Catalog

SAYFA 10 CUMHURIYET Lflo JnL\i3İlJtıJLr5 'jJl. dishab@cumhuriyet.com.tr 12KASIM2004CUMA Başbakan Şaron ve diğer yetkililer Arafat'ın ölümünün bir dönüm noktası olabileceğini belirttiler Israil Veırisayfa 9 açacakDış Haberier Servisi - Filistin Dev- let Başkanı Yaser Arafat'ı "can düş- manı" olaıak gören, defalarca ölüm- le tehdit eden, banş sürecini engelle- mekle suçlayan İsrail Başbakanı Ari- elŞaron, Arafat'ın ölümünün Ortado- ğu'da tarihı "bir döniim noktası" ola- bileceğini söyledi. îsrail hükümeti, Arafafın ölümüyle Ortadoğu'da "ye- ni bir sayfa açümasunı" umuyor. Şaron. dün bürosunda gazetecile- re yaptığı açıklamada, sık sık "terö- rist" olarak nitelendirdiği Arafat'ın adını anmadan, "Son olaylar Orta- doğu için muhtemelen tarihsel bir dö- nüm noktası olabiür. İsrail, banş iste- yen bir ülkedir ve Fiftstinlilerle gecik- meksizin bir banş anlaşmasına ulaş- ma çabalanna devam edecektir" de- • Başbakan Ariel Şaron, Israil'in 'banş isteyen bir ülke olduğunu' ve Filistinlilerle gecikmeksizin uzlaşma arayışına başlayacaklarını söyledi. Dışişleri Bakam Şalom, ılımlı bir liderlik seçilmesi halinde diyaloğu canlandırmaya hazır olduklannı söyledi. di. Yeni Filistin liderlerini de "terö- re karşı savaşmaya" çağıran Şaron, "Banşa doğnı üerleme, her şeyden önce terorizme sonverihnesine bağh- dır ve eğer onlar (Filistinlitiderler)te- röre karşı savaşıriarsa olur" diye ko- rekri yeniden başjaür" ifadesinı kul- landı Adalet Bakanı Yosef Lapid, "Dün- yamn Arafat'tan kurrulmasının se- vindirici olduğu" açıklamasında bu- lunurken, tsrail muhalefet üderi Şimon rine getirmeleri halinde. diyalog için bir şeyter yapmaya ve adım atmaya is- tekü bir İsrail yönetimini karşüann- da bulacaklanru" belirtti. 'Rüyası muüaka gerçekleşecek' nuştu. 'Müzakereler başlayabüir' israil Cumhurbaşkanı Moşe Kat- zav, Arafat' ın ölümüyle "•yeni bir say- fa" açılacağını umduğunu bildirdi. Katzav, "Umanm yeni Filistin yöne- timi, terorizme ve şiddete son vermek için yeni bir yola girer, bu da nıüzake- Peres -iyi ya da kötü- Arafat'ın ölü- mü ile bir dönemin kapandığuıı söy- ledi. Dışişleri Bakanı Silvan Şalom, Arafat'ın ölümünün ardından, ılımlı bir liderliğin seçilmesi halinde banş dıyaloğunu canlandırmaya hazır ol- duklannı söyledi. Şalom, "Fiüstinli- lerin terör yohınu desteklemeyen bir üderliği sağlamalan ve vaatierini ye- İsrail Parlamentosu Knesset 1 in Arap milletvekillerinden ve Arafat'ın ya- kın arkadaşlanndan Doktor Ahmet Tibi, "O halkımın Kderiydi Kudüs'e giden yohın ortasmda hayannı kaybet- ti ama rüyası bir gün mutiaka ger- çekleşecek" dedi. Şalom, israil cezaevinde bulunan MervanBarguti'nin gelecekte Filis- tin yönetiminde herhanği bir rol oy- nama olasılığını ise kesin bir dille reddettı. Silvan Şalom, "Barguti,ya- şanı boyu hapse