Catalog

CMYB C M Y B 16 TEMMUZ 2009 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13ekonomi@cumhuriyet.com.tr Çalõşmaya hazõr olanlar ile umudu kesenler eklendiğinde işsiz sayõsõ 5 milyon 755 bin kişi, işsizlik oranõ yüzde 21.8 Türkiye genelinde işsiz sayõsõ geçen yõlõn aynõ dönemine göre 1 milyon 285 bin kişi arttõ. İşsizlik oranõ geçen yõla göre kentlerde 5.7 puan yükselerek yüzde 17.5 oldu. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - İş- sizlik oranõ nisan ayõnda geçen yõla göre 5 pu- an artarak yüzde 14.9’a yükseldi. Bir yõl için- de işsiz olanlarõn sayõsõ 2 milyon 333 bin ki- şiden 3 milyon 618 bin kişiye çõktõ. “İş ara- mayıp, çalışmaya hazır olan” 2 milyon 317 bin kişi de eklenince, işsiz sayõsõ 5 milyon 755 bin kişiye, işsizlik oranõ yüzde 21.8’e ulaş- tõ. Her dört gençten birisinin işsiz olduğu Tür- kiye’de, genç nüfustaki işsizlik oranõ da yüzde 26.5 oldu. Nisanda 355 bin kişi de iş- siz kaldõ. ¨TÜİK’in Hanehalkõ İşgücü anketinin ni- san sonuçlarõna göre, 15 yaş üzeri nüfus 50 milyon 627 bin kişiden 51 milyon 507 kişi- ye, işgücü ise 23 milyon 561 bin kişiden 24 milyon 316 bin kişiye çõkmasõna karşõn is- tihdam edilenlerin sayõsõ 21 milyon 228 bin kişiden 20 milyon 698 bin kişiye düştü. Böy- lece geçen yõlõn aynõ dönemine göre 530 bin kişi azaldõ. Tarõmda çalõşan sayõsõ 94 bin ki- şi, tarõm dõşõ sektörlerde çalõşan sayõsõ ise 436 bin kişi azaldõ. Türkiye genelinde işsiz sayõsõ ise geçen yõlõn aynõ dönemine göre 1 milyon 285 bin kişi arttõ. İşsizlik oranõ geçen yõla gö- re 5 puan artarken kentsel yerlerde işsizlik oranõ 5.7 puanlõk artõşla yüzde 17.5, kõrsal yer- lerde ise 3.4 puanlõk artõşla yüzde 9.5 oldu. Tarõm dõşõ işsizlik oranõ da geçen yõlõn ay- nõ dönemine göre 5.9 puanlõk artõşla yüzde 18.2 seviyesinde gerçekleşti. Erkeklerde ge- çen yõlõn aynõ dönemine göre 5.8 puanlõk ar- tõşla yüzde 17.1, kadõnlarda ise 5.4 puanlõk artõşla yüzde 21.6 oldu. DİSK: GERÇEK İŞSİZ 5 MİLYON 837 BİN İşçiyi maliyet öğesi olarak gören po- litikalarla işsizliğin azaltõlamaya- cağõna dikkat çeken Türkiye Dev- rimci İşçi Sendikalarõ Konfederas- yonu’na (DİSK) göre, Nisan 2009’da gerçek işsiz sayõsõ 5 milyon 837 bin olurken gerçek işsizlik ora- nõ yüzde 22 düzeyinde gerçekleşti. İşsizliğin arttõğõnõ, sadece işsizlik ar- tõş hõzõnõn nispeten yavaşladõğõnõ açõklayan DİSK, “iyimserlik” inşa etmek için işsizlik verilerinin bir ay önceki rakamlarla kõyaslanmasõ- nõn yeterli olmadõğõna işaret etti. TÜRK-İŞ: ÇÖZÜM SOSYAL DEVLETTE Türk-İş, yapõsal bir sorun haline dö- nüşen işsizliğin sosyal devlet yak- laşõmõyla çözülebileceğini bildirdi. Türk-İş Yönetim Kurulu’nun, TÜİK tarafõndan açõklanan işsizlik ra- kamlarõnõ değerlendirdiği yazõlõ açõklamasõnda, istihdam ve işsizlikle ilgili verilerin ülkedeki ekonomik ve sosyal yapõnõn önemli