Catalog

2EKİM2003PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishaba cumhuriyet.com.tr 11 IW lifcCR^r/BÖ. 7K ÜK cznnoacoDaDoı [ «lı«â>jj_J a2ar_ 5 • -^ wV** * landaki dilimler toplandığında ABD'nin6.5 yıllık bir zaman dilimini kullanacağı dikkati çekiyor. Vurguladığımız gibi devamı da açıkl Phase IVActions Transition usks b y funcöon.1 are* («curtty. lnfr«jtn«ture, humanluıtan, tfcl POTUS Ocislon T«rmln«te HoîtilKİ« • -upporf ftıe establi, - EsUblish a secuL - Suppoo the esfabli^ -Ensurethetenitonall™ ~Jf»ns«ion civil-miıifarv Sovemmental wra'' • Ensur- ••'••- Re-deploy forces uals unjustly Krokideki aynntılara bakılacak olursa, istikrar temmuz sonunda sağlanmış olmalıydı ABDplanırötaryapıyor A BD, Irak operasyonunun öncesini ve sonrasını gün gün şekillendirdi. Bu- nu, "koaüsyon ortağı-destekçisi" yak- laşımı içinde Türk heyetlerine de açıkladı. Kro- kilerle aynntılan verilen operasyon planına göre ABD'nin temmuz ayı sonunda, istikrar sürecine başlamış olması gerekiyordu. Bu zaman diliminde Irak'taki bütün silahlı mu- halefetin bitirilmesi öngörülüyordu. Gizli çizelgeler dıkkate alındıgında ABD'nin, 6 yılı geçen 4 aşamalı planı "ge- cikmeh" sürüyor. "Bölümlenmiş plarüann" konu edildiği 13 sayfalık belgenin 4. sayfasında yer alan "operasyon zamanlamasını" özetleyelim: • Birinci bötüm: Savaşa tam hazırlık. Top- lam 16 gün. • İkinci böliim: Savaş alanını düzenle- me. Toplam 16 gün. • Üçüncü bölüm: Kesintisiz saldın ope- rasyonu ve sonuç alma. Saddam rejiminin tüm silahlı güçlerini yok etme. Rejimin top- lumsal desteğini bitirme. Bütün direnç nok- talannı kırma. Toplam 125 gün. Planın ilk bölümü bu üç aşamadan olu- şuyordu. Dördüncü aşama ise kendi içinde özel bölümlere aynlmıştı. Irak'a ABD'li şahinlerin deyimiyle "şok vedehşetoperasyonunun" başladığı gün "işi bitirme" düğmesine de basılmıştı. Buna göre temmuzda istikrann sağlanmış olması ve yeniden yapılanmanın başlaması gerekiyordu. Geçici yönetimin oluşmasıyla birlikte yeniden yapılanma bir anlamda baş- ladı ama, bunun "güvenliğin sağlandığı" bir ortamda sürdürülmesi öngörülüyordu. Irak'ta halen her gün 2-3 Amerikan aske- ri öldürülüyor. tstikrar sadece ölü sayısın- da var! Planlarda bu görürunüyor! Şimdi gizli belgelerden dördüncü aşama- nın aynntılannı aktaralım: • "4a" aşamasında Irak içinde- ki düşmanlık unsuru taşıyan her şey bitmiş olacak ve istikrann sağlam- laştınlması için çaba harcanacak. Bunun en az 2, en çok 3 ay sürme- si planlandı. Yani içinde bulundu- ğumuz günlerde ABD, "tam istik- rar sağlanmış" bir Irak öngörü- yordu. • "4b" düzelme ve yeniden her şeyi rayına oturtma aşaması. Bu dö- nemin en az 18, en çok 24 ay sür- mesi öngörülüyor. • "4c" Irak'ta dönüşüm ve gü- venlik için işbirliği aşaması. ABD, ancak bu aşamadan sonra ulusla- rarası kurumlarla işbirliğini plan- hyor. Bir başka deyimle. uluslara- rası hukuk, ABD tümüyle kendi dü- zenini kurduktan sonra gündeme gelecek. Bu dönemin de en az 12, en çok 18 ay sürmesini planhyor. • ABD planlannda4c sonrasın- da 2 yıllık bir evre daha var. Bu dö- nem için kullanılan tek sözcük şu: Güvenlik işbirliği! ABD yetkilileri bu aşamayı açar- ken çok net konuşmadılar. Ancak, oluşacak yeni Irak yönetiminin ge- rek komşulanyla gerekse uluslara- rası alanda iyi