Catalog

Çarşamba 27 Ocak 2016 EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: BAHADIR AKTAŞ ekonomi 9 Petrol fiyatları 28 dolara kadar inse de BOTAŞ ‘al ya da öde’ maddesi nedeniyle bozulan mali yapısını öne sürerek doğalgazda indirime gitmiyor, 184 dolarlık doğalgazı yurttaşa 340 dolara satıyor oğalgaz fiyatında belirleyici olan petrol fiyatları 12 yıldır ilk kez varil başına 30 doların altına inerken, bu düşüş Türkiye’de yurttaşa yansımıyor. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) ‘bozulan mali yapısı’nı gerekçe göstererek PELİN indirime gitmezÜNKER ken, 184 dolarlık doğalgaz yurttaşa 340 dolara satılıyor. Türkiye’nin yaptığı anlaşmalarda yer alan ve doğalgaz alınmasa bile parasının ödenmesini düzenleyen “al ya da öde” maddesi BOTAŞ’ın zararı katlanırken, fatura da yurttaşa çıktı. Uzmanlara göre, BOTAŞ’ın 4 milyar liranın üzerinde vergi borcu ve kamu zararı bulunuyor. BOTAŞ’ın 2014 faaliyet raporuna göre ise toplam borcu 26 milyon 546 bin lira. CHA’nın haberine göre doğalgazın en fazla satıldığı İstanbul, Ankara ve İzmir gibi illerde 1 metreküp doğalgaz abonelere 5060 kuruş gibi bir fiyatla satılırken bu yılın ilk ayında fiyat 1 liraya çıktı. Havaların soğuduğu bu aylarda, doğalgazdaki yüksek fiyatlar sebebiyle vatandaşın faturaları daha da şişecek. Petrolün fiyatı, üç yılda 116 dolardan 28 dolara geriledi. Doğalgaz fiyatı petrol fiyatına göre belirleniyor. Petrolün 2014’te 90 dolar olan varil fiyatı 2015’in Kar değil BOTAŞ vurdu D ilk yarısında 60, ikinci yarısında 4050 dolara düşmüştü. 2016 başında 30 dolara kadar gerileyen petrol fiyatıyla orantılı olarak doğalgazın ucuzlaması gerekiyor. Fakat petrol fiyatı üç yıldır düzenli olarak düşerken, doğalgaz fiyatına her yıl zam yapılması, BOTAŞ’ın kâr elde etmek için halkın cebine yüklendiğini gösteriyor. Tamamına yakını ithalatla karşılanan Türkiye’nin doğalgaz tüketimi 2014 verilerine göre 49.2 milyar metreküp. Doğalgazın satışa sunulan yüzde 48’i elektrik üretiminde, yüzde 25’i sanayi, yüzde 19’u da konutlarda tüketiliyor. Orta vadede döviz kuru beklentileri 003’ten bu yana, AKP ekonomi idaresinin temel felsefesini tek bir hedefe indirgeyebiliriz: Döviz kurunun ucuz tutulması. Dövizin ucuzluğu bu dönemde birden fazla amaca hizmet etmekteydi. Öncelikle, ithalat faturasını Türk Lirası bazında düşük tutarak enflasyonu baskılarken çığ gibi büyüyen dış borçların, gene Türk Lirası bazında hesaplanan milli gelire oran olarak düşük gözükmesine olanak sağlamaktaydı. Ama bütün bunların yanında, reel olarak aslında tüm Cumhuriyet döneminin ortalama büyüme hızının altında kalmış olan milli geliri, aşırı ucuz dolar bazında hesaplayarak sanki çok yüksek bir tempoda büyümüş yanılgısı yaratmakta idi. Bu hormonlu büyüme yanılgısı AKP’nin sürekli olarak gündemde tuttuğu “büyüme mucizesi masalının” da ana kurgusunu oluşturmaktaydı. Aşağıdaki grafikte 2003 sonrasından günümüze değin doların TL değerini, tüketici fiyatlarındaki artış ile karşılaştırmaktayız. Karşılaştırmanın anlamlı olması için iki değişkeni de 2003’ten