Catalog

Cumartesi 20 Şubat 2016 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY Güvende deprem Tetikçiler yakalanıyor, şehitler katlanıyor... KK ile kuşatılmış kent alanlarındaki çatışmalarda hiç bu kadar başarılı operasyon ile şehit sayısı tırmanışı olgusu yaşanmamıştı. İntihar bombacıları terör eylemleriyle de hiç bu kadar çok can kaybı, kanlı dehşet yaratan boyutlu eylemlerin, hemen arkasından ise tetikçilerinin, dahası örgütlerinin, başarılı operasyonlarla elle koymuşçasına yakalanışlarının çelişkisi göze batmamıştı... Ortadoğu bataklığına çekilişi durdurabilecek miyiz? Cumhurbaşkanı’nın, çok çabuk, çok net açığa çıktığının altını çizdiği Ankara katliamının parçalanan tetikçisinin Salih Neccar olarak açıklanması, 17 suç ortağının gözaltında olmaları, PKK destekli YPGPYD örgüt ilişkisi adreslerinin ilan edilmesi, neden en azından faillerin yakalandığı duygusu ile güven veremiyor? ABD resmi açıklamalarında IŞİD’e karşı karadan savaşta tek varsayılabilen örgüt PYD, PKK ile bağlantısı bile onaylanarak, ABD için stratejik ortak konumunu koruyor. ABD soyut olarak Ankara’nın kalbini hedef almış terör eylemini lanetlemekle yetiniyor. PYD ile PKK’ye Türkiye’yi hedef alan çatışmalardan uzak durmaları çağrıları ile, Türkiye’nin sınırdan top atışlarının durdurulması uyarıları yan yana açıklanıyor. PKK, PYD’nin resmi açıklamalarında Ankara eylemleri ile ilişkili olmadıkları söyleniyor. Hükümet açıklamasında YPGPYDPKK ilişkisi kesin denilerek Suriye rejimi ile de doğrudan ilişkilendiriliyor. Rusya taraflılık açıklamalarının üzerinde durmadan soyut eylemi kınıyor.. Sonuç olarak Türkiye, tetikçi ve yardımcılarının aylar süren hazırlıklarının bilgisinin istihbaratının olduğu saptamalarının yanında, dünyaya yönelttiği beklentilerine, teröre karşı ittifak beklentilerine yanıt almakta zorlanıyor... HHH İktidarları bu eylem üzerinden doğmuş hak arama savaşımında, çok radikal misillemelerden söz etme çizgisinde, bugüne kadar izlenmiş dış politika siyasetinde çok kişi ve ülke ile kavgalı duruma düşmenin bedeli ile yüzleşiyor. Güvenliğimiz için yaşamsal değerde olan Ortadoğu bataklığından uzak durma çizgisinde riskli yeni çıkışlar yapabileceği izlenimini veri ekonomi 9 Seçimden sonraki üç ayda tüketici güveni yüzde 14 düşerken bunda artan jeopolitik riskler, güvenlik endişeleri ve başkanlık tartışmaları etkili P yor... Dışişleri Bakanı hâlâ Ortadoğu bataklığındaki bu çok karmaşık, kirli çıkar savaşlarında, siyasal, daha açıkçası Sünni İslamcı kimlikle, Cumhurbaşkanı, Başbakan için de geçerli çizgi arayışlarında ABD’yi terör örgütleri arasında “sekülerradikal” ayrımcılık yapmakla suçluyor. Daha açıkçası radikal Sünni İslam tehdit algısında dünyanın BM’nin buluştuğu IŞİD’le savaş adına, göreceli seküler dinsel kimlikten uzak sayılan PYD, bölgede iç içe geçmiş PKK’nin terör örgütü olarak hedef alınmamalarını eleştiriyor.. ABD’nin bölgede başka savaşacak güç ilan etmekteki zorluğunu, kesin karadan savaşa bulaşmama, bir yandan da PYDPKK’yi Rusya’nın, Esad’ın kucağına atmama kaygılarını hafife alıyor. Siyasal İslamcı cephe, hem de bölgede iddialı olma, üstelik itekleyen herkesler vazgeçmişken Esad karşıtlığı duruşunu siyaseten olsun korumaktan vazgeçemeyen İktidarlarının Suudilerle birlikte yola çıkma tezi baştan