ilişkiler kuran, "ABD'nin dostu" diye adlandınla- bilecek bir görünümde olacağım vurguladılar. ABD planında bu 2 yıllık evreden sonra ileriye doğru bir ok daha çıkıyor. Ucu belirtilmiyor! Plandaki "en az-en çok" dilim- ler toplandığında ABD'nin 6.5 yıl- lık bir zaman dilimini kullanaca- ğı dikkati çekiyor. Vurguladığımız gibi devamı da açık! ABD, bugünlerde Irak'ta yaşa- dığı güvenlik sorununu hesapla- mamıştı. Ancak, Irak'tan çıkrnak için hiç acelesinin olmadığı plan- larda açıkça görülüyor. • Irak'ta halen her gün 2-3 Amerikan askeri öldürülüyor. İstikrar sadece ölü sayısında var! Planlarda bu görünmüyor! Crttir • ^ Mustafa BALBAY bölümünün üçüncü sayfası Saddam'ın destek odaklanna ve ortadan kaldırma yön- temlerine aynldı. Operasyon öncesin- de ABD'nin suikast da- hil her şeyi düşündüğü gündeme gelmıştı. ABD'li yetkıliler bu yöntemleri gizli de ol- sa brifing belgelerinde yazılı olarak madde- lemekte çekince görmediler. Yöntemler şunlar: 1- Askeri bir darbe yapılması ve Irak or- dusundan ABD'ye yakın kesimlerin yöne- timi ele geçirmesi. 2- Irak'ın içinden de destek görecek bir organizasyonla suikast düzenlenmesi. 3- Toplumun yönetimden rahatsız kesim- lerinin sesini yükseltmesinin sağlanması ve devamında halk ayaklanmasıyla yönetimin devnlmesi. 4- Doğrudan Amerikan'ın düzenleyece- ği bir operasyonla rejimin ve yönetim ya- pısının tümüyle değiştirilmesi. ABD bu yöntemleri sıralarken "uhıslara- rası koahsyon" sözünü etmedi. Belgelerin Öteki bölümlerinde de "koafisyon" deyimi kullanılırken sürekli şu vurgu yapılıyor: ABD öncülüğündeki koalisyon! Brifingde Saddam'ındevrilmesininzorun- luluğu Türk yetkililere aktanlırken şu tüm- ce de unutulmadı: Saddam komşulan için de büyük bir tehdittir! Şimdi gizli belgelerin Saddam rejiminin ort: Sartkern Oprioı »••••III Gizli iıelgelerde & Irak pazarlığı 3 destek odaklanna iliş- kin bölümüne geçelim. Burada Saddam yöne- timi ve Irak toplumu 10'a bölümlendi: 1- Saddam ve oğul- ları. 2- Saddam'ın aşireti ve devnm muhafızlan 3- Saddam'dan bes- lenenler ve Saddam'ın medyası. 4- Kitle imha silahlannın üretimi. dene- timiyle de ilgili, Saddam'ın Bagdat dışın- daki yandaşlannın oluşturduğu yapı. 5- Özel koruma kuvvetleri. 6- Irak gizli servisi. 7- Özel cumhuriyet muhafızlan. 8- Cumhuriyet muhafızlan birliği. 9- Düzenli ordu. 10- Irak halkı. 'Cumhuriyet muhafızlan bize dönecek' ABD'li uzmanlann yaprığı bu bölümle- mede, ilk üç şıkka girenler, doğrudan orta- dan kaldınlması gereken kesimler olarak düşünüldü. Son üç şıkka girenler için ABD'nin başka bir planı vardı: "Onlan kendi sanmıza çekebüiriz." Amerikalı yetkıliler bu konuda ciddi çalış- malaryaptıklannı, Saddam'ı destekliyormuş gibi görünen pek çok kesimin ve kişinin kn- tik anda kendi saflanna geçeceğinin işaret- lerini verdiler. Bu yönde işaret verenler sa- İş başvurularına yanıt alamayan eski askerier, başkent Bağdat ve Musul'u kanştırdı. (Fotoğraf: AP) Işsiz Irakhlar isyan etti Saddam'ı nasıl kaldırmalı? ortadan Bugün için ABD'nin Irak günde- mindeki sorulannın başında şu var: Saddam nerede? Irak operasyonu öncesinde ve sonrasında gündeme getirilen baş- lıca durum da Saddam'ı iktidardan uzaklaştırma yöntemleriydi. Giz- li belgelerin "böförıdenmişplanlar'' Dış Haberler Servisi - Irak'ın