Catalog

SAYFA CUMHURİYET 17MAYIS2002CUMA 10 D U N Y 4 V E T U R K I Y E dishab@cumhuriyet.com.tr Avrupa'da, sosyal demokratlara sırt çeviren ülkeler kervanına Hollanda da katıldı ağa çark eden edeneBALUKBAKIR AMSTERDAM - Hollan- da da Pim Fortuyn cinayeti- ntn gölgesinde yapılan genel seçimlerden sağ partiler bek- Jenenın üzerinde oy toplaya- rak büyük zaferle çıktı. Iktidar ortaklan Sosyal Demokrat tş- çi Partisi (PVDA), Liberal Par- t (WD) ve Merkez-Sol De- mokratlar 66 partilerinin he- zimete ugradığı seçimlerde, Hınstiyan Demokrat (CDA) birinci, Pim Fortuyn Listesi (LPF) ikinci oldu. 12 yıldır merkez-sol koalis- yon hükümetleriyle yönetilen Hollandada. Hınstiyan De- mokratlar. Pim Fortuyn Liste- si ve Liberal VVD'den oluşan merkez-sağ bir koalisyon ku- rulması beklerüyor. Seçimle- re katılan toplam 12 Türk asıl- lı adaydan, Sosyal Demokrat Işçi Partisi nden Nebahat Al- bayrak ve Hınstiyan Demok- ratlar'dan Coşkun Çörüz yeni- den seçildiler. Açıklanan kesin sonuçlara göre ana muhalefetteki Hıns- tiyan Demokratlar, oylann yüzde 28'ıni alarak 43 milletvekili yle birinci parti ol- dular. Geçen hafta silahlı saldında öldü- rülen aşın sağ görüşlü politikacı Pim Fortuyn'ın partisi ise oylann yüzde 17'si- ni alarak 26 mılletvekilliği elde etti. Katılma oranının yüzde 78.8 olarak gerçekleştiği seçimlerde, Başbakan Wîm Kok'un mensubu olduğu Sosyal Demokrat Işçi Partisi oylann ancak yüzde 15'ini alabildi ve milletvekili sa- yısı 45'ten23'e düşrü. Koalisyonundi- ğer ortaklan olan Liberal Parti'nin mil- letvekili sayısı 38'den 23'e, Demok- ratlar 66 Partisi'nin sandalye sayısı da 14'ten 7'egeriledi. Yeşil Sol'unmillet- OPLU TASIMA Amsterdam Sağın egemenli Pariamerrtodato yenı dağtiım vekili sayısı ise daha önce olduğu gibi 11 'de kaldı. Sol partilerden yalnızca Sosyalist Parti milletvekili sayısını 5'ten 9'ayükseltti. 'Koalisyon baa şartlara bağlT Sonuçlann kesinleşmesinden sonra bir açıklama yapan CDA lideri Profe- sör Jan Peter Balkenende seçmenlenn merkez-sağ bir koalisyon istedikleri- nin anlaşıldığmı söyledi. CDA liderli- ğine geçen ekim ayında gelen 46 ya- şındaki Balkenende, LPF ve W D ıle bir koalisyon kurmalannın bazı şartla- ra bağlı olduguna işaret etti. LPF'in to- nunu yumuşatması gerektiğini belir- ten Balkenende, bu partinin Islama say- gı göstermesi ve ülkeye siyasi sığınma- cı alınmaması politıkasını gözden ge- çirmesi gerektiğini ifade etti. Pim Fortuyn Listesi'nde ikinci sıra- dan meclise giren 27 yaşındaki siyahi Varela da, verdiği demeçte, partisinin birçok alanda söylemlerini yumuşata- cağı işaretini verdi. Eski Portekiz sömürgesi Cape Ver- de kökenli Varela, sadece kimlik bel- gelerini yok ederek sığınma başvuru- su yapan ekonomik sığınmacılara kar- şı olduklannı, gerçek siyasi sığınmacı- lara sorun çıkarmayacaldannı söyledi. PVDA lideri Ad Melkert, sonuçlan 7~ J'ıristivan A. A. Demokratlar'm birinci geldiği, suikasta kurban giden Pim Fortuyn'ın partisinin, yüzde 17 oyla ikinci sıraya yerleştiği seçimlerde Işçi Partisi yüzde 15 oy alabildi. Türk asıllı Nebahat Albayrak ve Coşkun Çörüz de yeniden parlamentoda. değerlendirirken Avrupa'da nahoş bir rüzgâr estiğini belirtti. Sosyal demokra- sinın buna karşı tek çözüm olduğunu, an- cak sarsılan güvenin