Catalog

CMYB C M Y B 24 HAZİRAN 2009 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13ekonomi@cumhuriyet.com.tr Ödemeler dengesindeki kaynağõ belirsiz girişler hükümete, fon ile yapõlacak olasõ anlaşmayõ erteleme gücü veriyor MURAT KIŞLALI ANKARA - IMF ile hükümetin anlaşma sü- recini değerlendiren banka ve aracõ kuruluşlar, sonbaharda İstanbul’da yapõlmasõ planlanan IMF ve Dünya Bankasõ Yõllõk Toplantõlarõ’ndan önce IMF ile herhangi bir anlaşma yapõlmasõnõn mümkün olmadõğõnõ, ancak 25-30 milyar dolarlõk finansman ihtiyacõ, artan borçlarõ ve reel faizlerin düşmesi nedeniyle cazibesini yitiren para biri- mine karşõn Türkiye’nin net hata ve noksan ka- leminden gelen 18 milyar dolarlõk dõş sermaye girişiyle “anlaşmasızlığa dayanabildiğini” be- lirttiler. Bazõ banka ve aracõ kuruluşlarõn IMF an- laşmasõyla ilgili görüşleri şöyle: Merrill Lynch: 2009-2010 için hâlâ çok yüksek olan 25-30 milyar dolarlõk dõş finansman açõğõ, Hazine’nin gittikçe artan borçlanma ihti- yacõ, mali politikaya dönük kaygõlar ve çok dü- şük kalan reel faizler karşõsõnda TL’den döviz ku- runa hõzla geçme riski IMF ile yapõlacak bir an- laşmanõn Türkiye için hem zorunluluk olduğu- nu hem de fayda sağlayacağõnõ gösteriyor. IMF ile kõsa zamanda bir anlaşma yapõlacağõnõ tah- min ediyoruz. EFG İstanbul: Kriz Türkiye’yi vurduğunda, pek çok ekenomist ciddi bir dõş açõğõ bulunan Türkiye’nin, resmi döviz rezervlerinin üçte bi- rini kaybetmek istemiyorsa, IMF ile anlaşmak zorunda olduğunu belirtmişlerdi. Türkiye IMF ile bir anlaşma imzalamadõ; ancak yine de kay- bedilen rezervler, toplamõn onda biri seviyesin- de, 9 milyar dolarda kaldõ. Bir mucize gerçek- leşti: Türkiye, net hata ve noksan kaleminden Ni- san 2009’da biten son 7 ayda 18 milyar dolar- lõk sermaye girişi elde etti. Morgan Stanley: Hem Devlet Bakanõ ve Başbakan Yardõmcõsõ Ali Babacan hem de (IMF 1. Başkan Yardõmcõsõ) John Lipsky gö- rüşmelerin, ne zaman tamamlanacağõndan bahsetmeden, Ankara ve Washington’da ay- rõ ayrõ süreceğini bildirdi. Ancak iki tarafõn ekim ayõnda İstanbul’da yapõlacak IMF ve Dünya Bankasõ Yõllõk Toplantõlarõ’ndan ön- ce vakit ayõrarak anlaşmayõ tamamlanma noktasõna getirmeleri sürpriz olur. BGC İstanbul: Dile getirilen “IMF ile gö- rüşmelerin teknik seviyede sürdürüleceği” ifadesi, IMF ile yeniden anlaşmanõn çok va- kit alacak olmasõndan dolayõ, Türkiye’nin ha- len IMF ile bir anlaşma yapmaktan çok uzak bir noktada olduğunu gösteriyor. BUDAPEŞTE (AA) - Macaristan Merkez Bankasõ’nõn 7.8 milyon forint (yaklaşõk 40 bin dolar) maaş alan Başkanõ Andras Simor’un ek iş yaptõğõ kaydedildi. Macaristan’da günlük yayõmlanan siyasi gazete Magyar Nemzet’te çõkan haberde, Simor’un 40 bin dolar maaşõ az bulduğunu, bu nedenle ek bir iş yaparak 5 bin