Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 7 MART 2009 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 11 İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Her Yol Geçerli İktidarın, kirli çıkar ağlarının kırılmaması, seçmen oylarının çalınması için demokrasilerde oynanmış oyunları anlatan kitaplar, filmler dudak uçurtu- yor.. Amerika’da, Güney Amerika ülkelerinde, Hindistan, Pakistan’da sahnelenenler, tuzaklarla uygulanan yöntemler sonuçta hem çok farklı hem de birbirine çok benziyor.. Sandıkta oy kaybetmemek, oy arttırmak için demokrasi kuralları içinde oynanabilecek oyunlar bile artık öylesine bildik ki.. “IMF ile anlaşma seçim sonrasına kalır, bedeli sonradan yine halka ödetilmek üzere seçim süreçlerindeki harcamalar, hovardalıklar kat- lanır, üstelik sandığın gereği, olmazı gibi al- gılanır.” Bile bile lades, seçmen kandırma araçlarına günümüz kirli çıkar ilişkileri, sandık demokrasisi oyunları kapsamında kimselerin bir diyeceği ol- muyor. Bizler becerebildiğimiz, görebildiğimiz kadarı ile hak hukuku ayaklar altına alan, yasal ol- mayan, gerçeklerin tersyüz edildiği gelişmeleri an- cak tartışmaya çalışıyoruz. Seçmen kütükleri ü- zerindeki hileler, yasal suç niteliğinde, devletin kay- nakları, valileri kullanılarak, seçmene AKP iktidarı adınaymış gibi sadaka dağıtılması, seçim yasak- larının çiğnendiği, yine devlet kaynaklarının kul- lanıldığı iktidar seçim kampanyaları, mitingleri, yarısından fazlası iktidara bağımlı yandaş medya ile yetinilmeyip, yolsuzluk haberleri, gazeteciliğin olmazsa olmaz kuralları içindeki eleştirilere, muhalefete katlanılmazlık, her tür baskı ve tehdidin uygulanması türünden... Bu arada biçimsel bağımsız yargının yürüttüğü, Başbakan’ın desteğine mazhar olmuş, askeri darbe dönemlerinde yaşanmış yargısız infaz davalarının hukuk, insan hakkı ihlalleri seyrini mum- la aratan Ergenekon davası var.. Yıllar süren gidişatından ezberlendiği üzere, ne zaman Er- doğan hükümetlerini sıkıştıran bir gelişme yaşansa, yeni operasyonları, aşaması ile kamuoyu günde- mi değişiveriyor.. Doların yükselişinde en tehlikeli dönemeç nok- tasında yürekler ağızda, kredi kartı, ferdi kredi borçlarında ödeyemeyenler, batıklar 150 bini geçmiş, karşılıksız çekler %53 artmış, işlerini kaybedenler 500 binle sayılıyor.. Gerçek üretim, ekonomide tam bir çöküş. İktidar seçim sonuna kadar durumu idare etmek için krizi yok sayma, en acil önlemleri, acı reçeteleri uygulamamakta di- retiyor. Seçmenden oy almada pazarlanacak başka bir şeyler kalmayınca, bir de üstüne iktidar eliyle kirlilik, yolsuzluklara ilişkin patlamalar yaşanınca, din üzerinden siyaseti tırmandırma, tarikatlara dayanma gereği artmış. Bu tabloda ucu açık Ergenekon davasının da ısıtılması, seçimlere gün sayarken yeni iddi- aname, yeni sızdırılacak iddialar, hatta yolu bu- lunabilirse operasyonlar bekleniyordu. Şaka ka- ka