Catalog

14 29 MAYIS 2020 Rize’nin Pazar ilçesinde çay üretimi yapan Sevim Taşkın Zordur bohçayı çayla doldurmak Karadeniz’de yaş çay hasadı 20 Mayıs’ta başladı başlamasına ama üretici için öncesinde epey sıkıntı yarattı. Koronavirüs nedeniyle sınırlar kapalı olduğu için çoğunluğu Gürcistan’dan gelen mevsimlik işçiler, bu hasada yardımcı olamadı. Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun’da yapılan çay hasadı için başka şehirlerde yaşayan üreticilere ulaşım için özel izin çıkarıldı. Ordu gibi başka illerden bulunan işçilerle bahçelerde faaliyet aksamadan başladı. Çay üretiminin Türkiye’de yüzde 65’inin gerçekleştirildiği Rize’nin Pazar ilçesindeki üreticilerden biri de dört çocuk annesi Sevim Taşkın... O yıllarda makasla kesim yapılmadığı için elleriyle çay toplamaya sekiz yaşında başlamış. Bugün 59 yaşında ve hâlâ çay bahçelerinin başında... Sağlık sorunları yüzünden artık bahçede çok çalışamasa da bu bir gönül işi; işçilere yemek yapıyor, başlarında duruyor. Şehirler arası ulaşımın kapatılabileceğini duyar duymaz hemen İstanbul’dan Pazar’a gelmişler. Ünye’den gelen 4 işçiyle geçen haf ta hasada başladılar. Birer dönümlük dört bahçeden yılda yaklaşık 78 ton yaş çay elde ediyorlar. Kota gereği bunun 1.1 tonunu Çaykur’a, geri kalanını ise özel bir firmaya satıyorlar. Hasadın üçte biri işçiye, ikisi bahçe sahibine kalıyor. Çay işçiliğinin gündeliği 250 lira. Çaykur’un bu yıl yaş çay için belirlediği kilo alım fiyatı ise 3 lira 40 kuruş. Sevim Hanım için çay bahçelerinde dolaşmak bir tutku... Eşi Mehmet Taşkın, mali müşavir olduğu için önce Rize, sonra da İstanbul’da yaşamışlar. Yaklaşık 17 yıl memleketlerine hiç gelmemişler. 2005’te memleket hasretiyle doğup büyüdükleri topraklarda bir ev yapıp, çay bahçelerini yeşertmeye karar vermişler. Çocuklarının hiçbiri çay üretimiyle ilgilenmiyor. Ona göre çay tarımı kârlı bir iş ama gençler bu kazancı yeterli bulmuyor; “Çay işi gençlere zor geliyor. Hep yaşlılar ilgileniyor. Bu yüzden işçi tutuluyor, yarıya veriliyor. Karadeniz’de kimse çay bahçesini yabancılara satmaz. Herkes çocuklarına,torunlarına kalsın ister. Gelecekte olacakları tahmin zor.” FİGEN YANIK figenyanik13@gmail.com Çay, tiryakisi için tutku, üreticisi için zahmeti bol bir emek... Genç Karadenizlilere ise bahçede çalışmak hiç cazip gelmiyor. Çay toplamaya sekiz yaşında başlayan Sevim Taşkın’ın gözünden dünden bugüne çay bahçelerini dolaştık. Çayın yanına hamsili mısır ekmeği “K ışın Karadeniz’de hamsi tuzlanır. Yazın da en çok hamsili mısır ekmeği yapılır. Çay toplanırken de yenir. Biber, patlıcan, soğanı mısır unuyla karıştırıp, içine hamsi de koyup pişirilir. Kuru çay eskimez, rutubet almazsa 10 yıl geçse de içilebilir. Ne kadar beklerse, o kadar güzelleşir. Çocukluğumda annem bize siyah çay içirmezdi. Hep ıhlamur içerdik. Çayı şöyle demleriz: Demliğe kaynar su doldurup üstüne 45 kaşık çay koyarız. Altındaki çaydanlığa soğuk su doldururuz. 20 dakikada çaydanlıktaki su kaynayana kadar çay demlenmiştir.’’ En zoru ot temizlemek “Çay toplamak bir günde öğrenilir. meyve verir. Beş yılda bir budanır. ÇoÇaya makası vurunca sola çevire cukluğumda işçi tutulmaz, komşular ceksin, torbasına dolacak. Bu iş kolay birbirine imece usulü yardım ederdi. ama en zoru hasattan 8 10 gün önce Kendin biçersen çay üretimi çok kârlı. ot temizlemek. Sırt ağrısı, kemik sızısı Ama gençler çok narin, bu işle hiç ilgibitmez. Yılda üç, hatta bazen dört kez lenmiyor. 28 yaşındaki oğlum Can bir çay hasadı yapılır. İlki mayısta başlar, gün ‘Ben de çay toplayacağım’ dedi. sonra temmuz, ağustos ve eylülde ya İki gün sonra ‘Dünyanın en zor işi bu’ pılır. Çay bir kez ekilir, üçüncü yılda diyerek bir daha gelmedi.’’ Sevim Taşkın Fotoğraflar: Yasemin Taşkın Annem 70 kg bohçayı sırtında taşırdı Bahçelerimizin yerini bilmiyorum Başka şehirlerde doğup büyüyen genç Karadenizliler, çay üretimini anne baba faaliyeti ola rak görüyor. Böyle giderse çay bahçele rinin geleceği meçhul. Sevim Taşkın’ın bir süredir ABD’de olan fotoğrafçı kızı Yasemin Taşkın, “Büyük çoğunluk artık köylerde yaşamıyor ve başka meslekleri var. Geliri az olunca, çay işine kimse yö nelmedi. Bu iş, anne ve baba düzeyinde kaldı. ‘İleride bu çaylara biz bakacağız’ diye yetiştirilmediğimiz için çay tarımı, hiçbir zaman bize ait bir sorumluluk ol madı. Hatta bize ait çay bahçelerinin ye rini bile bilmiyorum. Çaydan geçinmek eskidendi, insanlar işçiliğini de kendi leri yaptıkları için bütün yıl yetecek pa rayı kazanabiliyordu” diyor. Taşkın, çay tarımı yapabileceğini hiç düşünmemiş. İstanbul’da yaşıyor. Memlekete tatil için gidiyor. İlerisi için öngörüsü şöyle: “Ye rinden sökmek mümkün değil. Bırak mak da bahçelerin mahvolması demek. Tek çare yarıcıya vermek olacak. Çay, fi ziksel olarak çok emek istiyor. Sadece biçmesi değil, bahçelerin bakımı, otlar dan temizlenmesi en zoru. Mücadele ge rekiyor. Biz bu işleri yıllardır tamamen Fotoğraf: Vedat Arık anneme teslim ettik.” “Saat 06.00’da kalkılır, hava kararıncaya kadar çalışılır. Yağmurda çizme, muşamba, ceket giyersin. Bahçede örtülerini serersin, çayı kesip, bezler dolunca bohça yaparsın. Bir kişi günde dörtbeş bohça toplar. Çocukluğumda makas yoktu, ellerimizle toplardık. Parmaklarımız yara olurdu. Çocukken yağmurda çaya girmekten nefret ederdim. Güneşli havalarda çok eğlencelidir. Şarkı, türkü söylenir, anneler yemek yapar. O yıllarda teleferik yoktu. Annem o 7080 kiloluk bohçaları sırtında taşırdı. Şimdi bohçalar, yukarıya teleferikle taşınıyor. Eskiden her işi evin kızları, gelinleri yapardı. Bugün hâlâ kadınlar çok çalışıyor. Hayvancılık azaldı. Çocukluğumda annem 10 ineğimizle yaylaya çıkar, orada üç ay tek başına yaşardı.” Yasemin Taşkın Yasemin Taşkın, “Çaydan geçinmek eskidendi, insanlar işçiliğini kendileri yapardı” diyor. 29 MAYIS 2020 SAYI: 1577 pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr Nurten Anne önerdi: Çeşme Bazlama BAYATLAMAYA YÜZ TUTMUŞ Kahvaltı’nın MALZEMELERE SON! kurucularından Elinizde kalan malzemeleri en Nurten Taşkın, iyi şekilde değerlendirebilirsiniz. karantina günlerinde müşterilerine pratik PeynirEkmek Kızartması: tarifler öneriyor. “Çeşme u 1 su bardağı bayat ekmek Bazlama olarak sizleri yeniden u 1 su bardağı elde kalan peynir karışımı sofralarımızda ağırlamak u 2 yumurta için sabırsızlanıyoruz. Evde kalarak bu süreci sağlıkla u Bir tutam nane, maydanoz, dereotu u Karabiber atlatacağımıza inanıyoruz” diyor. Yapılışı: Bayatlamadan hemen önce değerlendirmek üzere elde kalan ekmek ve peynirleri; maydanoz, dereotu, nane, karabiber ve yumurtayla karıştırın. Isıtılmış ve hafif yağlanmış tavaya, kaşık kaşık döküp (kabak mücveri gibi) kızartın. Alt üst çevirip her iki tarafın kızarmasını sağlayın. Dilerseniz kızartma yerine fırında da pişirebilirsiniz. PRATIK VE EKMEKSIZ BIR KAHVALTI Ekmeğiniz kalmadı mı? Hiç sıkıntı değil! Patates tostu midenize şölen yaşatacak. Kaşarlı Yumurtalı Patates Tostu: Yapılışı: 3 adet patatesi rendeleyip, suyunu sıkın. Patatese yumurtayı, tuzu, karabiberi, zeytinyağını, kaşar peynirini, sucuk ve salamı ekleyin. Tüm malzemeleri karıştırdıktan sonra tost makinesini hafif ısıtıp, üzerine yağlı kâğıdı koyun. Yağlı kâğıdın üstüne