başkenti Bağdat ve Musul'da, iş- sizlerin protesto gösterileri şid- detli çatışmalara dönüştü. Bağdat'ın merkezinde, ABD destekli yerel güvenlik servisinde çalışmak ısteyen ancak başvuru- lanna yanıt alamayan bir grup işsiz, binayı taşladı ve bir polis aracıyla srvil bir oto- mobili yaktı. Polisin havaya ateş açması sonucu en az iki Iraklı yaralanırken Ameri- kan askerlerinin de müdaha- lesiyle kalabalık dağıldı. Ça- hşmalarda bazı güvenlik gö- revlileri yaralandı. Bir polis, ilk ateşi gösteri- cilerin açtığını söyledi. Bir protestocu ise "Çoğumuz,or- dudağrtıknktan sonraişsizka- lan eski askerleriz. Formlan doldurduk ama 2 aydır yanıt alamadık. Sürekli gidip geli- voruz" dedı. Tesisleri Koru- ma Servisi, hükümet binalanyla kutsal mekânlan koruyor. Musul'da da işsizlerden oluşan kalabalık bir grup, iş bulma ku- rumunu taşladı ve hükümet bina- sına yürüyerek protesto gösterisi yaptı. Polis, havaya ateş açarak CUANTANAMO CASUS KAYNIYOR! Dış Haberier Servisi - ABD, Küba'daki Guantanamo üssünde çevirmen olarak çalışan bir doktoru casusluk yaptığı gerekçesiyle "tutukladı". Bir güvenlik yetkilisi, Kahire'den Küba'ya dönmekte olan Doktor Ahmed Mehalba'nın pazar gecesi Boston'da havaalanında tutuklandığını söyledi. Bu tutuklamayla birlikte Guantanamo'da casusluk yaptığı gerekçesiyle tutuklananlann sayısı 3'e çıktı. Mehalba'nın, üzerinde gizli olmasından şüphelenilen belgelere rastlanması üzerine "tutuklandığT bıldirildı. kalabalığı dağıttı. Havan topu saldınsı Kerkük kentinde ABD askerle- rinin kaldığı binaya havan topu atılması sonucu 2 asker yaralandı. Beled'de bir Amerikan askeri, kay- nağı bilinmeyen ateş sonucu ölürken Bağdat 'ta bir aracın kanala uçması sonucu bir as- ker boğuldu. Musul'da, polis ile ABD askerlerinin düzenlediği ope- rasyonda, Baas Partisi üye- si 58 kişi gözaltına alındı. Ya- kalananlar arasında, parti- nin önemli isimlerinden îs- met Muhammet AJi, Mu- aayyet Halim, Hamit Haneş ve SamirCabr Hamdani de bulunuyor. Tikrit'te da Ame- rikan askeri konvoyuna dü- zenlenen saldında, 1 ABD askeri öldü, 2 askerin de ağır yaralandı. dece Amerikalı yetkililer değildi. Barzani ve Talabani gerek kendi gelişlerinde ve gerek- se temsılcilerinin Ankara ziyaretlerinde ko- nuşulandan biri de buydu. Özellikle Talaba- ni şu mesajı birkaç kez vurgulayarak iletti: "Saddam'ın çok yakın çevnesindeki insan- lardan bile satın ahnanlar oldu. Cumhuri- yet muhafizlannın komutanlantamam. Sad- dam, haydi sa\aşı>oruz dediğinde etrannda çok fazla insan bulamayacak." Talabani'nin yere ve zamana göre farklı konuşruğu durumlan da dikkate alan Anka- ra, bu değerlendirmeleri hep "mesafekoya- rak" dinledi! Talabani bu durumun farkın- da olduğu için görüşmelerden birinde altı- nı çize çize ısrar etti: "Lüften bu kez bana inanın ve siz de planınızı ona göre yapm!" Mültecllere Türkiye bakar' Amerikan belgelerinde Türkiye'nin adı iki temel konuda geçiyor: 1- Operasyonun hazırlanması aşamasın- da ve sonrasında kullanılacak topraklar. 