Catalog

19 ŞUBAT 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYI DLŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 1] ABD'ye 100 sayfalık belge veren Ankara, ekonomik tazminat için yazıh anlaşmada ısrarlı Bush'unmektubuyetmezSERKA.VDLMİRTAŞ ANKARA-TtirkiyeiJeABDarasın- daki Mutabakaı Belgesı pazarîıkJan dünyeniden başlarken Washinglon yö- netimine sunulan yeni öneriferle ilgi- lı aynntılar da netleşmeye başladı. Si- yasi, asken ve ekonomik uzlaşmanın yazıh birtaahhütiebağıtlanması gerek- tıgini iJeten .Ankara, "Hükümetbaşkan- Iannuı mektupteatisiyöntemidüşunü- lebiMnir ancak ekonomik pakef konu- sıiDda Ba$kan Bush'un mektubu da yetmez" mesajmı veriyor. Ankara, Irak'a operasjon yapmayı ve bunun için Türk toprakJanru kullanmak iste- yen tarafin AJSD olduğunu anımsata- raJc "'YVashington taleplerimizi dikka- tealmalT dıyor. ABD Büyükelçisi RobertPearson'a önceki gece geç saatlerde sunulan ye- ai Mutabakat Belgesı önerileri konu- sunda henüz Washington 'dan biryanıt Askeri esgüdüm Komuta krizi aşıldı • TSKMusulve Kerkük'e girmeyecek, ancak temsilci bulundurulacak. Türkiye, güneyden yapılacak harekât için de irtibat subaylan gönderdi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye ile ABD arasında Irak harekâtma iiişkin sürdüriiJen göriişmejerin asken bölıimünde büyük oranda uzlasma sağJandı. Kuzeyden açılacak cephe konusunda yaşanan komuta krizi oluşrurulacak ortak komuta merkezi ile aşıldı. ABD'nin kuzeyden cephe açması için çeşjtJi olanaklannı sunan Türkiye, güneyden yapılacak harekât için de Katar'a bir albay komutasında irtibat subaylan gönderdi. Kuzey Irak'tan yapılacak harekât sırasında Türk Silahlı Kuvvetlen'nın (TSK) Musul ve Kerkük'e girmemesi benimsenirken, bu kentlerde askeri temsiki bulundurması da kararlaştınldı. Irak'ayönelik düzenlenecek harekât için ABD ile sürdürülen görüşmelerin askeri bölümü tamamlandı. Görüşmeler sırasında ABD'nin, T ü r k askerterine Amerikalı komutan" önerisi ile başlayan komuta krizi de aşıldı. Buna göre, kuzeyden yapılacak harekât için komuta merkezi olusturuJacak. Bu merkezde Türk ve ABD'li birliklerin faaliyetleri karşıhklı irtibat subaylanyla iki ülke yetkililerine ilerilecek. Herkes kendi askerine komuta ederken, aradaki eşgüdüm oluşturulacak bu merkezle sağlanacak. Irak'a yönelik harekâtın tamamından Türkiye 'nin bilgi sahibi olması amacıyJa güney cephesine de irtibat subaylan gönderildi. Bir Türk albay komutasındaki ekıp güney cephesinin komuta kontrol merkezi olan Katar'a gitti. ABD'nin Irak'a yönelik barekâtının Türkiye çücarlan açısından geniş kapsamlı değerlendirilebilmesi için Katar'daki irtibat subaylanrun önem taşıdığı vurgulandı. ABD ile Türk yetkilileri arasında sürdürülen pazarlıklar sonucunda, Musul ve Kerkük'e yalnızca Amerikalı askerlerin girişi benimsendi. Türk subaylan izleyecek ABD birlüderinin bu iki kent için yürütecekleri harekâtı Türk subaylan da izleyecek. Amerikalı askerlerin bu kentlerde hâkimiyeti sağlamasının