Catalog

SAYFA CUMHURİYET 1 NİSAN 2003 SAU 10 DIŞ HABERLER dishab@ cumhuriyet.com.tr KAVŞAK OZGEN ACAR Yataklandınlmış mı Yaltaklandımlmış mı? Norveçli Ressam Edvard Munch'un ünlü "Çığlık" adlı yapıtı mutluluğun değil korkunun resmidir. Televizyon kanallannda Amerikalı tut- sak kadın askeri izlerken yüzünde Munch'un resmini gördüm. Teksas'ta elinin hamuruylayaşarken ekonomik sıkıntıdan orduya yazılmıştı. Öteki dört tutsak askerin bazıları da ken- dilerine üniversiteye gidecek parayı, vatandaşlanna da ucuz petrolü ka- zanabilmek için Irak savaşına katıl- mak zorunda kalmışlardı. Arap TV kanalları bu beş Amerikalı tutsağın görüntülerini canlı yayımlayın- ca ortalık karıştı. Baş şahin ABD Sa- vunma Bakanı Donald Rumsfekl "sa- vaş tutsaklannın görûntülenmesinin Cenevre Antlaşması'na aykın oldu- ğunu" söyledi. Irak çölündeki kerten- keleyi bile haber diye canlı yayına ge- tiren CNN, Fox, MSNBC gibi kanallar bu olayı yayımlamayışlarını, "Karar, Amerika Hükümetinin değil, kendiya- yın kurullanmı- zın tasarrufu- dur" sözleriyle açıkladılar. Irak- lı tutsakların, (üstelik tutsak diyetutuklanan sivil halkın), gö- rüntülerini bal- landıra ballan- dıra gösteren- ler sanki onlar değildi! New York Borsası, El Cezire televiz- yonunun iki muhabirine "güyenlik" ge- rekçesiyle yasak koydu. Üstelik, öz- gürtük heykelinin bulunduğu NevvYork gibi bir kentte! ABD, Bağdat'ta özel- likle Irak televizyonu ile Enformasyon Bakanlığrnı füze yağmuruna tuttu. Ya- yın bir süre kesildiyse de yeniden baş- ladı. Dün sabahki bombalamada Bağ- dat televizyonu yayına başlayama- mıştı. Uluslararası Af örgütü, radyo- televizyon gibi hedeflerin bombalan- masının Cenevre Antlaşması'na aykı- nlığına dikkati çekti. Pentagon söz- cüsü "Hedeflerimiziasla tartışmayız" diyerek basın, ifade, haber alma öz- gürlükierinin işlerinegeldiği biçimde kul- lanılabıleceğini ortaya koydu. 1. Irak Savaşı'nı yalnız CNN uydu te- lefonları ile anında aktarabilmişti. 2. Irak Savaşı'nda uydu telefonu olma- yan medya mensubuna rastlanmıyor. önceki gün Reuters Haber Ajansı'nın • •• • • ••• muhabirterinden Marmew Green'in te- lefonunaAmerikalılarel koydular. Gre- en, "Güvenliğimiz için el konulmuş" derken, Katar'daki Karargâhın Söz- cüsü Victor Reuart "Medyaya yöne- lik bir kısıtlama değil, yalnız Iraklılann eline koz vermek istemiyoruz" açık- lamasını yaptı. Oysa aynı yerde yeni moda deyimiy- le "embeded (yataklandınlmış)" deni- len öteki gazetecılerin telefonlanna el konulmamıştı. ABD Karargâhı, sava- şı izleyecek gazetecileri ınce eleyip sık dokuduktan, sayfalar dolusu so- ruları sorup onlara neleri yapmaya- caklarını imzalattırdıktan sonra ken- dilerine "yataklık" yapacak gazeteci- lere cepheye gitme izni vermişti. Ka- rargâh, bu türgazetecilere "embeded (yataklandınlmış)" adını takmıştı. Yok- sa "yaltaklandmlmış" mı demek da- hadoğruoluracaba? DolayısıylaABD ile Ingiltere üzerinden yansıyan gü- dümlü haberler acaba ne ölçüde inan- dıncı?.. 