Catalog

EKONOMİ 8 Kurtarıcı değil 2008 küresel krizinin başlangıcına baktığımızda, ilk emareler Bear Stearns’in batışıyla görüldü. Art arda gelen iflasların ardından finans devi Lehman Brothers, 25 Eylül 2008’de batan 13. banka oldu. Küresel kriz de bu tarihte tam olarak patlak vermiş oldu. ABD’nin destekleme paketleri finansal sektörü rahatlatsa da kriz, ABD ile sınırlı kalmadı. Firma iflaslarından devlet iflaslarına geçildi. Avrupa’da kamu borcu, yüksek bütçe açığı ve işsizlik sorunları oluştu. BD Merkez Bankası’nın (Fed), yaklaşık son 10 yıldır ilk kez faiz artırması beklenen Fed Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı bugün başlayacak. Fed, küresel krizin başlangıcı olarak kabul edilen 2008’den 2014’ün son çeyreğine kadar parasal genişleme politikası uyguladı. Başta Fed olmak üzere pek çok banka tarihte görülmemiş şekilde koordineli bir biçimde faizleri düşürdü. Tahvil alım programlarıyla piyasalar rahatlatılmaya çalışıldı. Ancak parasal genişleme, ekonomi içinde verimsizliklere, yanlış kaynak dağıtımına yol açtı. Amerika’da 20072008 krizinden önceki bütün problemlerin nedeni de buydu. Fed, 2000 yılında yüzde 6.5 oranında olan faiz oranını 2001’in başında yüzde 6’ya, 2004’e kadar da yüzde 1’e düşürdü. 2004’ten 2007’ye kadar faizleri yeniden yükselterek 5.25’e çeken Fed, krizden bu yana da faizleri yüzde 0.25 düzeyinde tutuyor. Özetle 2000’lerin başında da ABD çok düşük faizlerle ekonomiyi yürüttü. ABD’de para hacminin yüksek olması nedeniyle, bazı finansal kuruluşlar kredibilitesi zayıf olan kişilere de mortgage kredisi vererek, geri dönüşü riskli bir mali yapıya girdiler. Artan faizlerle birlikte kredilerin geri dönüşü DOLAR AVRO FAİZ BORSA CUMHURİYET ALTIN ALTIN 24 AYAR 2.9910 2.7 kuruş TASARIM: SERPİL ÜNAY 3.2950 4.3 kuruş 11.15 0.16 puan 69.309 972 puan 690.83 3.3 lira 103.00 50 kuruş EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ Salı 15 Aralık 2015 Fed filmi başa sarıyor A ABD’de faiz artışı, ekonomik durgunluk ve yüksek borç oranları nedeniyle 2007’de olduğu gibi yeni bir kriz dalgasına yol açabilir yük bir bilançosu var. Bu büyüklükteki bir bilançoyla faizleri nasıl kontrol edeceği ise belirsiz. Fed, bu kadar büyük bir likiditenin fiyatına istediği gibi alt sınır koyamayabilir. İkinci büyük zorluk dünyanın geri kalanı bütünüyle büyüyemezken ABD ekonomisinin tek başına büyüyor olması. ABD ekonomisi hızlı toparlanma sürecine devam etse de dünyanın geri kalanı için durum hiç de öyle değil. Çin, Avrupa ve Japonya’da ivme kaybı sürüyor. Düşen emtia fiyatları dünya ekonomisinde durgunluğun daha da derinleşeceğinin sinyalini veriyor. Bu da ABD ekonomisinin kendi başına büyümeyi sürdürüp sürdüremeyeceği konusunda soru işaretlerini artırıyor. Eğer dünya ekonomisi yine karaya oturursa Fed’in faiz indirimi için alanı 2008 kriziyle kıyaslanamayacak kadar dar. Fed Başkanı Janet Yellen YARIN: TÜRKİYE FED’E NE KADAR HAZIR? Tahterevalli.. ahterevalli’de oynayan çocukların biri yukarı çıkarken diğerinin yere inişini değiştirebilecek bir yol olabilir mi? Dahası oyunun çocukları mutlu edebilmesinde ağırlıkların denk olması ya da olmaması hallerinde hafif kalan için ek güç zorlanması ya da çocukların oyununda kaza olmaması için başlarında duran büyüklerinin dengeyi sağlama boyutunda destek vermeleri gerekmez mi? İnsan hakları, hukuk devleti düzeni, demokrasinin işleyişinde, çocuklar oynayamıyorken oyuncak görüntüsü bile olmayan, işlevsiz tahterevallinin kurallarının şaşmazlığından yola çıkmak çok anlamsız gibi gelse de kimi çıkarımlara yarayabilir.. 