Catalog

+ SAYFA CUMHURİYET 3 ARALIK 2001 PAZARTESİ Ha D E NİZ SO M Markianos'un Attila'ya resti: ehzadebaşıCaddesi'ndenFatih'e doğru Macar Kardeşler Caddesi'ne geçtikten sonra sol koldaki Kıztaşı Caddesi'nesapıpaşağıdakidörtyolun ortasında yükselen "taş"agelmeden önce zamanı 395 yılına ındırmeye ve Istanbul'dan Roma'ya gitmeye ne dersiniz? tsa'dan sonra 395 yılı önemli birtarih... Çünkü 395'te I. Theodosius'un ölümüyle Roma lmparatorluğu ikiye ayrılıyor... Theodosius'un büyiik oğlu Arkadios Bizans'ta kalıp Doğu Roma'nın başına geçıyor; küçük oğlu Honorius Roma'ya gidip Batı Roma'nın imparatoru oluyor... Honorius 11 yaşında bir çocuk... Roma'daki Vandalların güdümünde ülkeyi yönetiyor, büyüdüğünde de generallerinden Constantius'la tahtını paylaşacak denlı zayıflık gösteriyor... III. Constantius tahttaki ilk yılında ölüyor... îki yıl sonra Honorius'un ölümüyle Constantius'un oğlu Valentinianus imparator oluyor... Bir de kız kardeşi var: Justa Grata Honoria... Roma'dan Bızans'a dönelim... ya kıırşun harflerle bir yazıt olduğu biliniyor... Yazıtta, sütunu kimın diktiğinin yazdığı söyleniyor... Sütunun niye dikildiği de yazıyor muydu? Bu sorıınun yanıtı bilinmiyor... Ama eğer bir yanıt aranacaksa... Yanıtı, Kıztaşı Caddesi'ne girerken tarıhin derinlerine inip tstanbul'dan Roma'ya doğru yaptığımız yolculukta aramalıyız: un tmparatoru Attila, Doğıı roma Imparatoru Markianos'tan istediği vergiyi alamayınca Batı Roma'dan topraklarının yansını ve kendisine nişan yüzüğü gönderen prenses Honoria'yı istiyor... Gotlarla birleşen Romalılar Catalaumun'da Attila'yı yenince lstanbul'daki Markianos da kentin ortasına bir zafer anıtı dikiyor... ENTERNET M E H M E T S T J C U mehmet@cumhuriyet.com.tr Yeryuzündekı tüm ülkeler ıntemetı, dinleyerek kontrol altında tutmaya çalışıyor. Ulkelerin yanı sıra çokuluslu bırçok şirketın de aynı çaba ıçınde olduğunu tahmin edebiliyoruz. Pek çok gelişmiş ülkede bılgısayar suçlarıyla ilgili kanunlar var. Avrupa Konseyi'nin Siber Suçlar Anlaşması, korsan ve vırüs saldırılarının yanı sıra çocuk pornografisi ve telif haklarını da kapsıyor. Anlaşma, suçlarla mücadele ıçın gizlı dınleme ve üye ülkeler arasında bılgı paylaşımı konularında yaptırım getıriyor. Ancak internet için genel bir yasa yapmak çok zor. Teknolojı sürekli değişıyor ve yasaların teknolojıyi yakalaması mümkün değil. Internetın bu kadar çekıcı olmasının, özgürlüğünden kaynaklandığı unutulmamalı. Bilginın ınternette serbestçe dolaşmasını engellemeye yönelık çabalar gizlilik ve özgürlük alanında buyuk sorun yaratıyor. Internette sansuru engellemenın pek çok yolu var. örneğın Turkıye'de internet "Basın Yasası" kapsamına alınırsa Türkçe içerikli web siteleri yurtdışından yayın yapmaya başlayabılır. Bugün artık kapatılan bir web sitesıni başka bir ülkeden açmak çok kolay. Hal böyle olunca hukuksal düzenleme çabaları hele bizim gıbı ağır aksak ışleyen ulkelerde bir komedı gırişıminden öteye gıdemiyor. Ancak yine de ozellıkle vırus saldırıları konusunda onlemler alınması gerekıyor. Virüslerin tum dunyada bılgısayarlara verdiklerı zararın sadece bu yıl 10.7 Virüslerin zararları mılyar dolar olduğu