hazırladığınız karışımı dökün ve 10 dakika yüksek ateşte pişirin. u 3 adet orta boy patates u 1 yumurta u 1 çay kaşığı tuz u 1 çay kaşığı karabiber u 3 yemek kaşığı zeytinyağı u 1 su bardağı rendelenmiş kaşar peyniri u Tercihe göre ince kıyılmış sucuk veya salam İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ALEV COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni AYKUT KÜÇÜKKAYA Sorumlu Müdür OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA n Yayın Koordinatörü HILAL KÖSE ÖZTÜRK n Görsel Yönetmen MÜNEVVER OSKAY n Editör DENIZ ÜLKÜTEKIN n Sayfa Tasarım EMİNE BİLGET n Reklam Genel Müdürü AYLA ATAMER TÖRÜN Reklam Yönetimi: Baskı: İleri Basım Mat. Yenigün Haber Ajansı Amb. Reklam Tanıtım Basın ve Yayıncılık AŞ. Yay. ve Teknik Hiz. Tic. Prof. Nurettin Mazhar A.Ş. Yenibosna Mah. Öktel Sk. No: 2 34381 29 Ekim Cad. No:11A/41 Şişli/İstanbul Tel: (0212) Bahçelievler İstanbul 343 72 74 (20 hat) Dağıtım: Turkuvaz Faks: (0212) 251 98 68 Dağıtım Pazarlama eposta: reklam@ A.Ş. Yaygın süreli cumhuriyet.com.tr yayın Kiraz, üzüm, karpuz, kavun, çilek, kayısı, ahududu Yaz meyveleri bir başka güzel u Kiraz: Besin değe oranına sahiptir. 1 porsi ri yüksek; demir, karoten, yon: 3 ince dilim. kalsiyum, A ve C vitamini gibi birçok vitamin ve minerale sahip. Sindirim sisteminin düzenli çalışmasını sağlar, baş ağrılarını ve migren ataklarını azaltmaya yardımcı olur. İdrar söktürücü özelliği vardır, uyku düzenlemekte oldukça faydalı. 1 porsiyon: 78 adet u Çilek: C vitamini, folik asit ve antioksidan içeriği yüksektir, bağışıklığı güçlendirir, kansere karşı koruyucu etki sağlar. İçerdiği polifenoller sayesinde kan kolesterol seviyelerinin dengelenmesini sağlar, kalp ve damar hastalıklarının önlenme u Üzüm: C ve K vi sine yardımcı olur. Diya tamini, folik asit, lif ve bet hastalarının da ölçülü antioksidan içeriği yük olmak şartıyla güvenle tü sektir. Bağışıklığı artı ketebileceği meyveler ara rır. Çok fazla tüketimi sındadır. 1 porsiyon: 78 ishal ve şişkinliğe ne adet. den olur, içerdiği yüksek şeker sebebiyle diyabet hastalarının ölçülü tüketmeleri gerekir. 1 porsiyon: 1 küçük salkım (1215 adet) u Karpuz: Su içeri MERVE SAATÇİ Beslenme Uzmanı Yaz meyveleri, çok fazla çeşitliliğe u Kayısı: İyi bir A vi sahip. Özellikle yaz sıcaklarında tamini ve ßkaroten kaynağı. Göz sağlığının korunmasına yardımcı olur. C vi ferahlatıcı etkisi olan meyvelerin tamini, potasyum ve yüksek oranda lif aynı zamanda vitamin, mineral ve içerir, hücreleri kanserleşmeye karşı korur. Zengin lif içeriği sayesinde sindi su alımını desteklemek, sindirim rim sistemini düzenlerken, tokluk hissi ği, ßkaroten, likopen, C vitamini ve antioksidan içeriği yüksektir. Kanser ve kalp hastalıklarına karşı koruyucu etkisi mevcuttur. Aşırı tüketilmesi kan şekerini yükseltir. 1 porsiyon: 3 küçük üçgen dilim sistemini düzenlemek, cildi nemlendirmek gibi faydaları var. hızlandırır. Kalp ve damar hastalıklarına karşı korurken, cildin daha parlak bir görünüme kavuşmasını sağlar. Güçlü bir de sağlayarak iştah kontrolünü sağlamayı destekler. 1 porsiyon: 4 adet. u Ahududu: A, C, E vitaminleri ve antosiyonin içerir. Yaşlanmaya, enfeksiyona karşı koruyucu etkisi vardır. Hücrelerin kanserleşmesini önler, göz sağ u Kavun: Güçlü bir potasyum, A ve idrar söktürücüdür, ödem atımını kolay lığının korunmasına yardımcı olur. Ke C vitamini kaynağı. Hücre yenilenmesi laştırır, idrar yolu enfeksiyonlarını ön mik ve eklem hastalıklarının iyileştiril ni destekler, yaraların iyileşme sürecini lemeye yardımcı olur. Ayrıca yüksek su mesini destekler. 1 porsiyon: 1517 adet.