2- Olası göç sorununun çözümü için ya- pılacak işbirliği. Birinci bölümle ilgili yazılı belgelerde yer alanlan ilk bölümden itibaren özetledik. ABD ikinci bölüm konusunda da sorunun çözümü- nü büyük ölçüde Türkiye'ye bırakıyor. Öngörülen mülteci sorununun çözümü için, Türkiye'nin ve Ürdün'ün adı geçiyor. Irak'ın batısından 10 bin, güneyinden 80 bin, kuze- yinden de 70 bin dolayında shilin mülteci du- rumuna düşebileceği planlandıktan sonra çö- züm için şu süreç kayda geçiriliyor: Ürdün'deki iki kamp ve Türkiye-Irak sı- nınndaki Türkiye'nin daha önce kurduğu ve bunlara ekJenecek toplam 6 kamp. Bu vurgu, Türkiye'nin 1991'dekı dene- yimi ışığında yeniden aynı sorun- la karşılaşmak istemediğinı kesin bir dille ifade etmesinden sonra yapıldı. Buna göre, Türkiye-Irak sınınnda oluşturulacak "kordon" mülteci sorununun belli bir coğ- rafi alan içinde çözümlenmesini sağlayacaktı. 'Kürtleri sllahlandırma ve koruma' Türkiye'nin yine hassasiyetle üze- rinde durduğu. bugün de durmaya devam ettiği bir başka konu da Irak'ın bütünlüğü ve Kuzey Irak'ın geleceği... Amerikan belgelerinin hemen tü- münde bu iki hassasiyetle ilgili vur- gular şunlar: • Kesinlikle bütün bir Irak. • Irak'taki tüm ernik gruplann komnması. • Kuzeydeki gnıplann Saddam rejimine karşı kullanıhnası için si- lahlandınlması ve eğitilmesi. • Saddam rejiminin devrilme- sinden sonra bu gruplann kontrol altında tutulması. Brifingler sırasında bu madde- ler uzun uzun tartışıldı. Değişik öneriler gündeme geldi. Özellikle Kürt gruplann silahlandmlıp eği- tilmesi konusunda Türkiye'nin kay- gılan şunlar oldu: • Rejimin değişmesinden sonra bu gnıplar kendi başına hareket ederse ne olacak? • Silahlı gnıplar bugün namluyu Saddam yönetimine çevirecek. Ya- nn kime çevirir? • Terör örgütü PKK KADEK'le bu güçler arasında ilişki ne olacak? Bu sorulann tümü ne yazık ki ha- vada kaldı. ABD, zaman zaman Tür- kiye'yi rahatlatmaya yönelik değer- lendirmeler yaptı. Ancak, gizli bel- gelerde ilk aşamada ne söylendiyse sonuçta yaşama geçen o oldu. Bu belgelerde de etnik gruplann kesinlikle korunacağı, Irak'ın tüm terörist gruplardan anndınlacağı vurgulanırken "yazıh olarak" PKK- KADEK'in adı geçmedi! YARIN: OPERASYON ÖNCESİ VE SONRASINDAKİ İSTİHBARAT SAVAŞLARI JYREDÎANLAŞMÂSI ÇELİŞKİYUMAĞI Kırmızı çizgiler çiğnendi • Kuzey Irak'a tek taraflı girilmemesini öngören anlaşmayla ilgili tartışmalar sürerken Öymen 'Anlaşma, TBMM'ye getirilmezse, hükümet Yüce Divanhk olur' dedi. IŞEKKANSU ANKARA - Türkiye'nin Kuzey Irak'a tek taraflı gir- memesini öngören 8.5 mil- yar dolarlık kredi anlaşma- sının, TBMM'nin "Kuzey Irak'aasker gönderme" yet- kisini tanıdığı karann 6 ay- lık süresinin bitiminden iki gün sonra imzalanması dik- kat çekti. AKP hükümeti, ABD ile imzaladığı kredi anlaşmasındaki "Türki- ye'nin tek taraflı Kuzey Irak'a giremeyeceği" hük- müyle Türkiye'nin yıllar- dır sürdürdüğü dış politika- sından çark etmiş oldu. Hükümet, TBMM'den 20 Mart 2003 'te çıkan yetki tezkeresi için hazırladığı ge- rekçede Irak'ın kuzeyinde Türkiye'nin asker bulun- durmasının "zonınlu" ol- duğu ıfade edilmişti. AKP hükümeti, Dubai'de ABD ile imzaladığı kredi anlaş- masında yer alan "Türki- ye'nin tek taraflı olarak Ku- zey Irak'a asker gönderme- si durumunda kredinin as- kıya ahnacağı'" hükmüyle tüm bu gerekçelerini yok sayar duruma düştü. CHP tstanbul Milletveld- li Onur Oymen, "Anlaşma Bakanlar Kurulu kararnia onaylanmaya kalkışılırsa, hükümet Yüce Divanlık olur" dedi. Öymen, şöyle konuştu:"N'eden Medisten Kuzey Irak'a asker gönder- me