yeniden sağlanma- sı gerektiğini ifade eden Melkert. parti liderliğinden aynldığını açıkladı. Sosyal demokrasinin zor dönemi Başbakan Kok da, büyük yenilgiye uğradıklannı kabul ederek sosyal de- mokrasinin Avrupa'da zor bir dönem- den geçtigini söyledi. Kurulması olası CDA-LPF-VVD ko- alisyonunun. "çokküftürlütoplum" ve göçmenlere ilişkin politikalarda kısıt- lamalar getirmesi bekJeniyor. hayırdedi AMSTERDAM (Cumhuriyet) - Hollanda'da önceki gün genel seçimlerle birlikte başkent Amsterdam'da, toplu taşıma işletmesi GVB'nin özelleştirilmesi konusunda referandum yapıldı. Tramvay, otobüs ve metronun özelleştirilmesi yolunda geçen kasım ayında belediye meclisinde alınan karar, Amsterdamlı seçmenlerin yüzde 66'sı tarafından reddedildi. Hollanda'da gaz ve elektrik işletmelerinin özelleştirilmesinin ardından fiyatlann büyük ölçüde artması, demiryollannın özelleştirilme aşamasında tren seferlerinin sürekli aksaması, özelleştirilen telefon şirketinin iflasın eşiğinde bulunmasının referandum sonucunda etkili olduğu belirtiliyor. FORTUYN'IN MEZAREVI ZİYARET-Aşın saga Pim Forhıyn'möldürülmeside, sağagiden oylann artmasma neden oldu. Fortuyn'ın, Amsterdam yakınlannda geçici olarak defhedildiği mezan. seçim gününde de ziyaretçi akmına uğramıştL Işin ilginç yaıu, mezan ziyaret edenler arasında, Fortuyn'ın ülkeye girişlerine karşı olduğu goçmenler de vardL (Fotoğraf: AP) Ekonomik açıdan başarılı sol partilerin iktidarı kaybetmesi düşündürücü bir gelişme Seçmen sosyal demokratlara tepkfli ERGÎN YILDIZOĞLU LONDRA- Seçmen, ekono- mik açıdan başanlı sosyal de- mokrat partileri, siyasi ve psi- kolojik nedenlerle terk etme- ye devam ediyor. Bir cınayete kurban giden Pim Fortuyn" ın yazdığı kitap- tan başka belırgüı hiçbir parti yapısına sahip olmayan bir lis- tenin Hollanda seçimlerinde büyük başan kazanması, Av- rupa'da sağa kayışın sürdüğü- nü, sosyal demokrat partilerin iflas etmeye devam ettiğini gös- teriyor. Portekiz, Ispanya, Ital- ya ve Fransa'dan sonra şimdi Hollanda'da da sosyal demok- rat hükümet yerini bir muha- fazakâr partiler koalisyonuna bırakıyor. Aşın sağcı, yabancı düşma- ru bir parti, diğer Avrupa ülke- lerindeki gibi, seçimlerde bü- yük başan göstererek muha- fazakâr partinin eteğinde ikti- dara hazırlanıyor. Pim For- tuyn'ın öldürülmesinin yarat- tığı toplumsal tepkinin aşın sa- ğın oylanm arttırdığı bir ger- çek. Ama bu listenin başansı- m yalnızca toplumsal tepkiye. Hollanda'nın özgün koşulla- nna, Fortuyn'ın karizmatik ki- şiliğine bağlamak doğru ol- maz. Fortuyn, "çokHouanda- b ve kendine özgü" bir karak- ter idiyse de seçim sonuçlan- nın oluşmasında rol oynayan et- kenlere baktığımızda. Avru- pa'nın diğer ülkeleriyle büyük benzerlikler, kü- resel trendlerle yakın ilişkiler görebiliyoruz. Avrupa'da giderek güçlenen yabancı düşmanlığının üç kay- nağı var. Birincisi serbest pi- yasa ekonomisinin azgelişmiş ülkelerde yarattığı yoksullaş- ma sonucunda oluşan ekono- mik göçmenlerle, dağılan dev- letlerin bölgelerinden kaçan siyasi goçmenler. Bunlar Av- rupa'ya geliyor ancak, refah devleti neo-liberalizmin elin- Yabancı düşmanhğı Ilk anda dikkati çeken özellik şüphesiz, giderek artan yabancı düşmanlı- ğı, Müslümanlara yöne- lik bir korku, ulusal kim- liklerin