Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
19 ŞUBA12003 ÇARŞAMBA CUMHURtYET SAYFA
HABERLER
Kimyasal ve biyolojik silahlara sahip olduğu belirtilen Irak'm nükleer silaha sahip olması inandıncı görünmüyor
Saddamsokaktuzamkuruyor
irakSilahh Kuvvetleri 1980-1990 yıllanm
kapsa^an dönemde 900.000 kişilik
kapastesi ile sayısal açıdan dünyanın
dördüıcü büyük ordusuna dönüştü. Ne var ki
kâğıt îzerindeki bu muazzam güce karşın
Irak o-dusundaki eğitim ve moral hiçbir
zamat üstün bir düzeye ulaşamadı.
lk olarak 1982 yılında îran'a karşı kimyasal
silah kullanan Saddam Hüseyin yönetimi
Îran-Irak savaşı ve sonrasmdaki Körfez savaşı
sürecinde de ordudaki yeniden yapılanma
çabalanndan istediği sonucu alamadı. Nükleer
silah hedefine ulaşamayan Irak denetlemelere
rağmen kimyasal silahlardan vazgeçmedi.
*3addam Hüseyin'in ABD saldınsına karşı en
büyük kozu donanımı normal birliklere oranla
çok daha iyi olan Cumhuriyet Muhafızlan
olacak. ABD'ye karşı Irak'ın elindeki tek
seçenek çatışmalan "kentlere çekerek" sokak
savaşlanna girmek ve savaşın süresini uzatarak
lehinde bir kamuoyu oluşmasını sağlamak.
ERCA> ÇtTLİOĞLU
! Irak'i yönelik askeri bir operasyo-
' nunartKyalnızcazamanınıntartışıl-
i dığı şu günlerde, Irak'ın elinde bulun-
i duğu scylenen "KMe Imha Silahla-
n" (MPW) \e Irak ordusunun savaş
gücü üzerinde yapılan çeşitlı ve bir-
bin ile ç;lışkili spekülasyonlar gerçek-
leri ne dçüde yansıtmaktadır?
Irak, -»izı çevTelerin ifade ve iddia
ettiği gbı 1991 Körfez Harekâtı'nda
uğradıji ağır yıkıma karşın hâlâ çok
güçlü bir orduya sahip olmayı sür-
dürmette midır?
Irak'n elinde olası bir savaş halin-
de çevn ûlkeleri tehdit edebılecek ni-
telik ve menzilde füze stoklan var
mıdır\t Irakbu füzeleri gereğinde sa-
hip olduğu iddıa edilen kitle imha si-
lahlann. atma vasıtası olarak kullana-
bilecekdonamma sahip midir?
Dünyanın dörtiüncü
büyüt ordusuydu
1970\e 19801i yıllar arasında ya-
pı, sılahdonanımı, lojistik, komuta sis-
temlerikonulannda pek çok değişik-
lik geç.ren Irak Silahlı Kuvvetleri
özellikle 1980-1990 yıllannı kapsa-
yan dönemde Saddam" ın politikala-
n doğrultusunda 900.000 kişilik ka-
pasitesi ile sayısal açıdan dünyanın dör-
düncü büyük ordusuna dönüştü. Sa-
vaş halmde bu rakamı 2 milyon kişi-
ye yükseltme kapasitesine sahip olan
Irak, insan gücüne koşut olarak aynı
dönemde sahip olduğu tank sayısnıı
2.700'cen 5.700'e, top sayısını da
2.300'den 3.7OO"e yükselterek güçlü
bir savaş. makinesinin korkulu sahibi
konumuna yükseldi.
1987 yılında yedeklerle birlikte sa-
yısı 1.7 milyon olarak tahmin edilen
Irak ordusu, 7 kolordu, her biri bir zırh-
h ve bir mekanize tugaydan oluşan 5
zırhlı tümen ve yine her biri, birisi arh-
lı ikisi mekanize tugaylardan oluşan
3 mekanize tümene sahip bulunuyor-
du. Bu güçlere ek olarak 3 zırhlı tu-
gay, bir piyade ve bir komando tuga-
yındanoluşan Cumhuriyet Muhafiz-
lan da Irak ordusunun omurgası için-
de yer almaktaydı.
Bu bırliklenn dışında Irak, aynı dö-
nemde
u
halkbirlikkrT olarak adlan-
dırdığı 30piyade tümeni ile 6 özel kuv-
vet tugayına sahip bulunmaktaydı.