bir gösterge- si olduğu belirtilerek “Yapõsal olan bu sorun, işverenlerin taleplerini ye- rine getirmekle, kõsmi ve geçici yak- laşõmlarla çözüme kavuşmaz” de- nildi. Türk-İş, ülkenin nüfusunun son bir yõlda 819 bin kişi artmasõna kar- şõn istihdam edilenlerin sayõsõnõn 530 bin kişi azaldõğõna dikkat çekti. İstihdamdaki ufak artõş sadece mevsimsel Ekonomi Servisi - Gazete- miz yazarõ iktisatçõ Mustafa Sönmez, Nisan 2009 verileri ile Mart 2009 verilerini karşõ- laştõrarak işsizlikte azalma, is- tihdamda artõş olduğu yönün- deki iddialarõn doğru olmadõ- ğõnõ öne sürdü. İlk bakõşta marttan nisana is- tihdamõn 550 bin arttõğõ ve işsiz sayõsõnõn 158 bin azaldõğõ gibi bir görüntü olduğunu vurgula- yan Sönmez, “Sektör bazında dağılıma baktığımızda bu 550 binin yüzde 70’inin tarımda olduğunu görüyoruz. Yani bu artış mevsimsel ve beklenen is- tihdam. Yine yüzde 17’si in- şaatta, yine mevsimsel, yine beklenen. Ama sanayide, ti- carette, bu sektörlerde istih- damda kan kaybının devam ettiği görülüyor. Marttan ni- sana imalat sanayiinde 13 bin, enerjide 3 bin, ticarette de 2 bin kişi daha işini kaybetmiş. Dolayısıyla, tarımdışı istih- dam diye baktığımızda ‘to- parlandõ’ denilen ekonomide sadece 157 bin kişinin iş bul- duğu ama bunlarında yakla- şık 100 bininin inşaat, kala- nının da turizm ve onunla il- gili mevsimle ilgili sektörler- de olduğunu görüyoruz” di- yerek işsizlikteki azalmanõn sa- dece mevsimsel olduğuna dik- kat çekti. Mevsimsel istihdam artõşla- rõnõn da normallerin altõnda ol- duğuna işaret eden Sönmez, “Örneğin 2008’de marttan nisana tarımdışı istihdam ar- tışı yüzde 2’ye yaklaşırken bu yıl yüzde 1 dolayında kal- mış. Özellikle imalat sanayi ve ona bağlı olarak enerji, ti- caret, sektöründe istihdam kaybı sürüyorsa, işsizlik ve is- tihdamda dibe vurduğumuzu söylemek doğru olmayacak- tır ki tablo da bunu göster- mektedir” değerlendirmesin- de bulundu. Bütçedeki açık büyüyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Mer- kezi Yönetim Bütçesi, haziran ayõnda 2.5 milyar lira, 2009 yõlõnõn ilk yarõsõnda 23.2 milyar lira açõk verdi. Geçen yõl haziranda 4 milyar lira, ilk altõ ayda da 1.9 milyar li- ra fazla vardõ. Geçen yõl altõ ayda 22.7 mil- yar lira olan faiz dõşõ fazla da 4 milyar lira- ya düştü. Maliye Bakanlõğõ, haziran ayõ ile ocak-ha- ziran dönemi bütçe uygulama sonuçlarõnõ açõkladõ. Buna göre, haziran ayõnda bütçe- den 17 milyar 932 milyon lira harcama ya- põldõ. Bunun 1 milyar 123 milyon lirasõnõ fa- iz giderleri oluşturdu. Geçen ay bütçe gelirleri de 15 milyar 411 milyon lira oldu. Bütçeye giren paranõn 12 milyar 850 milyon lirasõ ver- gilerden geldi. Böylece 2008 yõlõ haziran ayõnda 3 milyar 978 milyon lira fazla veren Merkezi Yönetim Bütçesi, bu yõl aynõ ayõn- da 2 milyar 521 milyon lira açõkla kapattõ. Vista Turizm 