Catalog

CMYB C M Y B 20 OCAK 2009 SALI CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 9dishab@cumhuriyet.com.tr ELÇİN POYRAZLAR WASHINGTON - ABD Başkanlõk görevine 20 Ocak’ta bugün veda edecek olan George W. Bush, arkasõnda küre- sel ekonomik kriz, süren iki savaş ve siyasi skan- dallarla dolu bir geçmiş bõrakõyor. 20 Ocak 2001’de gö- reve gelen Bush’un baş- kanlõğõnõ tanõmlayan en önemli olay 11 Eylül sal- dõrõlarõ oldu. Bu saldõrõ- lara yanõt olarak başlattõ- ğõ “teröre karşı savaş”, ABD ve dünyada kökten bir değişime yol açtõ. Bush ve yakõn çevresi bugün en büyük başarõlarõ olarak 11 Eylül’den sonra ABD’ye yeni bir terör saldõrõ- sõnõn gerçekleşmemesini gösteriyor. Bush yönetimi ayrõca Afganistan ve Irak’ta 50 milyon kişiyi “özgürleştirdikle- rini” savunuyor. Öte yandan Bush, Irak’ta ge- reksiz bir savaş, Afganistan savaşõndaki ih- mali, işkence uygulamalarõ, yasadõşõ dinle- meler, Guantanamo esir kampõ, Katrina ka- sõrgasõnõn getirdiği yõkõma ilgisizlik ve rol oy- nadõğõ büyük ekonomik kriz nedeniyle sert bir dille eleştiriliyor. Pulitzer ödüllü gazeteci Joseph Ellis’e gö- re “Bush ABD tarihinin rahatlıkla en kö- tü başkanı olarak gösterilebilir.” ABD’de- ki George Mason Üniversitesi’nin tarihçiler arasõnda yaptõğõ bir araştõrmaya göre Bush’un başarõsõz bir başkan olduğunu dü- şünenlerin oranõ yüzde 98. Aynõ anket ta- rihçilerin yüzde 61’inin Bush’un ABD ta- rihinin en kötü başkanõ olduğunu düşündü- ğünü de ortaya koymuş. Bush ise kararlarõndan pişmanlõk duy- madõğõnõ defalarca dile getirerek kendisiy- le gurur duyduğunu söyledi. Washington Post’un ünlü gazetecisi Bob Woodward’a göre Bush kendisini eski başkanlar Harry Truman ve Abraham Lincoln’e benzete- rek kendi çağõnda yanlõş anlaşõldõğõ görü- şünde. Bush’a göre kendisi hakkõnda en iyi hükmü tarih verecek. ‘Ortadoğulu bir ABD’ Oysa günün çõplak gerçekleri farklõ mesajlar veriyor. 2003 yõlõnda “özgürlük yaymak” amacõyla başlatõlan Irak işgalinin üzerinden ne- redeyse 6 yõl geçti. ABD’nin dolaylõ olarak ha- ta olduğunu kabul ettiği bu savaş hâlâ sürüyor. Irak’ta ABD’nin 140 bin kadar askeri, bir o ka- dar sivil çalõşanõ var. Kimi yorumculara göre Saddam Hüseyin’in toplu imha silahlarõna sa- hip olduğu yönündeki istihbarat bilgilerini Bush, işgal için “bir fırsat” olarak değerlen- dirdi. Yeni başkan seçilen Barack Obama’nõn Irak’tan hemen asker çekmeyeceği yönündeki üstü kapalõ mesajlarõ göz önüne alõnõrsa, ABD’nin Ortadoğu’da varlõğõnõ uzun bir süre daha sürdürmeyi hedeflediği düşünülebilir. Bu açõdan bakõldõğõnda ABD’yi Ortadoğu’ya yerleştiren ilk başkan George W. Bush oldu. ABD’nin en çok tartõşõlan başkanõ George W. Bush yönetiminin 8 yõllõk bilançosu şöyle: Bush Doktrini: 11 Eylül saldõrõlarõnõn ar- dõndan ABD’nin ulusal güvenlik stratejisi olarak geliştirildi. Afganistan ve Irak savaş- larõnõn önünü açan bu doktrine göre ABD, te- röre destek veren ve kendisine tehdit olduğu- nu düşündüğü ülkelerle mücadele etmeliydi. Sonraki aşamalarda doktrine potansiyel düş- manlara karşõ önleyici savaş ve özellikle Or- tadoğu’da demokratik rejim değişikliğine destek verilmesi gibi unsurlar eklendi. Bush bu doktrin çerçevesinde İran, Irak ve Kuzey Ko- re’yi teröre destek vermek ve kitle imha si- lahlarõna sahip olmak suçlamarõyla “şer ek- seni” içinde