ardından Türk çıkarlannı yerinde gözetmek amacıyla askeri temsilciler bulundurulacak. Temsilcilerin özellikle bu iki kentin merkezlerinde yoğun olarak yasayan Türkmenler nedeniyle inem taşıdığı dile getirildi. konomik paketle ilgili olarak ABD Başkanı Bush'un mektubunun bile yeterli olmayacağı mesajını veren Türkiye, "Operasyon yapmayı isteyen sizsiniz. Bizim taleplerimizi dikkate almanız gerek" mesajını veriyor. gelmediği öğrenildı. Yaklaşık 100 say- falık belgede askeri, ekonomik ve si- yasi konularda çözümlenemeyen ko- nulara iiişkin önenleryer alıyor. Dışiş- leri Bakanlığf ndan edınılen bilgılere göre siyası, askeri ve ekonomik konu- lardaki sorunlar henüz aşılamadı. Dı- şişleri'nden bir yetkili, "Bu, kabul et ya da reddet, beigesi d e p " derken ye- ni önerilerüzerindekı görüşmeierin de sürdürüleceğine dikkat çekri. Bu kap- samda Türkiye ile ABDarasındaki gö- rüşmelere dün yeniden başlandı. Türk tarafina DenizBöIükbaşının, ABD ta- rafina da Marisa Uno'nun başkanlık ettıği görüşmelerin dünkü bölümünde askeri konular ele alındı. Görüşmeler bugün de sürecek. Ekonomik paketle ilgili sorunlar iki başhkta toplanıyor. Ilk sorun yardımın büyüklüğü ve nasıl yapılacağına iiiş- kin. Ikincı sorun ise ekonomik pake- tin nasıl bir belgeyle bağıtlanacağı. Türkiye, Körfez Savaşı'ndaki dene- yimieri doğrultusunda ekonomik yar- dımla ilgili paketin bir anlaşmayla so- nuçlanmasıru istiyor. ABD isekendi sis- temlerinde böyle bir uygulamamn ol- madığını savlayarak anlaşmaya yanas- mıyor. ABD, uzlaşmanın sağlanması durumunda Türk ve Amerikan lider- lerinın mektup teatisi yapabilecekleri- ni, .ABD Başkanı "ıun sözünün bağla- yıcı niteliği olduğunu belirriyor. Tür- kiye ise Mutabakat Belgesi'ni oluşru- ran unsurların anlaşmayla tamamlan- ması gerektiğini belirtirken özellikle ekonomikpakete iiişkin ısranndan ge- n adım atmayacağırun mesajını verdi. Dışişleri'ndenbiryetkıli, Türkiye'nin bu turumuna iiişkin olarak "Onlara Irak'ta operasyon yapın diyen. biz de- ğUSz. Türktopraklannı kullanın da de- medik.BunJankemiileritatepetOler.Biz de taJep edilen taraf olarak pazarfığı- mıa yapıyoruz. Bizonlann (alepierine önem veriyorsakonJarda Türkiye'nin taleplerine dikkat etmeiiler" dedı. ABD'ye sunulan raporun siyasi bö- lümünde ise SaddamHüseyin'indev- rilmesi durumunda nasıl bir Irak yö- netimi oluşacağı, yönetimdeki "asü unsurun'' kimJerden oluşacağı, ülke- nın ne zaman normalleşecegi, Ingiliz ve Amerikan askerlerinin bölgeyi ne zaman terk edeceğine ilişkin sorularyö- neltti. ABD'li yetkililerin yanıtı ise "bu aşamada bu sorunlarla3gflinetpiansu- nulanıavacağu ancak harekâtın ardın- dan bu konuiartagörüşülebileceğr ol- du. Türkiye'nin koşullan arasında "Mu- suJ'a kadar olan hattın Türk askerle- rinin denetiminde bulunması; Musul, Kerkükbölgeterininİngilterem-jKiirt gruplann yönetimine terk edilmeme- SJ: Irakta özerkyönetimler kurulacak- sa bunun Şii, Kiirt, Türkmen gibi et- nik federasyonJar şeklinde değfl her kentteflmedislerikurulmas voluyiasağ- lanmasT seçeneklen başı çekiyor. Bu arada, ABD'nin tezkerenin 21 Şubat'a kadargeçirilmesine ilişkin me- sajı da Ankara'da karşılık bulmadı. A 7Vy C 1 ! 