Catalog

6 EYLÜL 2013 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ [email protected] 13 Doların 2.08’i aşarak rekor kırmasıyla, gelişen ülke para birimleri arasında en kötü performansı TL sergiledi Lira düşüş şampiyonu Merkez Bankası’nın kuru savunmakta yetersiz kalabileceği endişesi ve Suriye gerginliğiyle dolar 2.0840’la tüm zamanların en yükseğine çıktı. TL dolar karşısında 1 günde yüzde 1.5 erirken diğer para birimlerinde düşüş yüzde 1’i bile bulmadı. Ekonomi Servisi Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı’nın açıklamalarından tatmin olmayan piyasalarda güven bunalımı sürerken dolar rekor üstüne rekor kırmayı sürdürüyor. TCMB’nin mevcut önlemlerinin kuru savunmakta yetersiz kalabileceği endişelerine yeniden alevlenen Suriye gerginliği de eklenince dolar TL karşısında tüm zamanların en yükseği olan 2.0840 seviyesine çıktı. Sepet bazında TL ise 2.4155 seviyesine kadar yükseldi. Türk Lirası dün gelişmekte olan ülke para birimleri arasında açık ara en çok değer kaybeden para birimi oldu. TL dolar karşısında yüzde 1.51 değer kaybederken; dolar karşısında yüzde 1’in üzerinde değer kaybeden başka bir para birimi olmadı. TL’nin ardından, dolara karşı en fazla değer yitiren para birimleri yüzde 0.77 ile Meksika Pezosu ve yüzde 0.70 ile Tayland Bahtı oldu. Bir bankanın döviz masası müdürü, “TCMB’nin ne yapmak istediğinin belirli olmaması TL’deki değer kaybının en büyük nedeni. Kuru savunacağız açıklamalarının sadece birkaç gün sonrasında kuru savunmaya gerek olmadığına ilişkin görüşler geliyor. Bu şekilde devam edilirse yani somut bir adım gelmeyip mevcut politikalarla devam edildikçe kurda yön yukarı” dedi. Diğer yandan; ABD Merkez Bankası’nın (Fed) parasal genişlemeye devam edip etmeyeceğine ilişkin belirsizlik sürerken piyasalarda gözler bugün ABD’de açıklanacak istihdam verisine çevrildi. İşsizlik verisi Fed’in 1718 Eylül’de gerçekleştireceği kritik toplantı için büyük önem taşıyor. Piyasa Fed’in bu toplantılarda aylık 85 milyar dolarlık tahvil satın alımına yönelik kararını açıklamasını bekliyor. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan da TCMB’nin dövize müdahalesini eleştirdi. “Merkez Bankası yaklaşık 6 milyar dolar piyasaya müdahalede bulundu ama döviz fiyatları sadece 1 kuruş geri gitti” diyen Çağlayan, “Merkez Bankası’nın şu anda dövize bu şekilde müdahalesini doğru bulmuyorum. Bugün bulunmuş olduğumuz rakamların da ben kalıcı olmadığı kanaatindeyim ancak Merkez Bankası Başkanı kadar da iddialı konuşamam” dedi. 22 Mayıs’tan itibaren Türkiye’den yaklaşık 6 milyar, diğer gelişmekte olan ülkelerden toplam 81 milyar dolarlık bir çıkış yaşandığını anlatan Kozanoğlu’na göre bu miktar dünya ekonomisi açısından çok büyük değil, ancak sermayenin yön değiştirmesi önemli değişikliklere yol açacak... BRICS’ten 100 milyar dolarlık fon İstikrar için oluşturulacak fona en büyük katkıyı en büyük döviz rezervine sahip Çin yapacak. İleriki aşamada BRICS Kalkınma Bankası da kurulacak. Ekonomi Servisi Rusya ve Çin; ABD’nin gevşek para politikasını daraltmaya başlayacağı beklentileriyle volatilite kazanan para piyasalarına istikrar kazandırmak için gelişmekte olan BRICS ülkelerinin 100 milyar dolar tutarında bir fon oluşturacağını açıkladı. Fon havuzuna en büyük katkıyı dünyanın en büyük döviz rezervlerine sahip ülkesi Çin yapacak. Dolarla borçlanabilmenin düşük maliyeti sayesinde son 10 yılda hızla büyüyebilen Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın oluşturduğu BRICS ülkeleri, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Ben Bernanke’nin mayısta tahvil alımlarını azaltabileceği uyarısının ardından doların yükselen maliyeti ile baş etmeye çalışıyor. Rezerv mekanizmasının yanı