1990’lı yılların çok sert çatışmacı süreçlerini o zamanki gazetecilik görevlerimin kapsama alanı içinde yakından, içinden izlemiş olarak, çok can yakan çatışmalardan ders çıkarılmış gibi gelen barış sürecinden sonra, en azından insanca yaşam, nefes alabilmenin tadına varılmışken nasıl olup da sil baştan, yeniden daha çok canlar yakan, yakıp yıkan bir sürece çok hızlı geçişimizi kafamda sorgulayıp durmaktayım.. Kafamda en çok dolanıp duran sorgulamaların başında, kuşkusuz haziran seçim sonuçları ile en antidemokratik yasal yapılanma içinde halkın oy dağılımı ile en adaletli gibi oluşmuş Meclis aritmetiği içinde, Kürt siyasal hareketinin çok anlamlı bir ağırlıkla Meclis’te temsili, dahası birlikte yaşam, barış, siyaset içinde çözüm umutlarını beslemişken.. Kurgulanmış gibi sahneye konulan, 1990’lı yılların çatışmacılığında taş atarak büyümüş PKK’nin gençlik örgütünün öfkeli yapılanmasına suçlamaların yoğunlaşması ekseninde PKK’ye odaklanmış olmasını, bir saptama olsa da yeterince açıklayıcı bulamıyorum.. Benim önyargım olarak görebilirsiniz, ama en baştan AKP, Liderliği ile, PKK siyasal hareketleri cephesinin ortak iradesi gibi pazarlanmış “barış sürecinin” amacı çok iyi niyetli, sonuçları çok olumlu gibi yaşansa da, yanlış hesaplar, dengeler, daha doğrusu hiç de dürüst olmayan dengesizlikler üzerinden kurgulanmasına bağlıyorum.. Hani şu “ucu açık” kavramı üzerinden oynanan kirli oyunlar var ya.. HHH Nasıl ki 1990’lı yıllarda PKK’nin terör örgütü şiddeti üzerinden ülkemizde yaşayan Kürtlerin barış içinde birlikte insanca yaşam koşullarına kavuşamayacaklarına çok fazla olumsuz örnekle tanıklık etmişsem.. Dahası devleti, hukuk devleti düzeni, demokrasiyi temsil eden güçlerinin ellerindeki güç ve denge terazisini haksız, suç niteliğinde her kullanışlarının; barış içinde yaşam umutlarını yıkmanın yanında, en çok ülkemizin iki cepheden vatandaşlarının haklarını ayaklar altına alan sonuçlarına tanıklıklar çok daha yakıcıydı.. Kabaca otuz binlerle sayılan can kaybımızın sonrasında, gerçek barışın önünü açmaktan çok uzak, ama barışın tadına vardıran sürecin öğretici, ders verici olabilmesi tek umuttu.. “Ucu açık” bırakılarak özünde ucuz siyasal hesap ve çıkarlar üzerinden evrensel insan hakları, hukuk devleti düzeni, demokrasi ilkeleri yok sayılarak; Meclis ve Meclis dışındaki tüm siyasal demokratik örgütlenmeler, toplumsal güçlerin dinamikleri, yani demokrasinin olmazsa olmaz işleyiş ilkeleri umursanmadan.. mezhebine göre beklentilere oturtulmuş “barış süreci”, hepimiz için barış sürecinin tadını almada geçerliliği olsa da, çok kolay kırılabilirdi.. İktidarlarının siyasal İslam kimliği, aşiretlerle sıcak ilişkiler içinde, bölge halkının ağırlıkla yoksullukyoksunluğun üzerinden çıkarlar ağı oluşturarak sonuçta siyasi güçle egemen olma hesapları baştan ne kadar yanlışsa.. Çok daha önemlisi sonuçta güçle kazanacağına güvenli; barış içinde birlikte yaşam koşullarını sarsan, olmazsa olmaz evrensel ilkelerin sınırlarını yıkan, parçalanmanın önünü