açıklandı. Bu alandakı gelişmeleri izleyen, merkezı Calıfornıa'da bulunan "Computer EconomicsofCarlsbad" ad\\kuru\uş tarafından yapılan açıklamaya göre, virüslerin yarattığı zarar son 3 yıl içinde 40 mılyar dolara yaklaşıyor. Buna virüslerin kırlettiği sistemlerin temizlenmesi ve üretim kaybı dahil bulunuyor. Kuruluşun başkan yardımcısı Michael Erbschloe, "Bu yıl yenı bir virüs ortaya çıkmadığı takdırde, yıllık zararın 15 mılyar doların altında kalacağını, ancak yenı ve tehlikeli bir vırüs daha ortaya çıkarsa zararın geçen yılın üzerine çıkaca0/n/"kayderti. Erbschloe'nin belırrtiğine göre, virüs zararlarının yıllara göre dökümü şöyle: 1999:12.1 milyar dolar. 2000:17.1 milyar dolar. 2001: (Şu ana kadar) 10.7 milyar dolar. En pahalı virüs Erbschloe, bılgısayarlara en fazla zarar veren virüsün "Love Bug" (Aşk Böceğı) olduğunu bıldırdı. Uzmanın açıklamasına göre, 50 değışik turü bulunan "Love Bug" 40 milyon dolayında bılgısayarı etkiledi. Virüsun verdiği zarar 8.7 mılyar dolar olarak belirlendı. "LoveBug"\ 1.2 milyar dolar zarar veren "Melıssa" vırüsu ve 1 milyar dolar zarara yol açan "Explorer" virüsü izliyor. "Kızıl Kod" ve "S/rCam"virusleri isetoplam 2.3 milyon bilgisayarı vurdu ve 1 milyar doların üzerinde zarara yol açtı. Houston Bayrak Var mı? Son günlerde eposta aracılığı ile bilgisayardan bilgisayara dolaşan şakalara biryenisi eklendi. Kimin kaleme aldığını bilmiyorum. Altında imza olmayan bu yazı, Türklerin nasıl uzaya gittiği üzerine bir çeşitleme. Sizinle paylaşmak istedim. • Mnı ıcton nuuoiuı ı.,. zafer Tanrıçası Nlke Fatih'teki Kıztaşı, Markianos'un Doğu Roma'da Attila'ya rest çekmesi ve Batı Roma'nın Attila'ya karşı Catalamun'da kazandığı zafer üzerine dikildi! Çünkü bu anıt bir zafer anıtı ve o dönemde en büyük zafer Orta Asya'dan gelip Avrupa'nın tozunu atan Hun İmparatoru Attila'yı yenmek... Peki, Markianos Sütunu'nun zafer anıtı olduğu nereden belli... Kıztaşf nın üç basamaklı bir taban üzerındeki kaıdesinde figürler var ve kırılmayıp günümüze kadar gelnıış ıki figürNike'ye ait... Nike, mitolojideki Zafer Tanrıçası... Tanrıların tanrısı Zeus'un habercisi kanatlı kız... Nıke'ningörevi, Zeus'un bir armağanı olan zafen ınsanlara ıletmek... Kabartmada Zeus'un kanatlı habercisi, altı kollu bir haç taşıyor... Isa'nın yeni yayılan öğretisi ile Zeus'un eskımekte olan klasik gücü henüz bir arada turuluyor... Markianos Sütunu'nun Osmanlı'da neden Kıztaşı olarak anıldığı sorusunun yanıtı da Nıke kabartmaları ile ortaya çıkıyor... Kızların yüzünü parçaladıktan sonra, taşa "kız" adını vermişler... Attlla'nın verglslne Itlrazl Doğu Roma'da Arkadios çoktan ölmüş... ürta Asya'dan kopup gelen Hun İmparatoru Attila 'nın vergiye bağladığı II. Theodosius da 42 yıllık iktidarının sonunda sizlere ömür... Bizans'ta Markianos tahta çıkmış... Markianos'un imparator olduğunu öğrenen Attila, "Vergilerini öde" diye habergönderiyor... Markianos, Attila'ya, "Sana vergi vermiyorum" demekle kalmıyor, savaş hazırlıklarına da başlıyor... Bu sırada, yaşı 30'u bulduğu halde evlenememiş daha doğrusu gönül eğlendirmekten evlenmeye fırsat bulamamış Roma'daki hoppa prenses Honoria, sarayın iznini almadan