Catalog

SArFA CUMHURİYET 19 EYLÜL 2002 PERŞEMBE 8 HABERLERIN DEVAMI G U N C E L CITVEYT ABCAYÜREK • Baştaraft 1. Sayfada nı söyledi. Başkaları da, örneğin iş çevreleri, aynı şarkı- yı söylüyor. Demek istediğim şu ki; Derviş, sö- ze belirsizlik sözcüğü ile başsladı ise korkmayın, oygılanmayın, seçim3 Kasum'dayapılacakde- mektir! Böylebiryargıyavanlmasınıengelleyecektek bir neden yok. Tersıne, pekiçtirecek kimi işaret- ler var orta yerde. AB'nin Türkiye ile ilgili ç o k konuşan adamı Günter Verheugen'in sözlerine baksanıza: Müzakeretarihi alabilmemizi sağlayacak isim- leri sayıyor. Cumhurbaşkanı'nın, Başbakan'ın, Başbakan yardımcılanndanfc>irinin,Dışişleri Ba- kanı'nın ya da partisini AB'y^ kurban eden Me- sut Yılmaz'ın adını vermiyor. Salzburg'da CHP lideri Baykal'a tarih alabil- memizin yöntemini gösteriyor. "Al yanına Der- viş'i, gitFransa Cumhurbaşksını'na, Alman ve In- giliz başbakanlarına konuş" diyor. Ya da başka bir yoruma göre, Derviş adı ABD'den yansıyan "belirsizlfğin" yitmesine ye- tiyor. Verheugen'in kulağına» kimi yerlerde top- lumdan "Başbakan Derviş" sloganının yüksel- diği haberleri gitmiş de olabilir. Verheugen'in önerisi bile Derviş'in "belirsizlik" sözcüğüyle seçim ertelenir mi ertelenmez mi tartışmalarını bir anda kesecek nitelikte değil mi yani? • • • Seçimi ertelemek, yeni bir hükümet oluştur- ma düşleri hayli değer yitirdi - Son serüven senaryosu, barajın yüzde 5'e in- dirilmesi. YTP Genel Sekreteri Istemihan Ta- lay'ın öncülük yaptığı girişirni -bir TV'deki söz- lerinden anlaşılıyor ki- Genel Başkan Ismail Cem yadsıyor. Üstelik Cem'e göre giderek oy yüzdesini art- tırdığını söylediği partisi yüzde 5'e gereksinmi- yor. Evvel Allah yüzde 10'u aşacak! Talay'ın Cem'e ters düşen davranışları bir de- ğil, iki değil. örneğin "YTPsoJ birpartideğildir" dedi. Son olarak yüzde 10 barajından korkanlara özgü olduğu öne sürülen bir toaşka girişim baş- lattı. Piyasalardaki durum hergün ekranlarda. Ha- zineden sorumlu Devlet Bakanı Masum Türker; isim vermeden ama düpedüz Talay'ı spekülas- yon yapmakla suçlarken acaba haksız mı? Fa- izler yüzde 5 uğruna üç gündür yükseliyor. Oysa, -dileriz ki yüzde 10 barajını aşsın- YT- P'nin kök salması, parlamentodatemsil edilme- si için canla başla çalışan Ismail Cem; hem dış desteklere hem de partisinde sözde ve eylem- de, mutlaka birlik ve beraberliğe gereksiniyor. Daha işin başında Cem'i "nefsi müdafaaya" zorlamanın ne âlemi var? • • • Tepki oylarının bir partiye akması ve artması olasılığı elbette AKP dışındaki (hiç sözünü et- meyen) partileri tedirgin ediyor. Erbakan'la Recep Bey'in yasal nedenlerle milletvekilliğinin önleneceğine ilişkin olasılıklar güçlenirken, öyle olaylara tanık oluyorki toplum; tepki duymaması olanaksız. Murat Demirel, bankayı hortumlamış, gaze- teler yazıyor ki devlete yüklediği, halkın sırtın- dan karşılanacak olan zarar 1 milyar 300 milyon dolarrr! Hapisten çıkmış, yalısında dinleniyor! Cavit Çağlar'ın oğlu Mustafa beyimiz dansöz Nez'e şampanyalar patlatıyor! Ama batık bankalar 12.6 milyar dolar zarar yüklemişler devletin sırtına. Ancak 1.5 milyarı- nı