26Marttarih- lı International Herald Tribune gazetesi sekiz sütun üzerine "Basra 'da Halk Ayaklanması Bildiriliyor" başlığını attı. Aradan yakla- şık 6 gün geçti hani nerede ayaklanma? Türk Ordusu'nun Kuzey Irak'a gir- diği yazıldı çizildi? Türk Ordusu Kuzey Irak'ta nerede?.. Bu aldatmaca süre- ci yaşanırken bir Ingiliz gazeteci bir Ingiliz yetkilıye basın toplantısında so- ruyor: "Türk askerinin Kuzey Irak'ı is- tila etmesı hakkında ne düşünüyorsu- nuz?" Sorusunda bıle buram buram kasrt kokan bu gazetecinin haben ne derecede ınandırıcı olabilir ki? ABD Anayasası'nın 1. maddesı, 1789'da değiştirılerek ABD Kongre- sı'nin basın ile ifade özgürlüklerini sı- nıriayan yasalarçıkaramayacağını, hal- kın haber alma özgürlügünün koru- nacağını temel ilke olarak benimsemış- tir. Yakın gelecekte ABD Başkanı Ge- orge W. Bush ile şahinlerinin, başta CenevreAntlaşması olmak uzere, ABD Anayasasfnı ihlal ettikleri yolundaki savların Amerikan kamuoyunun gün- demini oluşturacağına inanıyoruz. Türkiye dünya gündeminde Savaş öncesinden bu yana Tür- kiye çıkışlı haberler, dünya haber- lerinde Irak'tan sonra, hatta Was- hington'dan önce dünya medya- sında ikinci sırada. Bu haberlerin, yorumların çoğu Irak Savaşı'nda Türkiye'nin rolü ile ilgili. Bu arada New York Times'ın bir haberi Türkiye'de borsayı kanştır- mayayetti. Habere göre ikinci tez- kerenin reddedilmesi üzerine ma- sadan kaldınlan ekonomik yardım paketi Türkiye'yi güç durumda bı- rakmıştı. Türkiye "moratoryum (borçlan askıya alma)" ilan etme zo- runda kalacaktı. Haberi gazeteci Landon Thomas Jr.yazmıştı.Kimdi buNewYorklu ga- zeteci? Çoksevdi- ğim bir Amerikalı arkadaşımın oğlu- dur. Baba Landon Thomas, Har- vard'da Osmanlı Tarihi okumuş, Türkçe bilen, bir bankanın önemli ortaklanndan, Bo- ğaziçi Üniversite- si'nin Yönetim Ku- rulu Üyesi, Türk dostu, Osmanlı Sa- natı hayranı bir kişidir. Oğul Lan- don Thomas Jr. ise eğitimini Bo- ğaziçi'nde yapmış, Türkçe bilen, ga- zeteciliğe Istanbul'da başlamış, daha sonra Global Menkul Değer- ler'de uzman olarak çalışmış, dü- rüst bir genç. Şu anda New York'ta bu ünlü gazetenin ekonomi bölü- münde çalışıyor. Türkiye'yi iyi ta- nıdıöı için New York'takilerin yanı sıraîstanbul'daki haber kaynakla- nnı da arayıp haberini hazıriıyor. Bu arada Global Menkul Deger- ler'deki eski patronuyla da konu- şuyor. Bugün ekonomik sıkıntıda olduğu söylenen eski patronu bü- yük bir sorumsuzluk örneği vere- rek "moratoryum" görüşünü genç gazeteciye aktanyor. O da, öteki ki- şilerin görüşlerinin yanı sıra habe- rinde eski patronunun da sözleri- ne yer veriyor. Ancak haberin içyü- zü, saat farkından dolayı Istan- bul'da tam anlaşılmadığı için söy- lentilere, dolayısıyla paniğe yol açı- yor. Olay anlaşılıncaya kadar iş iş- ten çoktan geçmiş, sorumsuz bir kişinin (sonradan yalanlasa da) saç- malaması nedeniyle ekonomide BELÇİKAOOFRETI, KANAOADOMUZETİ.