Catalog

DUNYA ‘IŞİD PROJESİ BİTİRİLİP MÜHÜRLENDİ’ Suriye hükümet güçleri, tam Irak sınırındaki Elbu Kemal kasabasını da kurtarıp IŞİD’e karşı zafer ilan etti. Artık Suriye’de kontrol ettiği yerleşim kalmayan IŞİD’le Deyr ez Zor’a bağlı Elbu Kemal çevresindeki çöllük bölgede çatışmalar devam ediyor. Daha önce sınıra yakın Kaim’i kurtarmış olan Şii milis Haşdi Şabi dahil Irak hükümet güçleri de sınırda Suriye hü Cuma 10 Kasım 2017 dishab@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Yeni çekişme 100MİLYAR DOLAR ÇALINMIŞ sahası Lübnan Suudi Arabistan’da cumartesi gecesi başlayan yolsuzluk operasyonuyla ilgili açıklama yapan Enfomasyon Bakanlığı, gözaltına alınanlardan dün itibarıyla 208’inin sorgulandığını, 7’sinin suçlanmadan bırakıldığını duyurdu. Hükümet, yolsuzlukla bağlan tılı mal varlıklarına el konacağını TahranRiyad arasındaki vekâlet savaşında Lübnan cephesi ısınıyor. Riyad’da açıklayıp 1700’ü aşkın banka hesabını dondurmuştu. “Ortaya çıkarı istifasını duyuran Lübnan Başbakanı Hariri’nin ev hapsinde olduğu söylenirken lan yolsuzlukların potansiyel çapı çok büyük” diyen bakanlık, on yıl Suudi Arabistan ve Kuveyt, Lübnan’daki vatandaşlarını ülkeye geri çağırdı lardır süren yolsuzluk ve zimmete para geçirmelerde 100 milyar Suudi Arabistan’da Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın (MbS) kraliyet ai lesinden yüzlerce isme yönelik gö zaltı ve mal varlıklarına el koyma operasyonu sürerken Riyad’da is tifasını açıklayan Lübnan Başba kanı Saad Hariri’nin akıbeti yeni bir krizi tetikledi. Ge çen cuma Beyrut’ta İran di ni liderinin başdanışma nı Ekber Velayeti’yi ağırladıktan sonra Riyad’a Hariri Ortadoğu’nun uzun yıllar kanlı içsavaşlarından birine sahne olan, zorlu süreçlerle barışa varan Lübnan’da SünniŞii ittifakı çatırdıyor. Lübnan’ın bazı bölgelerinde Hariri’nin yanı sıra Suudi Arabistan’ın Veliaht Prensi Selman’ın posterlerinin asılması dikkat çekti. doların çalındığının hesaplandığını söyledi. ABD basını ise Suudi Veliaht Prensi’nin bu operasyonla 800 milyar dolara el koymayı hedeflediğini yazmıştı. Bu arada Suudi Arabistan’ın müttefiklerinden Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi, RiyadTahran geriliminin askeri tırmanmaya dönüşmesini desteklemediğini söyledi. Sisi, İran ve Hizbullah’a saldırı düzenlenmesi ihtimali sorulduğunda “Ben savaş taraftarı değilim. Bölgede yeterince kargaşa var. Gerilimlere son derece temkinli yaklaşmalıyız” dedi. çağrılan Hariri’nin ertesi günü El Arabiya kanalında elindeki kâğıdı okuyarak suikast girişimi iddiasında bulunup istifasını duyurması, “MbS’nin baskısı altında” yorumuna neden olmuştu. rini verdiler. Ev hapsinde tutuyorlar” sözlerini ikisi ABD’li olan pek çok kaynak da teyit etti. Üst düzey bir hükümet yetkilisi, Arap ve Batılı devletlerden Hariri’yi bırakması için Riyad’a liderliğindeki Gelecek partisi “Başbakan Hariri’nin ülkesine dönmesini talep ediyoruz” açıklaması yaptı. Gelecek, “Lübnan’ın egemenliğine saygı için dönüşü elzemdir” dedi. Meclisteki Hiz bu ülkeye seyahat etmeme çağrısı yapması endişeleri