dolar daha maaş aldõğõnõ duyuruldu. Maca- ristan Anayasa Hukukçusu Atti- la Simon, yaptõğõ açõklamada, Andras Simor’un Macaristan Merkez Bankasõ Başkanlõğõ’ndan başka görev yapmasõnõn yasal olmadõğõnõ belirterek, Simor’un akademideki görevini bõrakma- masõ halinde hakkõnda suç duyu- rusunda bulunacağõnõ açõkladõ. Ekonomi Servisi - Gelişmekte olan 12 ülkeyi değerlendiren ya- tõrõm bankasõ Merrill Lynch, 2010-2019 yõllarõ arasõnda en hõz- lõ Türkiye’nin büyüyeceğini öngördü. Yayõmladõğõ son raporda Rusya, Romanya, Güney Afrika, Mõsõr, Suudi Arabistan, Katar, İsrail, Polonya, Macaris- tan, Çek Cumhuriyeti, BAE ve Türkiye’yi değerlendir- meye alan Merrill Lynch’e göre, Türkiye 10 yõl boyunca ortalama yüzde 4.5 büyüyecek. 2025’e kadar çalõ- şan nüfus oranõnõn artacağõna ve tasarruflarõn ar- tacağõna dikkat çeken banka, enflasyonun tekrar yükselmemesinin sağlanmasõyla ortalama bü- yümenin yüzde 5.5-6 olabileceğini de kaydetti. Banka, “Hükümet, IMF’siz veya AB’siz bir orta vadeli program ortaya koymak için geç kaldı” tespitinde bulundu. EKONOMİ POLİTİK ERİNÇ YELDAN Yazarımız yıllık izninin bir bölümünü kullandı- ğından yazılarına bir süre ara vermiştir. ozlem.yuzak@cumhuriyet.com.tr Garanti Bankası Anadolu Sohbetleri’nin 60.’sı için Amasya’dayız. Türkiye’nin pek çok ilinin aksi- ne insanın içini ısıtan, geleceğe umutla baktıran bir kent Amasya. Yalnız 7 bin 500 yıllık tarihi, kültürü, Osmanlı konakları, turizmi ve kentin ortasından akıp giden Yeşilırmak değil sıcak duyguları uyan- dıran... Önemli bir unsur da kent insanının, başta Vali Celalettin Lekesiz olmak üzere yöneticilerin, iş dünyası ve duyarlı girişimci kadınların çabaları. 2007 yılında toplumun geniş katılımı ve fikir bir- liği ile İl Stratejik Planı hazırlanmış ve uygulamaya konulmuş. Plan çerçevesinde şimdiye kadar 449 proje belirlenmiş. Projeler ve uygulayıcılar “İl Kar- nesi” denen belgeyle izleniyor. Bu uygulama Tür- kiye’de bir ilk. Ben duyar duymaz etkilendim... Kentin ekonomik yapılanması ağırlıklı olarak ta- rıma dayalı. Türkiye ortalaması yüzde 27 iken, Amasya’da istihdamın yüzde 61’i tarımda. İlin top- lam arazi varlığının yüzde 44’ü tarım alanları. Avru- pa Birliği, Tarım Fonu’nu uygulayacağı 13 noktaya Amasya’yı dahil etmiş. Amasya deyince ilk akla el- mageliyorancakkirazdadahayliiddialı.25binton- luk kiraz üretimi var ancak kalibresi 26’nın altında kaldığı için üretimin ancak yüzde 10’u ihraç edile- biliyor. Stratejik plan çerçevesinde üreticilere mey- ve fidanları dağıtılmış, kirazın ilk ürünleri bu yıl alı- nıyor. Boyalı köyü, bu konuda pilot köy olarak be- lirlenmiş ve iyi sonuçlar alınmış. Yine de depolama yeri ve gümrükleme eksiği önümüzdeki dönemde, tarımsal ürün ihracatının önemli iki fiziki engelini oluşturuyor. Vali