ödemişler. Oy sıkıntısı çeken partiler veya liderler, suçu başka olaylarda, konularda aramasınlar. Aynaya baksınlar, suçluyu göreceklerdir. Zira toplumu bu kadar budala yerine koyan bir siyasal partiler düzeninde; bankaları, dola- yısıyla halkı soyanların zevk ve sefa içinde, iş- lerinin başında, yaptıkları yanlarına kâr kalarak yaşadıklarını gören halk tepki duymaz mı? Tepkiler daha da yoğunlaşmaz mı? Toplumda tepki oluşmaması anormal değil mi? BBP'den yasa önerisi • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu'nun 2.8 tnlyon liralık Hazine yardımını şehit aileleri ve Mehmetçik Vakfi'na bağışlayacaklarını açıklamasına karşın 'yasal engeller' gerekçesiyle bağış yapılanuyor. BBP Genel Başkan Yardımcısı Nevzat Yanmaz, partili milletvekillerinin siyasi partilerin dernek ve vakıflara bağış yapabilmesini öngören yasa önerisi vereceklerini belirtti. Yanmaz, "Belli bir süre içinde yasa değişikliği olmazsa bu para BBP'nin hakkıdır" dedi. Vali yardımcıhklarına atama • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ankara, Istanbul ve Izmir başta olmak üzere birçok ilin \ali yardımcılıklan ile 181 kaymakamlığa atama yapıldı. Içişleri Bakanlığı'nın Resmi Gazete'de yayımlanan atama kararlanna göre, Altındağ Kaymakamı Fahir Işıksız, Ankara Vali Yardımcıhğı'na getirilirken Istanbul Vali Yardımcılddanna Kocaeli Vali Yardımcısı Caner Yıldız, Çatalca Kaymakamı Mehmet Ali Ceviker, Sanyer Kaymakamı Abdurrahman Koçoğlu, Bodnım Kaymakamı Cumhur Güven Taşbaşı ile Hendek Kaymakamı Ergûn Güngör \e Mustafa Kemal Keskin getirildi. KUTLAMA Gazetemiz Spor Servisi çalışanlarından Levent Yücelman'ın bir kızı olmuştur. Asu-Levent YÜCELMAN üe ALEYNA bebeğe sağlık ve mutluluklar dileriz. SPOR SERVÎSl Nemalara mahkeme gözüktüANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Zorunlu tasarruf sisteminden emeklilik önce- sinde aynlan çalışanlara mah- keme yolu göründü. Sistem- den 6 veya 15 yıl sonunda ay- nlan çalışanlara birikimleri- nin tümünün ödenmemesini eşitlik ilkesine aykın bularak iptal eden Anayasa Mahke- mesi, yeni düzenleme için hü- kümete 28 Kasım'a kadar sü- re tanımıştı. Erken seçim nedeniyle, bu tarihe kadar yeni bir düzenle- me yapılması beklenmiyor. Bu durumda, her çalışan ne- ma hakkını yargıda aramak zorunda kalacak. Erken seçim sürecine giril- mesi nedeniyle Meclis'in ta- tile girmesi, zorunlu tasarruf ödemelerinde hukuki boşluk oluşması tehlikesini de bera- berinde getirdi. Danıştay 10. Dairesi'nin zorunlu tasarruf yasasıyla ilgili başvurusunu geçen yıl içerisinde değerlen- diren Anayasa Mahkemesi, yasanın geri ödemeleri dü- zenleyen 6. maddesinin 2 ve 3. fıkrasını iptal ermişti. Söz konusu düzenlemelerde, zo- runlu tasarruf sisteminden emeklilik öncesinde aynlan çalışanlara yapılacak ödeme- ler düzenleniyordu. Buna gö- re en az 15 yıl sistemde kalan çalışanlara istemeleri duru- munda fonda biriken kendi, devlet ve işveren katkılannın sadece üçte beşi ödeniyordu. En az 6 yıl tasarrufta bulu- nanlann sistemden aynlma- lan durumunda ise devlet ve işveren katkısı ödenmiyordu. Eşitliğe aykırı bulundu Sistemden emeklilik önce- sinde