Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
SAYFA CUMHURİYET 16 AĞISTOS2OO4PAZARTESİ
14 KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr
Opera, tiyatro ve sinema dalında pek çok önemli yapıtta başrolde yer aldı. Resimde kendine özgü bir biç^m geliştirdi
'İlklerin sanatçısı: Semiha Berksoy• Türkiye'nin ilk kadın opera
sanatçısı olan Semiha Berksoy,
1934 yılında rol aldığı ilk Türk
operası 'Özsoy'la büyük başan
kazandı. Sanatçı Atatürk'ün isteği
üzerine Avrupa'ya gönderildi ve
orada opera sahnesine çıkan ilk
Türk sanatçı oldu. Operanın yanı
sıra resim alanında da çalışmalannı
sürdürdü. Berksoy son olarak 2003
yılında bir retrospektif sergi açtı.
Kültür Servisi - Özgün ve üretken yapısıy-
la tanıdığımız, çağdaşlaşma sürecimiz için-
de sanatının izinde olmayı seçen ve hiç yo-
rulmayan, ilklerle adı anılan bir sanatçırmzı,
SemihaBerksoy'u (94) kaybettik. Berksoy, kal-
bindeki rahatsızlık nedeniyle 19 gündür yo-
ğun bakımda olduğu Memorial Hastanesi'nde
dün sabah 05.00'te yaşama veda etti. Sanat-
çıyı uğurlamak için, salı günü saat 11.00'de
Atatürk Kültür Merkezi'nde bir tören düzen-
lenecek. Berksoy törenin ardından Teşviki-
ye Camii'nde kılınacak öğle namazından
sonra, Çengelköy'deki aile kabristanında top-
rağa verilecek.
'Türkiye'nin Qkkadın opera sanatçısı' olan
Berksoy, çok yönlü bir sanatçıydı. Küçük
yaşta müziğe olduğu kadar, resim ve plastik
sanatlara yeteneği ve ilgisi de ortaya çıkan sa-
natçı, bu alanlarda da yaşamı boyunca etkin
oldu. Berksoy, son olarak 2003'te sekiz ya-
şından o güne uzanan. 'ilginç kişiliği ve san-
atçı kimüginin izdüşümü1
olarak nitelendiri-
lecek olan bir de retrospektif sergi açmıştı.
llk Türk operasında oynadı
Semiha Berksoy 1910 yılında îstanbul'da
dünyaya geldi. Annesi ressam Fatma Saime
Haıum. babası Ziya Cenap Berksov 'dur. Kü-
çük yaşta, yazı ve resme olan yeteneği ve il-
gisi ortaya çıktı. tstanbul Kız Lisesi'nde or-
*3 emiha Berksoy'a. 1992 yıhnda
Türkiye Büyük Sliüet MecKsi'nce
'Cumhuriyet döneminin ilk kadın
opera sanatçısı1
olarak Atatürk
Opera Ödüfö verikti.
taöğrenimini sürdürdügü sıra GüzelSanatiar
Akademisi Namık tsmail Atöh/esi'nde resim
eğitimi aldı. Darülbedai Tiyatro OkuhTnun
ardından, 1928 yılında girdiği tstanbul Bele-
dhe Konservatuvan'nda Nimet Vahit Şan" ın
öğrencisi oldu. Ses Operası'nda 'prhnadon-
nadır', 1932 'de Darülbedai'de çahşmaya baş-
layan sanatçı, 'Güneş Batarken' ve 'Peer
Gynt' gibi oyunlarda başroldeydi. Berksoy,
bu dönemde, sinema oyunculuğu da yaptı.
Türk sinemasının öncülerinden Muhsin Er-
tuğrul'un çektiği, ilk sesli Türk fılmi olan 'ts-
tanbul Sokaklannda yı (1931), 'Söz Bir AA-
lah Bir'(1933) izledi.
