Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 EYLÜL 2010 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B ANKARA PAZARI YAKUP KEPENEK Kaybolan Önemli Bir Boyut: Bölgesel Gelişme yakupkepenek06@hotmail.com Başlangıcı düne değil, 30 yıl önceki 12 Eylül’e giden piyasacı ekonomi politikalarının olumsuz sonuçları her gün giderek daha açık bir biçimde görülüyor; bölgesel gelişme kavramı artık tamamıyla unutuldu. Bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması gerektiği görüşü, tam piyasacı politikaların kapsamına doğal olarak girmiyor. Böyle olunca da bölgeler arası ekonomik ve toplumsal gelişmişlik aralığı kapanmıyor, tersine genişliyor. Bölgelerin ekonomik ve toplumsal gelişmelerine ilişkin sayısal verileri derlemek devlet kurumlarının görevidir. Öncelikle belirtilmelidir ki, bu konudaki veriler, birçok kurum tarafından derlendiğinden dağınıktır ve çoğu içerik yönünden yetersizdir. Bölgesel gelişme konusunu ele alan ana kurum olan DPT- Devlet Planlama Teşkilatı’nın www.dpt.gov.tr kaynağında bölgelerin sosyal ve ekonomik gelişmişlik göstergeleri ya da endeksleri yer alıyor. Ancak, bu veriler yalnızca 1996 ve 2003 yılları için vardır. Veri yokluğu nedeniyle olacak, ülkemizde bölgesel gelişme incelemeleri çok yetersizdir. DPT’nin söz konusu gelişme endeksleri, kişi başına gelirden eğitime, sektörlere göre üretimden kredi kullanımlarına, işgücünün yapısından kamu yatırımlarına dek çok sayıda değişkenin ortak değeri olarak elde ediliyor. DPT araştırmalarına göre Marmara Bölgesi’nin gelişmişlik endeksi 2003’te 1.70’tir; Marmara’yı üçte birinden az bir değerle Ege (0.48) izliyor. İç Anadolu’nun endeks değeri Ege’ye çok yakındır. Bölgeler arası gelişmişlikte kopma denilebilecek nokta Akdeniz Bölgesi’yle başlıyor. Akdeniz’in gelişmişlik endeks değeri 0.02; bu, ülke ortalamasına en yakın değerdir. Diğer bölgeler, ülkenin sosyal ve ekonomik gelişmişlik ortalamasının çok altında bulunuyor. Bunlar, endeks değerleriyle şöyle sıralanıyor: Karadeniz (-0.51); ve çok daha geri kalmış Güneydoğu (- 1.01) ve Doğu Anadolu (-1.16). Kolayca anlaşılabileceği gibi gelişmişlik sıralamasında, Doğu ve Güneydoğu Anadolu uzak ara en geri kalmış bölgelerdir. Bu ikiliyi Karadeniz Bölgesi izliyor. Göstergeler, benzer bir araştırmanın yapıldığı 1996 endeksiyle karşılaştırıldığında da çok önemli bir sonuç dikkat çekiyor: En gelişmiş bölge olan Marmara Bölgesi ile en geri kalmış bölge olan Doğu Anadolu Bölgesi arasındaki gelişmişlik farkı azalmıyor; tersine artıyor. Neoklasik ekonomi kuramında ısrarla vurgulanan serbest piyasanın gelişmiş-azgelişmiş ülke ya da bölge farklarını azaltacağı; bunları yakınlaştıracağı varsayımının hiç de geçerli olmadığı görülüyor. Tam piyasacı ekonomi politikası, bölgeler arası gelişmişlik farklarını arttırıyor. Gelinen nokta, 12 Eylül 1980 sonrasında, aslında onun da öncülü olan 24 Ocak 1980’de uygulamaya konan ve giderek yerleşen ve ekonomik gelişme anlayışından tamamıyla uzak bir ekonomi politikasının uygulanmasından kaynaklanıyor. Radikal