aynlanlara yapılan öde- melerin anayasarun eşitlik il- kesine aykın olduğunu belir- ten Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararı, 28 Mart 2002'de yayımlandı. Nemalann tamamırun, çalı- şanlann mülkiyet hakkı kap- samında olduğu belirtilen ka- rarda, "Bu nedenle nemala- nn belli sürelere bağlana- rak kısmen veya tamamen ödenmesinin engellenmesi, mülkiyet hakkının özünü zedelemekte ve onu kulla- nılmaz hale getirmektedir" denildi. Kararda iptal karan- nın doğuracağı hukuksal boş- luğun kamu yararmı ihlal edi- ci nitelikte olduğuna dikkat çekilerek hükümete yeni bir düzenleme için 9 ayhk süre tanınması benimsendi. Anayasa Mahkemesi' nin hükümete tanıdığı süre 28 Kasım'da doluyor. Ancak 3 Kasım erken seçimleri nede- niyle, bu tarihe kadar yeni bir yasal düzenleme yapılması beklenmiyor. Bu durumda, zorunlu tasarruf sisteminden 6 veya 15 yıhn sonunda ayn- lan çalışanlann dunımuyla il- gili olarak, yasal bir boşluk oluşacak. Bu nedenle, sistem- den emekJilik öncesinde ayn- lan çahşanlar, yasal haklannı ancak mahkemeye başvura- rak arayabilecek. Maaşlar ekim, kasım ve aralık ayında 75 milyon zamlı alınacak. Farklar ocakta Memura 100 milyon iyileştirme AJVKARA (Cumhu- riyet Bürosu) - Hükü- met, memur maaşlanna ekim ayından geçerli ol- mak üzere 100 milyon lira brüt (net 73 milyon lira) seyyanen zam ya- pılmasını kararlaştırdı. Ancak, memurlar ekim ayından itibaren yılbaşı- na kadar brüt 75 milyon lira zamlı maaş alacak- lar. Zammın eksik veril- mesiyle oluşan 75 mil- yon liralık fark ise ocak ayı maaşlanna toplu ola- rak yansıtılacak. Son dönemde birbirlerine sert eleştiriler yönelten koalisyon liderlerinin zirvesinde ahnan zam karanna sendikalar tep- ki gösterdi. Üreticilerin uzun süredir beklediği fmdığın kilogram başı- na fıyatı da net 1 milyon 613 bin lira olarak belir- lendı. Cumhuriyet tarihinin memurlar arasında yapı- lan ilk toplu göriişmesi dün sonuçlandı. 15 Ağustos'tan beri görüş- meleri süren memur maaşlan dün ilk olarak Bakanlar Kurulu'nda ele alındı. Bakanlar Ku- rulu'na bilgi veren Dev- let Bakanı Mehmet Ke- çeciler, yaklaşık 1 mil- yon 350 bin memura ya- pılan 100 milyon liralık seyyanen artışın, bütçe- ye 100 trilyon liralık maliyet getireceğini kaydetti. Keçeciler, "Brüt 100 milyon liralık seyya- nen artış alt düzey me- mur için yüzde 20, üst düzey için yüzde 1 ile 3 arasındaki zamma denk düşûyor" bilgisi- ni verdı. Oral tepki gösterdi Maliye Bakanı Sü- mer Oral ise 100 mil- yon liralık artış planına tepki gösterdi. Oral, "Verilecek iyleştirme- nin kaynağı ve karşılı- ğı yok" dedi. Bunun üzenne Keçeciler. "100 milyon liralık iyileştir- meyi kamuoyuna dek- lare ettik. Bunu yap- mak zorundayız" diye konuştu. Bakanlar Kurulu'nda anlaşma sağlanamaması üzerine konunun lider- ler zirvesinde çözülme- si benimsendi. Toplantı- nın ardından Başbakan Bülent Ecevit, koalis- yon ortaklan MHP lide- ri ve Başbakan Yardım- cısı Devlet Bahçeli, ANAP lideri ve Başba- kan Yardımcısı Mesut Yılmaz ile bir araya gel- di. ilk bölümü yaklaşık 2.5 saat süren topJantıya Maliye Bakanı Oral, Hazine'den sorumlu Devlet Bakanı