ABD tarafından engellenmiş olmalı ki, ortak ordu kurma önerisinin sahipleri Suudiler yeni çok hızlı gelişmelere karşın suskunlaştılar. Türkiye’nin elinde olabilecek tek şans, PKK terörünün Türkiye’deki BM, NATO, ABD, AB için içten olmasa, hatta kimileri için aksi gönülden istense desteklense de resmen kabul edilemeyecek iç savaş, bölünme içerikli silahlı çatışma, terör eylemleri içinde olmaları.. Terör tırmanışının boyutlarının, dünyaya kanıtları ile açıklanabilmesi.. Reddedilemeyecek içerikleri ile teröre karşı savaş duruşunda ittifak desteklerinin istenebilmesi.. Kuşkusuz katliamlar ülkesi olmuş Türkiye’de sırasıyla Diyarbakır, Ankara Barış Mitingi, Suruç, Sultanahmet terör eylemlerinden sonra son Ankara katilamında da dünyada başka ülkelerde yaşanan terör eylemlerinin paralelinde Türkiye’ye destek gelmemesini sorgulamak da gerek. Batı ittifaklarının tümünün içinde, stratejik ortak konumunda Türkiye’nin ikinci sınıf destek görmesinde İktidarlarının dış politikasındaki tutarsızlıkların, yitirilen güvenin büyük payını hafife alabilir miyiz? Büyümeyi vuracak anehalkının maddi durumuna ilişkin alt endeksler de geçmiş aylara kıyasla geriledi. Hanenin maddi durum beklentisi bir önceki aya göre yüzde 3.1, genel ekonomik durum beklentisi yüzde 5.9, işsiz sayısı beklentisi yüzde 10.1 azaldı. Bu durum, gelecek dönemde sürmesi halinde tüketim harcamaları ve dolayısıyla büyüme üzerinde aşağı yönlü risklere yol açacak. Hanenin gelecek 12 ayda tasarruf etme ihtimali H de yüzde 16.1 azaldı. Bu da Türkiye’nin tasarruf açığı probleminin süreceğini gösteriyor. Öte yandan gelecek 12 ayda otomobil satın alma ihtimali yüzde 5.5, ücretlerin artacağına dair beklenti yüzde 4.9, konut tamiratına para harcama ihtimali yüzde 3.1 azalırken, konut satın alma veya inşa ettirme ihtimali sınırlı arttı. Son üç ayda hanenin maddi durum beklentisi yüzde 7, genel ekonomik durum beklentisi yüzde 15 azaldı. üketici güven entos sonunda açıklanmıştı. deksi giderek arŞimdi de başkanlık tartıştan jeopolitik riskmalarının artmasıyla güveler nedeniyle şubatta yüznin azaldığı görülüyor. de 7’lik sert bir düşüş kay10 yıldır kötümser detti. Son iki yıldır dört se PELİN çim geçiren Türkiye’de si ÜNKER Merkez Bankası ve Türyasi belirsizlik ortamı tükiye İstatistik Kurumu işketici güveninin erimesine birliği ile hazırlanan enyol açarken güven, kasım seçim deksin 100 değerinden büyük olleriyle birlikte az da olsa toparması tüketici güveninde iyimser lanmıştı. Son üç aydır ise tablo durumu, küçük olması ise kötersine döndü. Artan jeopolitik tümser durumu ifade ediyor. Veriskler, güvenlik endişeleri ve rilere göre endeks en son 2006 yeniden alevlenen başkanlık tar yılının mayıs ayında 100 değeritışmaları nedeniyle yeniden düni aşmıştı. Buna göre Türkiye’de şüşe geçti. tüketici yaklaşık 10 yıldır kötümser. Güven endeksi 2011’den Erken seçimle çöktü bu yana ise 90’lı değerleri görTüketici güven endeksinde müyor. son aylarda görülen düşüş eğiliDiğer yandan dolardaki seyir mi giderek artan jeopolitik riskile güven arasında da ters orantı ler nedeniyle şubat ayında da bulunuyor. Merkez Bankası posürdü. Endeks şubatta 66.66 delitikalarının belirsizliği, küresel ğerine geriledi. Buna göre son üç ekonomik sorunlar ve artan jeayda yüzde 14 geriledi. opolitik