mahkûm edildi ve ce- zaevinde. Pek çok masunı İsraillinin ölümünden sonunludur ve yaşamı- nm son gününe kadar hapiste kalacak- br" dedi. Muhalefetteki Işçi Partisi'nin lide- ri Şimon Peres, Filistin Başbakanı Ahmed Kurey'i telefonla arayarak başsağlığı diledi ve Filistin halkının acısını anJadığım söyledi. Ancak Pe- res, daha önce Arafat'ı Oslo banş an- laşmasuıa uymamakla ve "terör" yo- lunu seçmekle de suçladı. Peres, "Arafat terör yohınu seçerek hata yapü ve bu yanlışın bedelini hep birlikte ödedik" dedi. OL HARİTASININMÎMARLARI Banş ıçın destek sözüDış Haberier Servisi - Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat'ın ölümünün ardından ABD'nin yam sıra "Yol HaritasT planının dığer onaklan AB, BM ve Rusya da başsağlığı mesajlan yayımladılar. ABD ve AB, Ortadoğu banşı için "çaba göstereceklerini" vurguladı. ABD Dışişleri Bakanı CoBn Ptovell, Arafat'ın ölümünden sonra Filistinlilerin banşa ulaşmasma yardım etmek için "ellerinden gelen her şeyi yapacaklannı" söyledi. Powell, Arafat'ın Ortadoğu ve dünya tarihinde çok önemli bir şahsiyet olduğunu belirterek "Filistinliler için Arafat'ın, bağunsız bir Filistin'e ulaşma hayalleri ve umutlaruun bedenlenmiş haU olduğunu biHyonız" dedi. ABD Başkanı George Bush. "Geleceğin Filistin halkına banş ve komşulanyla banş içinde yaşayan bağunsız bir Fiüstin devleti hayallerinin gerçekleşmesini getinnesini umuyorum" dedi. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada da "Yaser Arafat'm ölümü, FiBstin tarihinde önemli an. Filistin halkına başsağhğı diliyoruz. Filistin halkı için geleceğnı banş getinnesini ve bağunsız, komşulanyla banş içinde, demokratik bir Filistin kunümasını umuyoruz" denıldi. Eski ABD başkanlanndan BiD CBnton da Filistin halkına başsağlığı diledi ve Filistinlilerin Arafat'ı "babalan" olarak gördüklerini hatırlattı. AB Dönem Başkanı Hollanda'nm Dışişlen Bakanı Ben Bot, Arafat ın Filistin davasındaki samimi kararlılığını övdü ve "Filistin halkının tsteklerinin anlaşılmasuıa katkıda bulunmak için Filistinli yetküiler ve uluslararası kamuoyu ile çahşacağız" dedi. A\Tupa Parlamentosu Başkanı Josep Borrell, BM Güvenlik Konseyi'nın gösterdiği doğrultuda banşçı bir çözüm bulunmasına katkıyı sürdüreceklerini vurguladı. AB Komisyonu Başkanı Romano Prodi de mesajuıda, AB Komisyonu'nun, Ortadoğu çatışmalannın çözümüne katkı iradesini yenileyerek, bu amaçla Filistin Yönetimi ile birlikte çahşmayı sürdüreceğini bildirdi. Putin: Büyük kayıp BM Genel Sekreteri Kofi Annan, "Füistin halkının ulusal beklentilerini simgeleyen" Arafat'ın ölümünden büyük üzüntü duyduğunu açıkladı. Rusya lideri VTadinıir Putin. "Filistin Bderinin ölümünün. Filistin halkı ve yönetimi için büyük kayıp olduğunu" belirterek Filistin halkına başsağlığı diledi. Mesajda Arafat "ınhayatını "FiBstin halkının hakh davasma ve Filistin halkının vazgeçilemez bağunsız devlet kurma hakkmın gerçekleştirilmesine" adadığı belirtildi. TARİHİAN-1993'te Norveç'in başkenti Oslo'da imzalanan anlaşmayla aıulan Oslo banş sürecinde FUistin De\ let Başkam Yaser Arafat, İsrail Başbakanı İzak Rabin ve ABD Başkam Bill Clinton, zorlu müzarekeler yürüttüler. Anlaşma, Beyaz Saray'da düzenlenen törenle kutlandı. 