7 SI? &JT" S~1 7 7 T/l j « 9 Irak'a karşı olası ABD operasyonu önccsi bölgeye askeri jığmak devam ederken daha 2. V CA/iS L L \^tS / 1 CAZ L L IL L r • önceden konuşlandınlmış ABD birükJeri degörevleri çerçe\esinde eğitim çalışnıalanni yürürüyorlar. Kuveyt'e konuşlandınlan ABD askeri polis birh'kleri üJkenin kuzeyinde, çöle kurduklan karargâhta savaş sırasında alınacak IraJdı esirlerin nasıl etkisiz hak getirileceği konusunda tatbikadanru sürdürıiyor. KosııIIıı clestek fonu formülü 6 milyar dolarlık paket öneren Washington, borçlanma sıkıntılanna karşı da esnek bir fon öneriyor. Operasyonun 3 ay süreceğini öngören DTP maliyeti 20 milyar dolar olarak hesapladı HACER BOYAaOĞLU .\NKARA - ABD, Türkiye'ye ola- sı bu- Irak operasyonunda vaşayabile- ceği finansman sorunlannın aşılması için "koşullu destek fonu" kurulması- m önerdi. ABD'yle yürütülen görüş- melerde sunulan önenye göre, Türki- ye operasyon nedeniyle finansman sı- kıntısı yaşarsa bu fona başvurabile- cek. Olası bir operasyonun maliyetı- ni hesaplayan Devlet Planlama Teşki- latı (DPT), operasyonun süresüıi 3 ay olarak öngördü. DPT'ye göre operas- yon bu süre içinde tamamlanırsa, Tür- kiye'nin kaybı 20 milyar dolar tutann- da olacak. Operasyonun uzaması du- rumunda, zarar 13 milyar dolar arta- racak. Dışişlen Bakanı YaşarValaş ve Ha- zine'den sorumlu De\let Bakanı AiBa- bacan'ın geçen hafla içinde gerçekleş- tirdığı ABD ziyareti sırasında hızlanan ekonomik destek paketi görüşmele- rinde, ABD yetkilileri Türkiye'ye 6.3- 6.4 milyar dolarbüyüklüğünde birpa- ket önerdi. Paketin Kongre'nin onayı olmadan, ABD Başkanı George Bush'un onayıyla devTeye sokulabile- ceği belirtildi. ABD, nakit desteğin yanı su-a Türkiye'nin savaş nedeniy- le borçlanmasında yaşayacağı sıkıntı- lan giderecek bir fon kurulmasmı da önerdi. ABD'nin önerisinde, bu fo- nun esnek olması üzerinde duruldu. ABD'li yetkililerin büyüklüğünü 15 milyar dolar olarak gösterdiği fon, Türkiye'nin ihtiyacı durumunda dev- reye girecek. Buna göre, Türkiye ope- rasyona bağlı olarak faizlerin çok yük- selmesi nedeniyle borçlanmada sıkın- h yaşadığında bu fona başvurabile- cek, fondan uzun vadeli ve düşük fa- izli kredi olarak alabilecek. Fonun bü- yüklüğünün 20 milyar dolar olmasın- da Türk tarafuıın ısrarcı olduğu belir- tildi. Devlet Planlama Teşkilatı da ope- rasyonun Türk ekonomisine yönelik maliyet raporu çalışmalannı tamam- ladı. ABD'yle yürütülen görüşmeler- de esas alınan raporda, operasyonun etkileri sektör sektör incelendi. Buna göre, operasyon durumunda Türki- ye'nin en az bir yıl boyunca ekono- mik açıdan zarar göreceği hesaplanı- yor. Operasyonun 3 ay süreceği var- sayılan raporda. etkilerin operasyon sonrasmda 9 ay süreceği öngörülü- yor. Buna göre Türkiye'nin zaran bu 1 yıl süreçte 20 milyar