sıra 50 milyar dolar sermayeli BRICS kalkınma bankasının kurulması da sermayede hangi ülkenin ne kadar pay alacağına dair anlaşmazlık dolayısıyla birkaç ay daha sürecek gibi görünüyor. Türkiye’yi uzun ve acılı bir süreç bekliyor OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA Müdahale geldi, rupi yükselişe geçti Hindistan Rupisi, merkez bankasının yeni başkanının geniş kapsamlı politkalarının ardından dün düşüşünü durdurarak yüzde 2.3 değer kazandı. Ekonomi Servisi Hindistan Merkez Bankası’nın başına önceki gün geçen IMF eski ekonomisti Raghuram Rajan, başkanlık dönemine para birimi rupiyi destekleyecek geniş kapsamlı politikalarla başladı. Beklenmedik derecede ayrıntılı ve geniş kapsamlı bir paket açıklayan Rajan, bankaların riskten korunma maliyetlerini azaltarak, ithalat ve ihracatçıların döviz kuru riskinden korunmasını kolaylaştırdı. Geçen hafta dolar karşısında 68.85 düzeyini gören rupi merkez bankasının açıkladığı paketin ardından yüzde 2.3 değer kazandı. Gösterge NSE endeksi yüzde 3.3 yükseldi. Piyasaların serbestleşmesini amaçladığını ifade eden Rajan, bu kapsamda rupi ile yapılan takasın artırılması için çalışacağını ve gecelik faiz swaplarının kullanılmaya başlayacağını ifade etti. Ayrıca Hint bankalarının yeni şube açmasını kısıtlayan düzenleme de kaldırıldı. Ülke dışında yaşayan vatandaş sayısı en yüksek ikinci ülke olan Hindistan’da merkez bankasının yeni politikaları ülke dışındaki vatandaşlardan Hindistan’a daha fazla paranın çekilmesine imkân verecek. Politika kapsamında merkez bankası, ülke dışındaki Hindistan vatandaşlarından alınan mevduat karşılığında ticari bankalara swap imkânı sunacak. Ayrıca ülke dışında dolar cinsi borçlanan bankalara, dolarlarını rupiye çevirmeleri için piyasada işlem gören düzeyin daha altında swap imkânı sunulacak. Uluslararası sermayenin kendisine daha güvenli liman arayışının Türkiye’de cari açıktan ödemelere bir dizi sorunun derinleşmesine yol açacağı dile getirildi. Fed’in 22 Mayıs kararlarıyla dünyada başlayan, Türkiye’de de Gezi olaylarıyla hız kazanan sermaye çıkışı ve kurlardaki hareketliliğe ilişkin sorularımızı yanıtlayan ve değerlendirmelerde bulunan Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, dünya genelinde yaşanan Fed sermaye çıkışının çok önemli kararlarıyla boyutta olmamasına karşın, başlayan ve Gezi paranın yön değiştirmesi olaylarının da etkisiyle açısından ülkede uzun arttığı belirtilen sermaye çıkışı ve acılı bir sürece yol ve kurlardaki hareketlilik akut bir açacağını dile getirdi. krize neden olmasa da, paranın Merkez Bankası yön değiştirmesine bağlı olarak rezervlerinde 22 ülkeyi ödemelerden büyümeye, Mayıs’tan sonra 6 milyar üretimden istihdama uzun ve dolar civarı bir çıkışın acılı bir sürecin beklediğine hesaplandığı bilgisini veren dikkat çekildi. Kozanoğlu, aralarında Türkiye, Hindistan, Brezilya, Endonezya ve Güney Afrika’nın da olduğu gelişmekte olan ülkelerden yakalandığında borçlarının toplam 81 milyar dolar civarında önemli biri kısmı yabancı para bir çıkışın yaşandığını anlattı. cinsindendi, şimdi özellikle Dünya ekonomisi göz önüne kamu borçları lira cinsinden. Bu, alındığında bu miktar ekonomiyi ülke açısından etkiyi azaltıcı bir derinden sarsacak bir miktar durum ancak yabancı paranın o l m a s a d a ö n ü m ü z d e k i döviz kuru riskine daha fazla dönemde bazı sonuçlar muhatap olması anlamına doğuracağını vurgulayan geliyor. Bu nedenle yabancı Kozanoğlu’nun verdiği bilgiye sermaye kendi para cinsine göre gelişmeleri ve önümüzdeki dönem ülkede yol açabileceği etkenleri şöyle özetlemek mümkün: 4 Artık uluslararası sermaye kendisine daha güvenli limanlar aradığı için bizim gibi gelişmekte olan ülkelerden çıkıyor. Ancak Türkiye’nin de içinde yer aldığı gelişmiş ülkeler arasında en zaaflı olan ülke Türkiye. Zira cari açığı çok yüksek ve rezervleri diğerlerine göre çok daha düşük. 