başlayarak endeks değeri olarak ifade etmekteyiz. Döviz Kuru ve Fiyat Endeksleri (2003 = 100) 2 Maliyet düştü Kamu şirketi BOTAŞ; Rusya, İran, Azerbaycan’dan boru gazı, Cezayir ve Nijerya’dan ise LNG alıyor. Gereken doğalgazın yüzde 90’ı boru gazı olarak alınıyor. Bunun da yarıdan fazlası Rusya’dan ithal ediliyor. Bu nedenle Türkiye iç pazarında Rus şirketi Gazprom’un satış fiyatı belirleyici oluyor. Rus şirketi Gazprom’a göre bu yılın ilk çeyreğinde petroldeki düşüşe paralel bin metreküp doğalgazın fiyatı ortalama 184 dolar olacak. Uzmanların 2016 yılı ilk dönemi için yaptığı hesaplamaya göre bin metreküp doğalgaz için Ruslara 210 dolar, Azerbaycan’a 225 dolar ve İran’a 275 dolar civarı bir ödeme söz konusu. 17 milyon dolar uçtu Sayıştay Başkanlığı, hazırladığı BOTAŞ 2014 Yılı Denetim Raporu’nda BOTAŞ’ın 1984 yılında yapımına başladığı İzmit (İPRAŞ) – İstanbul (Haramidere) akaryakıt boru hattına 5 yılda 17 milyon dolar harcadığı belirtildi. Sayıştay, 17 milyon dolar harcanarak 5 yılda inşa edilen petrol boru hattının atıl durumda kaldığını tespit etti. Raporda, BOTAŞ’ın, hattı hizmete alamamasının yanında bir de arsa sahiplerince açılan davalar sonucunda 605 bin TL tazminat ödediği kaydedildi. BOTAŞ 2014 Yılı Faaliyet Raporu’na göre kamu şirketi geçen yıl 1.7 milyar TL dönem sonu faaliyet zararı yaptı. kenler arasında yer alıyor. Merkez Bankası, BOTAŞ’a doğalgaz alımı yapması için 2015’te ucuza 10.5 milyar dolar sattı. Merkez Bankası Aralık 2014’te BOTAŞ’a doğrudan döviz satmaya başladı. İlk ay yaptığı satış 1.3 milyar dolar oldu. Ocak 2015’te 1 milyar dolar, şubatta 1.5 milyar dolar, martta 1.8 milyar dolar ve nisanda da 1.4 milyar dolarlık satış yapıldı. Merkez’den kolaylık Son yıllarda sürekli artan döviz kuru da gazın ucuzlamasını engelleyen diğer et Gizli zam yüzde 250 Çevre ve Tüketici Haklarını Koruma Derneği (ÇETKODER) Genel Başkanı Mustafa Göktaş, elektrik şirketlerinin yeni yılın ilk ayından itibaren elektrik faturalarındaki dağıtım bedeline yüzde 250 gizli zam yaptığını açıklarken, “Bu zam dolayısıyla normal tüketicinin evde kullandığı elektrik faturasına 40 50 TL fazla ücret yansımakta” dedi. Göktaş açıklamasında “2016 ilk ayında başlayan faturalandırma sonuçları el değil cep yakıyor, ocak söndürüyor. Yeni faturalarda kayıp kaçak bedeli, perakende satış bedeli, iletim bedeli kalemleri, dağıtım bedeli kalemi altında toplanmış, ayrıca faturalarımıza enerji fonu bedeli, TRT payı, ETV eklenmekte ve en sonunda bunların tamamı toplanıp bir de KDV eklendiği görülmektedir” ifadelerini kullandı. Benzinde fiyat yüzde 53 yerine yüzde 16 düştü Ham petroldeki düşüşe bağlı olarak uluslararası piyasada benzin fiyatları yüzde 60 düşerken Türkiye’de bu oran yüzde 16’da kaldı. Ortalama akaryakıt harcaması 354.6 TL ünyada varil başına 30 doların bile altına inmesiyle benzin fiyatlarında ciddi düşüşler yaşanan benzinde Türk halkı olması gereken indirimi göremedi. Petrol Sanayicileri Derneği (PETDER) Genel Sekreteri Niyazi İlter, “Uluslararası piyasada benzin yüzde 60 düşerken, Türkiye’deki