Darülbedai'de sahnelenen Türk operetlerin-
de 'primadonna' olarak sahnedeydi. 'Yüksek
DramatikSoprano' olarak, Nâznn Hikmet'in
yazdığı "Bu Bir Rüyadır' operetinde Fatma
rolunü, 'SazCaz'da Doleres Del Ranco'yu oy-
nadı. 1934'te ilk Türk operası 'Ozsoy'da rol
alır ve başansıyla dikkat çekti. Ankara Dev-
let Konservatuvan'nm açtığı sınavı kazana-
rak Bertin Devlet Yüksek Müzik Akademisi
Opera Bölümü'ne girdı.
Semiha Berksoy, Özsoy'daki başansının
ardından, Mustafa Kemal Atatürk'ün iste-
ğiyle, Avrupa'ya gönderilecek ve orada ope-
ra sahnesine çıkan ilk Türk sanatçı olacaktı.
Orada Rkhard Straws'un 75. dogum yıh şen-
liklerinde 'Ariadne auf Naxos' operasında
başrolü oynadı (1939). Aynı yıl yurda dönen
Berksoy, sanat yaşamını Berlin'de sürdürmek
yerine, Ankara Devlet Operası'nın sanatçısı
olmayı seçti ve ilk konserini Cemal Reşit
Rey'in eşliğinde verdi.
Ankara Devlet Operası'nın kurulmasında
Carl Ebert ile birlikte görev alan Semiha
Berksoy, 1941 yılında Carl Ebert yönetimin-
de Türkiye'de gerçekleştirilen ilk profesyo-
nel opera temsili "Tosca'da oynadı. Devlet
Operası'nın çeşitlı gös'.erilerinde rol aldı ve
yurtdışında pek çok konser verdi. 'AsiyeNa-
sıl Kurtulur?' (1970), 'Madame Butterfly'
(1948),'DTrovatore'(1955), Berksoy'unrol
aldığı tiyatro oyunlan ve operalardan bazı-
lan.
1963 yılında jübilesi yapılan Semiha Berk-
soy, 1972 yılında Devlet Operası'ndan 'Yük-
sek Dramatik Soprano
1
olarak emekli oldu.
Berksoy, 1991 tarihli 'Ateş Üstünde Yürü-
mek' ve 1993 tarihli 'Karanbk Sular' adlı
filmlerde de kamera karşısına geçti.
'Do sesl verdlm/ Ölümü yendlm*
Bütün bu çahşmalannın yanı sıra Semiha
Berksoy resim yapmaktanvazgeçmedi. 1969
yılında Berlin'de, 1972 yılında da Paris'te
sergi açtı. Türkiye'de ilk sergisini 1974 yılın-
da Ankara Devlet Resim Heykel Galerisi'nde
açan Semiha Berksoy, tuvallerinde genellik-
le ölüm ve aşk temalannı işledi.
Sahnelerde olduğu kadar, plastik sanatlar-
da da başansı ve sürekliliğiyle adından söz
ettirdi. Ortak düşünce, tuvallerine de saf bir
sanatçı kimliğinin yansıdığı. Mimar Sinan
Üniversitesi tarafından Devlet Resim Heykel
Müzesi'nin süreklı koleksiyonuna dahil edi-
len 'Semiha Berksoy Odası' adlı özgün yapı-
tı, 2000 yılında Bonn Kunstmuseum'da ger-
çekleştirilen 'Zeitwenden-2000 MUlenium
Sergisi'ne tüm dünyadan seçilen eserler ara-
sında yer almış ve büyük ilgi toplamıştı.
2002 tarihinde Viyana'da Richard Stra-
uss'un bestelediği, OscarVVTlde'ın "SakMne"
adlı eserinde sahneye çıkan Semiha Berksoy,
son olarak Eylül 2003 'te Viyana Tanzquar-
tier Sahnesı'nde "Satome" performansını yi-
neleyerek, sahnede bu eser için özel olarak
yaptığı eserleri sergilemişti.
"Do sesi verdim / Ölümü yendim" demişti
Berksoy. Resimlerinden söz ederken "EkoW
ler var ama doğaya yaklaşınca ulaşryorsunuz
gerçeğe. Herkesbağinr ama havayta,vücudu-
nuzla, düşünerek bulunur müziğin gerçeğL"
Evrensel değerlerin peşindeydl
Usta oyuncu Semiha Berksoy 'Elekra' adh oyunda dytaimnestra rolünde.