10 yılda 2 bin 400 burs verecek Vista Turizm kurucusu ve yönetim kurulu (YK) üyesi Dilek Sabancı, YK Başkanı Mehmet Civelek (sağda) ve Genel Müdür Ahmet Kozikoğlu, Vista’nın iş ve sosyal hedeflerini açıkladı. Ekonomi Servisi - Dilek Sabancı tarafõndan kurulan ve bugün 250 milyon liralõk ciro hedefi ile yoluna devam eden Vista Turizm, 20. yõlõnõ gösterişli şölenler ve davetlerle kutlamak yerine, binlerce gence meslek bursu vermeye karar verdi. Sabancõ Vakfõ ile bir sosyal sorumluluk projesi tasarlayan Vista, Ankara Çukurova, Dokuz Eylül, Ege, Hacettepe, İstanbul, İTÜ, Marmara ve Yõldõz Teknik üniversitelerinin 2 yõllõk turizm ve otel işletmeciliği bölümlerindeki öğrencilere önümüzdeki 10 yõl boyunca toplam 2 bin 400 burs verecek. Her yõl 120 öğrenci söz konusu burstan karşõlõksõz yararlanacak. 10 yõl sonunda bu okullardaki öğrencilerin yüzde 30’a yakõnõ burstan faydalanmõş olacak. “1980’li yılların son döneminde eğitimini tamamlayınca, babam Sakõp Sabancõ’nın teşviki ve yönlendirmesiyle Vista Turizm’i kurduk. Başlangıçta bir hobi idi” diyen Dilek Sabancõ, özetle şöyle devam etti: “20 yılda 200 milyon TL’yi aşan yıllık ciroyla Türkiye’nin en büyük şirketleri arasına girdik. Bugün toplam ciromuzun sadece yüzde 24’ü Sabancı Holding şirketlerine verdiğimiz hizmetten geliyor. Kendi alanımızda model olduk. Geçen yılı 215 milyon TL ciroyla kapattık. 20. yılımızı kutlarken parlak törenlere para ayırmak yerine faydalı bir şey yapalım, sektörün geleceğine katkımız olsun istedik, bu projeye karar verdik.” Son 5 yõlda 4 misli büyüyen Vista, Fortune Türkiye 500 sõralamasõnda 272. durumda. Kriz tasarrufa yöneltti BES’in yõldõzõ parladõ Kredi garanti kurumlarõna 1 milyar lira destek Ekonomi Servisi - Küçük ve orta büyüklükte işletmele- rin (KOBİ) finansmana erişim imkânlarõnõn geliştirilmesi su- retiyle kredi sisteminin etkin bir şekilde çalõşmasõnõ temin etmek üzere, bankalar ile fi- nansal kiralama şirketlerinin ortak olduğu kredi garanti ku- rumlarõna Hazine Müsteşarlõ- ğõnca sağlanacak 1 milyar li- raya kadar desteğin uygulan- masõna ilişkin esaslar belir- lendi. Karar kapsamõnda sağ- lanacak kredilere ait toplam kredi riski 10 milyar lirayõ aşamayacak. Bu limiti aşma- mak kaydõyla, karar kapsa- mõndaki kefalet başvurularõ 2 yõl içinde yapõlacak. Resmi Gazete’nin dünkü sayõsõnda yayõmlanarak yü- rürlüğe giren uygulamada ka- rara göre, KOBİ’nin, başvuru tarihi itibarõyla en az iki bi- lanço dönemi faaliyet göster- miş olmasõ ve halen faaliyet- lerine devam ediyor olmasõ, krediye başvuru sõrasõnda iflas, fesih, iflas erteleme ve kon- kordato sürecinde olmamasõ gerekiyor. Ekonomi Servisi - Kriz döneminde insanlarõn tüketimlerini azaltarak, tasarruflarõnõ bireysel emekliliğe yatõrmayõ seçtiği söy- leyen Avivasa Genel Müdürü Meral Egemen, geçen yõlõn son- larõyla karşõlaştõrõldõğõnda bireysel emeklilik satõşlarõnda yüz- de 20 artõş olduğuna dikkat çekti. 