dolar olacak. Operasyonun öngörülenden daha uzun sürmesi durumunda ise zarar 13 mil- yar dolarartacak ve toplam 33 milyar dolar olacak. CSIS'NİN TÜRK-AMERİKAN ıTTtFAKI RAPORU İlişkiler izne bağlı WASHEVGTON (AA) - Washing- ton'daki Stratejik ve Ulusiararası Etüt- ler Merkezi'nin (CSIS) Türkiye ra- porunda, ABD askerlerinin Türki- ye'dekonuşlandınlmasına ilişkin ka- rann, iki üUce iüşkileriningeleceğin- de belirleyici olduğu savunuldu. CSIS'in. •*Irak döneme- cinde Türk- Amerikanittifa- Ja" başhklı ra- porunda, ABD Başkanı George • Türkiye ile ABD ilişkileri değerlendirilen raporda, Washington'uı, Ankara'nın yanıtmı geciktirmesinden duyduğu kaygıya yer verildi. tanı Seda Çiftçi'nin imzasuu taşıyan raporunda, ABD'nin, Türkhüküme- tinden 3 aydır destek istediği ve ya- nıt verilrnemesinin, savaşplanlayıcı- lanm rahatsız ettiği savunuldu. Ra- pora göre, Bush'un iki mektup yaz- dığı, ABD Başkan Yardımcısı Diek Cbeney'ninBaş- bakanAbdıdlao Güliletelefonda görüşrüğü ve ABDGenelkur- may Başkanı Richard Bush'un, Dışişleri Bakam Yaşar Ya- kıj ve Hazine'den sorumlu Devlet Bakanı Ab'Babacan ile yaptığı görüş- mede, Türkiye'nin acil desteğine ih- tiyaç duyulduğunu bizzat ilettiğine dikkat çekildı. CSIS'in Türkiye Projesi Direktö- rü BülentAfiRıza ve Araşürma Asis- Myers'ui Türkiye'yi ziyaretinde bu memnuniyetsizliğini dilegetirdi. Tür- kiye'nûı, yanıh geciktirerek, ABD'yi savaştan alıkoymayı umduğu, ancak daha sonra Ankara'nın ulusal çıkar- larçerçevesinde stratejik ortak ABD ile birlikte hareket edeceğini açıkla- dığj kaydedildi. ABD NÎHAİSONUÇ ÎÇtN BASTIRIYOR: Karar zamanı geldi WASHINGTON (AA) - ABD Başkanı George W. Bush, Türki- ye ile ABD arasında her iki tarafi da tatmin edecek bir anlaşmaya ulaşılmasını umduğunu söyledi. Be- yaz Saray sözcüsü Ari Fleischer da Türkiye için karar zamanının gel- diğini söyledi. Bush, Ameri- kan Borsa Ko- misyonu'nun başkanı olarak atanan \\ üTiam Donaldson ın yemin töreninin ardından gazeteci- Ierin sorulannı yanıtladı. Bir gazetecinin, "Tiirkh'e'ye yar- dım paketi konusunda anlaşma- ya yakın mısınız" sorusu üzerine Bush, "TürkJerle çok yakın çalı- şıyoruz ve biliyorsunuz ki Türk hiikünıerine büyük saygımız var. • Bush Türkiye'nin ABD'den daha iyi dostu olmadı|ını söylerken Bayaz Saray Sözcüsü Fleischer, Türkiye için karar zamanının geldiğini belirtti. Amerikan hükümetinden daha iyi dostJan yok. Ve umuyorunı ki her iki tarafi da tatmin edecek biranlaşmaya ulaşabüeceğiz, Ha- len üzerinde çalışıyoruz" dedi. Beyaz Saray sözcüsü Ari Fleisc- her da, Bush'tan önce gazeteciler- le konuşmasm- da, "Türkiye için karar za- manı" dedi. Fleischer, eko- nomikpaketko- nusunda da"Şu veya bu şekilde, çok yakında bu konu çözöJecek" ifadesini kullan- dı. Fleischer, "Türkiye ile bir dost olarak çalışmayı sürdürüyoruz. Ancak artık karar zamanı. Ni- hai sonucun ne olduğunu görece- ğu" dedi. AÇIKÇA ŞÜKRÜ SİNA GÜREL Tarih Yazımı Işler iyice karıştı. AKP ikt/dan, Irak'a bir an ön- ce girmek