artırdı. BAE’yi ziyaret edip milyarlarca dolarlık anlaşma yapan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Mac ‘İçişlerimize karışmayın’ Salı günü Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ziyaretinin ardından Riyad’a giden ve bir türlü Beyrut’a dönmeyen Hariri için dün Lübnan hükümeti alarm ver baskı yapmalarını istediklerini söyleyip “Hariri’yi Riyad’da tutmaları Lübnan egemenliğine saldırı. Onun onuru bizim onurumuz. Beyrut’a dönmesi için yabancı devletlerle birlikte çalışacağız” dedi. Hariri geri dönenene dek isti bullah bloku, istifanın kabul edilmemesini destekleyip Riyad’a Lübnan’ın içişlerine karışmama çağrısı yaptı. Macron Riyad’a gitti Hariri’nin ofisi ise Lübnanlı li ron, dün gece sürpriz Riyad ziyareti ve Suudi Valiaht Prensi ile görüşme açıkladı. Gündeminin Lübnan, Yemen ve İran olduğunu söyleyen Macron “Lübnan’ın istikrar ve bütünlüğünün önemini vurgulayacağım. Tüm Lübnanlı siyasilerin di. Reuters’e konuşan Lübnan fayı kabul etmeyeceğini açıkla derin dün Fransa’nın Riyad bü Lübnan’da hür yaşamasını temen lı yetkililer, Suudi Arabistan’da mış olan Lübnan Cumhurbaşkanı yükelçisi ile görüştüğünü ve son ni ediyorum” dedi. Lübnan’da siya alıkonan Hariri’nin geri döne Mişel Aun, “istifa gizemini çöz iki günde AB, Britanya, ABD’den si kriz, Sünni lider Hariri’nin baş bilmesi için dış baskı talep etti. mek için” diplomatik girişim baş diplomatlarla bir araya geldiği bakan, İran destekli Hizbullah’ın Hariri’ye yakın üst düzey bir si latıp Beyrut’taki elçilerle görüştü. ni duyurdu. Ardından Suudi Ara müttefiki Aun’un cumhurbaşkanı yasetçinin “Riyad’da kalması, is Aun’un damadı olan Dışişleri Ba bistan ve Kuveyt’in vatandaşları olduğu anlaşmayla çö tifa etdip TV’den duyurması em kanı Cibran Bassil ve Hariri’nin na Lübnan’ı derhal terk etme ve zülmüştü. h‘PeapsiimfikizTeŞRİU’DMEPN’A yeter’ Asya turu çerçevesinde Japonya ve Güney Kore’nin ardın dan Çin’e geçen ABD Başkanı Do nald Trump, Pekin’e yönelik eleş tirel tutumundan geri adım at mış gözüktü. Çin Devlet Başka nı Şi Cinping’i öven, seçilir seçil mez Tayvan lideriyle telefonda gö rüşmüş olmasına rağmen “Tek Çin” politikasına destek açıklayan Trump, Çin’le ticaret savaşı söyle mini de maziye gömüp ABD karşı sındaki devasa ticaret fazlasından avantaj elde ettiği için Pekin’i suç layamayacağını söyledi. Şi’den Ku zey Kore’yi nükleer silahlardan vaz geçmeye ikna için çok çalışmasını rica etti. Ortak basın toplantısında “Kuzey Kore meselesinin diyalog ve müzakere ile çözülmesi noktasında mutabık kaldık” diyen Şi, “Çin ve ABD, Asya Pasifik bölgesinde etki si önemli etkisi olan iki ülke. Pasi fik Okyanusu, iki ülkeye de yetecek kadar bü yük” vur gusu yap tı. İki ülke arasında zaman çer çevesi net olmasa da 250 milyar dolarlık an laşmalar Trump çiftini, Şi eşiyle ağırladı. imzalandığı açıklandı. Pentagon’dan tatbikat furyası ABD Başkanı Trump Asya turunda Çin’e zeytin dalı uzatırken Pentagon on yıldır ilk kez Batı Pasifik’te üç uçak gemisiyle tatbikata çıkacak. Japon Denizi’nde Hindistan’la ortak tatbikatın pazartesi bitmesinin ardından