Masum Türker ile toplu görüş- meleri yürüten Devlet Bakanı Keçeciler de ka- tıldı. Zirvenin ilk bölümü- nün ardından Keçeciler, Oral ve Türker bir araya gelerek yapılacak zam- lara ilişkin mali tablola- n gözden geçirdiler. Bu sırada Kamu-Sen Baş- kanı Bircan Akyıldız, Ecevit'le görüştü. Ecevit zam kararını sendika başkanları ve ekonomiyle ilgili bakanlarla açıkJadı. (Fotoğraf: AA) tkinci kez toplanan zırvede. Hazine bürok- ratlarının piyasalann yapılacak zammı prog- ramın delinmesi olarak görebileceği ve bunun IMF ile yapılacak gö- rüşmelere olumsuz yan- sıyacagı kaygısı taşıdık- lan dile getirildi. Maliye Bakanı Oral da, 100 milyon liralık zammın bütçede kaynağı olma- dığını yineledi. Liderle- rin ise 100 milyon lira- lık brüt artışa destek vermesi nedeniyle Mali- ye Bakanı Oral yalnız kaldı. Oral'ın kaygılan, zammın memurlara ve- rilmesi planlanan enf- lasyon farkı için aynlan kaynaktan karşılanaca- ğının belirtilmesiyle gi- derildi. Zirvede ahnan karar- lan, Başbakan Ecevit, Oral, devlet bakanlan Türker ile Keçeciler, KESK Başkanı Sami Evren ve Türkiye Ka- mu-Sen Genel Başkanı Akyıldız ile birlikte açıkladı. Ecevit, enflas- yon farkı yerine bütün memurlara ekim ayı iti- banyla ayhk brüt 100 milyon lira zam yapıla- cağını açıkladı. Ancak zammın 75 milyon lira- sının; ekim, kasım ve aralık maaşlanna yansı- tılacağını, geriye kalan 75 milyon lirasının ise 2003 yılının ocak ayında toplu olarak memurlara verileceğini belirten Ecevit, "Böylece bütçe dengeleri zedelenme- den alt gelir düzeyin- deki memurların üc- retlerinin iyileştirilme- sine katkıda bulunula- cak" dedi. Erkeklere de doğum izni geliyor ANKARA (Cumhu- riyet Bürosu) - Devlet Memurlan Yasası'nda değişiklik yapılarak me- murlara bir dizi sosyal hak verilmesine ilişkin taslak Bakanlar Kuru- lu'nda imzaya açıldı. Taslak ile babalara 5 günlük doğum izni veril- mesi, anneye verilen do- ğum izninin ücretsiz 18 aya kadar çıkanlması, memurlann çocuklannın evlenmesi ile birinci de- recede yakınlannın ölü- mü halinde 5 günlük izin verilmesi öngörülüyor. Başbakan Bülent Ecevit başkanlığında dün toplanan Bakanlar Kurulu 'nda Avrupa Sos- yal Şartı'na uyum çer- çevesinde Devlet Me- murlan Yasası 'nda deği- şiklik yapılmasını öngö- ren taslak ele alındı. Değerli Sanatçı, Mümtaz İnsan Türk Tiyatrosu'nun ve Sineması'nın unutulmaz ismi ŞÜKRAN GÜNGÖR U kaybetmenin derin üzüntüsü ile Ailesine ve tüm sanat camiasına en içten başsağlığı dileklerimizi iletiriz. Antalya Kültür Sanat Vakfı Adına Dr. BEKİR KUMBUL Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Antalya Kültür Sanat Vakfı Başkanı Devlet Bakanı Tayfun îçli, hazırladığı taslak hakkında Bakanlar Ku- rulu'nda bilgi verdi. Başbakan Bülent Ece- vit'in "Çok isabetli bir düzenleme. Bir an ön- ce Meclis'e sevk edil- meli" diyerek destek verdiği düzenlemeyle memura \erihnesi plan- lanan sosyal haklar şöy- le: i^ 1 Kadın memura do- ğum yapmasından önce 4 hafta, doğum yaptığı tarihten itibaren de 12 hafta izin verilecek. An- neye çocuğunu emzir- mesi için de 6 ay sürey- le günde 2 saat süt izni sağlanacak. J^* Erkek memura eşi- nin doğum