Catalog

12 17 NİSAN 2019 ÇARŞAMBA TASARIM: SERPİL ÜNAY HABER Eğitim seferberliğinin simgesi olan Köy Enstitüleri, geleceği aydınlatmaya devam ediyor Köy Enstitüleri 79 yaşında İktidar asıl neye kızıyor? Yerel seçimlerin üzerinden iki haftadan fazla zaman geçtiği halde, İstanbul’da sandıktan çıkan adaya mazbatası verilmiyor. İktidar, sürekli sayım sonuçlarına itiraz ediyor. Sayımların tekrarlanmasını istiyor. İstanbul’un kaybedilmesini bir türlü içine sindiremiyor. Kabul edemediği başka şeyler de var. Sıralayalım... Cumhurbaşkanı, “Kimler, kimlerle beraber” diye sormuştu. Yanıtı seçmen verdi. Kimler kimleri yendi diye baktığımızda, üç büyükşehirde, Millet İttifakı’nın ilçe belediye başkanlığından gelen adaylarının, Cumhur İttifakı’nın bakanlık, başbakanlık, TBMM başkanlığı yapmış adaylarını yendiğini gördük. Seçimleri, sıradan bir yerel seçim olarak değil, ülkemiz için beka sorunu olarak gören, genel seçim havasına sokan, dahası adeta Türkiye’nin geleceğinin oylandığı bir referanduma dönüştüren iktidarın kendisiydi. Umduğunu bulamadı. Seçimlerde, farklı partilerin belediye başkan adayları yarışmadı. Muhalefetin adaylarına karşı cumhurbaşkanının bizzat kendisi yarıştı. Meydanlara indi. Partisinin görsel malzemelerinde, reklam filmlerinde öne çıktı. Rakip adaylarla polemiğe girdi. Muhalefet partilerinin genel başkanlarından, belediye başkan adaylarından daha fazla miting düzenledi. Büyükşehirlerde sonuç ortada. Egemenlerimiz neyi öğrenmeli? Önceki yazıda da değindik; ülkemizi yönetenlerin egemenlik ile iktidar, Cumhuriyet ile demokrasi arasındaki farkı bilmesi gerekiyor. Aydınlanma bilgesi ve ustamız İlhan Selçuk’un, ders niteliğindeki şu satırlarını (“Suçlu Devlet”, Cumhuriyet, 25.08.1999) tekrar etmekte fayda var: 1 Egemenlik ile siyasal iktidar arasında üstalt ilişkisi vardır. İktidar, egemenliğin hukuk yapısını oluşturan anayasaya bağlıdır. 2 Egemenlik bölünemez. Ama iktidar bir toplumsal sınıfın ya da katmanın denetimine geçebilir; bir siyasal parti iktidarı kullanabilir. 3 Egemenlik soyuttur; iktidar ise elle tutulurcasına somuttur; hükümetin başbakanı ve bakanları yürütme gücünü ellerinde tutarlar. 4 Egemenlik bir amaçtır; iktidar bir araçtır, yetki kullanır, parlamentoya hesap verir. 5 Egemenliğin olmadığı yerde bağımsız devlet de olmaz; iktidar için bu koşul gerekli değildir; sömürgelerde bile güdümlü iktidar vardır. 6 Egemenlik devleti simgeler, siyasal iktidar ise hükümetle vurgulanır. 7 Siyasal iktidarı, hükümetin ardındaki toplumsal sınıf, katman ve güçlerle birlikte ele almayan yaklaşım, körebe oyunundan öte bir anlam taşımaz. Kıssadan Hisse: Yasalara ve sandık sonuçlarına saygı duymak, demokratik olgunluğun temel şartları arasındadır. AİHM’den savunma hakkı ve tazminat kararı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 15 Temmuz darbe girişiminin ardından tutuklanan eski Anayasa Mahkemesi’nin Başkanvekili ve üyelerinden Alparslan Altan’ın yaptığı başvuruda Türkiye’nin insan hakları ihlalinde bulunduğuna hükmetti. AİHM, ayrıca Kıbrıslı Rumların 1974 sonrası Kuzey Kıbrıs’ta kalan taşınır ve