tanõmladõ. Afganistan: ABD 11 Eylül saldõrõlarõnõn sorumlusu El Kaide örgütünün lideri Usame bin Ladin’in saklandõğõ Afganistan’a 7 Ekim 2001’de operasyon düzenledi. El Kaide’ye des- tek veren Taliban rejimi yõkõldõ, ancak ne Ta- liban’õn üst düzey yetkilileri ne de Bin Ladin yakalanabildi. Bir ay süren operasyon sonun- da BM kararlarõ çerçevesinde istikrar ve gü- venliği sağlama amacõyla Uluslararasõ Gü- venlik ve Yardõm Gücü (ISAF) kuruldu. Bu- na karşõn Afganistan’da Taliban yeniden güç kazandõ, teröre kesin çözümler bulunamadõ, ül- kede istikrarsõzlõk, ekonomik zorluklar, yol- suzluk ve uyuşturucu ticareti arttõ. Irak: Bush Saddam Hüseyin’in elinde imha silahõ bulunduğu varsayõmõ ve ülkeye demok- rasi getirme savõyla BM ve müttefiklerinin onayõ olmaksõzõn Irak’õ işgal etti. Kitle imha si- lahlarõnõn bulunmadõğõ ortaya çõkmasõyla savaşõn gerçek nedeninin petrol kaynaklarõ ve Ortado- ğu’yu yeniden şekillendirme hedefi olduğu görüşü öne çõktõ. Saddam rejimi yok edildi, an- cak ülke kaosa sürüklendi. Opinion Research Business araştõrmasõna göre, işgalin başõndan bu yana 1.2 milyon kadar sivil yaşa- mõnõ yitirdi. 2 milyon kişinin Irak’õ terk ettiği, 1.8 milyon Iraklõnõn iç göçe maruz kaldõğõ biliniyor. Bush Irak Savaşõ’nõn 60 milyara mal ola- cağõnõ düşündü, ancak şimdiye kadar 650 milyar dolar harcandõ. Ortadoğu: İsrail-Filistin an- laşmazlõğõnda ağõrlõklõ olarak İs- rail’den yana tutum sergiledi. Hamas’õn seçimleri kazanmasõ ve Gazze Şeridi’ni ele geçirmesini öngöremedi. Filistin Devleti’nin kurulmasõndan söz eden ilk ABD başkanõ oldu ve bu yönde Anna- polis sürecini başlattõ. Gazze sal- dõrõlarõ konusunda İsrail’in sa- vunma hakkõ olduğunu söyleye- rek açõk destek verdi. İran: ABD’nin bölgede tek taraflõ politikalarõ ve Irak sava- şõnõn getirdiği kaos ortamõ İran’õn elini güçlendirdi. İslamcõ unsur- lar tarafõndan bölgede önemli bir güç olarak görülmeye başla- nan İran uluslararasõ topluma meydan okumayõ ve nükleer programõnõ sürdürdü. İran’a kar- şõ uluslararasõ baskõ ittifakõ oluş- turmasõna karşõn Tahran üzerin- de etkili olamadõ. ABD’nin imajı yerle bir Irak savaşõ konusundaki tek ta- raflõ tutumuyla dünyanõn ABD’ye bakõşõnõ değiştiren George W. Bush, Guantanamo esir kampõ, gizli CIA uçaklarõyla terör zanlõ- larõnõn taşõnmasõ, dünyanõn fark- lõ yerlerindeki gizli hapishaneler, sorgulamalarda kullanõlan işken- ce yöntemleri ve Ebu Garib Ce- zaevi skandalõyla ülkesinin imajõnõ yerle bir etti. Cenevre Sözleşme- si’ne uymayarak tutuklular üs- tünde “su tahtası” gibi işkence yöntemlerini yasallaştõrdõ. Ulu- sal güvenliği bahane ederek tele- fon dinlemelerinin önünü açtõ. Son anketlere göre Müslüman ül- keler başta olmak üzere dünya ge- nelinde ABD’ye olumsuz bakan- larõn oranõnda artõş görüldü. 2. büyük buhran ABD Bush döneminde büyük bir ekonomik durgunluğa girdi. Bush yönetimi Büyük Buhran’dan bu yana yaşanan en büyük ekonomik krizi öngöremedi ve önlem almakta gecikti. Mali piyasalar için gerekli olan düzenlemeleri getirmedi, aksine deregülasyonu teşvik etti. Savunduğu serbest piyasa kurallarõnõ çiğneyerek krize karşõ önlem olarak devletçi müdahalelerde bulundu. Bir konuşmasõnda “serbest piyasayı korumak için müdahalede bulunduğunu” söyledi. Başkanlõğõ döneminde zenginlere vergi indirimine gitti. Bush göreve geldiğinde 236.2 