Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
29 KASIM 2004 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA
INCELEME
r Bush'unbaşkanlık seçimlerinden galip çıkması, savunduğu ideolojinin dirilişe geçmesi olarakyorumlandı
'Kusursuz' bir muhafazakâr!ANKARA (ANKA) - ABD'de yapılan
son başkanlık seçimleri ile dünya siyase-
tinde yeni bir perdenin açıldığı, konuya
farklı taraflardan yaklaşan uzmanlann or-
tak görüşü. Bu perdenin yakın geleceğı-
mizde ülkemiz olduğu gibi tüm ülke halk-
lan üzennde de behrleyici etkiler yarataca-
ğı kesın. Seçim sürecinde tartışılan konu-
lar ve seçım sonuçlannın uzun dönemde dün-
ya siyasetınde yaratacağı etkiler üzerinde
durmak gerekıyor.
ABD'nin iç ve dış siyasetindeki geliş-
meler konusunda Ankara Üniversitesi (AÜ)
Sıyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi
Yrd. Doç. Dr. Fiüz Zabcı'nın görüşünü al-
dık. Yann ıse konuyla ılgili olarak Doç. Dr.
Ahmet Haşim Köse ve Doç. Dr. Ahmet Ön-
cü'nün görüşlerine yer vereceğiz.
B A Ş K A N L I K SEÇİMLERİ
- 2004 başkanlık seçimleri ABD'nin gerçek-
leştirdiği askeri işgaDerin gölgesinde yapıldı.
ABD'nin dünyada hegemonik bir güç olma-
yı sürdürme çabası kendi topraklannda yük-
selen bir muhafazakârnkla el ele gkfiyor. Ame-
rikan muhafazakârüğırun gerek toplumsal
gerekse siyasal alandaki ilerkyişi hangi alan-
larda kendini gösterryor? Başkanlık seçimini
bu açıdan nasıl yorumlarsınız?
FtLİZ ZABCI - 2004 ABD başkanlık se-
çımı. "dümanınkaderinibelirleyecek seçim"
ya da "ilk kûresel ABD seçimi" gibi nitele-
melerle birlıkte değerlendırildi. ABD'nin
emperyalist emellerle dünyanın birçok böl-
gesinde işgallerle, gizli hükümet darbeleny-
le hatta manipüle edilmiş sivil ayaklanmalar-
la yarattığı kıyım ve kaos gayet iyi bilindi-
ğinden. böyle bir değerlendirme şaşırtıcı de-
ğıldı. Irak ışgalı ve bu işgalden beklenenın
elde edilemeyışinın, ABD ordusunun Irak'ta
karşılaştığı direnışin, seçim tarhşmalannın ve
kampanyalannın merkezınde yer alacağı dü-
şünülüyordu. Böyle de oldu.
İKİ PARTİNIN ORTAK YÖNLERİ
Ancak seçimlere ilışkın değerlendirmeler,
bununla sınııiı kalmadı. Yeni muhafazakâr ide-
olojuıin kusursuz bir temsılcisı olan Bush'un
galıp gelmesı, Amerıkan muhafazakârlığı-
nın yeni bir dinlışe geçmesi bıçiminde yorum-
landı. Seçimlerdeki tartışmalar, Amerikan
halkını sınıf ve ernik sorunlan kesen başka
temalar üzerinden ikiye ayırmıştı. Kürtaj hak-
la, eşcinseller için evlilik hakkı, kök hücre araş-
tırmalan ve çevre sorunu, seçim kampanya-
lan içinde en fazla tartışılan konular arasın-
da yer aldı. Seçim sürecinde Demokratlar ve
Cumhuriyetçıler arasındaki farklılık daha çok
bu konuda kendını gösterdi.
Tarihsel olarak bakıldığında, Demokrat
Parti merkez solda, Cumhuriyetçi Parti ise mer-
kez sağda yer alan partiler. Bu aynm daha ön-
celeri temel ekonomik meselelerde yansıma-
sını buluyordu. Ömeğin işçi haklan, refah dev-
Seçimlerdeki tartışmalar, Amerikan halkını sınıf ve etnik
sorunlan kesen başka temalar üzerinden ikiye ayırmıştı. Kürtaj
hakkı, eşcinseller için evlilik hakkı, kök hücre araştırmalan ve
çevre sorunu, seçim kampanyalan içinde en fazla tartışılan
konular arasında yer aldı. Seçim sürecinde Demokratlar ve
Cumhuriyetçiler arasındaki farklılık daha çok bu konuda kendini
gösterdi. Seçim sonuçlan, toplumsal anlamda yükselen ve
radikalleşen bu muhafazakârlığın galip çıktığını gösterdi.
