Catalog

9OCAK2003PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA 1J1S dishab(5 cumhuriyet.com.tr 11 Türk üs ve limanlannı kullanabilecek, ancak kara birliklerini Türk topraklarına konuşlandıramayacak ABD'ye sınırlarçiSERKAN DEMtKTAŞ ANKARA - Türkiye, olası bir ope- rasyonda ABD'ye verebileceği askeri katkının sınınnı çizdi ve Washington'a sundu. Buna göre ABD, Türk üs ve li- manlannı kullanabilecek, ancak büyük kara birliklerini Türk topraklanna ko- nuşlandıramayacak. Bu kapsamda, üs ve limanlann ince- lenmesine ilişkin pürüzler de aşılma noktasuıa geldi. Türkiye'nin ısrar etti- ği mutabakat zaptının bir iki gün için- de imzalanabileceği ve 150 Amerikan askerinin gelecek hafta başından itiba- renincelemelerine başlayabileceği kay- dediliyor. ABD askerlerinin karargâh dışında Türk hukukuna, karargâh için- de ise yaşanacak olaya göre ya Türk hu- kukuna ya da NATO SOFA anlaşması- na bağlanması öngörülüyor. Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'nin Irak'a ilişkin "ulusal takviminde" dönüm noktası- nrn 27 Ocak olduğunu vurguladı. Türkiye ile ABD arasında aralık ayı • Mutabakat zaptının bir iki gün içinde imzalanabileceği ve 150 ABD'li askeri uzmanın gelecek haftadan itibaren incelemelere başlayabileceği kaydediliyor. ABD'nin istedigi üs ve limanlann kttllanımı ise BM karanna bağlı. başındanbu yana yürü- tülen askeri ve eko- nomik işbirliği pazarhğında sonayaklaşıldı. ABD Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz ve Dışiş- leri Bakan Yardımcısı Marc Gross- man'ın ziyaretleriyle gündeme gelen askeri istemleri değerlendiren Türki- ye, Washington yönetimine verilecek desteğin "üs ve Hmanlarla smırn" ol- duğunu iletti. Türk kamuoyunun büyük çoğunlu- ğunun karşı olrnası ve TBMM'den onay almarun güçlüğüne işaret eden Türkiye, ABD'nin istediği üs ve limanlann kul- lanımının da Birleşmiş Milletler (BM) karanna bağlı olduğunu \ıırguladı. Dı- şişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Yu- suf Buhıç da dünkü basın toplantısın- da,''Türki- ye'nin vere- ceğidesteğin azamisının- nın ABD'ye üetüdiğinr kaydetti. Wolfowitz ve Grossman, Ankara'dan, 80 bin kişilik kara birliği ve özel güç- lerin Türk topraklannda konuşlanma- lannrn yanı sıra Diyarbakır, Incirlik, Muş ve Batman üsleriyle Iskenderun ve Mersin limanlannı da istemişti. Türki- ye, üs ve limanlann incelenmesini is- teyen ABD'ye bir mutabakat zaptının imzalanması gerektiğini iletmiş ve ça- hşmalara başlanmıştı. Edinilen bilgilere göre. Genelkurmay Başkanlığı'nca hazırlanan zabıt taslağı üzerindeki çahşmalarda sona yaklaşıl- dı. Zaptın birkaç gün sonra imzalana- bilecek duruma geldiği, 150 Amerikan askerinin de gelecek hafta başından iti- baren Türkiye'ye gelebilecekleri bildi- rildi. Zapta göre Amerikan askerlerinin hangi hukuka bağlı olacaklan, karar- gâh içi ve dışı olarak ikiye aynldı. Karargâh dışmdaki tüm adi suçlar- da Amerikan askerlerinin durumu, Türk hukuku esas ahnarak belirlenecek. Ka- rargâh içindeki suçlar da işlenen suçun niteliği ve diğer etkenlere bağlı olarak Türk hukuku ya da NATO SOFA an- laşmasında belirlenen esaslara göre değerlendinlecek. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Yusuf Buluç da bu konuya ilişkin "Bu çahş- ma üeri ve olgun bir aşamaya gelrniştir, ancak henüz sonuçlanmamışbr. Sonuç- landırmavla UgiK güçlü gayret ve siyasi irade her iki tarafta da vanhr" dedi. Buluç, keşfın sınırh bir operasyon ola- cağını da belirterek mahiyetinin kısıtlı olacağını sözlerine ekledi. Buluç, Irak operasyonu konusunda Türkiye-ABD ilişkilerine de değinerek şu görüşleri iletti: "ABDüeTürkiye ara- sında aktif diyalog devam etmektedir. ABD'den bugûne kadar bir tepki de gel- miş değfldir. ABD'nin, hanrüklar çerçe- vesinde çahşmalanm bir an önce sonuç- landırmak istediğini anhyonız. Ama bi- zim de kendimize göre bir ulusal takvi- ırıirnizvar.Butakvim, Türkiye'ninçıkar- lannı ve bölgedeki diğer ülkelerie flişki- lerinin gerekkrini gözeten bir takvim- dir. Bizhm bakmunuzdan birdönüm nok- taasavılabflecektarihlTOcaktaBMGü- venBk Konseyi'ne sunulacak rapordur." U2 uçaklanna yalanlama Buluç, bir soru üzenne, U2 casus uçaklannın Türk hava sahasını kulla- narak Irak'ta isrihbarat toplamasına izin verildiğine ilişkin haberlerin doğru ol- madığını kaydetti. Savunma Bakanı, Irak operasyonu konusunda Türkiye'den beklediği yanıtı alamadı Ankara, Londra'ya hayır dedi Körfez'deki savaş gemile- rinin sayısı artryor. İngittepe'den ÜPdün'e savaş uçağı Ingiltere, planh uzun süreli bir askeri tatbikat için Ürdün'e bu ay içinde 14 savaş uçağı göndereceğini bildirdi. Savunma Bakanlığı açıklamasında, savaş uçaklannın Irak'ın komşusu Ürdün'deki hava kuvvetleriyle yapılacak düzenli tatbikata katılacaklan kaydedildi. Bakanlık açıklamasında, Ortadoğu'daki önde gelen müttefıklerinden Ürdün'deki tatbikatlann yaklaşık 5 yılda bir dûzenlendiğine işaret edildı. îngiltere'nin Körfez bölgesinde halen, Irak'ın kuzeyi ve güneyinde ilan edilen uçuşa yasak bölgelerde, ABD ile yaptığı keşif uçuşlan için kullandığı 18 savaş uçağı bulunuyor. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Tür- kiye, olası bir Irak operasyonu sırasında üs- lerini ve askeri olanaklannı kullanarak et- kin işbirliği yapmak isteyen Ingiltere'ye "it- tifakyok" yanıtını verdi. tngiltere Savun- ma Bakanı Geoflrey Hoon, operasyonun da- ha kısa sürede ve daha başanh olması için Türkiye'nin katılımının gerektiğini belir- tirken, Saddam Hüseyin sonrası dönemde ülkenin yeniden yapılandınlmasında Tür- kiye ile işbirliği yapmak istediklerini kay- detti. Türkiye, Hoon'a "Kuzey Irak'ınsta- tüsü konusundapolitikanızıtam olarak bi- lemjyoruz" diyerek, tngiliz askerlerinin bölgeye gelmelerine duyulan kuşkuyu da diplomatik dille anlattı. Ankara, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda yaşanan olay- lara kadar giden gerekçelerle tngiliz asker- lerinin ne Türkiye ne de Kuzey Irak top- raklannda konuşlandınlmalanna sıcak ba- kıyor. Ingiltere Sa\ r unma Bakanı Hoon, olası bir operasyon sırasında askeri olanakla- nndan yararlanmak istediği Türkiye'den beklediği yanıtı alamadı. Hoon, dün sıra- sıyla Milli Savunma Bakanı Vecdi GönüL Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkölc Dışişleri Bakanlığı Müsteşan Bü- yükelçi UğurZiyal ve Başbakan AbduDah Gül ile bir araya geldi. Hoon'un