BEDRtBAYKAM: Semflıa Berksov un
kaybı tabii kı önce Cumhuriyet tarihimiz
açısından, sanat tarihi açısından Türki-
ye'de operanın tarihçesi açısından çok
büyük bir kayıp. Bütün bunlann ötesin-
de benim için büyük bir kayıp. Aramız-
da yaş farkı olmasına rağmen hayattaki
en yakın arkadaşlanmdan birini kaybet-
tim. Belki de son 'sevguisi'ydim. Semi-
ha Berksoy'un Türk kadınlanna sahne sa-
natlannda, opera ve tiyatroda ne kadar
büyük bir alan açtığını ve nasıl bir öncü
rolü oynadığını çok iyi bilıyoruz ve her
geçen gün sıyası hayata bakarak bunun
değerini daha iyi anlıyoruz.
Kendisı gerçekten Atatürkgerçekligi-
nın, cumhuriyet devrimlerinin yaşayan
bir simgesiydi. Hem sanata önem veren
kadınlann hayatındabüyük birdevrim ya-
pan hem de Türk insanının dünya çapın-
da ışler yapabileceğinı kamtlayan bir
ısimdi. Mustafa Kemal Atatürk'ün mo
dern ve çağdaş Turkiyesı'nde Semiha
Berksoy'un doldurulamaz biryen vardı.
Semiha Berksoy Türk resim sanatında da
öncü bir insandı ve uzun süre yaptığı
şeylerin değeri de güçlü ifade tarzı yü-
zünden algılanamadı.18 yıl önce Semi-
ha ile tanıştıktan sonra ve onun atöh/e-
sıni gezdikten sonra inanılmaz derecede
etkilendimve onunyıllardır gizli kalmış
dâhi sanatını keşfetmenin büyük şaşkın-
lığını ve mutluluğunu yaşamıştım.
DtKMEN GURÜN: Çok yönlü ve
değerli bir sanatçı olmanın ötesinde be-
nim için kıymetli bir dosttu da Semiha
Berksoy. Üzgünüm.
KAYA ÖZSEZGtN: Semiha Berk-
soy'un bütünüyle içgüdüsel olarak üret-
tiği resimlerini ilk kez gördüğümde ay-
analistlerin, bilinçaltı dünyasında yola
çıkarak sanat ürünleri içinde 'izah' for-
müllen bulduklan bir bakış yöntemiyle
örtüşüyor olması, Berksoy'un resimleri-
ni yorumlamakta bize bâzı ipuçlan ve-
rebilir. Ancak bu resimleri özgün ve ben-
zerlerinden farklı yapan, daha çok da Se-
miha Berksoy'un gizli bir hüner erbabı
ohnası ve bu yeteneğıni kullanıyor gö-
rünmekten kaçmasıdır. Onun resminin te-
melinde de çağırruz insanının şıfabulma-
• Semiha Berksoy Atatürk gerçekliğinin, Cumhuriyet
devrimlerinin yaşayan bir simgesiydi. Hem sanata önem veren
kadınlann hayatında büyük bir devrim yapan, hem de Türk
insanının dünya çapında işler yapabileceğini kamtlayan bir isimdi.
nı tarza girebilecek başka çalışmalarda
çok daha etkileyici olma özelliğınin ne-
reden kaynaklanmış olabileceğini dü-
şünmüştüm. Bir opera sanatçısıydı Berk-
soy. Uzunyülar sahne tozuyutarken için-
de bir yerde görsel bir hazineyı de dur-
madan zenginleştirip saklamış olmasıy-
dı. Ressam olmaya aniden kararverip işe
koyulan birinin spontan işlerine benze-
yen sıradan ve alaylı türden çalışmalar
değildi bunlar. Freud'unveötekipsiko-
sı dramı yatar.
MELtH FERELİ:SemihaBerksoy'la
Istanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nın genel
müdürü olduğum dönemde yakın çalış-
ma şansını ve ayncalığını yakalayabilmiş
olduğum için kendimi onurlandınlmış
hissediyorum. Çok büyük ve evrensel
değeri savunan bir sanatçıydı kendisi.