4Gerçi Türkiye 2001 krizine yöneliyor. 4 Kur savaşlarıyla ABD miktarsal genişleme politikaları isterken Avro bölgesi, İngiltere ve Japon yeni gibi uluslararası konvertibl paraya sahip olan ülkeler de aynı politikayı uyguladılar, böyle olunca da dünyada bir likidite bolluğu oluştu ve Türkiye de bundan payını aldı. 4 Örneğin 2012’de cari işlemler açığı 47.8 milyar dolardı. Ama bunun çok ötesinde 68.6 milyar dolarlık sermaye girişi oldu... 21 milyar dolarlık bir fazla giriş yaşandı. Bu da MB’nin revzerlerini artırdı.. 4 Cari işlemler açığı kolay finanse edildiği için teşvik edildi. 4 2008’de Türkiye’de yerleşiklerin toplam portföyü 54 milyar dolarken 2013’ün ilk aylarında 166 milyar dolara çıktı. Sıcak paranın, yaklaşık 50 milyar doları hisse senetleri piyasası, 50 milyar doları iç borçlanma tahvilleri ve 12 milyar dolar da mevduatlara gitti. 4 Nisan sonundan itibaren yaklaşık 15 milyar dolar borsadan, 10 milyar dolar devlet iç borçlanma portföylerinde azalma yaşandı. Ama hepsinin döviz olarak çıktığını söylemek mümkün değil. Döviz kurlarındaki oynaklık da hesaba katıldığında yine de çıkan paranın yüzde 7080’inin döviz olduğu ileri sürülebilir. Fed’in dün akşam açıkladığı Bej Kitap raporuna göre, ülke temmuz ve ağustos aylarında “mütevazı ve ılımlı” hızda büyümeyi sürdürdü. Buna göre, ABD temmuz ve ağustosta mütevazıdan iyiye giden ekonomik iyileşmesini devam ettirdi. Raporda, hizmet sektöründeki ve gayrimenkul satışlarındaki hafif artışla birçok bölgede tüketici harcamalarının da yükseldiği ifade edildi. Rapor, Fed’in 1718 Eylül tarihlerinde gerçekleştireceği kritik toplantı öncesinde geldi. Bernanke bir önceki toplantıda ekonominin iyiye gittiğini ve geri çekilmenin başlayabileceğini belirtmişti. Fed yine ‘ılımlı büyüme’ dedi Dünyanın 20 büyük ekonomisinin liderlerini St. Petersburg’da bir araya getiren zirve her zamanki gibi protestoların gölgesinde geçiyor. G20’de Fed rüzgârı esiyor St. Petersburg kentindeki zirve Suriye krizinin gölgesinde kalsa da, zirvenin resmi gündeminde küresel ekonomi var. Zirvede Fed’in politika değişikliğinin küresel ekonomi için yaratacağı sorunlar da tartışılacak. Ekonomi Servisi Suriye krizinin gölgesinde başlayan G20 zirvesinde, ekonomi gündeminde ağırlıklı olarak Fed kaygıları yer alıyor. Rusya ve Çin, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) tahvil alımlarını azaltmaya başlamasının küresel ekonomi üzerinde çok büyük etkilerinin olabileceğini belirterek temkinli olunması çağrısında bulundu. Zirve öncesi konuşan Rusya ve Çin’den yetkililer, Fed’in ekonomiye sağladığı parasal destekleri azaltmaya başlayacağı beklentisine dair endişelerini dile getirdiler. Rusya Maliye Bakanı Yardımcısı Sergei Storchak zirve bildirgesinin, küresel para politikalarının yan etkileri konusunda temmuzda mutabık kalınan taslak çerçevesinde kalacağını ifade etti. Çin Maliye Bakan Yardımcısı Zhu Guangyao ABD’den yayılma etkileri konusunda dikkatli davranmasını isteyerek, küresel finans piyasalarının istikrarı ve küresel ekonomideki toparlanmaya katkıda bulunmak için çalışması gerektiğini belirtti. G20 toplantılarına ev sahipliği yapan Rusya’nın zirve koordinatörü Ksenia Yudayeva da Rusya’ya göre Fed’in tahvil alımlarının azaltılmaya başlanmasına ilişkin önemli riskler bulunduğunu söyledi. Diğer yandan Rusya’da bir araya gelen G20 liderlerinin, çokuluslu şirketlerin vergiden kaçınmalarını önlemek için bir anlaşma imzalamaları bekleniyor. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler, uluslararası vergi kaçakçılığını önlemek için temmuzda planlar yapmıştı. İngiliz yardım kuruluşu Oxfam, dev şirketlerin ‘vergi minimizasyonu sistemleri’ aracılığıyla vergi kaçırması nedeniyle, Afrika ülkelerinin ulusal gelirlerinin yüzde 2 düştüğü uyarısında bulunuyor. Karanlık bir dönem l En önemli sorun cari işlemler açığı... Çıkış olmasa bile paranın gelmesi durunca, Merkez cari açığı kendi rezervlerinden kullanmak durumunda kalacak. Böylece döviz sıkıntısı ve yerel paranın değersizleşmesi gibi bir süreç yaşanacak. Özel sektörün ciddi bir döviz borcu var. l Merkez hem döviz kurunu yerine oturtup hem de faizleri aşağıda tutamayacağından faizler yükselecek. Ayrıca, döviz kurlarının yükselmesi enflasyonu sıçratabilir. l Türkiye, içinde bulunduğu coğrafi durum nedeniyle savaş ve çatışmalardan etkilenecek. Petrol fiyatlarının enerji maliyetine olan etkisi de önemli bir sorun olacak. l Para girişleri kredi kartı ve ihtiyaç kredilerini artıran bir etken oldu. Bu araçları ağırlıklı olarak geliri 2 bin liranın altındaki yurttaşların kullandığı düşünülürse faizlerin yükselmesi söz konusu kişiler için sıkıntı doğuracak. l Borç ödemesinde zorlanan özel sektörün üretim ve istihdamı olumsuz etkilenebileceği gibi zamanla ücretlerin geç ya da az ödenmesi gibi sorunlar yaşanabilecek. l 1994 ve 2001 krizlerine göre kamu borçlarının lira olduğu ve döviz kurları sabit olmadığı için yaşanan sermaye hareketlerinin etkileri akut olarak hissedilmese de daha uzun ve acılı bir süreç olarak hissedilecek. Darphane’de bandrol krizi Ekonomi Servisi Darphane’deki grev 60’ıncı gününe girerken ilginç bir durum yaşandı. Darphane’ye dün sabah saatlerinde 3 TIR getirildi. İstanbul Cevizli’deki Damga Matbaası’na getirilen TIR’lara, itirazlarına karşın yarı mamul alkol ve tütün bandrolleri yüklendi. İşçiler TIR’ların çıkışına izin vermedi. TIR’lara yüklenen ürünlerin özel bir şirkette işlenmesi planlanıyor. Basın İş Sendikası İstanbul Şubesi Başkanı Levent Dinçer, 3 TIR’ın çıkışına izin vermeyeceklerini söyledi. ACI KAYBIMIZ Cemiyetimiz üyesi, 2010 Burhan Felek Basın Hizmet Ödülleri ve Sürekli Basın Kartı Sahibi Değerli Arkadaşımız İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.’den Duyuru 06.12.2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 83’üncü maddesine dayanılarak hazırlanan ve 06.06.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Yatırımcı Tazmin Merkezine İlişkin Yönetmelik”in 22’nci maddesi uyarınca, 30.12.201231.12.2013 tarihleri arasında zamanaşımına uğrayacak yatırım hizmetlerinden kaynaklanan emanet ve alacaklar, Şirketimiz internet sitesinde resmi duyurular bölümünde yayımlanmıştır. Bu kapsamda belirlenen ve internet sitemizde yayımladığımız listede isim ve hesap bilgileri yeralan müşterilerimizin, en geç 31 Aralık 2013 tarihine kadar geçerli kimlik belgeleri ile birlikte Kurumumuza başvurmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, ilgili Kanun gereği zamanaşımına uğramış olan yatırım hizmet ve faaliyatlerinden kaynaklanan her türlü emanet ve alacaklar ile bunlara bağlı faiz, kar payı ve diğer getiriler Yatırımcı Tazmin Merkezine devredilecektir. Kamuoyuna önemle duyurulur. İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Genel Müdürlük Adres : İş Kuleleri, Kule: 2 Kat: 12 34330 4. Levent, İstanbul Telefon : 0 212 350 20 00 Faks : 0 212 350 20 01 www.isyatirim.com.tr NALAN SEÇKİN 3 Eylül 2013 Salı günü vefat etmiştir. Kaybı topluluğumuzda üzüntü yaratan Seçkin’in cenazesi 6 Eylül 2013 Cuma günü (bugün) öğle vakti Ataköy 5. Kısım Camii’nden alınarak Büyükçekmece Kavaklı Mezarlığı’nda toprağa verilecektir. Nalan Seçkin’i sevgi ve saygıyla anarken, ailesine, basın topluluğuna başsağlığı dileriz. Vergi kaçakçılığına çözüm TÜRKİYE GAZETECİLER CEMİYETİ