taşınmaz malları için kurulan Taşınmaz Mal Komisyonu’nun (TMK), ağır çalıştığı ve etkin olmadığı iddiaları nedeniyle Ankara’dan savunma istedi. AİHM, Altan’ın Türkiye aleyhine 2017 yılında yaptığı başvuruyu dün karara bağladı. AİHM, Altan’ın yaptığı başvuruyla ilgili olarak Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) özgürlük ve güvenlik hakkıyla ilgili 5. maddesinin 1. fıkrasını ihlal ettiğine hükmetti. Mahkeme kararı gereği Türkiye, 10 bin Avro tazminat ödeyecek. Öte yandan AİHM, TMK önündeki sürecin uzun ve etkisiz olduğu iddialarıyla Türkiye’den davacı olan Kıbrıslı Rumlar tarafından yapılan başvurularla ilgili olarak Ankara’dan savunma istemeye başladı. Strasbourg Mahkemesi son olarak adanın kuzeyindeki taşınmazı konusunda TMK önünde anlaştığı tazminatı alamayan Ionannis Kyriakides ile kapalı Maraş bölgesindeki taşınmazları konusunda TMK önündeki sürecin uzunluğu ve etkisizliğinden şikâyetçi olan K.V. Mediterranean Tours Limited adlı şirketin dava başvuruları hakkında Ankara’dan savunma istedi. l İSTANBUL / Cumhuriyet 17 NİSAN 2019 SAYI: 34160 İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ALEV COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni Aykut Küçükkaya Yazıişleri Müdürleri Serkan Ozan / Olcay Büyüktaş Akça Sorumlu Müdür Ozan Alper Yurtoğlu Görsel Yönetmen Hakan Akarsu Reklam Genel Müdürü Ayla Atamer Törün l Haber Merkezi: Murat Hantaş l Dış Haberler: Mine Esen l Ekonomi: Şehriban Kıraç l İç Politika: Ali Açar l Spor: Arif Kızılyalın l Gece: Ayça Bilgin Demir l Fotoğraf: Uğur Demir l Kültür Sanat: Emrah Kolukısa l Düzeltme: Mustafa Çolak Ankara Temsilcisi: Sertaç Eş Güvenevler Mah. Güneş Cad. No: 8/1 Çankaya 06690 Ankara Tel: (0312) 442 30 50 l İzmir Temsilcisi: Hakan Dirik Halit Ziya Bulvarı 1352 sok. 2/3 Pasaport İzmir. Tel: (0232) 441 12 20 Yayın Kurulu: Alev Coşkun (Başkan), Ali Sirmen (Bşk. Yrd.), Aykut Küçükkaya, Emre Kongar, Şükran Soner, Kemal Işık Kansu, Orhan Bursalı, Mine Kırıkkanat, Miyase İlknur, Ataol Behramoğlu. l Mali ve İdari İşler Müdürü: Osman Selçuk Özer l Satış Dağıtım Müdürü: Tunca Çinkaya Yayımlayan ve Yönetim Yeri: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 eposta: [email protected] Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 eposta: [email protected] Yaygın süreli yayın Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Tel: (0212) 454 32 55 Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Cumhuriyet’te yer alan haber, yazı ve fotoğrafların yeniden yayım hakkı saklı tutulmuştur. İzin alınmadan ve kaynak göstermeksizin yayımlamak Basın Kanunu gereğince hukuki ve cezai yaptırıma tabidir. İstanbul Ankara İzmir İmsak 04:44 04:32 04:59 NAMAZ VAKİTLERİ Güneş Öğle İkindi 06:16 13:09 16:52 06:02 12:53 16:36 06:27 13:16 16:58 Akşam 19:52 19:35 19:56 Yatsı 21:18 20:59 21:17 Eğitim seferberliğinin simgesi olan Köy Enstitüleri’nin kuruluşlarının 79’uncu yıldö nümünde, enstitü mezunu öğret menler Cumhuriyet’e konuştu. Bugün hal kın soğana muhtaç hale geldiğini ve en mehmet menekşe temel gıda ürünlerinin ithal edildiğine dikkat çeken öğret menler “Köy Enstitüleri yaşasay dı Türkiye bağımlı hale gelmez di” diyor. Köy Enstitüleri dönemin Mil li Eğitim Bakanı Hasan Ali Yü cel ve eğitim bilimci İsmail Hak kı Tonguç’un önderliğinde 17 Ni san 1940 yılında dünyanın en öz gün eğitim atılımı olarak hayata geçirildi. Onlarca sanatçı, yazar, bilim insanı yetiştiren Köy Ensti tüleri, Cumhuriyet’in köyden baş lattığı bir aydınlanma, kalkın ma projesi olarak tarihteki yeri ni aldı. Köy Enstitülerinin başlıca amacı kırsal alanı kalkındırmak, köylüyü eğitmek ve eğitmenlerle köylüyü üretici durumuna getir mekti. Enstitüler Yücel’den son ra Milli Eğitim Bakanı olan Reşat Şemsettin Sirer zamanında önce Köy Öğretmen Okulları’na dönüş türüldü. Daha sonra da Demokrat Parti döneminde 27 Ocak 1954’te kapatıldı. Gazetemize konuşan 88 yaşın daki Samsun Ladik Akpınar Köy Enstitü mezunu Ahmet Usta bu gün toplumun so ğana, patatese, fa sulyeye, nohu da muhtaç hale geldiğini belirte rek “En temel gıda ürünlerini baş Ahmet Usta ka ülkelerden ithal etmeye baş ladık. Kentte göç eden köylü üre timden koptuğu gibi inşaat sektö rüne ucuz işçi durumuna düştü. Atatürk’ün ‘milletin efendisi’ de ‘Köy çocukları yazar, şair oldu’ Eğitim İş Sendikası’nca Köy Enstitüleri’nin 79. kuruluş yıldönümü nedeniyle yapılan açıklamada, “Köy Enstitülerinin ilerici, demokrat ve aydınlanmacı geleneğine sahip çıkıyoruz. Amacımız; Köy Enstitülerinin felsefesi, heyecan ve ruhunu okullarımızda yaşatmak, tüm yurtta cumhuriyetin, aydınlanmanın ateşini yeniden yakmak, ülkemizin geleceğine umut ve ışık olabilmektir” denildi. Coşkun, konferansta konuşacak Kastamonu Gölköylüler Vakfı “Kuruluşunun 79. yılında Köy Enstitüleri” adlı bir konferans düzenle yecek. Beyoğlu’ndaki İstanbul Barosu Konferans salonunda bugün 18.00 20.30 saatleri arasında gerçekleşecek etkinlikte Cumhuriyet Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı ve İmtiyaz Sahibi Alev Coşkun konuşacak. Vakıf tüm yurttaşlara ve Gölköylülerine konferansa katılma çağrısında bulundu. Aydınlanma Ödülü Erdost’a Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği’nin (YKKED) Aydınlanma Ödülü, Enstitülerinin kuruluş yıldönümü olan bugün Muzaffer İlhan Erdost’a törenle verilecek. l Haber Merkezi diği köylü yardıma muhtaç, yar dımlarla yaşar hale geldi. Dışa ba ğımlı, üretimden kopmuş, bilim den, laik, demokratik sistemden uzaklaşmış, feodal bağlarından kurtulamamış, cemaatçi, çağdaş uygarlık yolundan hedefe ulaşa mamış, tüketici, mutsuz, cahil bir toplum yaratılmış durumda. Mev cut siyasi iktidar bu toplumsal yapıyı muhafaza ederek, bu kit leleri oy deposu olarak görüyor. Çok açık değil mi, enstitüler ka patılmasaydı gelinen bu manzara, gidişat olmazdı” diyor. Samsun Ladik Akpınar Köy Enstitüsü mezunu 89 yaşındaki Hüsamettin Çıtır ise, “Enstitüler le aydınlanma, kalkınma hamle si köyden başlamıştı ve bu gidi şat toprak ağala rını, gerici, bağ naz çevreleri yok edeceği için ra hatsız etti. Laik, ulusal, uygulama lı ve karma eği tim verilen bu kurumlarda, özgü Hüsamettin Çıtır veni yüksek, eleştirel düşünebi len, sorun çözebilen ve ‘Cumhuriyet için fedakâr olabilen’ gençlerin yetiştirilmesi ana hedefler arasındaydı ve bu başarılıyordu” diye konuştu. ‘Telafisi mümkün değil’ 92 yaşındaki Nedim Menekşe de Edirne Kepirtepe Köy Enstitüsü mezunu. Menekşe “Laik, bilimsel eğitimden uzaklaşıldı ve adeta eğitim hak olmaktan çıktı, para ile alınır, satılır hale getirildi” diyor ve ekliyor: Nedim Menekşe “Bugün fakir halk çocukları eğitimden gerektiği gibi faydalanamıyor ve fırsat eşitliği adeta yok edildi. Köy Enstitüleri kapatılarak yerine imam hatip liseleri açıldı ve iktidara gelen sağ iktidarlar imam hatip yaptırma yarışına girdiler. İmam hatip liselerinin Köy Enstitüleri’nin yerini doldurması mümkün değildir. Köy Enstitüleri genç Cumhuriyet’in ve Atatürk devrimlerinin okuludur.” ‘Devrim’siz şenlik olmaz’ODTÜ öğrencileri Bahar Şenliği için rektörlük kapısına dayandı ODTÜ yönetiminin maddi imkânsızlıklar gerekçesi ile iptal etmek istediği 32 yıllık Bahar Şenliği tartışması üniversitede büyüyor. Öğrencilere sanatçı ve belediye başkanlarından gelen destek üzerine ODTÜ yönetiminin “kısıtlı” alan ve zamanda izin vereceğini belirttiği şenlikler de ODTÜ bileşenleri tarafından olumlu karşılanmadı. Devrim Stadyumu’nun programda yer almaması ve geleneksel şenlik yapısından çok uzakta kalan öneri üzerine, ODTÜ öğrencileri, akademisyenleri ve mezunları dün öğle saatlerinde rektörlük binası önünde toplandı. Akşam saatlerine kadar öğrenciler rektörlük önünden ayrılmazken, öğrenci temsilcileri ile üniversite yönetimi arasında görüşmelerin devam ettiği öğrenildi. Üniversite yönetimin tutumuna kar şılık ODTÜ’de faaliyet gösteren 99 öğrenci topluluğu ortak açıklama ile tepki gösterdi. Uluslararası Gençlik Topluluğu (UGT) Yönetim Kurulu Başkanı Anıl Şimşek’in okuduğu açıklamada, “ODTÜ ruhunu yürekten hisseden, bu bilince sahip olan herkes şenliğimizin Devrim Stadyumu’ndan çıkarılamayacağı noktasında hemfikirdir” dendi. Rektör Prof. Dr. Verşan Kök’ün “LGBT, Marksist, aşırı sol, HDP’li gruplar” ve “Traktör bile istediler” açıklamasına da tepki gösteren öğrenciler, kartondan yaptıkları “06 Aşırı Sol” plakalı traktör maketini rektörlük binasının önüne bıraktı. l ANKARA / Cumhuriyet KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK [email protected] ÇİZGİLİK KAMİL MASARACI [email protected] HDP’li Selim Sadak tahliye edildi Eski Siirt Belediye Başkanı ve Demokratik Toplum Kongresi üyesi Selim Sadak dün Şanlıurfa 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşmada adli kontrol şartı getirilerek tahliye edildi. Sadak, 10 Mart’ta yerel seçim çalışmaları kapsamında HDP Eş Genel Başkanı Sezai Temelli ile Viranşehir’de düzenlenen etkinliğe katılmış ve burada yaptığı konuşmada PKK propagandası yaptığı iddiasıyla gözaltına alınarak tutuklanmıştı. l DHA Hasan Cemal’in 9 yıla kadar hapsi istendi 2015 yılında yazdığı bir köşe yazısı nedeniyle yargılanan gazeteci Hasan Cemal hakkında savcı esas hakkındaki mütalaasını verdi. İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşmaya, tutuksuz yargılanan Hasan Cemal ve avukatı Fikret İlkiz katıldı. Savcı mütalaasında Cemal’in köşe yazısında, silahlı