temasla- nna ilişkin basına açıklama yapan Gönül, "NATOmüttefiki ofcmakonumudışındaIrak üzerinde tngiltere ik herhangi bir ittifakı- mız herhangi bir görüşmemiz ya da plaru- nuzoimanuşür" diyerek Türkiye'nin olum- suz yaklaşımını ortaya koydu. Gönül. Bir- leşmiş Milletler (BM) kararlan dogrulru- sunda Irak'ın kitle imha silahı bulundur- madığının silah denetçıleri taranndan ra- A por edilmesi ve sorunun banşçı yollardan çözülmesıni temenni ettiğini de söyledi. Edinilen bilgilere göre görüşmeler sıra- sında Türk heyeti Hoon'a "Ingiltere'nin Irak'a operasyon sonrasında ortaya çıka- büecek duruma \-e özeDikie Kuzev Irak'm geleceğine ilişkin poütikasıru tam olarak bflemiyoruz" dedi. Irak'ın toprak bütün- lüğü ve siyasi bırliğinin bozulması duru- munda bölgede daha geniş çaph bir istik- rarsızlıkla karşı karşıya kalınabileceğini anlatan Türk heyeti, "larmızı çizgjkrini" Ingiltere'nin dikkatine getirdi. Hoon'un da Türkiye'nin kaygılannı paylaştığmı, ancak sürecin başanh olmasuıın Türki- ye'nin etkin katılımına bağlı olduğunu söylediği öğrenildi. Türkve Ingiliz kaynak- lar, temaslar sırasında, Hoon'un Türk üs- lerinin kullanımı konusunda bir istemde bu- lunmadığını savundular. Görüşmelerde, başta ikili ilişkiler ol- mak üzere bölgede yaşanan gelişmeler, Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası (AGSP) ve NATO çalışmalan, NATO-AB stratejik işbirliği de değerlendirildi. Kıb- ns konusundaki gelişmeler de gündeme gel- di. Ingiltere Sa\aınma Bakanı Geoffrey Ho- on, temaslannın ardından CNN Türk'ün sorulannı yanıtlarken, Türkiye'den Mu- sul-Kerkük konusunda "tarihe saplamp kalmamasmı" istedi. Hoon, "Tarihiunut- mahyız, demiyonım. Tarihten ders çıkar- mayı bihnenyiz, Ancak tarihi saplanü ha- .nkara, Türkiye'nin üslerini kullanmak isteyen Ingiltere'ye "Irak konusunda ittifak yok" yanıtını verdi. İngiltere Savunma Bakanı Hoon, Türkiye'den Musul- Kerkük konusunda tarihe saplanıp kalmamasını İStedİ, (Fotoğraf: REUTERS) Kne getirmemeti, ileriemeliyiz. Bu şekilde bugünkü mükemmel ihşkilerimizi şeldl- tendirebfliriz'' diye konuştu.Hoon, Türki- ye'nin Musul- Kerkük'teki tarihsel hakla- n ve Ankara'nın Ingiliz askerlerini Kuzey Irak'ta istememesine ilişkin sorulara ka- çamak yanıtlar verdi. Başkentteki temaslannın "çok iyi geçti- ğmi" savunan Hoon, Irak'a operasyon ko- nusunda bir soru üzerine, "KesinBkle bu konuda bir karar ahnnuş değfl. Ancak Sad- dam'a 1441 nolu karan uygulatabflmemiz için tüm araçlan kullanmamız gereldyor. Güç kullanma tehdidi deburada" diye ko- nuştu. Savunma Bakanı, operasyon için ikinci bir BM karan gerektiğini düşün- düklerini de kaydetti. SÖZCÜ BULUÇ'UN AÇIKLAMASI: £££» ! Musul-Kerkük tekııik çahşnıa BP istatistiklerine göre, dünyada bilinen petrol rezervinin bölgelere ve ülkelere dağılımt ile toplam rezerv içindeki payı ise şöyle: MİLYAR TON TOPLAM PAY ÜLKELER ABD, 88 adet PAC-3 Patriot füzesi alımı için Lockheed Martin şirketi ile 341 milyon dolarlık sözleşme ımzaladı. Lockheed Martin şirketinin başkan yardımcısı Ed Squires, PAC-3 füzelerinin iyi çahştığuu, askeri birlikleri koruma kapasitesi bakımından hava savunma fuze sistemlerinde çağ atlama anlamına geldiğini bildirdi. PAC- 3 Patriot (Patriot Advanced Capability-3) fiizeleri, Körfez Savaşı'nda Irak'ın Scud füzelerine karşı kullanılan Patriot füzelerinin geliştirilmiş hali. Körfez Savaşı'nda, Patriot fuzeleri, sık sık hedeflerini şaşırdıklan için eleştirilmişti. PAC- 3 fuzelerininse hedefi vurmakta daha başanh ve eski Patriotlara oranla daha küçük olduklan, fuze nrlatma sistemlerine aynı anda löadetfuze yerleştirilebildiği belirtildi. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu)-Dışışlen Bakanlığı, Mu- sul ve Kerkük üzerinde başla- tılan çalışmanm "teknik" ni- telikte olduğunu ve basında bölgenin tarihine ilişkin çıkan haberler sonrasında böyle bir çalışmaya başlandığını bildir- di. Bakanlık Sözcüsü Büyü- kelçi YusufBuhıç, Türkiye'nin "hakkıru ve hukuku- mı" araştırmasının meşru bir çaba oldu- ğunu belirtirken tek- nik çalışma sonucun- da nasıl bir politika- nın geliştirilebilece- ğini şimdiden belirt- menin mümkün ol- madığını kaydetti. Dışişleri Bakanlı- ğı 'nda 2 aydırarave- rilen haftalık basın toplantılan- na dün yeniden başlandı. Söz- cü Büyükelçi Buluç, sorular üze- rine Dışişleri Bakanı Yaşar Ya- kış'ın Musul- Kerkük hakkında- ki sözlerine açıklık getirirken daha önce yapılan açıklamalar için de bunlann Bakan'ı düzelt- mek ya da yalanlamak amacın- da olmadığını vurguladı. Sözcü, Musul ve Kerkük üzerinde Tür- //ışişleri sözcüsü, Türkiye'nin hak ve hukukunu araştırmasının meşru bir çaba olduğunu bildirdi. kiye'nin haklan konusunda baş- latılan çahşmanın hangi aşama- da olduğunun sorulması üzeri- ne şunlan söyledi: "Aynntıh bflgi veremem. Uz- manİar açısmdan da karmaşık sayriabilecek bir hukuki durum üzerinde inceleme. teknik bir çahşma yapıbnaktadır. Bu çahş- mayıharekete geçiren girişimin, yinedeğerlibasmmuz- dan geldiğini sö>1eye- biürim. Baa değerlen- dûmeler basında yer ahmşür. Sa>in Bakan basının söylediklerine kulak vererek, teknik bir inceleme yapahm, dedi. Bakanhğımızm kendi içinde yaptığı, başkakurumlannmü- dahil olmadığı bir ça- hşmadır. Doğru politikalar, an- cakdoğru verüere dayandığıza- man doğru biçhnde tesph edi- lebinr ve uyguİanabifir. Hakkı- mızın, hukukumuzun ne oldu- ğunu bflmek, herkesin kolayhk- la paylaşabDeceği bir husustur. Bunun sonuçlanna göre nasıl bir pontika izlenebilir? Bunu, şu aşamada söyleyebflecek du- rumda değilim." MİLYAR TON TOPLAM PAY Iran J Irak / Kuveyt | c Katar £2SuudtArabistan K 1 12.3 3 15.2 a 13.3 3 2.0 Î4 36.0 8.5 10.7 9.2 1.4 24.9 Bırieşık Arap Em. 1.8HORTADOGU TOPLAMI Cezayır 13.0 9.3 0.9 Libya 143.0 2.3 100.0 Yüzde 65.3'le, Ortadoğubaşı çekiyor Yeryüzünün petrol haritası İSTANBUL (AA) - Yıllardır çatışmalarla anılan Ortadoğu, dünyanın petrol deposu. Belirlenmiş 143 milyar tonluk dünya petrol rezervinin yüzde 65.3'ünü kapsayan 93.4 milyar tonluk bölümü, Ortadoğu ülkelerinde yer alıyor. BP tarafindan 2001 yılı sonu itibanyla hazırlanan istatistiklere göre, dünyanm belirlenmiş en büyük petrol rezervine sahip ilk 5 ülkesi de Ortadoğu'da bulunuyor. Irak, 36 milyar tonluk rezerve sahip Suudi Arabistan'ın ardından, 15.2 milyar tonla dünyanın ikinci büyük rezervini kontrolü altında tutuyor. Suudi