açacak eylemleri yok saymanın, ucuz, dönemsel siyasal kazanımlarının sonrasında bedelleri çok ağır olacaktı.. Hendeklerin yüksekliğine bakarak kentlere taşınan terör, ayrımcı eylemleri hafife almak ise saflıktan öte bir durum kuşkusuz.. Yerel özerklik ile özerk kantonlar kurma amaçları arasında, birlikte yaşam ile parçalanmış devletçikler kurma gibi uçurum farklar söz konusu... T Fed, beşe katlanan bilançosuyla ilk faiz artırımını yapacak. mü zora girince yatırım bankaları ve ABD mortgage piyasası için de çanlar çalmaya başladı. Şimdi de benzer bir senaryo yaşanıyor. Geçen hafta cuma günü ABD’li yatırım fonu Third Avenue tasfiye kararı aldı. Third Avenue, yüksek getirili ancak temerrüde düşme riski yüksek çöp bonolar arasında değerlendiriliyor. Fonun yatırımcılarının aylarca paralarını geri alamayacağı söyleniyor. Ancak asıl korku bu durumun diğer hedge fonlarına da yayılma ihtimali. Krizden bu yana yüksek getirili fonların miktarı ikiye katlandı. Bunun nedeni düşük faiz nedeniyle güvenli yatırımların getirisinin çok az olması. Şimdi ise yatırımcılar tek seferde bu fonlardan paralarını çekerse ne olacağı bilinmiyor. Çoğu hedge fon şirketi borçlarını geri ödeyememe riskiyle karşı karşıya ve bu 2008 krizinden bu yana ilk kez görülüyor. Dolayısıyla piyasalarda 2007’dekine benzer bir durum yaşanacağı endişesi var. 2007’de de Fransa’nın en büyük bankası BNP Paribas, ABD’deki yatırım bankaları ve aracı kurumlarda olan yatırımlarını durdurmuş ve geri çağırmıştı. Parasal genişleme uygulaması sonucunda Fed’in bilanço büyüklüğü yaklaşık 900 milyar dolar düzeyinden 4.5 trilyon dolar düzeyine yükseldi. Yani bankanın kriz öncesine göre yaklaşık beş katı daha bü Dağ gibi borç Öte yandan faizlerin yükselmesiyle birlikte gelişen ekonomiler için işler daha da zorlaşacak. Kendi ülkesindeki sıfır dolayındaki faiz ve sıfıra yakın risk yerine, yüksek reel faiz ve yüksek riski tercih eden yabancı yatırımcı, Fed’in faiz artırımlarına başlamasıyla birlikte düşük riskli ortama dönmeyi tercih edecek ve Türkiye gibi riskli ülkelerden çıkacak. Böylece bu ülkeler dağ gibi borçla baş başa kalmış olacak. 2007’ye dönüş İki büyük zorluk Siyasi riskler ve Fed etkisiyle TL sert dalgalandı. Dolar/TL 2.9973’e kadar çıktı BD Merkez Bankası’ndan (Fed) gelecek faiz artışı ve petrol fiyatlarındaki düşüşün yanı sıra içeride siyasi ve jeopolitik riskler nedeniyle kur yükselişini sürdürüyor. Türk lirasında oynaklık düzeyi de 3 ayın zirvesine çıktı. Dün güne yüzde 0.88’lik düşüşle başlayan kur, 2.98’lerden 2.9484’e kadar indi. Daha sonra yükselen dolar/ TL, 2.9973’e çıktı. Dolar cuma 2.92’den yüzde 2’ye yakın artışla 2.9875 TL’ye kadar çıkmıştı. TL’nin 1 haftalık volatili TL’de oynaklık zirvede A tesi 10 Aralık’tan bu yana yüzde 67’lik artışla dün 18.85’e kadar geldi. Serbest piyasada dolar 2.9910 TL’den kapandı. Piyasalar çarşamba açıklanacak Fed toplantısını beklerken, petrol fiyatları 11 yılın dibine doğru geriliyor. Öte yandan kredi derecelendirme kuruluşu JCR Eurasia Rating’in Başkanı Orhan Ökmen, hükümetin eylem planının Türkiye’nin yapısal reform ihtiyaç ve beklentilerini karşılamaktan uzak olduğunu belirtti. l Ekonomi Servisi estel, İspanyol Telefonica de Espana ile televizyon üretimi planlıyor. Sözleşme imzalanırsa ürünler İspanya’da