Lekesiz, yüksek teknolojiye dayalı ve dünya standartlarında bir tarımsal üretim yapı- sı oluşturmak amacıyla 52 proje hazırlandığını söy- lüyor. Bu projelerin gerçekleşmesinde “Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği” de Amasya’nın vizyonu- na büyük katkıda bulunuyor. Birliğin müdürü Yel- gin Mesci yıllarca DSİ başmühendisi olarak çalış- mış, sürdürülebilir kalkınma kavramına yürekten inanan bir kadın. AB fonlarından da yararlanarak güzel projeleri yürütüyor. Valilik, Amasya ve civarındaki mermer rezervle- rinin belirlenmesini ve bu konuda yeni bir potansi- yelin yaratılmasını sağlamış. Türkiye’nin mermer rezervlerinin yüzde 22’si Amasya’da. Bunu para- sal karşılığı 500 milyar dolar. Bu büyüklük karşı- sında organize hareket edebilmek için Amasya Mermerciler Derneği kurulmuş. Özellikle “Amasya Beji Mermeri” kısa sürede ulusal ve uluslararası öl- çekte adını duyurmayı başarmış. Ancak bu alanda yeni yatırımların bölgeye çekilmesi şart. Aslında rekabet endeksine göre Amasya 62. sı- rada. Yani hayli gerilerde. Ancak birileri düğmeye basmış ve sistem çalış- maya başlamış. Bu konuda Vali Lekesiz’in büyük çabalarını Amasyalılar her fırsatta dile getiriyorlar. Valinin artık yeni görev yeri Hatay. Umarız Amas- ya’da yeni görevine başlayacak olan eski Malatya Valisi de Lekesiz’in bıraktığı yerden Amasya’yı hak ettiği yere taşır. Amasya eğitim alanında ciddi bir atılım içinde. Okulöncesi eğitimde okullaşma oranında Türki- ye’nin en iyi bir iki kenti arasında. Kentte bulundu- ğumuz süre içinde nehir boyunca kurulan stant- larda birçok okulun bilim projeleri sergileniyordu. Merak edip sorduğumuzda proje üretiminde Amasya’nın Türkiye üçüncüsü olduğunu öğrendik. Üniversitedebaşarıoranındada 54.sıradan34.’lü- ğe yükselmiş. Kadın girişimci sayısı henüz az olmasına karşın tanışıp konuştuğum kadınların başarısı gerçekten etkileyiciydi. Zaten Amasya Ticaret ve Sanayi Oda- sı tarihinde ilk kez 2 kadının meclise üye olarak gi- rebilmesi de bunu gösteriyor. Hititoloji eğitimli ka- dın çiftçi Ayten Çöl ve Emin Efendi Konakları’nın sahibesi Gülseval Özkök Yücer’in enerjisi diğer Amasyalı kadınları da etkileyeceğe benziyor. BaştadadediğimizgibiAmasyaTürkiye’ninmar- ka kentleri arasında ilerlemek hedefiyle düğmeye basmış durumda. Umarız projelerini tamamlar ve meyvelerini almaya başlar... Amasya ‘İl Karnesi’ ile Başarısını Ölçüyor NERİMAN ÖZCAN Özelleştirme kapsamõnda 2004’te Eti Bakõr AŞ’nin hisselerini satõn alan Cengiz Holding, Türkiye ve yurt- dõşõndaki madencilik çalõşmalarõna hõz verdi. Eti Ba- kõr sahip olduğu 11 işletme ve 64 arama ruhsatõ çer- çevesinde 2009’da bu alanda 29 milyon dolarlõk ya- tõrõm yapacak. Şirket yurtdõşõnda Endonezya’da kö- mür, Moğolistan’da da bakõr arama çalõşmalarõna