Dökürnü verilen bu gücün caydın-
cı varlığırun komşu ülkeler üzerinde
yarattığı tedirginlik, özellikle Irak'ın,
ülkesi topraklarını savunma açısın-
dan bu denlı büyük bir orduya gerek-
sinimi olmadığı gerçeği ile karşılaş-
tınldığında saldırgan emellere kanıt
olarak gösterilmekteydi. Ne var ki
kâğıt üzerindeki bu muazzam güce
karşın Irak ordusundaki eğitim ve
moral hiçbir zaman üstün bir düzeye
ulaşamamış, özellikle 1975 ve 1979
yıllan arasındaki Kürt isyanlan ile
baş etmede belirgin bir zafıyet ya-
şanmış, öyle ki Irak hükümeti çatış-
malar sırasında ordudan "firar edeo-
terin" sayısındaki çoklugu dikkate
alarak bir af karan almıştı.
Irak'ın bu derece büyük bir ordu-
yu silah altında tutmasına gerekçe
olaraknüfus ve toprak açısından ken-
disinden çok daha büyük ve güçlü
olan îran gösterilmiş, Iran'la savaşın
sona ermesinden sonra Irak ordusun-
dan 200.000 kişi terhis edilerek, si-
lahlı güç. insan sayısı bakımından kü-
çültülürken üstün teknolojili Sovyet
silahlan satın alınarak ordunun vuru-
cu güç ve kabilıyetinin yükseltilme-
sine çalışılmıştır.
Irak bire ü f üstünlüğe
karşm kazanamadı
Iran-Irak savaşı sırasında Irak'ın
tank, top, zırhlı araç, uçaksavar silah-
lannda tran'a karşı sağladığı bire üç
üstünlüğe karşın Irak ordusu, savaşın
sonaerdiği 1987 yılındayine de îran'a
kesin darbe indirecek nihai bir saldı-
nyı göze alamamış ve sekiz yıl süren
savaşı zaferle sonuçlandıramamıştır.
Sahip olduğu üstün silah ve ateş
gücüne karşın Irak ordusu iyi yöne-
tüemediği, güçlü bir liderlikten yok-
sun bulunduğu için Iran'la olan sava-
şı kazanamamış ve çöken moral ne-
deni ile özellikle piyade birliklerin-
de çok ağır kayıplar vermiştir. Ko-
muta kademesinin taktik bilgilerinin
yetersizliği ve katı tutumlan ile kü-
çük birlik komutanlannın inisiyatif
kuUanmadaki yetersızliklennin yü-
zeye yansıdığı Iran savaşı, görüntü-
deki ürkütücülüğüne karşın Irak or-
dusunun gerçek gücü konusunda so-
ru işaretlerini gündeme getirmiş ve
Saddam bu noktada ordunun yeni-
den yapılandınlması çalışmalanna
başlamıştır.
seçkln' blrllkler
Bu dönemde dünyadaki hemen
tüm silah üreticisi ülkelerden silah
satın alan Irak (Sovyetler Birliği,
Fransa, Çin, Batı Almanya, ttalya,
Brezilya. Polonya, Çekoslovakya,
Mısır) ordusunda kullandığı değişik
silah sistemleri nedeni ile standardi-
zasyona gidememiş, bunun sonucu
olarak hem eğitim hem de yedek
parça temini açılanndan daha bü-
yük sorunlarla karşılaşmaya başla-
mıştır. Bu koşullar altında ve Iran
savaşının komuta kademelerinde ya-
rattığı moral çöküntü giderilip, ordu
güçlü bir sevk ve idareye kavuşturul-
madan girişilen Kuveyt harekâtı ise
dam'a bağlı olan Cumhuriyet Mu-
hanzlan'nın donanımı normal birlik-
lere oranla çok daha iyi durumdadır.
Özellikle son dört yüdır tüm enerji-
sini Cumhuriyet Muhafizlan'nın sa-
vaş gücü ve donanımını arttırmaya
yönelten Irak rejimi, bu gücü de ye-
niden yapılandırarak 8 tümen gücü-
ne yükseltmiştir. Bunlann üçü mo-
dern ve üstün teknolojili T-72 tank-
lan kullanan al-Nida. al-Hammura-
bi, al- Medina zırhlı tümenleridrr.