isteyen ABD'nin baskı ve tehditferiyle Türk kamuoyunun haksız savaşa karşı oluşan bi- lincı arasında sıkıştı. Başbakan Gül, yeni bir ma- nevra alanı yaratma umuduyla, kendi aralannda de- rin ayrılıklar içinde bulunan AB üyelerinin toplan- tılanna koştu. Tayytp Erdoğan da biryandan "po- pülizmin zararfarı"ndan, öte yandan da "tarihin yazımına katkıda bulunmaktan" söz ederek, AKP'li milletvekillerini "tezkere"ye hazırlamaya çalıştı. Ama işleri kolay değil. Çünkü, ABD'nin savaş amaç- lan için Türkiye'yi "açıküs"haline getirmesini ko- laylaştırmaya çalışan/ar, "işlerini" iyi yapmadılar! ABD'nin gelmiş geçmiş en ünlü basın patronla- nndan biri olan Hurst, 1898 Amerikan-lspanyolSa- vaşı'ndan hemen önce Küba'dan gazetesine ha- ber içerikli telgraf çeken muhabirine, "bana haber değil savaşı yolla!" diye talimat vererek basın ta- rihine geçmişti. Bizde de son dönemde kalemini ve sözlerini belirii "ulusiararası" amaçlar için se- ferber eden "gazeteciler" var. Baksanıza, belli bir yerli-yabancı televizyon kanalında, belli bir yerli- yabancı "gazetec/"yorumcu, her akşam bir Ame- rikalı yetkilinin Türk izleyicilere "ABD'nin Irak'ı vur- masının Türkiye için ne kadar faydalı olacağını" an- latmalarına aracı oluyor. Ama bunlar, AKP millet- vekillerinin "tezkere" konusundaki kararlannı be- lirleyecek olan kamuoyu eğilimlerini etkileme gay- retlerinde hem geç kalmış, hem de başansızlığa uğramış görünüyorlar. Çünkü, Kıbns Türk'ünün Türkiye tarafından terkedilmesi konusuna çok "yo- ğunlaştılar" ve Irak konusunda zaman yitirdi/er! Üstelik Kıbns konusunda da "tıkandıklan" gö- rülüyor. Bakalım EOKA'cılığı "siyasal karakteri" olarak tescil edilmiş bulunan , 1963 "etnik temiz- iiği"nin başındaki Yorgacis'in ve hatta Nikos Sampson'un yakını, Karen Fogg'un "e-mail ar- kadaşJan"ndan olan Papadopulos'un Kıbnslı Rum- lartarafından Başkan seçilmesine ne diyebilecek- ler? Görelim bakalım, daha önce yazılanyla yorum- lanyla, utanmadan, sıkılmadan Oenktaş'a saldı- ran yerli-yabancı''gazeteciler" ve birzamanlar na- sıl olup da devlete hizmet ettiklerini her gün bize sorgulatan "monşer"\er ve hatta eski bakanlar, şimdi ne diyecekler? Merakla bekliyoruz. örneğin, Papadopulos'un Miloşeviç e kara paralan konu- sundaverdiği "temizlik" hizmetini, geleneksel Türk karşıtıRum-Sırp dayanışmasına" mı, ikisinin de ırk- çı ve faşist oluşuna mı, yoksa Papadopulos'un "etnik temizlikçilik" konusunda da Miloşeviç'in "ağabeyi" oluşuna mı bağlayacaklar? Yoksa, şimdi bunlar, Yunan gazetelerinde çıkan yorumlaradakatılıp, "EOKA'cıPapadopulos'uiş- başına getiren Kıbns Rum halkının Annan Planı- nı istemediğini" yaz/p, söyleyebilecekler mi? Hat- ta, pek kendilerinden beklenmese de, akıl yoluna sonunda gelip, "Kıbns konusu, başkaJannın ön- gördüğü zaman cenderesi içine sokulmadan, Denktaş desteklenerek, iki halkın egemen eşitli- ği hedeflenerek görüşülmeli ve Türkiye üye olma- dan Kıbns 'ın AB üyeliğinin meşru olmayacağı kuv- vetle vurgulanmalıdır" diyebilecekler