baş- ladõğõnõ açõkladõ. İnşaat, metalürji, kimya, turizm ve makine sektörlerinde faaliyet gösteren Cengiz Hoding’in 2004’ten bu yana madencilik alanõnda çalõştõğõnõ kaydeden Eti Bakõr AŞ İşletme Müdürü Ahmet Tezcan, 2008’de toplam 83 bin metre sondaj ça- lõşmasõ gerçekleştirdiklerini söyledi. Tezcan, “Grubumuzun 2008 madencilik cirosu da 244 milyon dolar olarak gerçekleşti” dedi. 40 bin dolar maaş yetmedi B‹LG‹ TOPLUMUNA DO/RU / ÖZLEM YÜZAK Artan finansman ihtiyacõ ve faizlerin düşmesiyle değer yitiren YTL’ye karşõn piyasa çevreleri, sonbahardaki IMF ve Dünya Bankasõ Yõllõk Toplantõlarõ öncesi IMF ile herhangi bir anlaşmanõn imzalanmasõnõn zor olduğuna dikkat çekti. KDV indirimi tüketimi canlandõrmadõ Ekonomi Servisi - Interpromedya Pazarlama Hizmetleri’nin Tüketi- ci Trend Araştõrmasõ’na göre AKP hükümetinin piyasalarõ canlandõr- mak için hayata geçirdiği KDV in- diriminin tüketimi canlandõrmadõğõ ortaya çõktõ. Mayõs ayõnda sonuçlandõrõlan araş- tõrmaya göre, KDV indirimi tüke- ticilerin yüzde 91’inde bir davra- nõş değişikliği yaratmadõ. Yüzde 9’luk kesim ise bu indirimden do- layõ alõşveriş yaptõğõnõ belirtti. “Beyaz eşya, elektronik ve tek- noloji ürünleri alışverişinde ön- celikle tercihiniz nedir” sorusu- na, görüşülen kişilerin yüzde 63.7’si daha uzun garanti süresi ya- nõtõnõ verirken yüzde 36.3’ünün ya- nõtõ fiyat indirimi oldu. Araştõrma kapsamõndaki tüketici- lerin yüzde 10.1’i teknolojisiz de yaşayabilirim derken yüzde 7.8’i yeni teknolojik ürünleri hemen almayõ tercih ediyorlar. Tüketici- ler teknolojik ürün satõn alõrken yüzde 31.1 oranla alacaklarõ mar- kayõ daha önce kullanmõş olmala- rõna önem veriyorlar. 2.5 MİLYON TURİST ‘Hafta sonu Bursa’ya’ Ekonomi Servisi - Bursa’nõn, Tür- kiye’nin ‘ilk hafta sonu tatil şehri’ olmasõ amacõyla ‘Hafta Sonu Bur- sa’ya Kampanyasõ’ başlatõldõ. Bursa Ticaret ve Sanayi Odasõ (BTSO) tarafõndan yürütülecek projeyle, hem hafta sonu tatillerinde şehir turlarõ alõşkanlõğõnõn artõrõlmasõ hem de kentin turizm potansiyeli- nin değerlendirilmesi hedefleni- yor.Projeyle 2010’da 1 milyon, 2015’te ise 500 bini yabancõ 2 milyon 500 bin turistin Bursa’ya gelmesi amaçlanõyor. BTSO Yö- netim Kurulu Başkanõ Celal Sön- mez, Bursa’nõn, sanayi ve ticaret alanõnda Türkiye’nin en önemli şehirleri arasõnda yer almasõna rağ- men bu gelişmişliği turizm alanõn- da gösteremediğini söyledi. Sönmez, “Amacımız, Marka Kent Bursa projesini, turizm olgusuyla birleştirmek. Bili- nen ticaret ve sanayi merkezi Bursa’yı anlatmak istemiyo- ruz. Bizlerin amacı, şehrimizin adını marka olarak konum- landırabilmek” dedi. Toyota’nõn kurucusunun torunu Akio Toyoda, Toyota’ya yeni başkan olarak seçildi. Dünyanõn önde gelen otomobil firmasõ Toyota hissedarlarõ şirketin başõna Toyota’nõn