Merkez solda yer alan Demokrat Parti ile merkez sağdaki
Cumhuriyetçi Parti arasındaki aynm önceleri işçi haklan, refah
devleti ve vergi politikalan gibi konulardı. Ancak son başkanlık
seçimleri gösterdi ki her iki partinin bu konularda da derin görüş
aynlıklan bulunmuyor. Kerry, hiçbir zaman ABD'nin Irak'tan
çekilmesi gerektiğini söylemedi. Askeri harcamalann
arttınlması konusunda ise Bush'la ortak görüş sergiledi.
leti ve vergi politikalan, iki parti arasındaki
politik çizginin belirginleştiği konulardı. An-
cak son seçimlerin ortaya çıkardığı gibi De-
mokratlar ve Cumhuriyetçiler, ekonomik po-
litikalar konulannda derin görüş aynlıklan-
na sahip değiller. Yeni liberal politikalann
uygulanmaya başlanmasından itibaren De-
mokratlar zaten Cumhuriyetçilerin çizgisine
oldukça yaklaşmıştı. CBnton'ın başkanlığın-
daki uygulamalar ve bugün Demokratlann ter-
cihleri, yeniden refah politikalanna dönmek
gibi bir ısrar içinde olmadıklannı gösteriyor.
iki parti arasında dış politika konusunda
da görüş aynhğı bulunmadığı dile getirili-
yor. Bu değerlendirme kuşkusuz yanlış de-
ğil. Öraeğin, Demokrat Parti seçmenlerinin
bir kısmı, savaşın siyasal ve ahlaki olarak yan-
lış olduğunu düşünse de, Kerry, hiçbir za-
man Amerika'nın Irak'tan çekilmesi gerek-
tiğini söylemedi. Askeri harcamalann arttı-
nlması konusunda ise Bush'la ortak bir gö-
rüş sergiledi.
A Y I R A N ÇİZCİ
Daha önce belirtildiği gibi Demokrat Par-
ti ile Cumhuriyetçi Partiyi son seçimlerde
ayıran çizgi bireysel ve siyasal haklar ko-
nusunda ortaya çıktı. Kadınlann, siyahlann
ve Latınlenn büyük bir çoğunluğu Demok-
rat Parti'yi desteklediler ve bu seçmenler,
kürtaj ve eşcinsel haklan gibi haklann tanın-
masından ve yasalaşmasından yanaydı.
Cumhuriyetçiler, bu haklara karşı çıktığı
gibi, Hıristiyan sağ boşanmanın bile sınırlan-
dınlmasını, "beyaz olmayan" dünyadan ge-
len göçün tamamen engellenmesıni savundu.
Seçim sonuçlan, toplumsal anlamda yükse-
len ve radikalleşen bu muhafazakârlığın ga-
lip çıktığını göstenyor.
Kerry de aynı
şeyi yapardı...
- Cumhuriyetçi PartTnin temsfl ettiği
muhafazakârhk, köiderini nereden
ahyor? Bu muhafazakârhk sakhrgan bir
politikayia nasd bütünleşiyor?
FtLİZ ZABa - Amerika'daki
toplumsal muhafazakârlığın kuşkusuz
burada açıklanamayacak kadar pek çok
tarihsel kökeni bulunmaktadır. Hatta
klasik anlamda muhafazakârlığın feodal
ilişkileri yaşamamış Amerika'da pek söz
konusu olmadığı, gerici olmayan, daha
ılımlı, liberalizme yakın bir
muhafazakârlık şeklinde kendisini
gösterdiği söylenir. 70'lerden itibaren ise
yeni muhafazakârlık bir dalga halinde
yükseldi. Ancak, bugün Amenkan
halkının muhafazakârlığı daha gerici bir
çehre edindi. Bunun en önemli nedeni,
11 Eylül'ün yarattığı toplumsal
travmadır. Bu travma, milliyetçi ve dinsel
eğilimlerin yükselmesini beraberinde
getirdi. Amerikalı olmayana karşı gelişen
bir yabancı düşmanlığı gündelik yaşamın
bir parçası haline geldi.