Cumhuriyet Muhafizlan'na bağlı al-
Abıd mekanize tümeni ile dört piya-
de tümeni de Irak'ın seçkin birlikle-
ri arasuıda yer almaktadır. Cumhu-
riyet Muhafizlan'na ait tümenlerde
T-72 tanklan dışında BMP tıpi zırh-
lı personel taşıyıcılar, Fransız yapı-
mı GCT tipi kundağı motorlu topçu
ve Avusturyayapımı GHN-45 tipi çe-
kili topçu birlikleri bulunmaktadır.
Askeri uzmanlar, günümüzde Irak
Kara Kuwetleri"ninyedeklerle bir-
likte yaklaşık 700.000 kişiden oluş-
Kara Kuvvetleri'nde aynca Hot,
Milan, AT-1, AT-3, AT-4 tipi güdüm-
lü fuzelerle sayılan binlerle ifade edi-
len 85 ve 100 mm'lik tanksavar top-
lar bulunmaktadır.
550 savas uçağı var
Körfez Savaşı'nda çok büyük bir
darbe alan Irak Hava Kuvvetleri'nin
bugünkü durumuna gelince; askeri
gözlemciler ve özellikle Pentagon,
Irak'ın elinde 350 kadar savaş uça-
ğı bulunduğunu ileri sürmektedirler.
Bunlar Mig-21, Mig-23, Mig-25,
Mig-29, Mirage Fl ve Su-22 tipi
uçaklar olup bunlann ancak 150 ka-
danrun operasyonel durumda oldu-
ğuna inanılmaktadır.
Irak Deniz Kuvvetleri'ne gelince;
8000 mevcutlu bu kuvvetin elinde 1
adet Yugoslav yapımı firkateyn, Rus
yapımı 2 hücumbot, Rus, Yugoslav
ve tngüiz yapımı 50 kadar devriye
botu ve 5 adet destek gemisi bulun-
de aynı akıbete uğrarruşlardır. An-
cak Irak'ın 25 kadar ScudB füzesi-
ni sakladığı ve bu fiizelere kimyasal
ve biyolojik başlık yerleştirdiği, yi-
ne UNSCOM yetkililerince açıklan-
rruş bulunmaktadır. Irak'rn sayısal
açıdan bir büyüklük ifade eden or-
dusunun vurucu gücü bu büyüklük-
le örtüşmemektedir. Irak ordusu-
nun en büyük zaafı ise etkili bir ha-
va gücünden yoksun bulunmasıdır.
Mottvasyonda ekslkilk
Öte yandan hafıf silahlarla donaül-
mış Irak birliklerinin (Cumhuriyet
Muhafızlan dışında) savaş güç, eği-
tim ve motivasyonlan konusunda cid-
di kuşkular bulunmaktadır.
ABD'nin çok ağır bir bombardı-
manla başlayarak Irak ordusunun tüm
iletişim, komuta kontrol sistemlerini
ilk anda devre dışı bırakmayı amaç-
layan hava saldınsı sonunda, aralann-
daki bağlantı kopmuş ve izole edil-
Saddam Hüseyin, savaş durumunda düzenli birliklerinin karşı koymasından çok sokakta yaşanacak gerilla savaşına güveniyor. Ka-
dınlann da silah kuşandıklan milis güçleri, Irak yönetiminin savaşı uzatarak kamuoyu yaratma planının en önemli aktörleri olacak.
gerek Irak gerekse Irak Silahlı Kuv-
vetleri'ni sona doğru götüren adım
olmuştur.
Savaş sırasında sahip olduğu silah-
lann yaklaşıkyansıru kaybeden Irak,
Körfez Savaşı sonrası elinde kalan
malzemelerle yeni bir örgütlenme-
ye gitti. Savaş öncesi var olan 7 zırh-
lı ve mekanize tümen sayısı üçe, 20
piyade tümeni ise 15'e indirildi.
Cumhurlyet Muhafızlan
Irak'ın Kara Kuvvetleri'ne bağlı
zırhh ve mekanize tümenlerinde kul-
lanılan tank ve zırhh araçlar eski tek-
noloji ürünü olduğu için, hareket im-
kân ve kabiliyeti ile ateş gücü açı-
sından çok önemsenecek bir güç
oluşturmaktan uzak görünmektedir.