gönlündeki kraliçeliğe kavuşmak üzere Attila'ya nişan yüzüğü gönderdiği için hapseatılmış... Attila, Doğu Roma'ya girecek ama Markianos'tan galıba çekıniyor... Yüzünü bile görmedığı nı şanlısını bahane ederek Batı Roma'ya yöneliyor... Honoria'nın derhal hapisten çıkarılmasını, müteveffa müstakbel kayınpeden Constantıus'un mırasının tümünün ve imparatorluk topraklarının yarısının düğün hediyesi olarak kendisine verilmesini istiyor... Verilmeyince de Batı Roma'nın üzerıne yürüyor, bugünkü Fransa'daki Orleans'a kadar gidiyor... Attila, Orleans'a girmek üzereyken Romalılar Gotlarla birleşiyor; kuşatmayı kaldıran Attila, Calalaumun Ovası'na çekiliyor; Attila ovadaki savaşta yenilıyor; Tuna'ya kadar geriçekilıyor... Yıl 451. Catalaumun savaşı, aynlmış dahi olsa Roma için Batı'da ve Doğu'da büyük bir zafer sayılıyor... Sütunla ilgisi olmasa da taşın dikilmcsıne uzanan yoldaki öyküde bir kız daha vardr Prenses Honoria... Yenilgidcn sonra Tuna kıyılanna çekilen Attila, kısa sürede toparlanıp 452 yılında bu kez doğrudan Roma kentıne yürüyor... Tam Roma'ya gırecekken Papa Leo'nun rıcası üzerine istiladan vazgeçıyor ve "Bari Honoria'yı veriıı, evleııeyim"diyor... Honoria, çoktan öldürülmüş... Bir yıl sonra da Attila, bir gece burun kanamasından ölüyor... Yıllar önce Bızans'ın suıkast gırişıminden kurtulan Attila, şüpheli bir ölümle tarih sahncsinden çekiliyor... Evllya çelebl nln tılsımları Markianos Sütunu'nun kesın dikılış tarihi bilinmiyor... Büyük olasılıkla Attila'nın ölümünden yanı "büyük tehlikc"nin tümüyle geçmiş olmasından sonra dıkılmiştir! 17. yüzyılda yaşayan bizim Evliya Çelebi, Istanbul'u gezerken Roma ve Bızans devrinden kalma bazı taşların halk arasında tılsımlı sayıldığını görmüş ve Seyahatname'sınde yazmış... Çelebi, Saraçhane cıvarında bulunan yekpare bir sütun üzerindeki ham mermerden sandukadan söz ediyor ve "Markianos Sütunu"nun şehri karınca ve yılandan koruduğunu anlatıyor... Çelebfye göre sandukanın ıçinde kentı kuran Bızans'ın kızı yatıyor... "İstanbul Sohbetleri" kitabında Mithat Sertoğlu, Çemberlitaş'ın dünyadaki bütün kuşları gagalannda ıkışeı zeytmle lstanbul'da toplaması, Altımermer'deki mermerlerin kente sivrisinek ve karasınek sokmaması, Atmeydanf ndaki burma sütunun akrep ve çıyanlan kovalaması gıbi sayıları 22'yı bulan tılsımları sıraladıktan sonra Evliya Çelebi'ye şöyle sesleniyor: "llahi Evliya, ilahilerle anılasın. Fek merak ediyorum; acaba bu anlattıklarına sen kendin inanıyor muydun, yoksa gelecek cünıle âlenıle şakalaşıyor muydun?" Fakat Sertoğlu da bir başka kitabında Kıztaşf nı anlatırken başka bir tılsımdan söz etmeden geçemıyor: "Civarından geçen kızların bakire olup olmadığını haber verdiği rivayet nlunmuştur. Hatta II. Justinus, baldızına aynı oyıınu oynadığından heykeliıı kırıldığı söylenir." Bedenlnde kopuk ipler... Sütunun üstündeki Markianos heykclı, bir deprcmde dcvrilıp mi kırıldı; yerınden ındırılıp mı parçalandı bellı değıl... Heykelsız yüksekliği 17 metreyi bulan 1.5 binyıllık sütunun varlığı bile şunun şurasında 3.5 yüzyıl önce yenıden keşfcdilıyor... Osmanlı dönemınde sütun, özel bir mülkün bahçesı ıçındekaybolupgıdıyor... 