MESUT ÎKTU: Kendısiyle çok güzel
dostluğum vardı. tkimizde farklı yıllar-
da Berlın Devlet Yüksek Müzik Oku-
lun'dan mezun olmuştuk. Daha önemli-
si çok sevdigimmeslektaşım ZefihaBerk-
soy'un annesiydi.
Kendisi bana göre çok üstün nitelik-
lere sahip bir sanatçıydı. Opera sanatı-
nın yanında ressam olarakta çok ciddi iş-
ler yarattı. 9O'lı yıllarda onu sahnede Fi-
deht)'da ve 'Onceki Günün Adası
1
adlı
eserde izleyerek büyük heyecan duy-
muştum. tlk Türk kadın opera sanatçı-
sıydı. Büyük bir kayıp. Türkiye'nin ba-
şı sağ olsun.
VTLDIZKENTER; Önce sesıyle, oyu-
nuyla, fırçasıyla, kalemıyle... Sonra, kı-
lığı, kıyafetı, makyajı, davranma bıçi-
miyle sahnelerde esti, tozdu, renkler,
ışıklar saçarak uçtu gitti. Düşlediği gü-
zelliklere uçmuş olmasını dıhyorum.
ZE\"NEP ORAL: Semiha Berksoy;
şancüığı, oyıınculuğu. ressamlığı... Yıl-
lara meydan okuyan 'geoçMği" . Atnğı her
adımı yaratıcılıkla bütünleyen kişiliği...
Yalnız tüm bir yaşamı değil, yorumcu-
lugu da yarancılığa dönüştürme yetene-
ği... Şu sıralamaya çalışhğım tüm özel-
liklerinı Semiha Berksoy aşkla, aşk için,
aşk adına gerçekleşnrdi. Önemh olanaş-
ka âşık olmaktı onun için. Toplumumuz
en 'renkli1
sanatçılanndan birini yitirdi.
HAFTANIN SANAT ÇİZELGESt
GOSTGRI
SÖVLC5İ
Stephan
Daldry'nin
yönettiği, Nkole
KidmanMeriy
Streepve
Juhanna
Moore'un
boşrolde
oynadıklan,
'Saatfer' adh
film Bevoğju
Smeması'nda
perşembe günü
saat 1130,14.00,
1630.19.00 ve
21.30'da
idenebuir.
• İFSAKta perşembe
günü saat 19.30'da Ali
Nabi Kııaa'vn 'Deprem'
adlı kısa £lmi
gösterilecsk.
(0 212 29: 42 01)
• Beyoğlu
Sinemaa'nda '9. Onat
Kutlar Şeıliği'
kapsanunja bugün saat
11.30.14.00,16.30,19.00
ve 21.30'da LarsVon
Trier'in yönettiği
Karanlıkta Dans', yarın
saat 12.15, 14.30, 16.45,
19.00 ve 21.15'teWim
Wenders'in yönettiği
'Buena Vista', çarşamba
günü saat 12.00 ve
18.00'deQuentin
Tarantinon'un yönettiği
'KillBill-r, saat 15.00
ve21.00'de'KillBill-
II', persembe günü saat
11.30, 14.00,16.30,19.00
ve 21.30'da Stephen
Daldry'ın yönettiği
'Saatler' adlı fılmler
gösterilecek.
(0 212 251 52 40)
• Bahariye
Caddesi'nde
perşembe günü
saat 19.00'da
Lila Düşler
Tiyatrosu'nun
'Iki Adam' adlı
oyunu izlenebilir.
(0212 252 47 00)
• Adnan Çoker,
Özdemir Altan, Koray
Ariş, Tomur Atagök,
Ferruh Başağa, Burhan
Doğançay, Bedri
Baykam, Ismet Doğan,
Balkan Naci Islimyeli,
Zeki Faik Izer, Nur
Koçak, Ergin inan,
Bahar Kocaman, Bubi,
Sedat Balkır, Yusuf
Taktak, Hüseyin Gezer,
Ömer Uluç, Utku Varlık,
Meriç Hızal, Ferit Özşen,
Seyhun Topuz,
Tülin Onat, Zekai
Ormancı - resim, heykel -
30 Eylül'e kadar - Miele
Mine Sanat Galerisi'nde.