gazetesi (8 Eylül) fiyat artışlarını ya da enflasyon oranını bölgesel olarak gösteren bir haber yayımladı. Doğu’da pahalılık artıyor başlığıyla verilen haberde, hayat pahalılığının son beş yılda en hızlı Güneydoğu Anadolu’da arttığı vurgulanıyor. Ürün düzeyinde örneklerle tamamlanan habere göre, örneğin, Diyarbakır’da un, dana eti ve pirinç; Batman ve Şırnak’ta makarna; Şanlıurfa’da pirinç ve dana eti son beş yılda fiyatları en çok artan mallardır. Bunların tamamı, temel gıda maddeleridir. Yaşamın olmazsa olmazı olan suyun fiyatı Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde rekor düzeyde artmıştır. Bir zamanların pirinç ambarı Diyarbakır pirinç açlığı çekiyor! Durum açıktır. Ülkenin en yoksul ya da azgelişmiş bölgelerinde temel gıda maddeleri ülkenin diğer illerine göre yüksek fiyatla satılmaktadır. Yoksulluk, pahalılıkla birleşince çok daha dayanılmaz oluyor. Bölge halkı, yoksulluk ve pahalılık ikilisinin baskısı altında eziliyor. Ülkenin geri kalmış bölgelerinde görülen temel tüketim mallarının fiyatının göreli yüksekliğini, ulaşım ve pazarlama gibi piyasacı nedenlere bağlamak yanlış olur. Temel sorun, yatırımsızlık ve üretimsizliktir. Devletin ekonomideki yerini redde dayanan 12 Eylül 1980 sonrasında sonuna kadar uygulanan tam piyasacı ekonomi politikası, bölge insanının, gerek hayvancılık, gerekse diğer temel gıda maddelerinin üretiminden uzaklaşmasına neden olmuş bulunuyor. En çok bir yıl içinde genel seçim var. Seçimlere gidilirken siyasal partilerin bölgesel gelişme konusunu nasıl gördüklerini tüm ekonomik ve toplumsal boyutlarıyla ve bir bütünlük içinde kamuoyuna açıklamaları istenmelidir. Bugün alınan halkoylamasının sonucu nasıl olursa olsun, ülkenin en temel sorunlarından birinin bölgeler arası gelişmişlik farklarının, daha çok üreterek azaltılması için, yeni bir yaklaşım ve çok yoğun bir çaba harcanması gerekiyor. Avrupa ülkelerinin toplam yatõrõmõnda yarõ yarõya azalõş gözlenirken, Körfez ülkelerinde artõş yaşandõ Yabancõ, yatõrõmdan kõstõANKARA (AA) - Türkiye’ye gelen doğrudan yabancõ yatõrõm tu- tarõ, yõlõn ilk yarõsõnda 2009’un ay- nõ dönemine kõyasla yüzde 50 azal- ma göstererek 1 milyar 644 milyon dolara kadar geriledi. Ülkeye gelen doğrudan yabancõ yatõrõm miktarõ 2008’de 14.7 milyar dolara geriledi. Küresel krizin de et- kisiyle 2009’da 6 milyar dolara ka- dar gerileyen doğrudan yabancõ ya- tõrõm, 6 aylõk dönemler itibarõyla ba- kõldõğõnda, 2010’da da 2009’a göre düşüş gösterdi. Söz konusu düşüş, sektörler itibarõyla değerlendirildi- ğinde, sanayi sektörü öne çõktõ. Geçen yõlõn ilk yarõsõnda sanayi sek- törlerine toplam 2 milyar 265 milyon dolar yatõrõm gelmişti. Bu yõl aynõ dö- nemde gelen doğrudan yabancõ yatõ- rõm tutarõ 880 milyon dolar oldu. Tarõm sektörüne gelen doğrudan yabancõ yatõrõm tutarõ da yõlõn ilk yarõsõnda, geçen yõlõn aynõ döne- mine göre 23 milyon dolardan 14 milyon dolara indi. 2010’un ilk yarõsõnda yurda gelen 1.6 milyar dolarlõk doğrudan yabancõ yatõrõmõn 1.3 milyar dolarõnõ Avru- pa ülkeleri meydana getirdi. Söz