aşındığına ilişkin derin bir kaygı. Hemen tüm Avrupa ülkelerinde sığınmacılara ve ya- bancılara yönelik ciddi baskılar var gündemde. Dahası, giderek artan bir hızla insan haklannın kısıtlanmaya başlandığını gö- rüyoruz. • Hollanda'da sağın zaferi bir tek Fortuyn'ın "özgün kişiliğine" bağlanamaz. Seçim sonuçlarınm oluşmasında rol oynayan etkenlere bakıldığında Avrupa'nın diğer ülkeleriyle büyük benzerlikler görülüyor. de büyük ölçüde yıkıldığı için A\Tupa ülkeleri bunlan toplu- ma entegre edemiyor. tkincisi A\Tupa Birliği sü- reci içinde ulusal kimliklerin, tarihsel bir kaynaşmaya fırsat bulamadan değişmeye zorlan- ması milliyeçi tepkileri güç- lendiriyor. Euro'ya geçişle bir- likte kime ait olduğu belli ol- mayan paranın psikolojik ve enflasyonist etkileri de ulusal kimliklere sanlma eğilimleri- ni güçlendiriyor. Nihayet 11 Eylül sonrasında, Batı'da res- men yadsınsa bile medya da kö- rüklenen bir "uygarhklar sava- şı" söylemi yabancı düşman- hğı dalgasını güçlendi- riyor. Hollanda ömeği çok ilginç bir başka ol- gunun daha altını çizdi. tstikrarlı ekonomik büyüme. düşük işsizlik tek başına toplumsal ba- nşı sağlamıyor. Jospin başanlı bir ekonomik performansa rağmen se- çimleri kaybetmişti. Hollanda'da Wim Kok'un da ekonomik alanda başansız olduğu söylenemez. Bu noktada birçok gözlemci dikkatini ekonomik refahtan daha çok serbest piyasa ilişki- lerinin, küreselleşmenin bire- yin iktidarsızlık hissini arttın- cı, kimliğini bulanıklaştıncı etkilerine dikkat çekiyorlar. Bu sorunlara eğilen politikacılar ortaya tutarlı bir siyasi pers- pektif koymasalar da, medya- nın da yardımıyla ilgi odağı olabiliyorlar. Fortuyn örneği Fortuyn bu açıdan çok ilginç ve bir o kadar da önemli bir ör- nek. Eşcinsel bir aydın olan Fortuyn bir taraftan açık bir yabancı düşmanlığı, diğer ta- raftan, kadın haklannın savu- nuculuğunu yapıyor, ülke se- çim sistemini demokratikJeş- tirmeyi savunuyor, Israil'i des- tekliyordu. Siyasi olarak "çağdaş" bir imaj kurabiliyor, bu imajın al- tında son derece muhafazakâr hatta gerici siyasi biçimleri ka- bul edilir kılabiliyor. Ortaya eklektik, akla uygun olmayan bir söylemin çıkmış olması ise bir sorun oluştur- muyor. Hitkr ve Mussolini de böyle eklektik irrasyonel söy- lemlerle kitleselleşmemişler miydi? MERHABA NECATIDOGRU Ulkeyi Sokakta Bulmadık' 1968 yılında Günaydın gazetesini, 1983 yılında Tan gazetesini, 1985 yı- lında Sabah gazetesini, 1990 yılında Meydan gazetesini, 1996 yılında Göz- cü gazetesini kurdu ve sonra da on- lan genel yayın müdürü olarak yönet- ti. Iki yıl da Hürriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmenliği yaptı. Hepsi çoksatan... Uzun ömürlü gazeteler... Türk basınında gazete çıkarma re- kortmeni olan Rahmi Turan, yazı- lanndan seçme yaparak onlan bir kitapta toplamış. Kitabın adını da "Biz Bu Ülkeyi Sokakta Bulmadık" diye koymuş. Sokağa düşmüş ülke! Değeri bitmiş vatan! Bunalıma gömülmüş memleket! Çok satan gazetelerin kuruculu- ğunu ve yöneticiliğinı yapabilmek bi- raz da halkın duygulannı" yakala- yabilmek yeteneğinde yatar. Rahmi Turan, yeni kitabının adını "Ülkeyi Sokakta Bulmadık" dıye koyduğuna göre halkta böyle bir duygu yaşanı- yor demektir. Kitaptaki yazılar da bu duyguyu yansıtıyor. • • • Enerji