(0 216 467 26 77ı
• Nuri lyem, Nedret
Sekban, Temür Köran,
Irfan Okan, Ahmet Umur
Deniz, Mustafa Horasan,
Antonio Cosentino,
Murat Akagûndüz,
Mustafa Pancar, Nesrin
Sağlam, Turgut
Mutlugöz, Serdar
Tekebaşoğlu - karma
resim - 4 Eylül'e kadar -
Evin Sanat Galerisi'nde.
(0 212 265 81 5H>
• Hanefi Yeter - "Öteden
Beri' - resim - 11 Eylül'e
kadar - 1nin Sanat
Galerisi'nde.
(0 212 243 53 02)
• A. Fazıl Aksoy,
B.B. Gürbüz, E.
Eburfetoğlu, E.
Kahraman, F. Sümer, D.
Paksoy, H. Taşdemir, I.
Biret, K. Yaşlıçam,
M. Baş, M. Durmuş,
M. Özel, N. llmek, O.
Yemenicioğlu, Ramo,
Rtfat, S. Kaygusuz, T.
Artemel, T. Erkal,
Yaşar Yeniceli, Otar
Sharabidze - resim, heykel
- 31 Ağustos'a kadar - Girgin
Piyano ve Sanat
Galerisi'nde.
(0 212 227 03 28)
• Amiran
Danibegashivili, Temuri
Paipashivili, Kudret
Gurban Derzili, Musa
Aktaş - resim - 1 Eylül 'e
kadar - GF Sanatevi"nde.
(0 216 418 62 83)
• Hanrfe Eroğlu, Ceyhun
Konak, Antonia Marten,
Göknil Gümüş, Fatih
Sungurtekin, Şeref Erol,
Çiğdem Öz, llhan Kaya,
Semra Yetik - "Stratejiler
No: 2 Mekân & Form' - 21
Eylül'e kadar - Siemens
Sanat'ta. (0 212 334 13 33)
• Rumeli Hisarı Yaz
Kortserteri kapsamında
bugün saat 21.15"te Yalm,
yannsaat 21.15'te
Feridun Düzağaç,
çarşamba günü saat 21.15'te Demir
Demirkan, perşembe günü saat 21.15'te
Serdar Ortaç. cuma günü saat 21.15'te
Yaşar. cumartesi günü saat 21.15'te Deniz
Seki. pazar günü saat 21.15'te Mahsun
Kırmızıgül konser verecek.
10 216 556 98 00)
• Parkorman da çarşamba günü saat
22.0O'de Pool Night. cuma günü saat
21.00'de Elvis Night izlenebilir
10 216 556 98 00)
• Çubuklu Hayal Kahvesi'nde cuma
günü saat 23.59'da Vega-After Rock Party.
cumanesi günü saat 23.59'da Sefarad
dinleyenlerle buluşacak.
10 216 556 98 00)
fflöZIR
'Rumeli
Hisan Yaz
Konserleri'
kapsamında
çarşamba
günü saat
21.15te
Demir
Demirkan
konseri
dinlenebilir.
(0 216 556
98 00)
• Harbiye Açıkhava
Tıyatrosu'nda çarşamba
günü saat 20.30'da 'Hey
Gidi Karadeniz'. cuma
günü saat 21.00'de
'Sarkılar Sibel İçin Söylenecek"
dinlenebilır. (i) 216 556 98 00)
• Sabancı Üniversitesi Sakıp
Sabancı Müzesi'nde pazar günü saat
11.00'de •Kahvaltıda Caz' dinlenebilir.
(0 216 556 9H 00)
• Yap Kredi Kültür Merkezi'nde
çarşamba günü saat 19.00'da The
Committee Müzisyenleri'nin konseri
dinlenebilir. H) 212 252 47 00)
• Heybeliada Su Sportan nda cuma
aünü saat 20.00"de Caşmir dinlenebilir.
"l0 212 252 47 00)
• Büyükada Turing Küttür Evi'nde
pazar günü saat 20.00'de 'Müzikaller
Akşamı' dinlenebilir. (0 212 252 47 00)