kurucusunun torunu Akio Toyoda’nõn atanmasõnõ onayladõ. Toyota tarafõndan yapõlan açõklamaya göre, Toyota’nõn 3 bin hissedarõnõn katõldõğõ oylamada, büyük bölümü şirketin üst düzey yöneticisinin yer aldõğõ 29 yeni direktörleri onayladõ. Açõklamada, yeni seçilen direktörlerin kendi arasõnda yaptõklarõ toplantõda Toyota’nõn başõna Katsuaki Watanabe’nin yerine şirketin kurucusu Kiichiro Toyoda’nõn torunu, eski başkan Shoichiro Toyoda’nõn oğlu Toyoda’nõn başkanlõğa getirildiği belirtildi. Toyoda’nõn atanmasõyla Toyoda ailesi 14 yõldõr ilk kez geminin dümenine geçmiş oluyor. Dünyanõn en büyük otomotiv şirketi Toyota, 31 Mart 2009 tarihinde sona eren mali yõlda tarihinde ilk kez zarar (4.4 milyar dolar) açõklamõştõ. Japonlarõn robot teknolojisinde ulaştõklarõ noktanõn en son örneği olan insansõ robot Kobain, yaptõğõ şovla teknoloji ve bilim tutkunlarõnõ hayrete düşürdü. Tokyo’daki Waseda Üniversitesi Mühendislik Fakültesi ve robot çalõşmalarõ yapan Tmsuk tarafõndan geliştirilen Kobain, insana dair olan yedi duyguyu ifade edebiliyor. Kobain aynõ insanlardaki gibi şaşkõnlõk, neşelenme, ağlama ve nefret etme gibi duygusal tepkiler verebiliyor. Robot, kaşlarõndaki, ellerindeki, kollarõndaki, gözlerindeki ve dudaklarõndaki her biri ayrõ çalõşan motorlar sayesinde duygusal tepkilerini gösterebiliyor. Kobain’in bakõmevlerinde ve hastanelerde kullanõlmasõ planlanõyor. Ergin, AB’den gelen ürünler arasında bile sağlık açı- sından riskli unsurlar tespit ettiklerini söyledi. Testi geçemeyen raftan inecek Ekonomi Servisi - Metro Türkiye, “Gıda ile Te- mas Eden Ürünlerin Güvenliği” projesi kapsamõnda insanla doğrudan temas eden elektrikli / elektriksiz olmak üzere incelemeye aldõğõ 4 bin 383 üründen 451’ini analiz etti ve bunun sonucunda 8 ürünü raf- lardan kaldõrdõ. Metro Türkiye’nin 150 bin lira büt- çe ayõrarak gerçekleştirdiği test için semt pazarlarõndan aldõğõ 32 değişik ürünün 20’sinde uygunsuzluk tes- pit etti. Projenin tanõtõm toplantõsõnda konuşan Met- ro Cash&Carry Türkiye Genel Müdür Hakan Ergin, bu testlerle insanla doğrudan temas eden ürünlerde risk olasõlõğõnõ değerlendirdiklerini bildirdi. Ergin, “AB ülkelerinden gelen ürünlerde bile sağlığa za- rarlı riskler tespit ettik. Ekmek kızartma maki- nesi, kek kalıbı ve pizza kalıbı gibi bazı ürünleri raflardan kaldırdık” dedi. İstanbul’da pazarlar ve restoranlardan 32 değişik ürün de topladõklarõnõ di- le getiren Ergin, “Bunlardan 20’si uygunsuz çık- tı. Hatta en vahimi kebap şişlerinde sağlığa zararlı ağır metal tespit ettik” dedi. TÜSİAD’õn hazõrlattõğõ, dünyada ve Türkiye’de İş Etiği ve Etik Yönetimi raporu açõklandõ Etik iş dünyasında yaygınlaşsın TÜSİAD Yönetim Kurulu üyesi Tayfun Bayazõt, krizle gündeme gelen kayõplarõn işverenler ve