- AMA TURK HAVLULARINI ÇOK ÖZLÜYOR! kısa süreli sarsıntı yaşanıyordu. Kuşkusuz Türkiye'de bunlarolur- ken, başta ABD'de Türkiye hakkın- da inişli çıkışlı yayınlar da sürüyor. Tezkerenin reddedilmesi ile sonra- sındaki gelişmeler olumlu-olumsuz tepkilere, yorumlara yol açıyor. ör- neğin Foxtetevizyonundaçoğu Tür- kiye'nin bizi becerdiğinden beri... Eğer Türkiye bizi çarşaflatmasaydı... Çünkü Türkiye bizi oyunca... Tür- kiye bizi rüşvet vermeye zortama- saydı..." gibi argo sözcükler bile ya- yımlanabiliyor. Göçmen kuşları bekleyen tehlike Cemreler düştü, bahar göründü. Göçmen kuşlann öncülerine de rast- lanıyor. Ne yazık ki yarım milyon göç- men kuşu şu günlerde büyük bir teh- like bekliyor. Leylekler, turnalar, kar- tallar, şahinler sıcak ülkelerden göçle- rinde Doğu Akdeniz'de Anadolu'yu kullanarak, Istanbul-Çanakkale Bo- ğazlanndan geçerek kuzeye yönelirter. Bu kuşların binlerce kilometrelik yolculuklannı süzülerek uçmalan ko- laylaştınr. Bir başka deyişle, göçmen kuşlar yerden yükselen sıcak hava akımlarının "termal" yardımıyla yük- selirier, bundan sonra bu doğa olayı- nın destegi ile süzülerek yolculukla- nnı sürdürürler. Uçuşlanndaen önem- li tehlike önlerine çıkan uçaklardır. Kuşkusuz kuşlar da uçaklar için bü- yük tehlike yaratıriar. Son yıllarda bu göçler sırasında Inciriik Üssü'nden kalkan uçaklann bu kuşlara ateş aç- tıkları saptanmıştır. Şimdi Irak savaşı için açılan yeni hava koridorlarında ABD-lngiliz savaş uçakları ile leylekler arasında olum- suz sonuçlara yol açacak olaylar bek- leniyor. Artık, göçen kuş sürüleri ön- ceden belırlenebiliyor. "Intemational Bird Strike Committee (Uluslararası Kuş Çarpışma Komitesi)", kuşları öl- dürmek ya da korkutarak uzaklaştır- ma yerine "erken uyan sistemleri"r\\n hizmete konulmasını öneriyor. Elmek: oacar@superonline.com Fax: 0312. 442 79 90 THE GUARDIAN; 3 Ingiliz, sivillerin öldürülmesine karşı çıktıklan için geri gönderildi Asker savaşısorguluyorDış Habeıier Servisi - Üç Ingiliz as- kerinin savaşın mantığına karşı çıkarak emirieri yerine geurmeyi reddettikleri için tngiltere'ye gönderildikleri öne sürüldü. Ingiltere'de yayımlanan The Guardian gazetesi, "bu askerierin savaşa, siville- rin öMüğû gerekçesiyle karşı çıknklan- nın anlaşıkhğnu" belirtti ve Savunma Bakanlığı'nın henüz konuyla ilgili her- hangi bir açıklama yapmadığını yazdı. Tekil olaylarla ilgili yonım yapma- yan bakanlıktan yalnızca askerierin "sa- vaşmayı reddettikleri için eve gönderö- dikfcrini" gösterecek bir "kanıt bu- hınmadığının'" bildirildiği kaydedildi. Savımma Bakanlığı'nın askerierin, sağ- lık sorunlan da dahil olmak üzere çok OVBOYGtBtLER" Ingili'der dost ateşine isyanetü Dış Haberler Servisi - Üç yaralı Ingiliz asken, bir arkadaşlannın ölümüne