2008 Eylül’ü ile 2009 Ocak ayõ arasõndaki dönemde krizin şid- detine bağlõ olarak, bireysel emeklilik sisteminden (BES) çõ- kanlarõn arttõğõna işaret eden Egemen, “Kredisini ve kredi kartı borcunu öde- yemediği için sistemden çıkanlar oldu. Bu dönemde sistemden çıkanlar yüz- de 15 civarında. Ancak ocak ayından sonra beklemediğimiz şekilde birey- sel emekliliğe talep arttı” dedi. Kriz dö- neminde özellikle sabit gelirli orta kesimin tüketimlerini kõstõğõnõ ve bir köşeye ayõr- dõklarõ 100-150 lirayõ bireysel emekliliğe yatõrdõğõnõ söyleyen Egemen, “Bireysel emeklilik satışlarımız 2009 Ocak-Ha- ziran döneminde geçen yılın aynı dö- nemine göre yüzde 15 arttı” diye konuştu. Dünyada bireysel emeklilik fonlarõn yüz- de 60-70’inin hisse senetlerinde değerlen- dirilmesinden dolayõ BES’in krizden çok cid- di etkilendiğini vurgulayan Egemen, “OECD ülkeleri arasında bireysel emeklilikte büyüyen iki ülkeden bi- ri Türkiye, diğeri Kore oldu” dedi. WENICE KIDS, ÇİNLİ TAKLİDİNE DAVA AÇIYOR Çin’in üç ayrõ yerinde yerli çocuk giyim firmasõ Wenice Kids mağazalarõnõn bire bir aynõsõnõ yapan Çinlilere, şirket dava açmaya hazõrlanõyor. Bir müşterileri vasõtasõyla durumu öğrenen Wenice’in Üst Yöneticisi Oktay Özdemir, Çin’de üç taklit mağaza tespit ettiklerini, konuyla ilgili Dõşişleri Bakanlõğõ, Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõ ve Dõş Ticaret Müsteşarlõğõ’na başvurduklarõnõ söyledi. Çin’e gidip 5-10 milyon Avro arasõnda tazminat davasõ açacaklarõnõ belirten Özdemir, taklit mağazadaki ürünlerin Wenice’in önceki sezon koleksiyonunun bire bir kopyasõ olduğunu vurgulayarak ekimde Çin’e ciddi bir giriş yapmayõ planladõklarõnõ,dile getirdi. CANTEK, YAZ ORTASINDA ANTALYA’YI DONDURACAK Soğutma sektörü firmasõ Cantek, 3-4 milyon Avro’luk yatõrõmla yaz ortasõnda kõş atmos- feri yaratmak amacõyla Antalya’da ‘Kar Ada’ kuruyor. Cantek Yöne- tim Kurulu Başkanõ Can Hakan Karaca, Antal- ya’da yõlõn 365 günü 24 saat kar keyfi yapõlabi- lecek projeyi, gelecek yõl ilkbaharda hizme- te sunmayõ hedeflediklerini söyledi. Karaca “Küre şeklinde olacak ada- yõ 1500 metrekare alanda Antalya’da denize yakõn yerde yapmayõ planlanlõ- yoruz. Kar Ada’da, insanlar kar topu oynanõp, kardan adam yapabilecek” dedi. soner@cumhuriyet.com.tr Bu yazı, Hâkim ve Savcılar Yüksek Kurulu kararı açık- lanmadan önce, sonucu bilinmeden ve de değiştiril- memek niyeti ile yazıldı. Bu yazıyı siz okuyana kadar karar alınmış, açıklanmış, günlerdir sansasyonel ola- rak verilen haberlerde yer alan Ergenekon yargıçları ile savcılarına dokunulmuş ya da dokunulmamış olsun, de- ğişmez bir tek gerçek var: Yürürlükteki sistemde yar- gı bağımsızlığı yok. Yürürlükteki sisteme