'GüVENLİK KAR1T
Cumhuriyetçüer ya da Amerikan
şahinleri, militarist ve yayılmacı bir
politikayı, dinsel ve milliyetçi temalarla
örerek, bu politıkanın bütün
maliyetlerine ve başansızlıklanna karşın
kendi halkı için meşru kılmayı
hedeflemiştir. Başka bir ifadeyle,
muhafazakâr yükseliş, militarist
politıkanın ideolojik zemini olmuştur.
Bush'un seçimlerdeki başansı da burada
yatmaktadır. Bush seçimlerde "güvenik
karü"nı oynamıştır. Seçim kampanyası
boyunca Bush, dünyanın tehlikeli bir yer
haline geldiğini ve Amerikan ulusunun
güvenliğinin Kerry gibi liberallerin eline
bırakılmayacak kadar önemli olduğunu
vurgulamışnr. Amerikan ulusunun
çoğunluğu ise ulusal güvenük uğruna
" Vatansevertik YasasT gibi
uygulamalarla bireysel ve siyasal haklan
sınırlayan, dışanda ise "terorizmi" yok
etme bahanesiyle emperyalist bir politika
güden politikalan en azından çoğunluk
olarak benimsemiş göriinmektedir. Şu
soru sorulabiür: Demokratlar ya da
Kerry farklı bir şey mi yapacaktı? Buna
net bir "hayır'' yanıtı verebiliriz. Ancak
bunun ideolojik parametrelerini
Cumhunyetçıler daha iyi yakalamışür
diyebiliriz.
11 Eylülkapdarı a
Dünyayı iyiler ve kötüler diye ikiye ayıran Bush, ülkesine yapılan terör
saldınsından sonra insanlığı kurtarmak adınayaptığı işgallere de gerekçe buldu
- O halde muhafazakârhğm bu ideolojik pa-
rametrelerini nasıl açıkiayabfliriz?
FİLİZ ZABO - Her şeyden önce Cumhuri-
yetçi Partı'nin muhafazakâruğının en önemli par-
çalanndan birinin din olduğunu söylemek ge-
rekir. Bush, başkanlık için adaylığını koymaya
karar verdiğinde, bir politik stratejist olan Karl
Rove, onun, ABD'de çok güçlü olan Protestan-
lığın bir kolu olan Evangelist kesimle ilişki kur-
masını sağlamıştır. Aynca ona polemik içeren
konulara girmemesini, sadece inançlarını belirt-
mesini önermiştir. Bushbu stratejiyi hakkını ve-
rerek uygulamıştır' Örneğin, 2000 seçim kam-
panyasında en sevdiği filozof sorulduğunda,
"îsa, çünkü o benim yüreğtaü değişime uğrat-
ü" yanıtını vermiştir. Bilindiği üzere 11 Ey-
lül'den sonra, "düşmanlarr tanımlamış ve bu-
nu teoloji yüklü bir terim olan "şer üçgeni" şek-
linde adlandırmıştır.
'KuTSANMIS BİR ÜLKE'
Dünyayı ıyıler ve kötüler olmak üzere ikiye
ayırmıştır ve ne zaman başka bir ülkeye saldı-
nya hazırlansa bunu "kutsanmış bir öDte" ola-
rak dünyayı daha iyi bir duruma getirmek adı-
na yapnklannı, kendilerine böyle bir misyonun
verildiğini söyleyerek bu kez bir Mesih rolüne
bürünmüştür. Burada şuna dikkat çekmek ge-
rekir; dinsel temalar milliyetçilikle buluşturul-
muştur. Bush'un ifadesiyle "Tarihin çağnsı dof-
ruülkeyegelmiştir''. "Bütüninsanhğaumut" da-
ğıtacak olan tek ulus Amenkan ulusudur. As-
lında Amerikan halkının siyasal psıkolojisinde,
kendilerini "avncahkh bir uhıs" olarak düşün-
menin getirdiği bir büyüklenme duygusu hep
vardır. Liberal ya da muhafazakâr değerlerin öte-
sinde "Amerikan değerteri" söz konusudur ve
Amerikan olabılmek bu değerleri, Amerikan
• Demokratik olmayan bir
liberalizmin siyasal
meşruluğu nasıl sağlayabilir?