13 EyiüTde imzalanan anlaşmaya göre, İsrail, Gazze Şeridi ve Bati Şeria'nın bazı bölgelerinde Filistin'e özerklik tanıdL İsrail Başbakanı Rabin, 1995 Kasım'ında aşın miDiyetçi bir Yahudi tarafuıdan öldürüldü. (Fotoğraf: AP) Dünya liderleri üzgün Filistin halkına başsağlığı dileyen liderler, Arafafın davasının sürdürülmesi veFilistin devletinin kurulması arzusunu dilegetirdiler Dış Haberier Servisi - Filistin Devlet Başkanı YaserArafat' ın ölümü üzerine tüm dünya lider- leri taziye mesajlan gönderir- ken ilk uluslararası doğrulama ve açıklama, Filistin liderinin tedavi için bulunduğu Fransa'nın Cumhurbaşkanı Jacques Cbi- rac'tan geldi. Chirac, Arafat'ın ölümü nedeniyle Filistin halkı- na başsağlığı dileyerek "Fran- sa'nın, Ortadoğu'da banş ve gü- venliğin tesisiiçin çaba gösterme- ye devam edeceğini" söyledi. tngiltere Başbakanı Tony Bb- ir. "güvenlik içindeki bir İsrail ile birlikte yaşayan bir Filistin devletinin kurulması için" ça- hşmalann devam etmesi gerek- tiğini kaydetti. Almanya Cumhurbaşkanı Horst Köhkr ve Başbakan Ger- hard Schröder ve Dışişleri Ba- kanı Joschka Fischer, Arafat'm ölümü nedeniyle taziye mesaj- lan yayımladılar. Fischer, Filis- tin halkının, israil devletinin ya- nında banşçı, egemen, bağunsız ve demokratik bir devlet kurma çabasını sürdürmesini diledi. 'Banş içinde bir arada' Belçika Başbakam Guy Ver- hofstadt ve Dışişleri Bakanı Ka- relDeGucht tsrailli ve Filistin- lilerin, iki banşçı komşu devlet olarakyaşayacaklan günlere ula- şıhnası için tüm taraflan koşul- suz çaba harcamaya çağırdılar. İtalya Başbakanı Sirvio Berlus- coni de Filistin ve îsrail halkla- nnın banş içinde bir arada ya- şaması dileğini ifade etri. Ispanya Dışişleri Bakam Mi- guel Angel Moratinos, "ulusla- rarası komitelerin, Arafat'ın ve- rini alacakIdşinin banşa bağhka- larak Filistin halkının ruhunu heyecanlandn*maya devam ede- cek biri olnıası yönünde çahş- ması gerektiğini" söyledi. Is\eç, A\xısturya, Irlanda gi- bi A\Tupa ülkeleri liderleri de başsağlığı mesajlanm ilettiler. Vatikan'dan yapılan açıkla- mada, ölüm haberini alan Papa îkinci Jean Paul'ün bir süre ses- siz kalarak Arafat için dua etti- ği belirtildi. Çin De\ let Başkam Hu Cin- tao, Filistinlilerin, Arafat' ın "ya- nnı kalan eserini tamamlama yolunda ileıieveceklerine inandı- ğmı" belirtti. Dığer Asya ülkeleri liderleri de Arafat' ı bir kahraman ve Fi- listin