yarından salıya dek Batı Pasifik’te Nimitz, Ronald Reagan, Theodore Roosevelt uçak gemileriyle beraberlerindeki savaş gemileri bir Japon destroyerinin eşliğinde tatbikat düzenleyecek. Yani tatbikat Trump hâlâ Asya’dayken başlayacak. ABD’nin Pasifik Filosu Komutanı, üç uçak gemisiyle tatbikattan “Bu çok nadir olur” diye söz etti. Diğer yandan Latin Amerika’da geçen yıl 13 yıllık solcu iktidarın sona erdiği Brezilya yeniden ABD ile askeri ittifakı güçlendiriyor. Brezilya hükümetinin bu hafta Amazon cangılında düzenleyeceği en büyük uluslararası askeri tatbikata komşu Kolombiya ve Peru’nun askerlerinin yanı sıra 50 ABD askeri personeli de katılacak. ABSMR’IDNEANÇYLIEĞMI EUNYAİÇRİINSI Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun Mart 2015’te Şii Husilerin yönetimi ele geçirmesinden beri saldırdığı Yemen’le ilgili Birleşmiş Milletler (BM) milyonlarca kişinin açlıktan ölmek üzere olduğu uyarısı yaptı. Husilerin Suudi saldırılarına misilleme olarak gönderdiği füzelere koalisyonun verdiği karşılık, Yemen’in kara, hava, deniz sınırlarını tümüyle kapatmak oldu. Haftabaşından beri Yemen’e insani yardım sokamayan BM’nin İnsani Yadımlardan Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Mark Lowcock, “Ablukayı sona erdirin, yoksa on yıllardır görülmemiş çapta, çok büyük açlık baş gösterecek ve milyonlarca kişi ölecek” dedi. Lowcock’un bilgilendirdiği BM Güvenlik Konseyi, Yemen’deki insani durumun vehametinden endişe açıklayıp koalisyona limanları ve havaalanlarını insani yardım girişlerine Saldırılar yüzünden altyapısı çöken Yemen’de 900 bin kişiyi etkileyen kolera salgını da 2 bini aşkın can aldı. Ancak abluka yüzünden Kızılhaç’ın koleranın önlenmesinde kullanılan klorin tabletleri de ülkeye sokulmadı. açmaya çağırdı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres Suudi Dışişleri Bakanı ile telefonda görüşmesinin ardından “Yemen’i insani yardım girişlerine açmayı değerlendirdiklerine dair bazı işaretler verdi” dedi. Savaş, kıtlık ve kolera salgını öncesinde de BM’nin insani krizler listesinin başında yer alan Yemen’de zaten 17 milyon kişinin acil gıda yardımına ihtiyaç duyduğu, bunların 7 milyonunun açlıktan ölüm riskiyle karşıya karşıya olduğu belirtliyordu. May kabinesi sallanıyor Britanya’da kendi isteğiyle gittiği erken genel seçimden oy kaybıyla çıkarak parlamentoda çoğunluğu yitiren Muhafazakâr Parti hükümetinde sular durulmuyor. Brexit görüşmelerinde AB ile zorlu bir pazarlıkta olan Theresa May hükümetinde İsrailli yetkililerle gizli temasları ortaya çıkan Uluslararası Kalkınma Bakanı Priti Patel istifa etti. Bu, cinsel tacizle suçlanan Savunma Bakanı Sir Michael Fallon’ın ardın Patel, önceki gece Başbakan May ile görüştü. dan bir hafta içinde ikinci istifa oldu. Resmi ziyaret için gittiği Uganda’dan Başbakan May ta ATİNA’DA DİPLOMAT KATİLİNE İKİ GÜN İZİN Yunanistan’da 1970’lerden 90’lara dek CIA istasyon şefi ile aralarında ABD’li, Britanyalı, Türkiyeli diplomatların da bulunduğu 23 kişiyi öldüren 17 Kasım örgütünün 2. numarası Dimitris Kufodinas’a cezaevinden iki günlüğüne