göre Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nda iktidarın egemenliği, sö- zü geçerlidir. İktidarın yandaşı medya, sahibinin sesi, finanse edi- len yazarlarla kopartılan fırtınanın anlamı ne? Temmuz kararnamesi bir ay neden gecikti? Bakan daha fazla ge- cikmenin yaratacağı spekülasyonu bilmiyor muydu da, yurtdışına gidişini birkaç saat erteleme şovuna gerek- sinim duyuldu? İktidarın egemen olduğu, yargı bağım- sızlığı için yara sayılan bir yapılanma içinde bile, Erge- nekon savcıları ve yargıçlarının öylesine sırıtan hukuk açık- ları vardı, görevden alınmaları gündeme geldi, hükümet kendi içinde mi zorlandı da böylesine bir şova, gürültüye, tartışmalı gündem yaratılmasına gereksinim duyuldu? Tıpkı açık madde hükümleri, hukuka aykırılık orta- da dururken, yasa çıkarma hukukunun bütün yolları çiğ- nenerek, gece yarısı çıkarılan, askeri yargının yetkile- rini ele alan yasal düzenlemedeki gibi bir, “ben yap- tım oldu, sivil hukuk darbesi..” içerikli bir iktidar ope- rasyonunun benzeri şov mu gündemde? İktidar yan- lısı hukukçuların bile reddedemedikleri hukuka aykırı- lık pozisyonları karşısında, hani günlerce Cumhur- başkanı’nın veto etmesi üzerinden yaşanan tartışma- ları anımsayın. Sanki anayasanın verdiği görevler, yü- kümlülükler çerçevesinde bağımsız hareket eden bir Cumhurbaşkanlığı makamı varmış da, söz konusu ya- sanının kamu yararı anayasaya, yasalara uygunluk çer- çevesinde irdelemesini yapacakmış da.. Sonunda sıkı sıkı, günlerce uzman danışmanları, hu- kukçularına inceletmiş de, en adil formülü bulmuş gibi, hükümetin onay makamı kimliği ağır basmış olarak ya- sayı onayladıktan sonra, kaygıları gidermeye yönelik hü- kümete olmayan bir görevle gereken yasal düzenlemeleri yapmasını öneren kararını verdi. Hükümet sıkı sıkı bu öne- riye sarılmış olarak, apaçık ortada duran hukuki çeliş- kileri için gereken yasal, anayasal düzenlemeleri üstlendi. Kimse yasamayı ele geçirmiş sivil çoğunluk iktidarının istediklerini elde etmek üzere, yasa-hukuk tanımaz yöntemlerle çoğunluk diktatörlüğü yönetimi icraatlarının boyutları üzerinde durup düşünemesin diye... Bu ülkede yaşamış, demokrasiyi içine sindirebilmiş ak- lı başında her birey ve kurum, 12 Eylül hukukunun ya- sakçı anayasası ve yasalarını savunmaya kalkışamaz. An- cak insan hakları, demokrasi, AB ilkeleri adına, AKP ik- tidarının, sivil darbe içerikli, gerçek insan hakları, demorasi için bir o kadar ciddi tehdit içerikli, kendisi için engel- leri aşma operasyonlarına boyun eğememek de bir o ka- dar önemli, ciddi bir sorumluluk. Yargıtay Başkanı’nın sorulara yönelik yanıtı hukuk açı- sından tartışılamaz netlikte; “Yasalaşma prosedürü bel- li kurallara bağlıdır. Bu kurallara uyulsaydı tartışma çık- mazdı.” Yargıtay Başkanı soruları yanıtlarken, mevcut ya- sal çelişkilerin tartışılmazlığının