davasının ete kemiğe bü- rünüşünün sembolü olarak nite- lediler. Malezya, Endonezya, Japonya, Hindistan, Pakistan ve Afganistan, Arafat'a yönelik olumlu değerlendirmelerin yer aldığı açıklamalar yaparken AvTistralya ve Yeni Zelanda li- derien de başsağlığı mesajlan gönderdi. İran: İsrail'e dikkat tran Dışişleri Bakanlığı söz- cüsü Hamid Rıza Asefî. israil yönetiminin bu hassas dönemi kendi çıkarlan için kullanmaya çalıştığuu, bu yüzden Filistin halkının biriik ve beraberlik için- de hareket etmesi gerektiğini söyledi. Güney Afhka Devlet Başka- nı FhaboMbekL Arafafın "mil- yonlarca ezilenevehor görükne, zorluklara rağmen özgüriüğün kendi eDerinde olduğunu göste- rerek umut verdBğmi" belirtti. Yaser Arafat'ın eşi Süha, lükse düşkünlüğüyle tepki çekti Halka kendini sevdiremedi Dış Haberier Servisi - Pa- ris'te dün ölen Yaser Ara- fat' ın eşi Süha Arafat, Filis- tinlilerin çoğunluğu tarafın- dan bir direniş liderinin eşi olmaya uygun bir kadm ola- rak görülmedi. Süha, lükse düşkünlüğü ve Arafat'tan ayn yaşadığı için tepki çek- ti. 75 yaşında ölen Arafat'tan 34 yaş genç olan Süha, Ba- tı Şerialı zengin bü- Hıristi- yan ailenin kızı. Süha'nın annesi feminist gazeteci Ray- monda Tavil, Arafat'm ya- kın arkadaşıydı. Arafat, 20 yıl önce Ray- monda aracıhğıyla Paris'teki Sorbon- ne Üniversitesi'nde eğirim gören Sü- ha ile tanıştı ve ondan Filistin Kurtu- luş Örgütü'nün (FKÖ) halkla ilişki- ler damşmam olmasuu istedi. Süha, daha sonra FKÖ'nün mah işlerinin so- rumluluğunuüstlendive 1990'dagiz- lice Arafat'la evlendi. Arafat eşi ve krayla çok az bir arada görüntülendi. (AP) Hıristiyan olan Süha, evlenmeden önce Müslümanlığı seçti. 1995'tePa- ris'te kızı Zehva'yı dünyaya getiren Süha, o dönemden beri Arafat'la pek az görüştü ve Batı Şeria'ya en son 2001'de geldi. Paris'te lüks bir ya- şam süren, bol para harcayan, paha- lı giysilerden hoşlanan Süha, Filistin- üler tarafindan benimsenmedi. Ük başlarda Filistin davasına ü- gi göstermemekle suçlanan Sü- ha, daha sonralan "bir oğlu ol- saydı onu Filistin davasına kur- ban etmekten onur duyacağı- m" söyledi. Uzun yıllar eşinden ayn ya- şayan Süha, bir Mısır gazete- sine verdiği demeçte. Arafat'ın kendisine hiç mücevher alma- dığmdan, bir bekâr hayatı ya- şadığmdan yakınarak "Beni ihmal ettiğjni söviediğimde ba- na Filistin devriminin simgele- rini armağan edrvordu" de- mişti. Daha sonralanysa "bir efsane Oe eviendiğuü" söyleyen Sü- ha, evliliğmin kötü gittiğini yalanla- yarak Aratat'ın dünyarun en mutlu ko- calanndan biri olduğunu anlatmıştı. Fransa, 2OO3'te Süha'mn Paris'teki banka hesabına aktanlan 11.4 mih/on dolara ilişkin ön soruşturma başlat- mışti. Erdoğan ve Cül cenaze törenine katılacak Ankara'dan Filistin'e dayanışma mesajı ANK\RA (Cumhuriyet Bûro- su) - Cumhurbaşkanı Ahmet