vetkisinin uzaolmasmı istemrvor hükümet? Tehdit mi ortadankalkn? Mecisten alınan yetki sona erdiğine göre, Kuze\ Irak'a harekât yapmamayi peşinen kabul etmişohıyorlarvebunuABD ile imzalanan bir anlaşma- ya koyuyoriar. Anayasada öngörülen lasa süreli, tek- nikbirekonomikanlaşmaoJ- mayıp içinde devletin srvasi karaıiannı ipotek alan hü- kümlertaşı>ananiaşma,eğer MecBsiradesi hiçe sayılarak Bakanlar Kurulu karan ile onaylanmaya kalkışırsa. hü- kümet Yüce Drvanhk olur." Askerle llglll ml? Anlaşmada, "Türkhç'nin ABD hükümeti liderliğin- deki Irak'ın istikran ve ye- nidenyapılanması çabalan- na destek vermesi" koşulu yer alırken, bu ifade ABD Kongresi'nin kabul ettiği yasada bulunmuyor. ABD'nin Irak istikrar gücü için Türkiye'den as- ker istemine yanıt bekle- diği bir dönemde, bu ifade- nin anlaşmaya eklenmiş ol- ması, ABD'li yetkililerin "Anlaşma ile Irak'a asker gönderme arasında ilişki yok" savlannı da tartışma- lı hale getiriyor. fj. '1 1J İŞgal altındaki tCl Zll ÇalCll Irlk'tadünokuUar -* açıldı ama cğitim yetküileri ve öğrermenler, ne Saddam Hüse>in ne de onu deviren savaşa Uişkin neler anlatacaklannı bilmhor. 45 milyon öğrencrye dağınlacak yeni ders kitaplannda Saddam Hüsejin ile ilgili tek bir saür yer almryor ancak kitaplar yeni öğretim yılına yeristirilemedi. Oğrermenlerin eUnde hâlâ eski kitaplar bulunuyor. Bağdat'taki Dafaf El Nil tlkokulu'nda yeni ders yıiınuı açıhş konuşmasmı da müdür değil ABD'li bir yarbay yapn. Törende ABD askerleri de nöbetnıttu. (Fotoğraf: AP) UZEYIRAK KOŞULU Hazine, Kongre karannı sakladı • Hazine, ABD Kongresi karartnda yer alan "Türk askerinin Kuzey Irak'a tek taraflı olarak yerleştirilmemesi" ifadesini "Irak'a tek taraflı olarak yerleştirilmesi" şeklinde çevirdi. EBRU TOKTAR AJNKARA - 8.5 milyar dolarlık kredi anlaşmasın- da yer alan "Kuzey Irak'a asker göndermeme" koşu- lunun "ABD Kongresi ka- ran olduğunu, yeni bir un- sur ohnadığuu ve 5.5 a> dır web sitesinde yayımlandı- ğmı" sa\ıınan De\let Baka- nı Ali Babacan a bağlı Ha- zine Müsteşarlığı'nın bu gerçegi sakladığı ortaya çık- tı. Hazine Müsteşarlığı, Kongre karannı 3 Eylül'den itibaren web sitesinde ya- yımlamaya başladı. Ancak Türkçe çeviride, orijinal metne sadık kahnmadı. Kongre karanndaki "Türk askerinin Kuzey Irak'a tektarafh olarak yer- leştirilmemesi" cümlesi, "Türk askerinin Irak'a tek taraflı olarak yerleştirilme- mesi" olarak değiştirildi. Kongre karannın oriji- nali şöyle: "Eğer, ABD Dışişleri Ba- kaıu, Türkiye hükümetinin .\BD ileIrak'a özgürtükha- rekâtı kapsamında insani yardunlarm sağlanması da- hflobnaküzereişbaüğine ay- kırı hareket ettiğine ya da Türk askerinin Kuzey Irak'a tektarallı olarak yer- leştirildigine kanaateder ve .... bu kanaatini bildirirse, bu metin gereği sağlanma- sıöngörülen kaynaldar Tür- kiye hükümeti tarafindan kuDanılamay." Hükümet. bu metni Türkçeye şöyle çevirdi: "Eğer,ABDDışjşleri Ba- kanı, Türkiye hükümeti- nin ABD ile Irak'a özgür- lük harekâü kapsamında insani yardımlann sağlan- ması ve Türk askerinin Irak'a tek taraflı olarak yerleştirilmemesi hususla- n da dahil obnak üzere iş- biriiğine aykın hareket et- tiğine kanaat ederve bu kanaatinibildirirse, bu me- tin gereği sağlanması ön- görülen kaynaklar Türki- ye hükümeti tarafindan kullanılamaz."