milyar dolarlõk bütçe fazlasõnõ devraldõ, geriye 1.2 trilyon dolarlõk bütçe açõğõ bõrakõyor. Katrina felaketinde etkisiz kaldı Bush tüm bunlarõn yanõ sõra küresel õsõnmayla mücadele konusunda yapõcõ çaba harcamaktan kaçõndõ. Kyoto protokolünü imzalamayõ reddetti. ABD’de Katrina felaketinin ardõndan gerekli hizmetleri sağlamayõ beceremedi. KRİZİ ÖNGÖREMEDİ Gaflarõyla ünlü başkan George W. Bush’un “Buşizm” ola- rak adlandõrõlan gaflarõndan bazõlarõ:  “Ailenizin üstüne yemek koy- manızın sizin için ne kadar zor ol- duğunu biliyorum.” (27 Ocak 2000)  “Biliyorum insan ve balık bir arada barış içinde yaşayabilir.” (29 Eylül 2000)  “Başarısız olacağımız konu- sunda kafamda en ufak bir şüphe bile yok.” (4 Ekim 2001 - 11 Eylül saldõrõlarõndan sonra yaptõğõ bir konuşma...)  “Kanada ve Meksika arasındaki sınır ilişkileri hiç bu kadar iyi olmamıştı.” (24 Eylül 2001)  “Beni yanlış azımsadı- lar.” (26 Eylül 2001)  (Beyaz Saray’õn nasõl olduğunu soran bir çocuğa) “Beyaz.” (19 Temmuz 2001)  “Her şeye karşın Laura ve be- nim için harika bir yıl oldu.” (11 Eylül saldõrõlarõndan sonra 20 Ara- lõk 2001)  “Düşmanlarımız ülkemize ve insanlarımıza za- rar vermek için bir an olsun dü- şünmeden dur- muyorlar. Biz de öyleyiz.” (5 Ağus- tos 2004)  “Pek çok iyi doktor işini kay- bediyor. Çok fazla sayıda kadın ve doğum uzmanı tüm ülkede kadın- larla olan aşklarını tatbik edemi- yorlar.” (6 Eylül 2004)  “Üç işte mi çalışıyorsun? Tam bir Amerikalı. Bunu yapıyor olman harika.” (Boşanmõş üç çocuk annesi bir kadõna söyledikleri - 4 Şubat 2005)  “Kuşkusuz ki, bunun ne ka- dar zor olduğunu anlıyorum ba- yım. Ölen ailelerle konuşuyorum.” (7 Aralõk 2006)  “Başkan olduğumdan beri her gün İncil içindeyim.” (12 Ka- sõm 2008)  “Serbest piyasa sistemini kur- tarmak için serbest piyasa kuralla- rından vazgeçtim.” (16 Aralõk 2008) İcraatlarından pişman olmadığını söyleyen ve kendi çağında yanlış anlaşıldığını savunan 43. ABD Başkanı George W. Bush, “Bizden olmayan düşmanımızdır” sloganıyla başlattığı terörle mücadele sürecinde, dünyayı adeta 2. bir Soğuk Savaş’a sürükledi. ABD’deki George Mason Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırmaya göre Bush’un başarısız bir başkan olduğunu düşünen tarihçilerin oranı yüzde 98. Bush’un başkanlığını tanımlayan en önemli olay 11 Eylül saldırıları oldu. Buna yanıt olarak “teröre karşı savaş” adı altında izlediği politikayla, dünyadaki şiddeti daha da arttırdı. Adı işgal, işkence ve ekonomik krizle anılan Bush, tarihin kendini aklayacağını düşünüyor. ünyaya enkaz bõraktõD 11 Eylül saldırılarının ardından önce Afganistan’ın, ardından Irak’ın işgal edilmesi emri veren Bush, 1 Mayıs 2003’te yaptığı konuşmada, Irak’ta zafer kazandıklarını ve savaşın sona erdiğini söylemişti. Bu açıklamadan sonra Irak’ta şiddet giderek artarken binlerce sivilin yanı sıra işgal güçlerinden birçok asker öldü. Görev süresi dolmadan önce Irak’a yaptığı veda ziyaretinde gazeteci Muntazar el Zeydi’nin Bush’a ayakkabılarını fırlatması ise Iraklıların ABD’nin “özgürleştirme operasyonuna” karşı duygularının ifadesi oldu. (Fotoğraflar: AFP/AP/REUTERS) 3. Bush döneminin sonu Bush bisikletten düşerken. WASHINGTON (Cumhuriyet)- “Değişim” vaatleriyle Amerikan toplumunda heyecan yaratan ve başkanlõk yarõşõnõ önde bitiren Barack Obama’nõn yemin