Nec- det Sezer. Filistin lideri Yaser Ara- fat'ın vefatı nedeniyle Filistin hal- kına başsağlığı diledi. Filistin da- vasının Arafat'ın yokluğundan et- kilenmeyeceğini vurgulayan Se- zer, "Onun kararbhğındangüç alan Filistin halkının. kendisini bağun- sızhğa götürecek önderi çıkarmavi başaracağına inanı>orum" dedi. Filistin Ulusal Yasama Meclisi Başkanı RavvdiFattouh'a gönder- diği başsağlığı mesajında Sezer, Arafat'm ölümünün Türk ulusun- da derin üzüntü yarattığım söyle- di. Sezer'in yam su-a, Meclis Baş- kanı Bülent Annç, Başbakan Re- cep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı AbduUah Gül, Filistinli yetkililere başsağlığı mesajlan göndenrken dayanışma duygula- nm ilettiler. Arafat'ın bugün Mısu-'ın baş- kenti Kahire'de gerçekleştirüecek cenaze törenine, Başbakan Erdo- ğan ve Dışişleri Bakanı Gül başta olmak üzere, Türkiye'den kalaba- lık bir heyet katılacak. CHP Genel Başkanı Deniz Baykal da Erdo- ğan'ın "cenazeye birtikte gideHm" teklifini kabul ederek Kahire'ye dün gece gitmekten vazgeçti.Bay- kal ile birlikte CHP Genel Başkan Yardımcısı Onur Öymen ve Dış Ilişkiler danışmanlanndan Petek Gürbüz de Kahire'ye gidecek. Annç: Büyük kahramandı TBMM Başkanı Bülent Annç, Füıstın'ın "büyükbir kahramanı- m" kaybettiğini belirrirken, "Dfle- ğimiz. Arafat'm göremedigi ban- şm Ortadoğuvedünyaya dalga dal- ga yayıhnasıdır" dedi. Başbakan Erdoğan, Filistin Baş- bakanı Ahmed Kurey'e, Dışişleri Bakanı Gül de Filistin Dışişleri Bakanı Nebfl Şaaf a başsağhğı me- sajı gönderdı. 50yıldır süren savaş Ortadoğu'da, 1948 'de tsrail'in kurulmasryla baş- layan savaş; banş çabalan, ateşkes ve anlaşmala- ra rağmen 50 yıldan fazla süredir devam ediyor. • 29 Kasim 1947: BM, Filistin topraklannın yüzde 56'sının 650 bin kişilik Yahudi nüfusuna, yüzde 44'ünün ise l milyon 300 bin nüfuslu Filis- tin'e verilmesini ve Kudüs'ü uluslararası statüye alan bir planı onayladı. îsrail devletinin 14 Mayıs 1948'de ilan edilmesinden sonra, îsrail ile Araplar arasında 1956, 1967 ve 1973'te savaşlar çıktı. • 1948: Israil'in kurulmasının hemen ardın- dan Mısır, Ürdün, Irak, Suriye ve Lübnan'dan ge- len Arap kuvvetleri, Filistin'in Yahudilere verilme- yen güney ve doğu bölgelerini işgal etti ve Eski Ku- düs'ü ele geçirdi. Şubat-Temmuz 1949 arasında çe- şitli ateşkes anlaşmalan yapıldı. • 1956-SÜVeyŞ Bunalimi: Mısır lideri CemalAbdülnâsır'ın Süveyş Kanalı'nı millileştir- mesiyle başlayan bunalımı takiben îsrail Sina Ya- nmadası'na girdi, 5 günde Gazze, Refah ve El Ariş'i ele geçirdi, kanahn doğusunu işgal etti. I957'de tsrail çekildı. • 1967/6 CÜn Savaşlari: Arap-tsrailgüç- leri 5-10 Haziran'da 3. kez savaştı. Araplar, Eski Ku- düs, Sina, Gazze Şeridi'ni, Batı Şeria'yı, tsrail-Su- riye sunnndaki Golan Tepeleri'nı kaybettıler. • 1973: Yahudilerin kutsal