terör örgütü PKK’nin şehir yapılanmasının propagandasını yaparak, suç işlediğini aktardı. Savcı, Cemal’in 1 yıl 10 aydan 9 yıl 4 aya kadar hapisle cezalandırılmasını istedi. İlkiz ise mütalaaya karşı savunma yapmak için süre talep etti. Mahkeme heyeti, esasa ilişkin savunma hazırlamaları için süre vererek duruşmayı erteledi. l İSTANBUL Eski Akdeniz Belediye Başkanı Türk serbest Mersin’in merkez ilçe Akdeniz Belediyesi’nin belediye başkanı iken görevden alınıp, daha sonra hakkında açılan terör soruşturmasından dolayı 22 Eylül 2017’de tutuklanan HDP’li Fazıl Türk, serbest bırakıldı. 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nde dün görülen davada mahkeme heyeti, Türk’ün, yurtdışına çıkış yasağı ve haftada bir gün imza atma şartıyla serbest bırakılmasına karar verdi. l İHA Ceylanpınar davasında beraat kararları onandı Çözüm sürecinin sona ermesine gerekçe gösterilen Şanlıurfa’nın Ceylanpınar ilçesinde 22 Temmuz 2015 tarihinde 2 polis memurunun kaldıkları evde uyurken öldürülmeleri ile ilgili yargılanan 9 sanık hakkında ‘cinayet’ suçundan verilen beraat kararı, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından onandı. Yerel mahkeme, 4 tutuklu sanığı, sosyal medya hesaplarındaki paylaşımları nedeniyle 1’er yıl 6’şar ay hapis cezasına çarptırdı. 4 sanık tutuklu kaldıkları süre dikkate alınarak, tahliye edildi. Kararı Cumhuriyet savcısı temyiz etti. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 18. Ceza Dairesi ise 5 Nisan günü görülen temyiz duruşmasında yerel mahkemenin verdiği kararı onadı. l Haber Merkezi BULMACA SEDAT YAŞAYAN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 SOLDAN SAĞA: 1/ Akdeniz’in, İspanya ile Fas arasındaki kesimine verilen ad. 2/ Bir çemberin 1 2 3 4 5 1 P E R L İ 2 3 4 5 6 7 8 9 ART İ KÜL DE ME S İ R İ KKAT LA TUR SA F Ç İ T BA İ içinde kalan 6 TEF T İ RAN düzlem parça 7 L İ K İ D İ T E sı... Rütbe ya da 8 M E Y A N E O R kıdemce küçük olan asker. 3/ 9 EMEK RUM İ Büyük Okyanus’ta bir ada ülkesi. 4/ Dünya işlerinden vazgeçip bir yere kapanma... Eski Mısır’da güneş tanrısı. 5/ “ yoluna dökülmedik dilleri neyleyim” (B.R. Eyüboğlu)... Bir şeyden elde edilen ya rarlı sonuç. 6/ Yurdumuzda kurulmuş yirmi bir Köy Enstitüsünden biri. 7/ Gözleri görmeyen... Acıklı. 8/ Dolma yapmak için hazırlanan karı şım... Filika büyüklüğünde bir deniz tekneci. 9/ “İçimde mis kokulu / kızıl bir gül gibi duruyor ” (Nâzım Hikmet)... Mezar. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Akdeniz’in, İtalya ile Balkan Yarımadası arasındaki kesimine verilen ad... Nisan. 2/ Bir nota... Bir yapının damında çevresi ve üstü açık yer. 3/ “Çok hoş” anlamında argo sözcük. 4/ Ha tay yöresinde içliköfteye verilen ad... İskambil destesinin en altındaki kâğıt. 5/ Yumurta ve ir mikle yapılan bir tatlı... Tarla sınırı. 6/ Hasta ol mama durumu. 7/ Hizmet hayvanlarının ayağına çakılan demir... Şeker üretiminde, billurlaşan şe ker alındıktan sonra kalan posa. 8/ Kuran’ın bö lünmüş olduğu yüz on dört bölümden her biri... Küçük erkek kardeş. 9/ Küçük bitkilere verilen ortak ad... Kazak başkanlarına verilen ad.