Ancak klasik ordu emir ve komuta-
sı dışında yer alarak doğrudan Sad-
tuğunu, bunun 150.000'inin elit Cum-
huriyet Muhafızlan birlikleri bün-
yesinde görevyaptıklannı belirtmek-
tedirler. Irak kara ordusunun elinde
mevcut silahlar ise 500 kadarileritek-
nolojili Rus yapımı T-72 tankı ile
yaklaşık 100Ö kadar T-62, T-55 ve T-
54 tipi tank ve 2000 dolaymda BTR
ve MBT tipi zırhlı personel taşıyıcı
ve muharebe aracı olarak tahmin
edilmektedir.
Askeri analistler, Irak kara ordu-
sunun silah açısından içinde bulun-
duğu zayıf duruma karşın özellik-
le tanksavar silahlar açısından hâ-
lâ güçlü olduğuna inanmaktadırlar.
Uzmanlar, Irak ordusunun elinde
günümüzde çok sayıda Milan anti-
tank füze ile Pah-1 ve Sa.342 tipi he-
likopterlere monte edilen Hot, AS-
lls ve AS-112s tipi tanksavar füze-
ler olduğunu bildırmektedirler. Irak
maktadır. Irak ordusunun elinde ay-
nca hava savunma silahı olarak sa-
yılan 500 dolayında tahmin edilen
Rus yapımı SA-2, SA-3, SA-6/8 gü-
dümlü füze ile 1500 kadar SA-
7/1416 tipi füze bulunmaktadır.
Irak'm sahip olduğu kısa, orta ve
uzunmenzilli fiizelere gelince; Bir-
leşmiş Milletler silah denetçileri-
nin hazırladıklan raporlara göre
bunlann cins ve menzilleri şöyledir:
Ebabil-100, 100 kilometre; El-Sa-
moud, 150 kilometre; Scud-B, 300
kilometre; El Fahd 300, El Fahd
500, 300 ve 500 kilometre; El Hü-
seyin, 600 kilometre; El Hijarah,
750 kilometre; El Abbas, 900 kilo-
metre. Körfez harekâtı sırasında
Irak'ın elindeki fuzelerin çok büyük
bir bölümü imha edilmiş, kalaiüar
ise Birleşmiş Milletler silah denet-
çileri tarafından tespit edildiklerin-
BM araştırmasında ortaya çıkan sonuç.
Irak nükleer silah hedefine ulaşamadı
Körfez Savaşı'ndan önce Iraklı biüm adamlannın
nükleer silah üretimi için çalışmalara başladıklan
bilinmektedir. Irak'ın nükleer silah üretme
kapasitesine sahip olup olmadığı konusu halen
tartışmaya açıktır. 1992 yıh nisanında bir grup
Amerikalı, lngiliz, Fransız ve Rus bilim adamırun
BM'nin isteği doğrultusunda Irak'ın nükleer
kapasitesi üzerinde yaptıklan araştırmalar, Irak'ın
şu aşamada nükleer silah üretmenin en az beş yıl
gerisinde olduğu sonucunu ortaya koymuştur.
Irak'ın kendisine ilk nükleer silaha sahip olma
konusunda koyduğu hedef 1991 yıh idi. Ancak
1988 yılında başîatılan çahşmalarda Irak başanya
ulaşamadı. Sahip olduğu fuzelerin savaş başlıklanna
yerieştirilebilecek ağırlıkta bir nükleer bomba
üretme konusunda güçlüklerle karşılaşan Irak,
aynca nükleer silah yapımmda kullanılacak
zenginleştirilmiş uranyum elde etmekte de pratikte
güçlüklerle karşüaştı. Aslında Irak, uluslararası
destekle nükleer enerji elde etme çalışmalanna 1975
yılında başladı. 2010 yılına kadar bitirilmesini
planladığı altı nükleer enerji santralından en az
dördünü devreye alma konusunda çalışan Irak, bu
planında da başanlı olamadı. ABD'nin Irak'ın
nükleer silah elde etme kapasitesinde olduğu
yolundaki açıklamalan mevcut verilerle
karşılaştınldığmda bunun abartıh bir yaklaşım
olduğu ortaya çıkmaktadır. Gerçeklerin
yansız seslendirilmesi gerektiginde, Irak'ın
kimyasal ve biyolojik silahlara sahip olduğu ve
bunlan üretme kapasitesinin sürdüğü ne kadar
doğru ise Irak'ın bugünden yanna nükleer
bir güce dönüşmesi ve nükleer silah sahibi olması
da o denli gerçek dışı görünmektedir.
miş küçükbirliklerin toplanma ve et-
kili bir savunma sergileyebilmeleri
beklenmemelidir.
