel tüm mallar fiyat ortalamanın yaklaşık 10 puan daha üstünde seyrettiğini gösteriyor. Bu basit hesabı diğer alt kalemlerle yaptığımızda da benzer sonuçlar elde ediyoruz: Toplam enflasyon konutta yüzde 32, ulaştırmada yüzde 34 olarak gözleniyor. İçinde bulunduğumuz dönemin en önemli harcama kalemi olarak izlediğimiz sağlık harcamaları için ise birikimli enflasyon yüzde 40 düzeyinde gerçekleşmiş. Yeni Türkiye’de halk giderek daha hızlanan enflasyonla karşı karşıya; gıda mallarını da artık çok daha pahalıya satın almak zorunda. Yukarıda kısaca vurguladığımız üzere enflasyon, kuşkusuz bir sonuç; ulusal ekonomide mal, hizmet ve işgücü piyasalarındaki dengesizliklerin ve tıkanıklıkların bir sonucu. Nihayetinde de ekonomi idaresinin topyekun sorumlu olduğu bir sonuç.