Bakanı Zeki Çakan'ın bir haf- ta boyunca susup susup, önceki gün yanına bakanlığının üst düzey bürok- ratlannı da alarak yaptığı basın toplan- tısı da genelde "Bizbu ülkeyi sokkak- ta bulmadık" feryatlanna cevaptı. Bakan açıkladı: Barajlar durmamış. Su boşa akıtılmıyormuş. Gelmeyen aaza para ödenmemiş. "Alya da Ode" anlaşması sonu- cu bu yılın ilk 3 ayında tüketilmeyen doğalgaza 170 milyon dolarödeme yapıldığı, bu miktann yıl sonunda 500 milyon dolara ulaşacağı iddi- alan da yalanmış. Çok güzel! Enerji Bakanı rahatlattı! Ülkenin sahibi var. Ancak Sayın Bakan Zeki Çakan'ın yüreklere su serpen bu açıklamala- n, "ülkeyi sokakta bulmadık" duy- gulanna cevap değil. Çünkü asıl tar- tışılan bakanın yanıt verdiği iddialar değil. Asıl tartışılan, sorgulanan şu: Ülkenin topraklan altında kömür du- rurken elektrik üretim planlamasın- da ithal doğalgaza ve ithal kömüre öncelik ve üstünlük sağlandı. Ülke pahalı doğalgazla... Pahalı santralla... Pahalı finasmanla... Soyuluyor... • • • Soyuluyor mu? Soyulmuyor mu? Sayın Bakan soyulmuyor diyorsa şu sorulara içtenlikle, açık yüreklilikle, yük- sek bilımsellikle cevap vermeli. Türkiye doğalgazın metreküpünü dışandan kaç dolara alıyor? Bu mik- tar halka niçin açıklanmıyor? Ülkenin bir yıl içinde doğalgaza ödediği pa- ra kaç milyar dolara ulaştı ve bu mik- tar iddia edildiği gibi petrole ödenen parayı geçti mi? Doğal gaz santrallarının... Hidrolik (suyla) santralların... Termik (kömürle) santrallann... Sayılan biliniyor. Ancak bunların ürettiklen elektriği devlete kilovat saati kaç sentten sat- tıkları tam olarak bilinmiyor. Gerçekten nedir? Hangi doğalgaz santralı devlete elektriği kaç sentten satıyor? Bunu açıklayınız. Ancak ortalama fiyat diye yanıltıcı, gerçeği yansıtmayan değer- leri değil, şu andaki fiyatı söyleyiniz. • • • Evet mademki... Biz ülkeyi sokakta bulmadık... Siz Sayın Bakanımız da... Aynı duyguyla yüklüsünüz... Üstelik elektrik mühendisi de oldu- ğunuz ve Zonguldak'ta yetişmiş, bü- yümüş, bu kentimizden seçilip Mec- lisimize milletvekili olmuş, yerli kay- nak nedir, kömür nedir bunu hisset- miş birisiniz. O zaman ülke toprak- lan altında 1 milyar ton taşkömürü, 8 milyar ton linyit rezervi varken ni- çin ithal kömür santralı kurulmasına öncelik, ağırlık veriliyor? Sayın Bakan cevap veriniz. Fon kesintisı yüzde 10'dan yüzde 1 'e indirilerek niçin ithal kömür teş- vik ediliyor? Mademki biz bu mem- leketi sokakta bulmadık; şu anda 7 bin 150 megavat olan yerli kömür santrallanmız 2030 yılında 18 bin 880 megavata çıkacak. Fakat ithal kö- mürle kurulmuş santrallar ise 2030 yı- lında 32 bin 210 megavata ulaşacak. Sayın Bakan... Bu üretim planlamasını.... Sizin bakanlığınız mı yaptı? Sizin bürokratlannız mı? Yoksa ithal kömür üreten ve satan tekellerin bakanları ile mühendisleri mi yaptılar? Bakanlığınıza bağlı EÜ- AŞ'nın yaptığı üretim planlamasına göre, ülke enerjide her yıl artan oran- da ithal doğalgaza ve ithal kömüre ba- ğımlı hale getiriliyor. 