1540'ta Fransız seyyah Pierre Ğillcs, görüp anlatıyor sütunu... 20. yüzyılın başındakı bir yangın mahalleyi küle çevirınce, sütun bütün görkemiyle ortaya çıkıyor ve bugünkü dört yol ağzı sütunu ortaya alacak şekilde Kıztaşı Caddesı açılıyor... O günden bugüne de paslanmış demir çemberlerın ve kazıkların ve hatta zıncırlerin desteğinde çatlak yüzeyiyle ayakta durmaya çalışıyor Markianos Sütunu... Bedeninde pankartların kopuk iplerini taşıyarak... Küçük meydanın çevresindekı dükkânlarında müşterı bekleyen esnafa sorsak... Kıztaşı'nın öyküsünü... Kimbilir hangi öyküyü anlatırlar, bu sütunun Attila'nın yenilgısinin anısına olduğunu bilmeden... En iyısi "Taş yerinde ağırdır" dıyerek Kıztaşı' ndan ayrılmak... ıım. Efendim abi... Olur mu, daha Saturn'e gidip ör Ay'a inmek üzereyiz... nek alacaksınız. Hadi hayırlısı... Abi ben hep örnek almışımdır Kraterli olandı di mi ay? Saturn'ü zaten, bi an önce dönelim diyorum. Houston... Ya Apollo, bak siniriml bozma, Evet Apollo, Ay yürüyüşünüz bit kitlerim kumanda aletlerinizi burdan, timi? bi daha dönmek nasip olmaz. Bitti bitmesine de bu Cemal tut Ama abi ya. turdu gelmişken Amerikan bayrağıSus. nı sökelim, bizimkini koyalım diye, Houston bir şey soracağım, biz onu ararken kaybolduk, az daha okniye topladık bu taştı, kumdu falan, sijenimiz bitiyordu. ne yapacağız ki bunları? Buldunuz mu bari? Bilimsel araştırmalar için, evre Bulduk ama sökemedik, nasıl nin sırlarını, gizlerinı öğrenmek için dikmlşlerse gâvurlar... falan.. biliyorsun bunlarbiçokkonu Cemal, yarın ay aracıyla üzerin da bizleri aydınlatabilir.. den geçmeyi deneyecek... Yani çok önemli şeyler bunlar Helal olsun aslanlar... Size . ^ yani? Evet Apollo, hadi yörüngüveniyoruz... s^jfi ^ V \ geye girmek üzeresiniz, Houston... LJkJÂî r j T L , Apollo? ip JiO hazırlanın artık bu arada Ya bu Cemal Fener 7 \7 J L sen niye soruyon bunlabayrağı getirmiş yanında, V ) ^ \X?> rı??? Ay'a onu da dikmek istiyor, ^ \ ^ r / Valla Houston, ben bu öryere de topladığımız taşlardan nekleri topladıktan sonra Se"Efsane geri döndü" yazdı... Ben mih abiye vermiştim, gemiye hayatta terk etmem burayı o bayrak koy diye, o da zannetmiş ki kapıya buradayken... Bir Cimbom bayrağı kadar götürecek, ben ordan alıp bayollayın hemen... gaja koycam, yani senin anlayaca Merak etme Apollo, biliyordum ğın biz onları ayda unuttuk galiba.. ben o adamın böyle bışıy yapacağı Neee? nı.. Acil oksijen depolarının olduğu Abi yörüngeye giriyoruz, sonra yere bakarsan goreceksin ki oksijen konuşalım.. tüplerı orada yok.. niye? Çünkü kar Houston? deşin oraya anlı şanlı dev bir GS Apollo.. bayrağı koydu.. Houston bişiy diycem ama ka Hehe.. büyüksün Houston... Sepatmakyok.. ni seviyorum.. yenilsedeyense de... Go ahead Apollo.. Apollo Houston 10 aydır uzaydayım, Buyur Houstoncığım burada bu kadar astronot, kozmo Venüs'ten taş ömeklerini aldınız not arkadaşla irtibatım oldu, yeminmı? le söylüyorum, sen hepsıne beş ba Aldık aldık, bir sürü taşımız oldu; sarsın. şimdi dönmek üzere yola çıktık, 24 Seni neden yer ekibine vermişsaatte yörüngeye gireriz.. ler anlamış değilim. Çok iyi bilim adına önemli şeyler Sorma hocam, birtakım politik