çıkış izni verildi. Basın Ateşi Yardımcısı Çetin Görgü’yü öldüren, Elçi Müsteşarı Deniz Bölükbaşı’na bombalı saldırı ve Ömer Haluk Sipahioğlu suikastında yer alan Kufodinas’a verilen izin, birçok hukukçu, muhalefet partileri ve ABD ile Britanya’nın Atina büyükelçilerinin sert tepkisini çekti. İRANLI MUHALİF LİDERE HOLLANDA’DA SUİKAST İran’ın Arap nüfuslu Ahvaz bölgesinin bağımsızlığı için mücadele eden Arap Ahvaz Kurtuluş Hareketi’nin lideri Ahmed Mola Nissi (52), Hollanda’da öldürüldü. Nissi’yi önceki gece Lahey’de vuran zanlı yakalandı. İran’ın petrol zengini Huzistan eyaletinin merkezi Ahvaz’da Arapların yoksulluk içinde yaşadığından yakınan Nissi “Ahvaz’ı İran işgalinden kurtarmaktan” söz ediyordu. Hareketin silahlı kanadı Muhiddin Nasır Şehitleri Tugayı, Devrim Muhafızlarını da hedef alan silahlı saldırılar düzenliyor. rafından geri çağırılan Patel, başbakanlıktaki görüşme sonrası istifasını sundu. Ağustosta İsrail’de tatil yaparken dışişlerinin bilgisi dışında 2 gün boyunca İsrailli siyasetçiler, şirketler, STK’lerle görüşüp bakan sıfatıyla sözler verdiği ortaya çıkan Patel’in, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve bazı bakanlarla bir araya geldiği ve İsrail’in 1967’den beri işgal ettiği Golan Tepeleri’ndeki bir askeri hastaneyi ziyaret ettiği öğrenilmişti. May, Patel’den boşalan Uluslararası Kalkınma Bakanlığı’na Brexit’in güçlü savunucularından Penny Mordaunt’u atadı. ‘Kontrolü yitirdi’ Hükümette cinsel tacizle suçlanan Başbakan Yardımcısı Damian Green ve gaflarıyla İran’da tutuklu Britanya vatandaşı Nazenin ZagheriRatcliffe’in yeni suçlamalarla karşılaşmasına yol açan Dışişleri Bakanı Boris Johnson’ın da koltukları sallanıyor. Medyaya göre skandallar karşısında zayıf bir profil çizen May, hükümet üzerindeki kontrolünü tümden yitirdi. kümet güçleriyle buluştu. Suriye ordusu “IŞİD terör örgütünün bölgedeki projesini bitirip mühürledik” açıklamasını yaptı. Böylece IŞİD’in Haziran 2014’te Irak ve Suriye’de ilan ettiği “halifelikten” geriye bir şey kalmadı. Suriyeli yetkililer ve İran dini liderinin başdanışmanı Ekber Velayeti’nin açıklamaları, bundan sonraki hedefin ABD destekli SDG’nin aldığı yerler ile Nusra’nın kontrolündeki İdlib olacağına işaret ediyor. 17 Lübnan, Hariri ve aynı kara komedi Akdeniz’in doğusundaki ‘minyatür Ortadoğu’ misali duran Lübnan’ın tepesinde yine kara bulutlar dolanıyor. Suriye ve Irak’ta tarihi mağlubiyeti tatmakta olan ABD’nin başını çektiği Sünni blok, öyle görünüyor ki, çatışmaların seyrini değiştirecek hamleler peşinde. Hedef tahtasında İran’ın bulunduğu herkesin malumu olan bu hamleler için yine ‘Lübnan kurgusu’ devrede. HHH Çarşamba yazısında Suudi Arabistan’ın veliaht prensi Muhammed bin Salman’ın rakip prensler, eski ve yeni bakanlarla varlıklı işadamlarını tasfiye girişiminin arkasındaki unsurları aktarmıştık. Bütün dünyanın gözünü Riyad’a dikilmeden hemen önce pek tuhaf bir gelişme oldu. Suudi kraliyeti, kendisine göbekten bağlı Lübnan’ın Başbakanı Saad Hariri’yi özel jetle Riyad’a ‘çekip’ istifa ettirdi. Suudi pasaportlu Hariri, el