yüzde 16 olmuş. Kur ve sabit vergi payının yanı sıra, ham maddenin akaryakıttaki payının yüzde 2530 ile sınırlı olmasının da etkisi var” dedi. İlter, ham petrol fiyatındaki dalgalanmanın pompa fiyatlarına doğrudan bir etki yapmamasıyla ilgili, “Ham petrolün varil fiyatı 2 Haziran 201420 Ocak 2016 arasında ortalama yüzde 74 düşmüş” dedi. Bunun yanı sıra, ham petrolün pompada akaryakıttaki payının yüzde 2530 ile sınırlı olması da fiyat oluşumunda etklili. Türkiye için işin içine bir de döviz kuru girdiğini hatırlatan İlter, “Haziran 2014’ten 20 Ocak 2016 tarihine kadar döviz yüzde 44 artmış. Aynı dönemde döviz etkisindeki vergisiz benzin yüzde 33 düşerdi, döviz ve vergiden arındırılmış fiyat da yüzde 53 düşmüş olurdu” dedi. Öte yandan benzinli araç sahiplerinin aylık ortalama akaryakıt harcamasının 354,6 lira yıllık ortalamasının da 4.500 lira olduğiu belirtildi. l Ekonomi Servisi D Kaynak: TÜİK ve TC Merkez Bankası veri dağıtım sistemi. Resmi verilere dayalı hesaplamalarımıza göre 2003’ten 2015’e tüketici fiyatları birikimli olarak toplam yüzde 160, doların TL fiyatı ise yüzde 81 artmış. Yani doların değişim hızı enflasyonun neredeyse yarı yarıya gerisinde kalmış. Şimdi yakın geleceğe bakalım. Bunun için son yayımlanmış olan “orta vadeli program” hedeflerinden yararlanacağız. OVP’ler üçer senelik dilimler halinde ulusal ekonominin makro ekonomik dengelerini ve makro fiyatlara ilişkin beklenti ve hedeflerini sıralamakta. OVP’de döviz kuru hedefi açıkça belirtilmiyor. Ancak milli gelirin (GSYH’nin) TL ve dolar bazındaki tahminleri bize dolaylı olarak kur beklentisini de sergiliyor. Böylesi bir hesaplama bize OVP’nin resmi döviz kuru varsayımlarının 2016’da 2.99, 2017’de 3.12, 2018’de de 3.24 TL/dolar olacağını gösteriyor. OVP metninde 2018’e değin enflasyon beklentileri de paylaşılmakta. Kur ve fiyat endekslerini benzer şekilde bir grafik aracılığıyla sergilersek, benzer biçimde dövizin enflasyonun altında seyredeceği beklentisini görebiliyoruz. Orta Vadede Döviz ve Enflasyon Beklentileri Açlık sınırı 1447 lira Erdal Karamercan Elif Neşe Çelik Patrice Zagame Ocak ayında 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 1447 lira 20 kuruş, gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer harcamaların toplam tutarı (yoksulluk sınırı) 4 bin 714 lira oldu. Türkİş ‘Açlık ve Yoksulluk Sınırı’ araştırmasının 2016 Ocak ayı sonuçları açıklandı. Buna göre, Ankara’da yaşayan 4 kişilik bir ailenin gıda için yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 4.47 artı. Gıda enflasyonunda yıllık artış oranı yüzde 14.36 oldu. EczacıbaşıBaxter Hastane Ürünleri’ne ait ürün portföyünün 1 Şubat 2016 itibarıyla farklı çatılar altında pazara sunulmaya devam edeceğini vurgulayan Karamercan, Türkiye’de gerçek anlamda, yani tam döngü biyoteknolojik ürün üretimi ve ArGe bulunmadığını, Baxalta’ın ise dünyanın 4 ülkesinde bu alanda yatırımı olduğunu hatırlattı. Baxalta Intercontinental Bölgesi Başkanı Patrice Zagame de bu yeni yapının Türkiye’ye değer katacağını vurguladı. Biyoteknolojide dev ortaklık SİBEL BAHÇETEPE Halkekmek’ten yüzde 20 zam İstanbul Halk Ekmek’in belirlediği fiyat listesine göre ekmek fiyatlarına yüzde 20 ile 30 arasında değişen oranlarda zam yapıldı. 