yaptınız.. olaylara kurban gittik, çok büyük Ya bir şey soracağım Houston... yanlışlar yapıldı bize. Sor. Sen diğerlerinden farklısın, halk Neden sadece taş toplattınız bi adamısın sen, senı seviyorum Housze, o kadar böcek, çıçek vardı, bi de ton... o tek gözlü yaratıklardan da getir Ben de seni Apollo.. tlm seydik? Hastir, neden söylemediniz? Neyi abi? :)))) Houston Nedir? Abi ben çok sıkıldım burda, şu dönüş tarihini öne alalım diyecek Elektronik dert ortağı Japon oyuncak fırması Tomy; kendini yalnız hissedenlere yönelik konuşma yeteneğıne sahıp bir robot ürettı. Japon robot ve insan görünümlu makineler aılesıne, bu ay sonunda, Tomy oyuncak fabrıkasının ürettiği Memoni de katılıyor. Mavi veya pembe renklı "dünyanın ilk gerçek sohbet edilebilecek" robotu olan Memonı, yuvarlak hatlı buyük bir saatlı radyoya benziyor. 18 santimetre uzunluğunda ve 13 santimetre genışlığindeki robotu, daha çok Japonya'nın büyük kentlerini dolduran ve yalnız yaşayan bekâr genç kadınları hedefleyerek ürettiklerini belirten Tomy fabrıkasının yetkılılerı, "Memoni'nin yalnız bekârlar, çocukları evden ayrılan yaşlılar veya biriyle konuşma ihtiyacı duyan yaşlı çiftler için ideal bir dert ortağı" olduğunu belırttıler. Yuz gorevıni üstlenen ekran, 20 binden fazla kelıme ve deyimi konuşurken, ağlarken ve gülerken, mımıklerleanlatabilme yeteneğıne sahip. Kuçuk bir bilgisayarı bulunan Memoni'nin kelime dağarcığının 20 bin civarında olmasına karşın 3 bin kelime daha oğrenebıleceğı belırtılırken örneğin, "Yapay Zekâ filmini izledim" dedikten sonra ertesi gun bu filmi tekrar dıle getirirseniz, "Yapay Zekâ, iyi bir bilim kurgu filmi değil mi" diye soruyor. Memoni'ye örneğın, "Yarın işe gitmek için 7'de kalkmalıyım" dersenız, o da size "Seni uyandırayım mı" diye soruyor ve istenılen saatte uyandırıyor. Konstantlnlanae Mahallesl Şimdi Kıztaşı Caddesi'nden geçip dört yol ağzının ortasındakı "taş"a yani Kıztaşı'na gelelim... Kıztaşı, vali Tatiatus tarafından dönemin gözde semtlerinden Konstantinianae Mahallesı'ne imparator Markianos için diktirilmiş bir taş; Markianos Sütunu... Mermerbirkaidenin üzerinde sekiz metrelik tek parça gri granit bir sütun... Sütunun üzerinde kartal kabartmalı süslemelerıyle Korınt bir başlık var... En tepede de Markianos' un heykeli olmalı ama artık yok... Kaidenin bir yerinde zamanında özenle oyulmuş küçük delikler dikkati çekiyor... Bu deliklerde bronz ve •SAP Akıllı Işletme Günleri' başlıyor! SAP Systems'ın "Akıllı Işletme Günleri Nisan 2002 tarihine dek süreeek. Programda SAP BW (Veri Ambarı), my SAP CRM (Müşteri llişkileri Yönetimi) ve my SAP SCM (Tedarik Zinciri Planlaması) çözümleri anlatılacak. SAP Systems'in Akmerkez'deki ofisinde gerçekleştirilecek olan bu vvorkshopların ilk günleri "genel bakış" nıtelığınde gerçekleşecek Katılımın sınırlı sayıda tutulacağı vvorkshopların ılkı 26 Kasım tarıhınde SAP BW ile başladı. www.sap.com/Turkey adresinı ziyaret ederek hem daha ayrıntılı bılgı edinmek hem de kayıt yaptırmak mümkün olabiliyor. Markianos Sütunu'na "Kıztaşı" adını veren Zeus'tan /.afer müjdesini geliren kanatlı Nike'ler... Yüzleri çoktan parçalanmış... (Fotoğraflar: Meral K.ARADAŞ)