gerilim, siyasi belirsizTüketici güveni seçimlerin arlikler ve güvenlik riskleri Türkidından politik belirsizliğin azalye ekonomisi için riskleri artırımasıyla kasımda bir önceki aya yor. Bu durum ekonomide güvegöre yüzde 22.9 artışla Nisan ni azaltırken, bir yandan vatan2014’ten bu yana en yüksek olan daş dolara yöneliyor, diğer yan77.15 değerini almış, daha sonra dan yabancı yatırımcı Türkiye aralık ayında 73.58, ocak ayında piyasasından çıkıyor. ise 71.62 değerine gerilemişti. Bu da kurlarda yükselişe yol Tüketici güveni en düşük Eyaçıyor. Son üç ayda dolar yüzde lül 2015’te erken seçim kararı2, Avro yüzde 7 yükseldi. Ancak nın alındığı dönemde yüzde 6.1 kurlardaki dalgalanmalardan dogerileyerek 58.5 değerini görlayı güvendeki düşüş daha fazmüştü. Erken seçim kararı ağus la oldu. T AB’den ayrılmak ticareti vurur Ürünlerinin yüzde 51.4’ünü AB’ye ihraç eden İngiltere, Birlik’ten çıkması halinde üyelere sağlanan vergi indirimlerinden faydalanamayacak. vrupa Birliği’nden (AB) ayrılmak isteyen İngiltere, üyeliğinin devam edebilmesi için AB’ye sunduğu 4 maddelik reform şartı sunarken, küresel piyasalarda ülkenin AB’den olası bir ayrılma senaryosunun AB ve İngiltere ekonomisini nasıl etkileyeceği tartışılıyor. Destek Menkul Değerler Araştırma Uzmanı Kutay Gözgör, alınacak kararın olası etkilerini “ABİngiltere Raporu”nda değerlendirdi. Rapora göre ABD Merkez Bankası’nın (Fed) geçen yılın aralık ayında faiz artışına yönelmesi sonrası, gözler İngiltere Merkez Bankası’na (BOE) çevrilmişti. BOE, Fed’den sonra G7 ülkeleri arasında faiz artışına en yakın ülke olarak görülüyordu. Ancak yavaşlayan İngiltere ekonomisi, ücretlerin istenilen düzeyde artmaması ve Brexit tartışması (İngiltere’nin AB’den çıkışı) faiz artışı sürecini olumsuz etkileyebilir. Faiz artışına yönelik beklentiler azalmaya devam ederken İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılıp ayrılmayacağına yönelik tartışmalar piyasaların gündemini uzun bir süre meşgul edebilir. Yayımlanan son anketlere göre İngiltere halkının yüzde 51’i Alman modernizminin öncü sanatçısı Heinz Mack, eserleriyle S a k ı p S a b a n c ı M ü z e s i ’ n d e. 1 8 . 0 2 – 1 7. 0 7. 2 0 1 6 A AB’de kalmaya yönelik oy kullanırken, yüzde 49’u ayrılmaya sıcak bakıyor. Referanduma gidilmesi halinde daha önce Yunanistan krizinde olduğu gibi AB’nin geleceği sorgulanabilir. AB ile İngiltere arasındaki ticari ilişkilere bakıldığında ise her iki tarafın da birbirinden önemli kazançlar elde ettiği görülüyor. İngiltere ürünlerinin yüzde 51.4’ünü AB’ye ihraç ederken AB, ürünlerinin yüzde 6.6’sını İngiltere’ye satıyor. Özellikle Almanya, İngiltere’nin önemli bir ticari partneri. İngiltere’nin ihracat yaptığı AB ülkeleri sıralamasında ilk sırada Almanya, ikinci sırada Hollanda, üçüncü sırada Fransa bulunuyor. Bu nedenle İngiltere’nin bölgeden ayrılması ticari dengelere zarar verebilir. Bu da İngiltere ekonomisi için olumlu olmayacak. Çünkü İngiltere, AB üyelerine sağlanan tarife ve gümrük vergisi indirimlerinden yararlanamayacak. Dün yapılan görüşmede AB, İngiltere’ye ticaret, bütçe, regülasyon ve göçmenlik konusunda hazırlanan reformlarını sunarken önümüzdeki süreçte Brexit’in daha çok konuşulması bekleniyor. l Ekonomi Servisi Ticari partner Birliğin geleceği C M Y B