ve bir hafıf tankın parçalanmasına neden olan Amerikan tanksavar uçağının saldınsuıdan nasıl kurtulduklannı öfke ve şaşkınlık içinde anlattılar. Ingiliz The Times gazetesinin haberine göre. yaralı Ingiliz askerlerinden biri, "insan hayatını hiç önemsemediğini gösteren" Amerikalı pilotu, eğlenmeye gitmiş bir kovboya benzetti. Bir diğer yaralı asker de vurulduktan sonra yanan tanktan sendeleyerek dışan çıktığını ve alçaktan uçmakta olan AlO'un pilotuna telaş içinde el sallayarak onu yeniden saldırmaması konusunda uyarmaya çalıştığmı anlattı. Ingiliz yapımı tanklannın üzerinde, kendilerine bizzat Amenkahlar tarafından verilen işaretlerin bulunduğunu ve pilotun bunu görebilecek kadar alçaktan uçtuğunu anlatan yaralı askerler, "Bize bunlan takarsamz vurulmazsmız demişlerdi Çıplak gözle bile dost bir aracı 1^00 metreden ayırt edebiB>t»nız. AlO'lar yüksek teknolojili ve termal görüş olanağına sahip uçaklar, bununla uçarken bir tankın dost olup obnadığnu anlamamak akıl alır gibi değü" diye konuştular. • Gazeteye göre, bir er ve bir teknisyen dahil 3 Ingiliz asker savaşın mantığına karşı çıktıklan için geri gönderilme emri aldı. Askeri mahkeme tarafından yargılanmalan beklenen askerierin yakınlannm şimdiden hukuksal süreç için hazırlüc yaptıklan bildirdi. farklı nedenlerle geri göndenlebılece- ğini vurguladı. Bir er ve bir teknisye- nin de dahil olduğu üç askerin, Irak'ın güneyinde konuşlandınlmış olan 16. Hava Indirme Tugayı'ndan olduğu ve petrol sahalannı korumakla görevlen- dirildiği belirtiliyor. Gazete. savunma kaynaklanna daya- narak verdiği haberde. askeri mahkeme tarafından yargı- lanmalan beklenen askerierin yakınla- nnın şimdiden hukuksal süreç için ha- zırlık yaptıklannı bildirdi. Bu durumun da askerierin sağlık so- runlan değil, ıtaatsizlik gerekçesiyle gön- derilmiş olma ihtimalinı güçlendirdiği belırtıldı. The Guardian, askerlenn savaşmayı reddetmelen gibi bir ihtimalin hükümet için büyük bir utanç kaynağı olacağını be- lirterek "Böyie bir durum savaşın gidişa- tryla ilgili derin endişeler doğmasına yol açar" vurgusu yaptı. Savaşmayı redde- den Ingiliz askerleri konusunda bir baş- ka haber The Times gazetesinin pazar gün- kü baskısında çıkmıştı. Yine 16. Hava tn- dirme Tugayı'ndan bir er ve bir teknis- yen iki Ingiliz askerinin Irak savaşı baş- lamadan önce Ingiltere'ye gönderildiği ilen sürülmüştü. Askeri yetkililer. olayın savaş başla- madan önce gerçekleştiğini ve "savaş- mayı reddetme"lerinin bu nedenle müm- kün olmadığını savunmuşlardı. Katar'da- ki Ingiliz askeri sözcüsü, ıkı askerin şu- bat ayının sonunda göndenldığinı belir- terek disiplin cezası alıp almayacakla- n ile ilgili açıklama yapmayı reddet- mişti. Askerierin emre itaatsizlikle suç- lanmalan durumunda 2 yıl cezaevine ko- nabilecekleri belirtiliyordu. Vietnam gibi olacak tngıltere'de hükümehn Irak'taki savaş- ta ABD