yapması ha- linde 5 gün, eşinin ölü- mü halinde çocuk 12 haftalık oluncaya kadar izin verilecek. *«" Memura isteği ha- linde ise 1 yıl içerisinde çeşitli mazeretleri sebe- biyle 10 gün izin verile- bilecek. Zaruret halinde ise mazeret izni 10 gün daha uzayabilecek. An- cak ögretmenler bu hak- tan yararlanamayacaklar. v 0 Memurlar birinci derece yakınlannuı kaza geçirmesi ya da çok önemli bir hastahğa ya- kalanmış olması halin- de istekleri üzerine 1 yı- la kadar ücretsiz izin alabilecek. v* Doğum yapan me- murlara 18 aya kadar ücretsiz izin verilebile- cek. v* Memurluğa engel teşkil etmeyecek bir suçtan dolayı ceza alan- lar ise hükümlülükleri süresince ücretsiz izinli sayılacaklar. J> Sicil raporlan şef- faf hale getirilecek. Si- cilde aleniyet esas ola- cak. LPG'ye komisyon Kocaeli'ndeki patla- manm ardından yerle- şim yerlerine yakın LPG istasyonlannın yarattığı tehlikelerin de ele alın- dığı Bakanlar Kuru- lu'nda güvenlik şeridi- nin oluşturulması ve alı- nabilecek önlemler ko- nusunda bir komisyon kuruldu. GUNDEM MUSTAFA BALBAY • Baştarafı 1. Sayfada tik bilgiler var. Bıri de türbanlı öğrenciler için. Kent merkezinde adresi verilen fotoğraf stüdyolarına gi- diyorsunuz, türbanlı fotoğraf çektiriyorsunuz. Stüd- yodaki ustalar, fotomontajla yüzünüzün etrafına saç yerleştiriyor. Böylece türbansız fotoğraf çektirmiş oluyorsunuz... Rehberi hazırlayanlar, önsözde şu derin değer- lendırmeyi yapmışlar: "Bu katalog sizlere Konya 'daki seçkin kurum ve kuruluşlan tanıtmak ve zorluk çekmeden en doğ- ru kurumu en kısa yoldan bulabilmeniz için özen- le hazırlanmıştır." Habere göre, katalog üniversite öğrencileri ta- rafmdan hazırlanıp bastırılıyor. Üniversite yönetiminin mantığından öğrencinin daha kayıtta fotomontajı öğrenmesine kadar ko- nunun irdelenecek pek çok yanı var... Buradan yola çıkıp öteki alanlardakı fotomontajlara göz atalım... Aslında demokrasi anlayışımız da fotomontaj değil mi? Daha geçen ay Almanya'da Yeşil Millet- vekıli Cem Özdemir, düşük faizli kredi aldığı için siyasi yaşamını bıtırdi. Bu hafta sonu yapılacak se- çimlerde yeniden milletvekili olabilirdi. Aday dahi olamayacağını kabul ettı, çekildı. Bizde Recep Tayyip Erdoğan, çocuklannı bildîk-bilmedik kişi- lerin verdiği bursla okutuyor... Istanbul Belediye Başkanlığı dönemindeki hukuk dışı olduğu iddia edilen davranışları nedeniyle hakkında dava açı- lıyor... Milletvekili listesine dava arkadaşlarını da alıyor... Bütün bunların üzerine gerçek demokrasiyi is- teyen kişı olarak sahneye çıkıyor. Kendi resminin etrafına demokrasi montajı yaptınp, tek başına ik- tidara hazırlandığını ilan ediyor... Kimlik yı'timi Aslında hukuk anlayışımız da fotomontaj değil mi? Eğer hakkınızda açılan bir dava lehinize so- nuçlanmışsa "Yaşasın, bu ülkede hukukçular da var", yok aleyhinize sonuçlanmışsa, "Demek ki bu ülkeye hukuk uzun süre gelmeyecek..." Nasıl bir hukuka gereksinmenız varsa onu mon- tajlıyorsunuz, en hukukçu siz oluyorsunuz. O hu- kuk bir süre sonra gereksiz hale geliyorsa, yine kendi fotoğrafınızı değiştirmeden fotomontajla başka hukuk takınıyorsunuz. Aslında seçim