çalõşanlar üzerindeki baskõyõ arttõrdõğõnõ söyledi. Ekonomi Servisi - Türk Sanayicileri ve İşadamlarõ Derneği (TÜSİAD) Yö- netim Kurulu Üyesi ve Şirket İşleri Ko- misyonu Başkanõ Tayfun Bayazıt, kri- zin yarattõğõ zorlu şartlar ve kişilerin uğ- radõğõ gelir kayõplarõnõn işverenler ve ça- lõşanlar üzerindeki baskõyõ arttõran bir un- sur olduğunu belirterek “Bu durum, doğrudan maddi çıkar sağlamaya yö- nelik usulsüzlüklere neden olabil- mektedir” dedi. TÜSİAD’õn “Dünya- da ve Türkiye’de İş Etiği ve Etik Yö- netimi” başlõklõ raporu kamuoyuna su- nuldu. Bir danõşmanlõk firmasõ tarafõndan yapõlan araştõrmanõn sonuçlarõna göre, araştõrmaya Türkiye’den katõlanlarõn etik olmayan davranõşlar karşõsõndaki to- lerans seviyelerinin yüksek olduğunun or- taya çõktõğõnõ ifade eden Bayazõt, bu so- nucun, Türk iş dünyasõnda etik anlayõ- şõnõn daha yaygõn bir olgu haline geti- rilmesinin önemine işaret ettiğini vur- guladõ. Cinsiyetin etik yaklaşõmda farklõlõk gösterdiği belirtilen rapora göre kadõnlar erkeklere oranla daha etik. METRO YENİ PROJE BAŞLATTI Ekonomi Servisi - Mig- ros, Türkiye’de ilk kez ocak ayõnda MMM Ataşe- hir Migros’ta pilot çalõşma olarak devreye alõnan “Jet Kasa” uygulamasõnõ, yay- gõnlaştõrma kararõ aldõ. Migros’tan yapõlan açõkla- maya göre, “Jet Alışveriş” sloganõyla hayata geçiri- len sistem, mevcut kasala- ra ilave olarak normalde 1 ya da 2 müşterinin fayda- lanabileceği alanda, kasa sayõsõna bağlõ olarak 3 ya da 4 kişinin aynõ anda hõzlõca alõşverişini tamamlamasõ- na olanak sağlõyor. Ödemenin kredi/banka kartõyla ya- põlabildiği Jet Kasa’larõn sayõsõnõn yõl sonuna kadar 100’e ulaşmasõ hedefleniyor. Çek Yasa Tasarısı gelecek seneye kaldı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - AKP hükü- meti, bankalar ve Hazine’den gelen itirazlar nedeniyle Çek Yasa tasarõsõnõn görüşmelerini gelecek yasama yõlõna bõraktõ. TBMM Adalet Alt Komisyonu’nda ça- lõşmalarõ tamamlanan tasarõda bankalara çekin kar- şõlõksõz çõkmasõ durumunda karşõlõksõz kalan her çek yaprağõ için 1000 TL’lik yaptõrõm öngörülmesine ban- kalar karşõ çõkõyor. Hazine tasarõyla karşõlõksõz çeke getirilen sõkõ önlemlerin piyasada likidite sõkõntõsõ ya- ratabileceği endişesi taşõyor. Çalõşmalarõ tamamlanan tasarõya bankalar ve Hazine’den itiraz gelmesi üze- rine tasarõnõn görüşmeleri yeni yasama yõlõna bõrakõldõ. Otomobil ve hız tutkunu olan Akio Toyoda, ‘Morizo’ adıyla yarışlara da katılıyor. Toyota’nõn başõna Toyoda geçti Migros ‘Jet Kasa’ları arttıracak Eti Bakır 29 milyon dolar yatırım yapacak Tezcan, Kas- tamonu Kü- re ve Artvin Murgul işlet- melerine 2 yıl içinde 29 milyon dolar harcama ya- pacaklarını söyledi. Nazlanıyor, ağlıyor, gülüyor ... AKP para buldu IMF’yi oyalõyor ARTIŞ YÜZDE 9 ‘En hõzlõ Türkiye büyüyecek’