Arabistan 36 milyar tonluk rezerv ile birinci, Irak toplam rezerv içindeki yüzde 9.2'lik pay ile ikinci, Kuveyt ise 13.3 milyar tonluk rezerv ile 3. sırayı alıyor. tlk 10'dâki diğer ülkeler ve petrol rezervleri şöyle: Birleşik Arap Emirlikleri 13.0 milyar ton, Iran 12.3 milyar ton, Venezüella 11.2 milyar ton, Rusya 6.7 milyar ton, Libya 3.8 milyar ton, Meksika 3.8, ABD 3.7 milyar ton. Avrupa'nın bilinen 2.5 milyar tonluk rezervi ise genel toplamın yüzde 1.8'i. Güney ve Orta Amerika ülkelerinin 13.7 milyar tonluk, Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinin 9 milyar tonluk rezervi var. Afrika'daki toplam rezerv 10.2, Asya Pasifik ülkelerindeki rezerv toplamı da 5.9 milyar ton düzeyinde belirlendi. ABDyönetimi,80bin askeriniTürtd>e')« konuşlandırmak istiyordu, ancak bu takbine olumlu yanıt alamadı. (AP) ABD 'nin mesajı net: Desteği görmeden paketyok • Türkiye üzerinden 2. cephe olasılığının azaldığını hatırlatan Washington Post, çeşitli unsurlardan oluşan yardım paketinin Türkiye'nin işbirliğine bağlı olacağını ifade etti. Dış Haberier Servisi - ABD yönetimi, Türkiye'nin, olası bir Irak operasyonuna destek vermemesi durumunda tavnnı kesinleştiriyor. Washington'ın, Ankara'nın zararlannın karşılanması için hazırlanan paketi geri çekebileceği öne sürülürken, Türkiye üzerinden 2. cephe açma olasıhğının azaldığı görüşü ABD basınında da yer aldı. Washington Post gazetesinde, ABD'nin, Türkiye'nin zararlannı karşılamak için bir yardım paketi üzerinde çalıştığı hatırlatıldı. Haberde, "Plana göre paket, ABD Hazinesi'ne 4 milyar dolara mal olacak ve savaş, turizm \e yatinm ortamını olumsuz etkilerse, Türkrje'ye 14 milyar dolara kadar düşük faizü kredi çekme imkânı sağlanacak" denildi. Gazete, paketin, Türkiye'nin işbirliğine bağlı olacağını ifade etti. Yenileme çalışmalan Haberde, Türkiye'deki üslerde yapılması beklenen yenileme çalışmalannın da 200 ile 300 milyon dolara mal olabileceği ve bunun bir kısmının Türk şirketlerine verilebileceği kaydedildi. ABD birliklerine sağlanacak lojistik desteğin de Türkiye'ye 500 rnilyon dolar kazandırabileceği ifade edildi. Türkiye'nin Kuzey Irak'ta bağımsız Kürt devletinden endişe ettiğini yazan ga^eteye göre ABD'li yetkililer, Türkiye'ye Kerkük ve Musul'un sadece ABD askerlerince kontrol edileceği ve Kuzey Iraklı Künlerin olası operasyonda rol oynamayacağı gü^^ encesini verdi. Almanya'da beküyorlar Gazete aynca, Irak'a karşı Türkiye üzerinden ikinci bir cephe açılması olasılığının zayıfladığına da dikkat çekti. ABD'nin, Türkiye'ye 80 bin asker konuşlandırma talebine henüz yanıt almadığını hatırlatan gazete, Türk üslerinde inceleme yapması öngörülen 150 kişilik ABE> askeri heyetinin de aynntılar tamamlanmadığı için halen Almanya'da beklediğini belirtiL Bir Amerikalı diplomat gazetce, Türkiye'den bazı tarihlere kadar yanıt beklediklerini, ancak birçok konuda yanıt gelmediğıni söyledi. Başka Ajnerikah yetkililer de bu yüzden Kuzey Irak'ta bulunan Kerkük ve Musul'daki petrol yataklannın güvenliğinin sağlanmasının belirsiz kaldığını ifade ettiler. Gazete, Türkiye 'nin kamuoyu baskısı yüzünderı karar vermele geciktiği yorunnjnda bulundu.