sıstemımiz de fotomontaj değil mi? Milletvekili adayları kendi fotoğraflarını veri- yorlar, genel merkez studyolarında genel başka- nın modelinden yaptırıyorlar, seçime giriyorlar. Yüzlerce, binlerce genel başkana benzeyen a- day! Genel başkan artık barajı aşamayacak, Mec- lis'e giremeyecek durumdaysa hemen yeni ara- yışlara girmeli, güçlü olanın yanınagitmeli, yeni bir fotoğraf vermeli. Çok da zor değil zaten. Mevcut fotoğrafınızın etrafına yeni kimliğınizi montajlıyor- lar. Iktidara hep farklı partiler geliyor ama, iktidar- daki kişiler değişmıyor. Zira hemen yeni iktidarın kımliğıne burünüyorlar. Aslında medyamız da fotomontaj değil mi? De- ğişime oynayacaksan hemen o rüzgârı estiriyor- sun. Yok mevcut durumun korunması gerekiyor- sa, hemen Türkiye'nin iyi bir ruzgâr yakaladığını ve bunun değerlendirilmesi gerektiğini haykırıyor- sun. Aynı anda her ikisi de gerekiyorsa, farklı fo- toğraflar çektiriyorsun. Tümünde saçlar değişik a- ma, kimlik aynı! Bütün fotoğraflarını kaybedersen bir ilanla ye- nilersin: "Kirnliğimi yitirdim, yenisini çıkaracağımdan es- kisi hükümsüzdür!" Dünyayla tanışmaya montaj sanayiiyle başla- dık... Sıktık birkaç cıvata... Döndük Hacivat'a... Gide gide bir "foto" boyu yol gittik. Montajdan sonra fotomontajı ürettik... ankcum@ttnet.net.tr Ozkök'ten anlamlı mesajANKARA (Cum- huriyet Bürosu) - Ge- nelkürmay Başkanı Orgeneral Hilmi Öz- kök, Gaziler Günü ne- deniyle yayımladığı mesajında Atatürk ilke ve devrimlerine vurgu yaptı. Orgeneral Hilmi Özkök, yayım- ladığı mesajında. kut- sal vatan topraklannın bölünmez bütünlüğü- nü konımak için, üstün bir cesaret ve feragat örnegi göstererek ha- yatlanm ortaya koyan ve gazilik onuruna eri- şen kahraman vatan evlatlarını şükran ve minnetle andıklarını bildirdi. "Şu anda içinde bulunduğu- muz coğrafyada; hu- zurla, birlik ve bera- berük içinde yaşıyor- sak, bunu aziz şehit- lerimize ve siz gazile- rimize borçlu oldu- ğumuzun bilincinde- yiz" diyen Orgeneral Hilmi Özkök. Türk milletinin ve Silahlı Kuvvetler'in gazilere olan vefa borcunu hiç- bir zaman unutmaya- cağuıı kaydetti. Orge- neral Özkök, şöyle ko- nuştu: "Türk Silahlı Kuvvetleri, sizlerin bıraktığı zafer meşa- lesini daha da yük- seklere taşıyacak ve kendisine verilen her tûrlü görevi başarıy- la yerine getirmeye devanı edecektir. Biz- lere bırakmış oldu- ğunuz kutsal emanet; Türkiye Cumhuriye- ti'ni; sizlerden aldığı- mız güç, inanç ve öz- veriyle, Atatürk ilke ve devrimleri doğnıl- tusunda, gerektiğin- de gözümüzü kırp- madan canınıızı feda ederek, sonsuza ka- dar koruma ve yaşat- ma azim ve kararlılı- ğında olduğumuzu bir kez daha teyiden ifade etmek istiyo- rum." ÖSYMhatayı kabuletti • Baştarafı 1. Sayfada detti. Toker, yerleştirme işlemlerinde hata yapı- lan öğrencilerin belge- lerinin yeni üniversite- lerine gönderildiğini de vurgujayarak şunlan dedi: "ÖSS-2002 so- nuçlarında değişiklik olan 15 adayın dışında hiçbir adayın yerleş- tirme durumunda de- ğişiklik yapılmamıştır. OSS yeıieştirmede ha- ta yapmamak için elinden geleni yap- maktadır. Bu hatanın başka adaylan etkile- mesiyse söz konusu değildir."