2030 yılına ka- dar kurulması düşünülen ithal kömür ve ithal doğalgaz santrallarının top- lam üretimi yerli kömür santralları- mızın 5 katına çıkacak. Bu çarpık üretim planlamasını siz de onaylıyor musunuz? • • • Sayın Bakan... Mademki... Ülkeyi sokakta bulmadık. O zaman şunu da cevaplayınız: Devletin BOTAŞ adlı şirketi varken ve doğalgaz dışalımıyla bu şirketi- miz görevlendirilmişken niçin yüzde 45'i Rus Gazprom'a, yüzde 35'i Bo- taş'a, yüzde 15'i Gama adlı özel sek- tcrTürk şirketine ve yüzde 4.4'ü isim- leri gizli tutulan birilerine ait olan Trus- gaz diye bir şirket daha kuruldu? Botaş varken niçin doğalgazı bu Trusgaz aracılığıyla metrekupüne 12 dolar daha fazla ödeyerek ithal ediyo- ruz? Yüzde 4.4'lük paya sahip olan- lar kim? Niçin onlara bu pay verildi? Gama şirketine niçin yüzde 15 hisse payı verilmiştir? Bu Gama şirketinin özelliği nedir? Gama'nın rüşvetçi ABD şirketi Enrom'la ortaklaşa kurduğu Trakya'daki ithal doğalgaz santralının yapımı 7 yıl sürmüş ve santral işletme- ye girmeden eskalasyon da çalıştığı için elektriğin maliyeti Türkiye'ye yük- sek fiyata mı patlamıştır? Gama'nın yaptığı başka doğalgaz santralı, ba- raj var mıdır? Varsa ürettikleri elektri- ği devlete, suyu Izmit Belediyesi'ne kaça satmaktadıriar? Sayın Bakan... Mademki... Ülkeyi sokakta bulmadık... E-posta: necatidogrufS superonline.com Faks: 0212 513 90 98 HOLLANDA BASINI SEÇtME GENtŞ YER AYIRDI: Yenilginin böylesi görülmedi Dış Haberler Servisi - Hollanda'da önceki gün yapılan parlamento se- çimlerinde sağın kazandığı zafer ve 6 Mayıs'ta öldürülen aşın sağcı po- litikacı Pim Fortuyn'ın listesinin sağ- ladığı büyük başan dün bütün gazetelerin manşet- lerindeyeraldı. Sol eğilimli De Volks- rant gazetesinde, Hıristyan demokratlann ve Fortuyn Listesi'nin merkez-sol ko- alisyonu "ezçgeçtiği'' be- lirtildi. Ekonomi gazetesi Het Financieele Dagblad, sağın zaferini "deprem dalgasına" benzetti. Ga- zete, Fortuyn'ın öldürül- mesinin de partisinin oy oranını arttırdığını, kısa süre önce ortaya çıkan bir politikacının Hollanda si- yaset sahnesinin "kayıt defterinde bir yer kazan- dığmı" ve seçimde ikinci geldiğini yazdı. Muhafazakâr De Teleg- raaf gazetesi sonuçlann "mor koaüsyon" olarak da adlandınlan merkez-sol hü- kümet için bir "kan gölü" olduğunu yazdı. Gazete, bir kamuoyu yoklamasının, katılımcılann yüzde 39'unun göçmen karşıtı ol- duğunuaçıkça ortaya koyan Fortu>Ti Listesi'nin yeni hü- kümette yer ahnasını iste- diğini gösterdiğini yazdı. Le Trouw gazetesiyse, mer- kez-sol hükümetin daha önce benzeri görülmemiş bir bozguna uğradığını bildirdi. Gazetede. "Hiçbir koalisyon bugüne kadar bu denH ezici bir yenil- giye uğramamıştr denildi. Stern'in kapağı Schröder Başbakan çıplak FRANKFURT (Cumhuriyet Bürosn) - Genel seçimler için geri sayımın başladığı Almanya'nın en etkili haber dergilerinden Stern, son sayısuıın kapağına Başbakan Gerhard Schröder'ın çıplak resmini koyunca tartışmalar alevlendi. Dergi, "Çıpbk Gerçek" başhğıyla, eylüldeki seçimler öncesinde ülkenin sıcak bir yaz geçireceğini vurgulamış oldu. Stern, Sosyal Demokratlarla Yeşiller arasındaki koalisyonun, seçimlerden kazançh çıkmayacağı yönündeki bulgulan bir araya getirdi. Dergi, SPD'nin "çaresiz, fîldrsiz ve kısa süre sonra da iktidarsE" kalacağını yazdı. îşsizliğin 4 milyon sınınnın üzerinde olduguna, metal sektöründe grev başladığuıa, SPD'nin desteğinin yüzde 30'a indiğine dikkat çeken dergi, 1998'de SPD'ye oy veren 100 seçmenden bugün 57'sinin SPD'den yana tercihte bulunacağını yazdı.