gibi.. Yıllardır sızdırılan haberler içinde yer alan Er- genekon -Danıştay - Cumhuriyet bağının za- yıfladığını ortaya koyan bilgilerin kamuoyuna yansıdığı, bu bağda kullanılan isimlerin varsayılan tarihte varsayılan yerde birlikte olmadıklarının or- taya çıktığı gün, daha önce gözaltına alınmış, ken- disi ile ilgili tüm suçlama kanıtı olabilecek bilgilerin toplanmış olduğu arkadaşımız, yazarımız, Ankara temsilcimiz Mustafa Balbay ikinci gez gözaltına alınıp, sorgulanıyor, tutuklanıyor. İddianamesi hâlâ ortada yok. Yargısız infaz, yargısız ceza baş- ka nasıl olabilir ki? Askeri darbeler döneminde yaşananlardan da- ha bağlantısız bir yelpazede, hiç bir araya gelmemiş, birbirini tanımayan, ilişkilendirile- meyecek insanları ilişkilendirmeye, aynı suç örgütü kapsamına sokmaya kalkışan bir idi- danameler zinciri ile karşı karşıyayız. Mağdur- suçlu, ceza-hukuk man- tığı karmaşası içinde, farklı, hatta hedefleri bir- birinin zıttı eylemleri, bireyleri, olayları bu kadar kapsamlı bir araya getiren bir yargılama, suç örgütü iddianamesi örneği dünyada var mıdır bilemem.. Bildiğim şimdiden yaratılmış sonuçları; Mustafa Balbay gibi bu dava kapsamında, ka- muoyunda yargısız in- fazla suçlu ilan edilmiş, cezaevinde tutulmuş, insan hakları gasp edilmiş çok fazla ay- dının, toplumsal kimlik- li insanın olduğu. Belki de tek ortak kimlikleri bir biçimde AKP iktidarı, Türkiye’de ılımlı İslam projesi ile rejim değişik- liği karşıtı, muhalefette olmaları.. Elbette bu ara- da Cumhuriyet gazetesi- ni susturma, çalışan- larını, okurlarını yıldırma çabaları.. Askeri darbeler sü- recinde, darbe hukuku mantığı içinde düzenlen- miş yargısız infazın geçerli olduğu davalarla, solun, örgütlü muhalefet güçlerinin cezalandırıl- malarına, kitlelerin sin- dirilmelerine alışkındık. Sivil iktidar döne- minden yaşanmış hiç bu türden, bu çapta, ik- tidarın farklı cepheler, boyutlarda muhalefetini teslim almaya yönelik, insan hakları, hukukun göz ardı edildiği yargıla- ma örneğimiz olmamıştı. Bal gibi de askeri darbe hukuku örneklerinden daha acımasız, tehlike- li sonuçları olabilecek, sivil darbe hukukunun işletildiği bir uygulama, tehdit ile karşı kar- şıyayız.. ABD batõrdõ, TL kaybetti. Dolar 1.79 TL’yi de gördü ama uzmanlara göre TL hâlâ yüzde 20 değerli GM fõrtõnasõ, en sert sõcak para bağõmlõsõ Türkiye’ye esti. Dolar 1.80 TL’ye, Avro 2.28 TL’ye dayandõ. İMKB’deki çõkõşlarla, borsadaki yabancõ payõ dibe vurdu. NECDET ÇALIŞKAN ABD borsalarõnda General Motors’un iflasa sü- rüklenmesi ile başlayan hisse senedi satõş rüzgârõ, tüm dünyada dolarõn fitilini ateşlerken, en kötü et- kilenen Türkiye piyasalarõ oldu. Gelişmekte olan ül- kelerin de dahil olduğu 15 ülke arasõnda, TL haf- talõk yüzde 6’lõk düşüşle, kayõpta birinci oldu. Hafta başõnda 1.69 TL olan ve dün güne tarihi zir- vesi olan 1.78 TL’den başlayan dolar kuru gün için- de gelen