ko- nusu tutar geçen yõl aynõ dönemde, 2.8 milyar dolar düzeyindeydi. Avrupa’da Hollanda, İngiltere, İspanya, Malta, İsveç, Polonya ve Bulgaristan dõşõnda tüm ülkeler- den gelen doğrudan yatõrõmda dü- şüş gözlendi. Avusturya, Fransa, İtalya ve Lüksemburg’un yatõrõm- larõndaki azalma yüksek miktar- larda oldu. Körfez ülkelerindeki artõş ise dik- kati çekti. Bu ülke grubundan Tür- kiye’ye doğrudan yabancõ yatõrõm, ilk yarõda, geçen yõlõn aynõ döne- mine kõyasla 57 milyon dolardan 91 milyon dolara yükseldi. Birleşik Arap Emirlikleri yatõrõm tutarõnõ 5’ten 16’ya, Kuveyt 19’dan 36’ya, Suudi Arabistan 33’ten 39 milyon dolara çõkardõ. Engelli çalıştırmayan fabrikaya ceza yağdı ZONGULDAK (A.A) - Zongul- dak’õn Ereğli ilçesinde, yasa gere- ği çalõştõrmasõ gereken oranda en- gelli istihdam etmeyen fabrikaya 1 milyon 690 bin lira para cezasõ uy- gulandõ. Yasa gereği 50’nin üzerinde işçi ça- lõştõran kamuya ait iş yerlerinde yüz- de 4, özel sektörde yüzde 3 oranõnda engellinin istihdam edilme zorun- luluğunun bulunduğuna dikkati çe- ken Türkiye İş Kurumu Zonguldak İl Müdürü Cemal Yiğit, “Bu yılın 8 ayında 251 engelli iş mü- racaatında bulundu. Geçen yıl ça- lıştırılmayan her engelli için 1519 lira para cezası verildi. Bu yıl da yasa gereği iş yerinde engelli ça- lıştırmadığı belirlenen bir fabri- kaya 1 milyon 690 bin lira idari para cezası uygulandı” dedi. Toplum Yararõna Çalõşma Prog- ramlarõ kapsamõnda 247 kişiye geçici istihdam sağlandõğõna işa- ret eden Yiğit, “İşsizliğin yoğun dönemlerinde kısa süreli istih- dam, iş ve hizmetin gerçekleş- mesini planlıyoruz. Kamu ku- rum ve kuruluşlara çeşitli mes- lek dallarında geçici istihdamlar sağlıyoruz” diye konuştu. Türk arabalarõnõn İsrail pazarõndaki payõ, yüzde 7.9’dan yüzde 10’a çõktõ İsrail Türkiye’den vazgeçmedi Yerli 4x4 kamyonlar geliyor Siyasi krize rağmen İsrail’deki Türk araba satõşlarõ yükseldi. Bu yõlõn ilk sekiz ayõnda İsrail’in ithal ettiği araçlarda 5 bin 365 adetlik artõş oldu. TEL AVİV (ANKA) - Türkiye ile İsrail arasõnda yaşanan siyasi krize kar- şõn bu ülkeye ihraç edilen arabalarõn sayõsõnda önemli bir artõş yaşandõ. İsrail Araç İthalatçõlarõ Derneği ve- rileri, Türkiye’den ithal edilen araba sayõsõnõn, bu yõlõn ilk sekiz ayõnda ön- ceki yõlõn aynõ dönemine göre 5 bin 365’lik artõş ile yaklaşõk 8 bin 835 adetten yaklaşõk 14 bin 200’e çõktõğõnõ gösterdi. Bunun sonucunda Türk ara- balarõnõn İsrail’deki pazardaki payõ, yüzde 7.9’dan yüzde 10’a çõktõ. Böy- lece, iki ülke arasõndaki siyasi kriz, Türkiye’yi ziyaret eden İsraillilerin sa- yõsõnda yüzde 90 gibi büyük bir dü- şüşe yol açsa da araba satõşlarõ üze- rinde olumsuz bir etkisi olmadõ. Yedioth Ahronoth gazetesinin in- ternet sitesi Ynet, “İsrail ile Türki- ye arasında son dönemde yaşanan gerginlikler araba sanayisini etki- lemedi” diye yazdõ. Haberde ayrõca, Türkiye’den yapõlan ithalatõn, Japon arabalarõnõn pazar payõnõ gölgelediği kaydedildi. Eskişehir’de kurulu Hisarlar AŞ tarafından üretilen ve TÜBİTAK tarafından da desteklenen Türkiye’nin ilk 4x4 