töreni kutlamalarõ başkent Washington’õ renklendirdi. Lincoln Anõtõ önünde önceki gün yapõlan şenliğe çok sayõda popüler müzisyen ve sinema yõldõzõ katõldõ. Yardõmcõsõ Joe Biden ile birlikte Meçhul Asker Anõtõ’nda saygõ duruşunda bulunan Obama, 1861’de başlayan Amerikan İç Savaşõ’nda başkanlõk yapan ve köleliğin kaldõrõlmasõna öncülük eden Abraham Lincoln’ün Philedelphia - Washington tren yolculuğu rotasõ üzerinden başkente gelerek kutlamalarõ başlattõ. ABD’de Afrika kökenlilerin yurttaşlõk haklarõ hareketinin efsanevi lideri Martin Luther King’in ünlü “Bir rüyam var” konuşmasõnõ yaptõğõ meydanda, Obama’nõn kutlamasõ için soğuk havaya rağmen yarõm milyona yakõn kişi toplandõ. Şenliğin açõlõşõnõ ünlü rock ve folk müzik sanatçõsõ Bruce Springsteen yaptõ. İrlandalõ ünlü müzik grubu U2 ile Jon Bon Jovi, Stevie Wonder, James Taylor, Mary Jane Blige, Usher, Beyonce, Shakira, Jack Black gibi müzisyenlerin sahne aldõğõ şenlikte Tom Hanks ile Obama’yõ beyazperdeye taşõyabilecekleri konuşulan Denzel Washington ve Jamie Foxx gibi Hollywood yõldõzlarõ konuşmalar yaptõ. U2 solisti Bono Vox, “Pride-In The Name Of Love” şarkõsõnõ seslendirirken Obama’ya övgüler yağdõrdõ ve “Bu sadece bir Amerikan rüyası değil, bu aynı zamanda bir İrlanda rüyası, Avrupa rüyası, Afrika rüyası, İsrail rüyası ve aynı zamanda bir Filistin rüyası, bütün halkların birlikte yaşama rüyası” dedi. Obama’nõn ise konuşmasõnda beklendiği gibi şiirsel bir ton kullanmak yerine, gerçekçi bir üslubu tercih etmesi dikkat çekti. Küresel ekonomik krize ve ABD’nin Irak ve Afganistan’da sürdürdüğü savaşlara gönderme yapan Obama, “Zorlukların çözümünün kolay olacağını iddia edecek değilim. Bu bir aydan veya bir yıldan daha fazlasını, hatta çok daha fazlasını alacak. Ancak unutmayın ki, bir ulusun gerçek karakteri rahatlık ve kolaylık zamanlarında değil, tam da içinde olduğumuz gibi zor anlarda ortaya çıkar. Sizden, bu karakteri bir kez daha ortaya çıkarmamızda bana yardım etmenizi istiyorum” diye konuştu. 44. ABD Başkanõ, “Önümüzde duran görevlerin muazzamlığına rağmen bugün burada, Amerika Birleşik Devletleri’nin ayakta kalacağına, kurucularımızın rüyalarının bizim zamanımızda da devam edeceğine her zamankinden çok umut besliyorum” ifadelerini kullandõ. YILDIZLAR KUTLAMALARDA Washington’da karnavalhavası Obama soğuk dinlemeyen kutlamalara eşiyle katıldı. Ekranlar Obama’yı gösterdiği her seferinde kalabalık coştu. Yıldızlar geçidine dönen şenlikte Denzel Washington başta olmak üzere önde gelen siyahi sanatçı ve sporcular da vardı. (Fotoğraflar: AP) ‘ZOR ZAMANLAR ÖNÜMÜZDE’ Yemintörenibugün Dış Haberler Servisi - Beyaz Saray’õn yeni basõn sekreteri Robert Gibbs kutlamalarõn abartõlmamasõnõ isteyerek, “ülkedeki ekonomik durgunluğun 21 Ocak günü devam edeceğini” söyledi. Obama’nõn bugünkü yemin töreni konuşmasõnda Amerikan toplumuna “zor zamanlara hazır olma” çağrõsõ yapacağõ ve “her şey mübah” kültürünün terk edilmesini, devletin, şirketlerin ve tüm Amerikalõlarõn sorumlu davranmasõnõ isteyeceği belirtildi. Obama’nõn bugünkü yemin törenine de 1 milyonu aşkõn bir kalabalõğõn katõlmasõ bekleniyor. Yemin töreni, her yõl kutlanan Martin Luther King Günü’nün hemen ertesine rastladõ. ABD’de her yõl ocak ayõnõn üçüncü pazartesi günü King’yle savunduğu idealler ve mücadelesi anõlõyor.