alõmlarla birlikte 1.7950 TL’ye kadar çõk- tõ. TL’den çõkõş rüzgârõ diğer dövizlere de yansõyõnca Avro da 2.28 TL’ye yükseldi. İMKB’deki haftalõk düşüş de yüzde 4’ü aştõ. Son bir haftada 43 milyo- na yakõn hisse satan yabancõlarõn İMKB’deki payõ da yüzde 63.31 ile en düşük seviyeye geriledi. Türk hisseleri gözden düştü Yatõrõm bankasõ Credit Suisse, gelişmekte olan pi- yasalar içinde Türk hisselerinin ağõrlõğõnõ düşürdü. Türk hisseleri için tavsiye ‘Piyasa Üzeri Getiri’den ‘Piyasaya Paralel Getiri’ye çeken Credit Suisse, bunun nedenlerini şöyle sõraladõ: 1. Sekiz ayõn ar- dõndan Türk piyasasõnõn olgunlaşmõş görünmesi, 2. Görece değerlemelerin artõk Rusya karşõsõnda Tür- kiye’yi desteklememesi, 3. Kâr revizyonlarõ ivme- sinin Türkiye’de bölgeye göre zayõf olmasõ, 5. TL’nin kõrõlgan olmasõ ve enflasyonun beklenilen- den hõzlõ düşmesi. Krizle birlikte ABD’nin ikinci büyük bankasõ ko- numuna yükselen JP Morgan Chase de yayõmladõ- ğõ raporda dolar karşõsõnda son 7 ayda yüzde 55 dü- şen TL’nin halen yüzde 20 değerli olduğunu yaz- dõ. Kuruluşun, yatõrõmcõlara gönderdiği 27 Şubat ta- rihli araştõrma notunda, TL ile diğer gelişmekte olan ülkelerin para birimleri incelendi. Dolardaki sert yük- selişten önce hazõrlanan bu rapora göre 27 Şubat iti- barõyla 1.69 seviyesinde olan dolar kurunun reel de- ğeri 2.074 TL. JP Morgan aynõ analizde, dolar tah- minini 2009 yõl sonu için 1.60 TL, 2010 sonu için ise 1.40 TL olarak öngördü. ‘Merkez müdahale edemez’ Dolarõn 1.80 TL seviyesinden aşağõ dönmesinin beklendiğini söyleyen Garanti Yatõrõm Ekonomis- ti Gizem Öztok Altınsaç, Merkez Bankasõ’nõn dolara müdahale edebileceği yönündeki tartõşmalar hakkõnda şunlarõ söyledi: “Merkez Bankası’ndan döviz piyasasına direkt olarak müdahale olmaz. Zaten rezervleri azalıyor, dış yükümlülükleri de yüksek. Böyle bir dönemde 30 milyar dolarlık re- zervlerine dokunmak istemeyecektir.” Altõnsaç, “Bono ve faiz tarafı sağlam. O yüzden faiz oran- larında ciddi değişimler olmadı. Bono piyasası- nı tutan iç dinamikler, ‘Merkez Bankasõ faizleri in- dirmeye devam edecek’ beklentisi faizlerin yuka- rıya çıkmasını önlüyor” diye konuştu. A vrupa Komisyonu, iflas başvurusu yapabileceğini duyuran General Mo- tors (GM) tesislerinin bulunduğu ül- keleri olağanüstü toplantõya çağõrdõ. Komisyo- nun sanayiden sorumlu üyesi Günter Ver- heugen, şirketin Avrupa konusunda izlediği çiz- ginin kabul edilemez olduğunu söyledi. Bu açõk- lamalar, General Motors denetçilerinin, şirke- tin faaliyetlerini sürdürebilmesi konusundaki şüp- helerini dile getirmesinin ardõndan geldi. ABD hükümetinden 30 milyar dolara kadar kredi talep eden şirket, geçen 3 yõl zarfõnda 82 milyar zarar etti, bunun yaklaşõk 31 milyar do- larõ da 2008 yõlõnda kaydedildi. General Mo- tors’un 8 yõldan uzun süredir üst yöneticisi (CEO) olan Rick Wagoner da GM mağduru ol- du. Geçen yõl ücret ve primler