Sokak savaşı ABP'yl zorlar
Olası bir operasyonda hava üstün-
lüğünü tartışmasız bir biçimde elin-
de bulunduracak ABD güçlennin,
Irakbirliklerinenefes akhrmayarakbu-
naltacaklan ve savaş güçlerini kıra-
caklan düşünüldüğünde, Irak'ın elin-
deki tek seçenek, çatışmalan "kent-
lere çekerek'' sokak savaşlanna gir-
mek olacaktır. Böyle bir durumda,
hafıf silahlı birliklerini kullanabilece-
ğini düşünen ve savaşın süresini uza-
tarak lehinde bir kamuoyu oluşması-
nı sağlamaya çalışacak ü^k, verece-
ği büyük kayıplara karşın zamanı bir
silah olarak kullanmayı deneyebile-
cektir. Askeri anlamda büyük kayıp-
lar verilmesi kaçınılmaz olan sokak
çatışmalan ise ABD'nin girmekten ke-
sinlikle uzak duracagı bir tarz ola-
caktır. Hem vereceği kayıplan kendi
kamuoyuna kabul ettirmede çekece-
ği güçlük ve iç kamuoyunda büyüye-
cek muhalefet, hem de ABD'nin tem-
sil ettiği gücün bir yara alarak uğra-
yacağı imaj kaybı; Irak, ABD'yi so-
kak çatışmalanna çekerken ABD"nin
bu tür bir çatışmadan uzak durması
sonucuna eşlik edecektir.
Özetle Irak ordusunun ABD'nin
üstünteknolojili askeri savaş makine-
si karşısında direnme şansı bulunma-
maklabirlikte, savaşınkentlereve so-
kaklara taşınması halinde ABD kayıp-
larve zaman açısından zorlanacakrır.
Bu aradaharekete geçirilecek propo-
ganda makinesinin ise harekâtın uza-
ması halinde ABD'yi zordurumdabı-
rakması kaçınılmaz olabilecektir. Bu
nedenle ABD, operasyonu olabildiğin-
ce kısabir sürede kesın bir sonuca ulaş-
tırmak zorunluluğunu duyacaktır.
llckfiztransavBşı sa-asndakiım'asal silah kııBananlrak,
bn sflahı 1988 yıtoıda shiDere karşı da kuBanmaktan
çekmmedi ve 5.000 ldşmin ölümüne neden oMu.
Kimyasal ve
biyolojiktehdit
yok edilemedi
Irak, şarbon ve botulinum zehiri geliştirerek biyolo-
jik silah programını 1985-86 yıllannda başlatn.
1988 yılında ürettiği biyolojik maddelerin hayvan-
lar üzerinde denemesini içeren "alan çalışmalanna''
başlayan Irak, aynı yıl 1500 litre şarbon mıkrobu
üretti ve üretimini 1989'da 8425 litreye yükseltti.
1990 yüında ise 6000 litre botulinum zehiri üretti.
Irak'ın biyolojik silah programına bağlı altı ana
merkez, Bağdat Biyolojik Araştırma Merkezi'nden
yönetıknekteydı. BM Ozel Komısyonu'nun silah
denetçilerinin araştumalan sonucu yayımladığı ra-
porlara göre Irak'ın ehnde bugun 14500 litre şarbon
mikrobu bulunduğu ve bunlann bir bölümünün
Scud-B füzelerinin savaş başhklanna yerleştirildiği
sanıhyor. Yine Irak'ın ürettiği 19000 htre botulinum
zehirinin 10000 litre kadannın Scud-B füzelerinin
savaş başlıklan ile ucaklardan atılmak üzere hazır-
lanan sprey tanklanna yerleştirildiği, bir bölümünün
ise 80 ve 120 mm çapmdaki havan ve top mermile-
rine yüklendigi rapor edilmiş bulunmaktadır.
Irak'ın elinde gaz kangrenine neden olan klostridi-
um perferjeninden 340 litre, karaciğer kanserine ne-
den olan aflatoksinden 1850 litre bulunduğu sanıl-
maktadır. BM silah denetçilerinin hazırladıklan ra-
porlarda, Irak'ın sahip olduğu aflatoksinin bu- bölü-
münü 16 adet özel hazırlanmış bomba ile iki adet
menzilleri uzanlmış Scud füze savaş başlığına yer-
leştirmiş olduğu belirtihnektedir.