4’lü yufka ekmeği 2.25 lira, 400 gramlık tam buğday ekmeği 2 lira oldu. En çok tercih edilen pideye 10 kuruşluk bir zam yapıldı. 75 kuruşa satılan ekmeğin fiyatı 85 kuruş oldu. Glutensiz ekmek türlerine ise 1 TL zam yapıldı. ünya devi Baxter’in biyoteknolojik yenilikçi ürünler bölümünün Baxalta adlı yeni bir şirket çatısı altında yapılanmasının ardından, Baxalta’nın Türkiye ortağı Eczacıbaşı oldu. Bu adım ile ArGe ürünü ilaçların Avrupa’dan alınıp hemofili (kanama bozukluğu), ülkemizde immün yetmezlikliği (bağışıklık sistemi bozukluğu) ve nadir hastalığı olan hastalara sunulması planlanıyor. EczacıbaşıBaxalta adıyla kurulan yüzde 5050 ortaklık yapısındaki yeni şirket ile onkoloji alanını ilgilendiren D Eczacıbaşı, yüzde 50 50 ortağı olduğu Baxalta ile hastalara yeni tedavi olanakları sunacak. ilaçların da Türkiye’de satışı amaçlanıyor. Yeni işbirliğinin imza töreni İsviçre’nin Neuchatel şehrindeki Baxalta biyoteknolojik üretim merkezinde yapıldı. Eczacıbaşı Topluluğu Üst Yöneticisi (CEO) Dr. Erdal Karamercan, biyoteknoloji alanında Türkiye için büyük önem taşıyan bir ortaklığı hayata geçirmekten mut lu olduklarını belirterek “Sürecimiz temmuz 2015’te Baxter’in biyolojik ürünler bölümünün Baxalta çatışı altında ayrı bir şirket olarak yapılanmasıyla başladı. Hastaların yaşamlarını iyileştiren, yenilikçi tedaviler ortaya koyan dünyaca ünlü biyoteknik kurumunun değerlerini ve yeniliklerini ülkemize getirerek faaliyet yürüttüğümüz hematoloji ve immünoloji alanlarında hastalarımız için tedavi imkânlarını artıracak ve umuyoruz ki onkoloji gibi çok güçlü yeni alanları birlikte inşa edeceğiz” dedi. l İSVİÇRE Dolayısıyla AKP ekonomi idaresinin 2018’e değin beklentisinin enflasyonun gerisinde ucuzlatılmış döviz kuruna dayanmakta olduğu anlaşılıyor. Yani 2003 sonrasının sanal büyüme algısı 2018’e değin uzatılacak. Ancak, küresel ekonominin 2016’daki koşulları 20032008 arasındaki koşullardan çok farklı. 2003 sonrası dönem dünya mali piyasalarında olağan dışı bir likidite bolluğu ile geçilmişti. 2015’ten kalan miras ise özellikle yükselen piyasa ekonomilerine yönelik sıcak para akımlarının kuruması ve net olarak negatife dönüşmesi oldu. Türkiye’de de dolar kurunun şimdiden 3.10 TL/dolar düzeyine yaklaşmış olması bu olumsuz konjonktürün doğrudan yansıması. Olumlu beklentiler ve pembe masallar gerçeklere uymayınca geriye bir tek seçenek kalıyor: Ekonomide ve siyasette şiddet. Gülseren Özdemir son yolculuğuna uğurlanıyor Cumartesi yaşamını yitiren, Limak Holding Başkanı Nihat Özdemir’in eşi Gülseren Özdemir, yarın son yolculuğuna uğurlanacak. Özdemir, Ankara Kocatepe Camisi’inde kılınacak cenaze namazının ardından, Karşıyaka Mezarlığı’ndaki aile kabristanına defnedilecek. Aileler taziyeleri 11.00 19.00 arasında Ankara’daki Limak Ambassadore Otel’de kabul edecek. Gülseren Özdemir ve Nihat Özdemir C M Y B