dahil yaklaşõk 15 milyon dolarlõk gelir elde eden Wagoner’in ser- veti, son bir yõlda 22 dolardan, 2 dolarõn altõna kadar gerileyen GM hisseleri nedeniyle 682 bin dolara düştü. Küresel krizin ilk vurduğu bankalardan İngiliz Royal Bank of Scotland’õn da, 36 ülkedeki faa- liyetlerini sonlandõrmayõ planladõğõ belirtildi. ABD’Lİ DEVLER ÇÖKÜYOR 50 kuruşa sigorta, 1 dolara finans devi Ekonomi Servisi - Kriz, ABD’li dev şirketlerin hisselerini eri- terek üç kuruşa düşürdü. Dün- yanõn en büyük bankasõ olan Ci- tigroup’un hisse değeri 1 do- larõn altõna inerek dibe vurdu. Son bir yõlda yüzde 96 eriyen Citigroup hisseleri, önceki gün 0.97 cente kadar geriledi. Ci- tigroup tarihinin en kötü gün- lerini yaşarken, finans devinin yüzde 20 ortağõ olduğu Ak- bank’õn hisseleri önceki gün 3.6 lira (2 dolar) oldu. Önceki gün yüzde 6 oranõnda gerile- mesine karşõn Akbank hissele- ri, Citigroup’tan daha değerli hale geldi. Akbank hissesi, fi- nans devi Citigroup’un hissesini ikiye katladõ. Citigroup hisseleri hõzla erirken, kriz sigorta devi AIG’nin hisselerini de yuttu. AIG hisseleri son bir yõlda yüz- de 99 eriyerek önceki gün 50 kuruşa (0.42 sent) düştü. WASHINGTON POST: Obama zenginlerin kapõsõnõ çalacak Ekonomi Servisi - Barack Obama yönetimindeki ABD hükümeti, zor durumdaki finans sistemini kurtarmak için zenginlerden yar- dõm istemeye hazõrlanõyor. ABD’nin Washington Post ga- zetesinde çõkan habere göre ABD hükümeti, zengin yatõrõm- cõlara finans sektörünü kurtar- mak için yardõm eli uzatmalarõ çağrõsõnda bulunacak. Çağrõ ile yatõrõmcõlarõn ellerinde bulunan nakit kaynaklarõndan, finansal sistemin toparlanmasõ için ya- rarlanõlmasõ amaçlanõyor. Ha- bere göre, yatõrõmcõlardan tü- ketici kredilerini desteklemek amacõyla ihraç edilen, yatõrõm notu yüksek ve kayõp riski düşük yeni menkul kõymetleri satõn al- malarõ istenecek. Hükümetin bu konudaki çalõşmalarõna yakõn kaynaklara dayandõrõlan haber- de, hükümetin bu yaklaşõmõnõn kredi piyasalarõ için ileride alõ- nabilecek tedbirler için örnek oluşturulabileceği belirtildi. Avrupa’dan GM için acil toplantõ çağrõsõ CMYB C M Y B En çok Türkiye kaybetti ABD’de şubat ayõ işsizlik oranõ yüzde 8.1 ile Aralõk 1983’ten bu yana en yüksek seviyeye çõk- tõ, işsiz sayõsõ da 12.5 milyon kişiyi buldu. Yüzde 8.1 ile son 25 yõlda yaşanan en büyük işsizlik oranõna ulaşan ABD ekonomisinde sa- dece şubat ayõnda 651 bin kişi işinden ol- du. Son altõ ayda ise işsiz kalan Ameri- kalõ sayõsõ 3.3 milyon kişiye ulaştõ. Ocak ayõ işsizlik rakamõ yüzde 7.6 olarak açõklanmõş, 655 bin kişi işini kaybetmişti. 1940 yõlõndan itibaren tutulan işsiz kişi raporla- rõna göre ABD tarihindeki en büyük iş- siz sayõsõna ulaştõ. 12 milyon Amerikalı işsiz Sheer Driving Pleasure Borusan Otomotiv BMW Distribütörü 0212 337 66 22 BMW M www.bmw.com.tr www.tiklamayankaybeder.com iledevam edin. soner@cumhuriyet.com.tr