3000 deponun 800'ü bombalandı
Irak'ın özellikle şarbon mikrobunu atmak için 2000
litre kapasiteli özel bir sprey tankı geliştirdiği, imha
edilenler dışuıda kaçınldığı saptanan 12 tankın ne-
rede olduğunun bilinmediği de BM Özel Komisyo-
nu raporlannda bir uyan olarak yer almaktadır. Ay-
nı raporlara göre Irak'ın biyolojik silah yüklediği
bilinen 157 bomba ve Scud füze başlıklanndan bu-
güne kadar bulunarak imha edilenlerin sayısı yal-
nızca 25. Diğer 132'sinın nerede olduğu ya da sak-
landığı, bugüne kadar tespit edilememiştir. Körfez
Savaşı öncesi Irak'uı sahip olduğu biyolojik silahla-
nnı 3000 ayn noktada depoladığı, böylehkle hepsi-
nin saptanarak vunümasını engellemek istediği bi-
linmektedir. Nitekim savaş sırasında vurulan tesis-
lerin sayısı yalnızca 800 dolayında olup diğerlerine
ulaşılamamıştır. Körfez Savaşı sonrası yapılan araş-
tırmalarda, Irak'ta 23 ayn kimyasal silah üretim te-
sisi saptanmıştı. Bunlardan Samarra adı ile de bili-
nen ve aynı zamanda biyolojik silah üretiminde de
kullarulan, Bağdat'ın 75 mil batısındaki Al Mutan-
nah, görünürde zararlı böcekler için ilaç üreten ma-
sum bir zirai mücadele tesisi niteliğinde idi. Aslında
bu masum görüntü altında Al Mutannah'da sinir,
hardal ve tabun gazlan üretilmekteydi.
Stoklar 1 milyon klşlyi öldürebillr
Nitekim savaş sonrası denetlemelerde bulunan BM
müfettişleri, burada 6000 adet sarin gazı doldurul-
muş 122 mm'lik roket ve 205 ton hardal gazı ele ge-
çirmişlerdi. Irak'uı bilinen beş çeşit sinir gazından
(GA-tabun, GB-sarin, GD-soman, GF ve VX) en az
üçünü üretme kapasitesine sahip olduğu, ürettiği ve
geçmişte bunlan gerek askeri (uan-Irak savaşı) ge-
rek sivil (Halepçe) hedeflere karşı kullandığı bilin-
mektedir. BM raporlanna göre Irak'ın elinde buhm-
durmayı sürdürdüğü botulinum ve şarbon stoklan,
bir rniryon kişiyi öldürmeye yeteceİc ölçüdedir.
imha açıklamaları inandırıcı değil
Irak'uı büyük bir çeşitlilik arz eden biyolojik silah
programı içinde antraks, botulinum, risin, aflatoksin
gibi maddelerin üretildiği bilinmektedir. 1990
Ağustosu'na kadar biyolojik silah üretimini büyük
mıktarlarda yapmayan Irak, bu tarihten başlayarak
üretimine hız vermiştir. BM raporlanna göre Irak,
biyolojik silahlannın ilk alan denemesini 1988 Mart
ayında Mutannah tesisleri yakuıındaki Muhamme-
diyat'ta gerçekleştirmiştir. 1990 Körfez harekâtın-
dan sonra Irak, bazı ılaç ve kimyevi madde üreten
tesislerini biyolojik silah üretme merkezlerine dö-
nüştürmüş (örneğin Daura'daki şap ilacı üretim te-
sisleri), Kasım 1990- Ocak 1991 tarihleri arasında
5.400 ütre çeşitli toksin üreterek bunlan ülkesinin
çeşitli yerlerinde depolamışûr. Irak, BM silah de-
netçilerine yaptığı açıklamalarda 10.000 litresi si-
lahlara yüklenmiş 19.000 htre botulinum, 6.500 lit-
resi yüklenmiş 8.500 litre antraks ve 1.850 litresi
yüklenmiş 2.200 ütre konsantre aflatoksin ürettigini
belirtmiştir. Bunlann savaş sonrası imha edildiğini
açıklayan Irak, BM denetçilerine imhaya ilişkin ya-
zılı emir ve sonuç belgelerini gösterememiştir.