ile bir arada yer alma karanna ıtırazlar sürerken eski savunma bakan yarduncılanndan Doug Henderson, bir an önce savaşa son venlmesı çağnsın- da bulundu. Eski süahlı kuvvetlerden so- rumlu bakan yardımcısı Henderson yap- tığı açıklamada, "hemen ateşkes" iste- dı ve şunlan söyledi: "Derhal geri çe- kilmezsek muhtemelen ABD askerinin Vletnam'da batak- hğa gömüldüğu gibi biz de ba- taklığa gömülürüz. Herkes ABD'nin Metnam'a yanm mflyon asker gönderdiği- ni 55 bine yakın askerinin öldüğünü, 2 milyona yakın da Vletnamhnın ölümüne yol açıldıgını bilhor. Şim- di herhalde hiç kimse aym duruma düşmemizi iste- mez." Avam Kamarasrnın eski başkanı Robin Cook da tn- giliz askerlerinin geri çe- kilmesi yönünde bir açıkla- ma yapmış, daha sonra bu açıklamasını yumuşarmış- h. tngiltere Savunma Ba- kanı Geoff Hoon ise Irak savaşının uzaması duru- munda. rotasyon uygula- ması yapılarak Körfez'de- ki tngiliz askerlerinin yeri- ne yenilerinin gönderilece- ^ ^ , ğini belirtti. Irak'ta savaşmak ya da intihar saldınlan düzenlemek için bu ülkeye gidenlerin sayısı artıyor Avrupa'dan Arap gönüHüler yolda Dış Haberler Servisi - ABD ve Ingiliz güçlerine karşı sav'aşmak veya intihar saldınsı düzenlemek isteyen gönüllü sayısı her geçen gün artıyor. Itarya'da yayımlanan Corriere della Sera gazetesi, çeşitli Avrupa ülkelerinde yaşayan yüzlerce Arap'ın gönüllü olarak Irak'a gitmeye başladığını yazdı. Gizli servislerin, gönüllü Araplann. Avrupa'dan Irak'a gitmeye başladıklannın haberlerini aldığını kaydeden gazetede, "Avrupa'daki camilerde, Irakfalara vardun için büyük bir seferberük var" denildi. Gazete, Irak'ın çevresindeki ülkelerden de gönüllü akını olduğunu belirterek, "Lübnan'daki Hizbullah örgürü ve .Arafat'ın özel Güç 17 birimine bağü Filistinüler, Lübnan'dan Suriye topraklanna geçtikten sonra Irak'a giriyoriar. Diğerleri de Şam'dan ve Ürdün'den hareket edrvorlar" diye yazdı. Kuzey Irak'ta etkinlik gösteren ve El Kaide ile bağlantısı olduğu öne sürülen Ensar El Islam da. intihar saldınlan düzenlemek amacıyla militanlannı Irak'ta konuşlandırdığını kaydetti. Örgüt internette yayımladığı bildınde, "Irak'm kuzeyindeki üslerin yerleri, yeniden istilacı güçler tarafindan bombalanmaması için değiştirildi"' ıfadeleri yer aldı. Örgütün liderlerinden Ebu Abdullah El Şafi de, "Tüm Müslümanlara intihar saldınlan düzenlemeteri" çağnsında bulundu. Filistinli İslami Cihad örgürü ise Irak'a destek vermek için Israil'deki saldınlannı arttıracağını bildirdi. Önceki gün tsrail'in Netanya kentinde düzenlediği intihar saldınsını, "Irak'm kahraman halkına bir hediye" olarak niteleyen örgüt, ilk grup intihar bombacılannın da Bağdat'ta olduğunu bildirmıştı. Aziz: Hepsi kahraman Irak Başbakan Birinci Yardımcısı Tank Anz de, işgal güçlerine karşı daha çok intihar saldınsı gerçekleşeceğini belirtti. Tank Aziz, Amerikan ABC televizyonuna