günü Yom Kippur'a denkgelen 6 Ekim'de, Mısu- ve Suriye îsrail'e sal- du-dı. îsrail ve Mısır, 1974'te banş anlaşması im- zaladı. İsrail ile Suriye arasında da aynı yıl ateş- kes sağlandı. Bölgeye BM gücü yerleşririldi. • 1979-Camp Davld: îsrail I979'da Sina Yanmadası' ndan çekilmeyi kabul ederek Mısu^ ile Camp David anlaşmasını imzaladı. • 1980: tsrail, Kudüs'ü başkenti ilan etti. • 1982: İsrail, FKÖ kamplannın bulunduğu Güney Lübnan' ı bombaladı ve işgale başladı. FKO, bölgeden aynlırken, Filistinliler mülteci kampla- nna göndenldı. ^ 1987-lntrfada: Filistin ayaklanması başladı. • 15 Kasim 1988: Cezayir'de toplanan Fi- listin Ulusal Konseyi, bağunsız Filistin'i ilan etti. • 1993-OSİO Anla$masi: 13 Eylül'de îs- rail ile FKÖ, Gazze Şeridi ve Batı Şeria'nın bazı bölgelerinde Filistın'e özerklik tanıyan ilk anlaş- mayı Norveç'in başkenti Oslo'da imzaladı. Buan- laşmadan dolayı İzak Rabin ve Yaser Arafat 1994 yılında Nobel Banş Ödülünü aldı. \/ 4 KaSIITI 1995: Aşın mılliyetçi genç bir Yahudi, Tel Aviv'de Başbakan tzak Rabin'i öldür- dü, Şimon Peres başbakan oldu. t^ Maft 1997: Israü'in Kudüs'ün doğusunda, yeni yerleşimler yapmaya başlaması üzerine, Fi- listin Özerk Yönetimi, müzakereleri askıya aldı. • 23 Eklm 1998: tsrail ile Filistin liderleri, ABD'de Wye Rıver Anlaşması'nı imzaladı. • 4 EylÜI 1999-Şarm El Şeyh: Dönemin îsrail Başbakanı EhudBarakıle Arafat, banş mü- zakerelerini yeniden başlattı. • 9 Mait 2000: Barak ve Arafat, Mısır'm Kızıldeniz kıyısındaki Şarm El Şeyh'te buluştu, ba- nş müzakereleri için yeni takvim belirlendi. • 20 TemmilZ 2000: Camp Davıd'de P^SD Başkanı BfllCKnton'ın gözetiminde 9 gün süren Ara- fat ve Barak kapalı zirveşinden anlaşma çıkmadı. • 28 EylÜI 2000-İkİncİ İntİfada: Döne- min muhalefet lideri Ariel Şaron'un Kudüs'te Ha- remüşşerif'i ziyaretiyle, 2. Fihstin intifada başladı. • 17 Ekİm 2000: Arafat ve Barak. Chnton'ın arabuluculuğunda yapılan Şarm El Şeyh zirvesin- de ateşkes karan aldı, ancak karar uygulanamadı. • 29 Mart 2002: tsrail, Filistin lideri Ara- fat'm 1994'te sürgünden dönüşünden beri en şid- detli saldınsını düzenleyerek. Filistin liderinin ka- rargâhmm da bulunduğu Ramallah'a girdi. tsrail kabinesi Arafat'ı düşman ilan etti ve Arafat karar- gâhında kuşatma altına almdı. • NİSan 2003: MahmudAbbasbaşbakan oldu. • 4 HaZİran 2003: Bush- Şaron-Abbas, ye- ni banş planı için Ürdün'de buluştu. • 29 HaZİran 2003: Filıstınli îslamcı grup- lar, geçici ateşkes ilan etti. İsrail, Gazze Şeridi'nden ve Beytüllahim'den çekildi. • ÎO EylÜI 2003: Filistin'de başbakanlığa, Meclis Başkanı Ahmed Kurey getirildi. • 11 EylÜI: tsrail, Yaser Arafat'ı öldürmek için ilke karan aldı. • 8 Arallk 2003: Ulus'ararası Adalet Diva- nı, îsrail'in Baü Şeria'dainşa ettiği duvan uluslararası hukuka aykuı buldu.