Arabiya’da duyurduğu ve kendi yazdığı hayli şüpheli istifa açıklamasında, Hizbullah ve İran’ı hedef seçti. Lübnan ordusu ve istihbaratı bihaber olsa bile, Hariri, 2005’te gizemli bir suikasta kurban gitmiş babası gibi bir akıbete uğramaktan korktuğunu savundu. Ardından Suudilerin koyu mezhepçi Körfez İşleri Bakanı Samir el Sebhan’dan ‘şeytan’ diye andığı ‘Hizbullah’ın devrileceği’ ve ‘çok şaşılacak gelişmeler olacağı’ çıkışı geldi. Sebhan, Lübnan’a tehdidini “Hizbullah’ın saldırganlığından ötürü Lübnan hükümetine Suudi Arabistan’a savaş ilan etmiş hükümet muamelesi yapacağız” sözleriyle somutladı. HHH Bu tehditler Lübnanlılara hiç yabancı değil. Suudiler, 2016 Şubatı’nda Lübnan’a 4 milyar dolarlık yardımı gerekçesiz iptal etmiş, Körfez İşbirliği Konseyi Hizbullah’ı “terör örgütü” listesine koymuştu. Suudilerin Trablus ve Sayda’daki sığınmacı kamplarındaki Sünnilerden Selefi militanlık devşirme planları da ortaya saçılmıştı. Hesap Beyrut’taki ŞiiHıristiyan ittifakını kırmaktı. Tutmamıştı. Bugün de Lübnanlılar manzarayı şaşkınlıkla izliyor. Hariri’nin Riyad’a ‘götürülmeden’ önce İran’ın dini liderinin danışmanı Velayeti’yi ağırlayıp ülkesine katkılarından ötürü teşekkür etmiş olması şüpheleri katlıyor. Nitekim Cumhurbaşkanı Michel Aoun, Hariri’nin başka bir ülkede ilan ettiği istifasını yok saydı. Şii Emel hareketinden Meclis Başkanı Nabih Berri ile birlikte başbakanın dönmesini beklediklerini belirtirken, “Eğer dönmesine izin verilirse..” diye ekledi. Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, Hariri vakası için ‘Suudi çılgınlığı’ dedi, Lübnanlıları birlik içinde olmaya çağırıp “savaşın Lübnan’a gelmesinin kaçınılmazlığını” dışladı. HHH 19751990 arasındaki kanlı iç savaşı yaşamış ve segregasyona dayalı sistemi bulunan Lübnan’ı, Suriye ve Irak’ı enkaza çeviren cihatçı hamlelerden azade tutan unsur iç uzlaşması. Ülkede Suriyeli sığınmacılar nüfusun dörtte birden fazlasını oluşturur hale gelse bile bu uzlaşma Lübnan mahallesini büyük ölçüde sakin tuttu. Suriye sınırındaki Arsal bölgesindeki Kaide ve IŞİD unsurları, Lübnan ordusu ve Hizbullah’ın silahlı kanadının ortaklaşa hamleleriyle temizlendi. HHH Peki, şimdi ne olacak? Anlaşılan yeni anayasal kriz eşliğinde Lübnan’a karşı psikolojik ve ekonomik savaş arzulanıyor. Mali kıskaç, Irak ve Suriye’deki cihatçı unsurların taşınması, yeni suikast girişimlerine tanıklık edebiliriz. Ancak bu hamleler Lübnan’da hiçbir kesimin işine yaramaz. Üstelik Körfez’in de Beyrut’la mühim ticari bağları var. Aslında ABD yahut İsrail’in doğrudan askeri hamlesi olmadan bir şey yapmak mümkün görünmüyor. İsrail Başbakanı Netanyahu’nun Suudileri yankılayan beyanlarına karşın İsrail kamuoyundan “Suudiler bizi Hizbullah’la savaşa sürüklemek istiyor” temalı ikazlar da eksik değil. HHH Lübnan’a bakıldığında yine aynı yanlış hesaplar görülüyor. Suud’daki son tasfiye hamlesine onayı apaçık ortada olan Trump yönetimi de işin içinde. Washington’da Vahhabi/Selefi Suudilerden Arap âlemine lider devşirilebileceğini zannedenlerin bulunması ise hakikaten kara komedi. C MY B