yaptığı açıklamada, "işgalle tehdit edilen insanlaruı. savaşmak için her türlü yöntemi kullanmaya hakkı olduğunu" kaydetti. İntihar saldınlannın da bu yöntemlerden bıri olduğunu ifade eden Aziz, "Bu nedenle hoşgörüyle karşdryonız. tşgalcUere karşı sav^şanlar terörist değü, kahramandır" dedi. Iraklı General Hazi El Ravi önceki gün, 4 bınden fazla Arap'ın intihar saldınlan düzenlemek için Irak'a gittiğinı söylemışti. RUMSFELD'DEN SONRA POWELL DA ÇATTI Washington her fırsatta Şam ve Tahran'ı suçluyor • 'Suriye terörist gruplara ve Irak'a; Iran da İsrail'e yönelik terorizme destek vermekten vazgeçsin.' YORGIIN DÜŞTÜ - Beklemedikleri bir direıüşle karşılaşan ABD askerleri saldınlann 12. gününde hâlâ büyük bir kenti ele geçiremezken savaştan yorgıın düştüler. ı AP) SURİYE Şara'nın yanıtı sert oldu Dış Haberler Servisi - ABD'nin Suriye'ye yönelik suçlamalanna devam etmesiyle ıkı ülke arasındaki söz düellosu giderek kızışmaya başladı. Suriye Dışişleri Bakanı Faruk el Şara. "Irak'a saldıran ABD ve tngiliz güçlerinin nıağlup oMuklannı görmek istryorum" dedi. Dün parlamentoda bir konuşma yapan Şara, "Suriye'nin çıkan işgalcilerin Irak'ta yenilmesinde yatryor" diyerek saldınyı, "bir Arap ülkesinin işgali" olarak niteledi. Dış Haberler Servisi - Irak'a başlat- tığı saldın ıstediği gibi gitmeyen ABD yönetimi Suriye ve Iran'ı suçlayan açık- lamalar yapmaya devam ediyor. ABD Dışişleri Bakanı Coün PoweIL Suri- ye'ye "terörist gruplara" ve Irak yö- netimine verdiği destekten vazgeçme- si çağnsında bulunurken Iran için de "israil'e yönelik terorizme destek ver- mekten vazgeçmeü'' dedi. Powell. Yahudı kuruluşlanyla yaptı- ğı bir toplantı öncesinde verdiği demeç- te, "Suriye, şimdi kritik bir seçimle kar- şı karşıya. Ya teröristgruplara ve can çe- kişen Saddam rejimine doğrudan destek vermeye devam edecekya da farkh ve da- ha ümh vaat eden bir tarafa yönelecek. Her iki durumda da yapacağı seçimle- rin ve bu seçimlerin sonuçlarnun mesu- Byeti Suriye'ye aittir" diye konuştu. Powell, Israil-ABD Kiamu Ilışkileri Komitesi'nin siyasi konferansında Ame- rikalı Yahudilere hitaben yaptığı konuş- mada, Iran'dan da Idtle imha silahı ve tek- nolojisi ile ilgilenmekten vazgeçmesi- ni istedi. Iran'ı tsraü'e yönelik teroriz- me destek vermekle suçlayan Powell, Israilli ve Filistinli yöneticilere de ses- lendi. Taraflann banş yolunda yapıcı adımlar ahnalannı isteyen Povvell, ABD Başkanı George Bush'un, Filistin dev- letinin mevcudiyetine verdiği desteği hatu-lath ve "lsrâfl'in güvenBğî, komşu- lanyla banş gerektirir" dedi. ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld de geçen hafta içinde yaptı- ğı açıklamalarda. Iran ve Suriye'yi Irak'a askeri destek vermekle suçla- mıştı. Tahran ve Şam yönetimi suçla- malara sert tepki vererek ABD'nin bu yöntemle "Irak'taki başansızüğmıört- meye çalıştığını" voırgulamışlardı.