hafif arazi kamyonu TURKAR’ın bu yıl seri üretimine başlanıyor. Hisarlar AŞ Genel Müdürü Zafer Türker, 10 yıllık hayalin ürünü olan TURKAR’da iddialı olduklarını belirterek şöyle konuştu: “Başlangıçta toplu siparişlerle seri üretim planlıyoruz. Türkiye olarak, kamu-askeri üretim konusunda yurtdışına bağlıyız. Öncelikle bu konudaki açığı kapatmak istiyoruz. Sonrasında belediye ve diğer kamu kuruluşlarına satış hedefliyoruz. Bayi ağıyla satış yapacağımız bir organizasyon kuracağız.” MURAT GÜLDEREN Krizle birlikte iç pazarda yüzde 50 ora- nõnda daralan promosyon sektörü Türkiye ve Avrupa’da tanõtõm atağõna kalktõ. Ana- dolu’nun çeşitli yerlerinde “İletişimde Promosyonun Yeri ve Önemi” konulu paneller düzenleyen promosyoncular, 2011 Uluslararasõ Promosyon Ürünler Fuarõ’nõn İstanbul’da yapõlmasõ için de anlaştõ. Alanõnda dünyanõn en büyük organizasyon- larõndan biri olan fuara dünyanõn her yerin- den 5 bini profesyonel ziyaretçi olmak üze- re en az 25 bin katõlõmcõ bekleniyor. 22-25 Ey- lül tarihleri arasõnda İstansbul CNR Expo’da düzenlenecek fuarada 190 firma yer alacak. Promosyon Ürünleri İmalatçõlarõ ve Satõ- cõlarõ Derneği (Promotürk) Başkanõ Esad Ah- met Özdem, “Kaliteli ve uygun fiyatla yaptığımız ürünlere harika tasarımlar da eklenince İstanbul bu alanda en büyük oyuncu olarak sahne alacak. Amacımız 2011 ve sonrasında İstanbul’u dünyanın promosyon ürünleri başkenti yapmak” dedi. Türkiye’de şu an için 1.5 milyar dolar- lõk büyüklüğe sahip olan sektörün 2011’de en az 600 milyon dolarlõk ihracat hedeflediğini anlatan Özden şunlarõ söyledi: “Türkiye olarak 13 milyar Avro’luk büyüklüğe sahip AB promosyon pazarın- da en büyük söz sahibi olmak istiyoruz. Çin mallarının kalitesizliği herkes tarafından anlaşıldı. Çanta, ayakkabı ve tekstil gibi sektörlerde maliyet avantajları kaybedil- meye başlandı. Bu sektörlerin Çin korku- su kalmadı.” Promosyoncular Çin’e meydan okuyor 2009’un ocak-haziran döneminde 3 milyar 245 milyon dolar olan doğrudan yabancõ yatõrõm tutarõ, bu yõl aynõ dönemde 1 milyar 644 milyon dolara indi. Hollanda, İngiltere, İspanya, Malta, İsveç, Polonya ve Bulgaristan dõşõnda tüm ülkelerden gelen doğrudan yatõrõmda düşüş gözlendi. Ekonomi Servisi-Deniz Kültürü Derneği’nin, Ulaştõrma Bakanlõğõ, Ekonomi Gazetecileri Derneği ve Denizcilik Müsteşarlõğõ desteğiyle bu yõl üçüncüsünü düzenleyeceği Uluslararasõ Deniz Kültürü Festivali 22-26 Eylül 2010 tarihlerinde İzmir ve İstanbul’da gerçekleştirilecek. Kaptan Cousteau’nun efsanevi ekibinin de katõlacağõ festivalin açõlõşõ, 22 Eylül’de İzmir’de Çaka Bey Anõtõ önünde düzenlenecek törenin ardõndan denizci fenerinin İstanbul’a doğru yola çõkmasõyla yapõlacak. İzmir’den İstanbul’a deniz festivali ACI KAYBIMIZ Saygıdeğer aile dostumuz, Sarıyer Belediye Başkanı Sayın Şükrü Genç’in babası Değerli insan ABBAS GENÇ Amcamız vefat etmiştir. Genç Ailesi’ne, yakınlarına, dostlarına ve sevenlerine sabır, merhuma Allah’tan rahmet dileriz. DOĞAN AİLESİ (Kamber, Melek, Cemal, Burcu Selen, Kemal, Jily ve Ela) TKP GENEL MERKEZ