satılacak. Vestel Elektronik, İspanyol telekom şirketi Telefonica de Espana arasında internet tabanlı televizyon üretimi için proje planlandığını, proje sözleşmesi imzalandığı takdirde ürünlerin İspanya’da satılacağını açıkladı. Vestel Elektronik hisseleri açıklamanın ardından kazanımlarını yüzde 7’nin üzerine taşıyarak 5.26 liraya kadar yükseldi. Vestel Elektronik’in Kamu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptığı açıklamaya göre, şirketin ortaklığı Vestel Iberia ile Telefonica arasında Movistar markalı televizyonların üretimini öngören proje hakkında görüşmeler devam ediyor. Projeyle, yüksek hızlı internetle İspanyol şirketin müşterilerine verilecek. l Ekonomi Servisi Vestel, İspanya’da TV satacak V Türkiye, İnsani Gelişmişlik Endeksi kriterlerinden olan toplumsal cinsiyet eşitsizliğinde 155 ülke arasında 71. sırada. Kadın milletvekili oranı da hâlâ düşük seviyelerde. Türkiye insani gelişmede üç basamak düşüş gösterdi ürkiye, 2015 İnsani Gelişmişlik Endeksinde (İGE) 188 ülke arasında 3 sıra düşerek 72. oldu. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 2015 İnsani Gelişme Raporu’nu açıkladı. Türkiye’nin 2014’teki İGE değeri 0.761. Ancak insani gelişmede eşitsizlik farkı düşüldüğünde, Türkiye’nin de T ğeri boyut endekslerinin dağılımındaki eşitsizliğe bağlı olarak yüzde 15.8’lik kayıpla 0.641’e düştü. Türkiye’nin insani eşitsizlik katsayısı da yüzde 15.7 düzeyinde. Türkiye, 2014 endeksinde 0.359’luk Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi değeriyle 155 ülke arasında 71. sırada yer aldı. Türkiye’de par lamentodaki kadın milletvekili oranı yüzde 14.4. Kadınların işgücü piyasasına katılımı ise yüzde 29.4 oranında. CHP Genel Başkan Yardımcısı Selin Sayek Böke, “Endeks, Türkiye’nin vasat insani gelişmişlik düzeyine takıldığını teyit etti” dedi. l Ekonomi Servisi NG’nin yaptığı araştırmaya göre Türk halkı 2016’da borçlarını azaltmak için uğraşacak. Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 13 Avrupa ülkesi ile ABD’de ve Avustralya’da yapılan araştırmaya göre Türkiye’deki katılımcıların yüzde 36’sı borçlarını azaltmak, yüzde 31’i daha fazla tasarruf etmek ve yüzde 31’i de harcamalarını kontrol altına almak konularında karar aldı. ING Uluslararası Araştırmalar tarafından yapılan “Yeni Yıl Kararları” araştırmasının sonuçlarına göre, Avrupa’da 10 kişiden 7’sinin yeni yıl için aldığı bir finansal hedefi var. Araştırmada Türkiye, yüzde 86 ile finansal bir hedef belirleyip uygulama kararı alanların en fazla olduğu ülke oldu. l Ekonomi Servisi Hedef borcu azaltmak I Pimaş Rusya’dan çıktı Plastik pencerede Türkiye’nin önde gelen firmalarından Pimaş, Rusya’daki fabrikasını kapatacağını duyurdu. Şirketten yapılan açıklamada kapatmaya gerekçe olarak ‘sürekli zarar edilmesi’ ifade edildi. Açıklamada, “Şirketimiz bağlı ortaklıklarından Rusya’nın Rostov şehrinde kurulu Limited Liability Company Enwin Rus şirketinin sürekli zarar etmesi ve zarar etme eğiliminin devam edeceği öngörüsü ile 14 Aralık 2015 itibarıyla üretim faaliyetlerinin ve 20 Aralık 2015 itibarıyla satış faaliyetlerinin durdurulmasına karar verildi” denildi. Öte yandan Toshiba da, Rus rublesindeki oynaklık nedeniyle Rusya’daki televizyon ve mutfak aletleri satışlarını durdurdu. l Ekonomi Servisi C M Y B