mi? Çıkmaz AB, Kıbns ve son olarak da Irak konusunda AKP iktidan Türkiye'nin hak ve çıkarlannı tehlikeye atan bir "çıkmaz" içine girmiştir. Bu yaşamsal konula- n, "Başbakan-üstü"olduğu varsayılan, kendisinin ve partisinin rneşruiyetini dışarda arayan, kendisi- nin ve "özeldanısmanlan"nm kimlerfe nelergörüş- tüğü konusunda bilinmeyenler bulunan birinin, Tayyip Erdoğan'ın eliyle yürütme yolunun "çık- maz" olduğu artık görülmeli. ABD, Türkiye'yi "açık üs", Türk askerini de ken- di oyununda bir piyon olarak kullanmak istiyor. Tür- kiye'ye böyle bir "rol" biçiyor. Tayyip'ler "tezkere" hazırlığı yaparken, Başbakan "artık BM karan bek- lenmeyebilir" derken, Cumhurbaşkanı Ahmet Nec- det Sezer -henüz vazgeçilmediğini düşündüğü- müz- işin başından beri Türkiye'nin benimsediği "savaş, ancak meşruiyet ve oydaşma içinde ger- çekleşirse kabul edilebilir" ilkesini anımsatıyor. Bu temel ilke Tayyip Erdoğan ve AKP Hükümeti tara- fından unuttunjlmak isteniyor. "Tarihi bizzat şekil- lendirmek ve -ne demekse- 'metnin yazılmasında' aktif rol oynamak"tan söz ediliyor. Oysa, doğrusu, TBMM'nin öncelikle "meşruiyet ve oydaşma"ara- ması, yani yeni ve açık bir BM Güvenlik Konseyi Ka- ran bekleyerek karar oluşturmasıdır. Tarihi yapanlar ve yazanlar ayrıdır ve tarih yapıl- dıktan sonra yazılır. Uluslannın hak ve çıkarlarını kollayanlar, her türiü baskı ve olumsuzluğa halk- larının esenliği için direnmeyi başaranlar, tarihe olumlu katkı yapar ve tarihi yazanların "metni"ne de öyle geçerler. Yoksa, tarihin "çöplüğü", haksız savaşlarla kitle ölümlerine neden oimuş, kendi kı- sa dönemli çıkarlan için halkının haklarını ve esen- liğini hiçe saymış "küçük" insanlarla doludur. Bölge sığınmacıları bekliyor Hazırlık hızlandı Yurt Haberleri Servisi - Kızılay, Irak'a yönelik harekât durumunda sınıra yakın veya Türkiye'ye gelecek sığınmacılar için hazırlıklannı sürdürürken, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök ile kuvvet komutanlan bugün bölgedekı tesislerle askeri birlilderde incelemelerde bulunacak. Kızılay, TIR'larla Ankara, Elazığ ve Erzurum'daki depolardan Silopi ilçesi yakuılannda ana depo olarak belirlediği TPIC Tesisleri'ne insani yardım malzemeleri tasıyor. 60 kişilik bir ekibin hafta sonu Kuzey Irak'a geçerek, Türkiye smınna yakın bölgelerde sığınmacılar için kurulacak çadırlann hazırhğmı yapacağı öğrenıldi. Diyarbakır, Van, Şırnak, Mardin, Batman ve Hakkâri valileri yann Diyarbakır Valiliği Toplanh Salonu'nda bir araya gelecekler. "Koordinatör VaH" olarak göre\lendirilen Diyarbakır Valisi Nusret Miroğlu başkanhğmda yapılacak ve çeşıtlj kamu kuruluş temsilcilerinin de kahlacağı toplantıda, hazırlıkJann ele ahnacağı bildirildi.Diyarbakır'daki 2. Taktik Hava Ku\-\et Koniutanlıgı'nda önceki gün başlayan hareketliük devam ediyor. Son 2 günde ABD'ye ait toplaı^ 7Uçağın indiği 2. Taktik Hava Km-vet Kon1utanhğı'na bu sabah 2 ABD uçağı daha iniş yaptı Malzeme indiren uçakJann tekrar havalandığı bıldinldi.