Bu boşluk aile, cemaat, ulus,
din, gelenekler gibi muhafaza-
kâr değerlerle dolduruldu.
yaşam tarzını benimsemekle gerçekleşir.
Cumhuriyetçi Parti içinde Hıristiyan sağ
önemli bir yere sahiptir. Daha çok Amerika içi
meselelerle haşır neşir olan bu kesim, eşcinsel
evliliğinin ve kürtajın yasaklanması konulan-
na kendini hasretmiştir. Aynca. ırkçı bir pozis-
yonlan söz konusudur. En aşın olanlan, beyaz
Protestanlann sosyal ve siyasal yaşamda hâ-
kim olduğu bir Amerikan toplumu yaratmak he-
vesindedirler.
Cumhuriyetçi Parti'nin bir de ekonomik mu-
hafazakârlığından söz etmek gerekir. Aslında
burada bir kez daha belirtelım, yeni liberalizm
ile yeni muhafazakârlık birbirinden kopuk de-
ğildir. Örneğin vergiler, sağlık hizmetleri ve
çevre düzenlemeleri konulannda yeni liberal
politikalan taviz vermez bir şekilde uygulamak
ıstemektedirler.
Kerry, seçım kampanyasında, bu konuda
Cumhuriyetçilere saldırmış, Bush'un orta sımf-
tan insanlann iş bulmasına ve sağlık gereksin-
melerine yeterince yanıt vermediğini, kendile-
rinin ^enibirbaşlaîngıç'' yapacağını söylemiş-
tir. Anlaşılan bu ıddia Amenkan halkına pek ınan-
dıncı gelmemiştir. Ciinkü Clinton döneminde
dahi refah devleti uygulamalanna pek rastlan-
mamaktadu'.
Hiç kuşkusuz, militarizm, muhafazakârlığın
bir başka öğesi olarak çıkıyor karşımıza. Bilin-
diği gibi, Cumhuriyetçi Parti içinde de güçlü bir
militarist kanat var. Irak savaşı militarist şahin-
lerin öngördüğü gibi gitmedi. Ancak bu, Ame-
rika'nın yayılmacı amaçlanndan, dünyada he-
gemonik bir güç olma isteğinden vazgeçeceği
anlamına gelmiyor. Bu konuda, partilere ve on-
lann politik tercihlerine bağlı gelişmeler söz
konusu değil.
D E Ğ İ Ş E N LİBERALİZM
Içeride Amerikan ekonomisinin ulaştığı re-
fah düzeyinin sürdürüknesi ve bu sayede top-
lumsal mutabakatın sağlanması, emperyalist
sömürü ile olmaktadır. Bunun mekanizması
Clinton döneminde daha ılımlı ve müzakereci
olabilir. Bush döneminde ıse daha milıtanst ve
saldırgandır. Ancak. sistemin yeniden üretil-
mesinde, silaha sanlmak gerekse, her iki parti
de hiç kuşku duyulmasın ki bunu yapacaktır.
Unutmamalıyız ki yeni muhafazakârlık, 70'ler-
den itibaren yeni liberal uygulamalarla birlik-
te egemen sınıflann ıdeolojik parametreleri ye-
niden tanımlamalanrun bir ürünü olarak orta-
ya çıktı. İki ülkede, ABD'de ve Ingiltere'de, Re-
agan ve Thatcher'm seçimleri kazanmalanyla
da popülerleşti. Sağ, ileri kapitalist ülkelerde-
ki bunalımlan ve çelişkilen ele alma ve çözme
girişiminde, muhafazakâr tezlerden geniş ölçü-
de yararlandı. Liberal demokrasinin sosyal de-
ğerleri reddedildikçe ortaya garip bir tablo çı-
byordu: Demokratik özünden soyunmuş bir li-
berahzm. Demokratik olmayan bir liberalizmin
siyasal meşruluğu nasıl sağlanabilirdi? Işte bu
boşluk aile, cemaat, ulus, din, gelenekler gibi
muhafazakâr değerlerle dolduruldu.
SÜRECEK
TOPLUM
TRAVMA
Amerikan
halkının
muhafazakârtığı
bugün daha
gerici bir çehre
edindi. Bunun
en Önemli
nedeni,
11 Eylül'ün
yarattığı
toplumsal
travma.