da altını çiziyor. Amaca yönelik değişikliğin anayasal değişiklik ile birlikte yapıl- ması halinde ortada sorun kalmayacağını belirtiyor. Durumu gazeteci diliyle basitleştirirsek AKP iktidarı bir kez daha, iktidar gücünün üstünde sonuç almaya yö- nelik olarak sivil darbe hukuku yöntemlerine başvurdu. Yasa çıkarma yollarını çiğneyerek korsan yasa ile yü- rürlükteki hukuk hükümlerini çiğnedi, askeri-sivil yargı- lar arasında yetki sorunları yarattı. Ancak arkasına yan- daşlarını, medyasını da alarak müthiş bir askeri darbe karşıtı şovla istediği kamuoyunu yarattı. Şimdilerde yan- daşları ile birlikte anayasa mahkemesine giden CHP dar- be savunuculuğu ile suçlanmakta. Kimsenin savunma- yacağı darbecilik atakları ile, kamuoyu haksızlıklara kar- şı sindirilmekte. Ne de olsa bu ülkede, en çok da 12 Mart- 12 Eylül darbeleri ile vurgun yemiş sol, aydınlar gerçe- ği var. Darbecilik travması kullanılarak sivil darbe ope- rasyonlarının pazarlanması çok kolay.. Baksanıza Deniz Feneri vurgunu, sahtekârlıklarına Al- man yargısı sayesinde ortaya çıkan bu kadar ağır suç- lar, gerçekler, sahtekârlıklar gözümüzün içine sokul- muşken, 5. sınıf bir şovla sözde Akman tartışması ya- pılıyor. Aylardır istifa etti etmedi, Arınç istedi ama Er- doğan korudu.. derken.. ılımlı iktidarın siyasal ve bürok- ratik kadrolaşmalarının dokunulmazlıklarına dokunula- mayacağı gerçeği giderek tabulaşıyor.. İktidar kadrola- rını, en yukarıdan, ailelerine ulaşan bir yapılanmada kap- sayan kirli servetler, vurgunlar üzerinden dokunulmaz- lık sıradanlaşıp olağanlaşıyor.. Üstüne üstük bal gibi de geri zekâlı yerine konulup iktidar gücü, yetkisinde olan işlerde, demokratik tartışmalar oluyormuş gibi bir ucuz şov, oyunun, sanal tartışmanın içinde, her gün şok ha- berler arasında, sersem oluyoruz.. İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Kriz Şovları... Gençlerin yüzde 25’i işsiz Ukrayna’dan Nabucco’ya destek DENİZ BERKTAY KİEV- Nabucco boru hattõnõn inşasõna iliş- kin anlaşmanõn imzalanmasõ, Ukrayna’da da olumlu karşõlandõ. Ukrayna Devlet Baş- kanlõğõ Sekretaryasõ Başkanvekili Andrey Goncaruk, Ukrayna’nõn Nabucco projesi- ne her aşamada katkõda bulunmaya hazõr ol- duğunu söyledi. Goncaruk, Ukrayna’nõn Hazar-Karade- niz enerji koridoru girişimini başlatan bir ül- ke olduğunu ifade etti ve Nabucco aracõlõğõyla Hazar doğalgazõnõn Avrupa’ya ulaşmasõnõn Ukrayna’nõn da Hazar enerji kaynaklarõna ulaşõmõnõ kolaylaştõracağõnõ dile getirdi. Ukrayna’da Rusya yanlõsõ kesimler, Rus- ya’dan Avrupa’ya giden doğalgazõn yüzde 80’inin Ukrayna topraklarõndan geçmesinin Ukrayna açõsõndan bir avantaj olduğunu ve Ukrayna’nõn Rusya ile enerji alanõndaki ilişkilerini bozmamasõ gerektiğini söylerken Batõ yanlõsõ kesimler, alternatif güzergâhla- ra odaklanõlmasõ gerektiğini söylüyorlar.