Catalog

SAYFA CUMHURİYET 19 AĞUSTOS 2000 CUMARTESİ 14 KULTUR kuKur@cumhuriyet.com.tr İspanyolca üretilen albümler dünyanın dört bir yanında listelerin başında yer alıyor Latinlertartışmasızlider Ritmin bin bir yüzü KÖBA SOfl: Aşkın son derece açık bir tavır- la anlatıldığı temalarla gelişen 'son' 1880'lerin ortasından bugüne dek gücü- nü yıtırmeden geldi. Bongas ve marak-^s gibi çalgılarla desteklenen son bûtûn Küba müziklerinin ve danslannın anası kabul ediliyor. Ünlüleri: Compay Segun- do, Sexteto Habanero. Albüm: Los Pad- res Del Son Habanero- 1999) BOtefO: Rumbanın yavaşlatılmış şek- li olan 'bolero' bugün fazla tutulmuyor. Bu Küba bolerosunun Ispanyol Maurice Ravel'in meşhur bolerosuyla bir bağlan- tısı yok. Ünlüleri: Jose Pepe Sanchez, Trio Los Pancfaos. Albüm: Tesoros Del Trio Los Panchos (Aynı grubun albümü- 1999) Rlimba: Otuzlu yıllarda resmı bay- ramlarda yapılan bir dansın gelişmiş şek- Ii deniiebilir. Ünlüleri: Los Munequıtos De Matanzas. Albüm: Rumba Calientc (Los Munequitos De Matanzas-1992) MambO: 1955'teJaneRussell'inbaş- rolde olduğu Underwater filmiyie 'keş- fedilen' mambo 50'li yıllardan itibaren dünya çapında ilgi gördü. Geleneksel müzikk svvingin bileşiminden doğan bu tür festivallerin en favori müzikleri ara- sında. Ünlüleri: Tito Puente, Perez Pra- do, Xavier Cugat. Albüm: Mambo Ma- nia-Habana 3 a.m (Perez Prado-1990) Ça-Ca-Ça: Kırklı, ellili yıllarda mam- bo ritminin farklı bir yorumu şeldinde ta- nımlanan tür, adını dans edilirken adım- lann çıkardığı seslerden almış. Ünlüle- ri: Xavier Cugat, Enrique Jorrin. Albüm: Danzon Cha-cha-cha (Enrique Jarrin- 1995) Salsa: Alışıldığı üzere her zaman ne- şeli ve hareketli olmayan, romantik ve ya- vaş örnekleri de bulunan salsaya (salça) adıru bir Venezuela radyosu vermiş. 60'lı- 70'li yıllarda en parlak dönemıni yaşa- yan bu tür deneye açık olması nedeniy- îe gündemdeki yerini korumayı başan- yor. Ünlüleri: Perez Prado. Albüm: Con Sonora Matancera (Celia Cruz-1990) SÜRECEK Cumhur Canbazoglu İMUZIK Kübalılann önderliğinde müzikteki Latin hareketi tüm dünya listelerinı alt üst etmiş durumda; bitecekmiş gibi de gözükmüyor. Meksika Körfezi'nden, Karayipler'den, Güney Amerika'dan dünyaya yayılan ezgiler hiç bu kadar kuvvetli etkilememişti Anglosakson dünyayı. Fırtına o kadar güçlü ki etki- si bize kadar ulaştı bile. Dünyada La- tin müziğiyle ilgili ne çıkıyorsa aşağı yukan eksiksiz bize de geliyor. Son olarak SonyMüzfc Türkiye,Tlıis Is Cuba adlı beş albümden oluşan bir set yayımladı. Onar yıllık dönemlere aynlmış bu yapıtlarda Küba müziğinin geçirdiği evreleri, o günlerin popüler parçalan- nı kronolojik sırayla dinlemek olası. Biz bu sayfalarda, uzun süreden be- ri Latinlerin yaptıklannı yakından iz- lemeye ve yansıtmaya çabalıyoruz. An- cak akım o kadar genışledı ki birçok önemli aynntı da gözden kaçıyor. Aslında Latin müziğinin ve popu- nun patlaması çatlaması birkaç yıl ön- cesine kadargidiyor, ancak bu türün çe- şitli kollanyla dünya çapında tanınma- sı ise çok çok eski. 500 yıl önce Latin Amerika'ya Af- rikalı kölelerce taşınmış ezgilerin etnik tatlarla ve Avrupah beyazlann müziğiy- le birleşmesinden doğan yerel sound, geçen yüzyılın başından itibaren ABD'ye ve Avrupa'ya sıçrayarak çok sevilmeye başladı. 50'li yıllann başın- da ise Amerikan Bıg Bandlar'in reper- tuvarlann başköşesindeydi. Ancak 1959'daki devrimle başlayan Ameri- kalılann ambargosu sonucunda, Kü- ba'nın dünyayla kültürel bağlantısı ke- sıldı ve bu müziği üretmek göçmen yıl- dızlar Tito Puente ve Salsa kraliçesi CeSaCnız gibi isimlere kaldı. Daha son- ra bu isımlerle genç kuşaktan doria Es- tefan büyük işler başardılar ama yine de bir şeyler eksikti. Sonunda doksanlann ikinci yansın- dan itibaren Kübalı sanatçılar da mü- ziklenni adanın dışına ihraç etme ola- nağını buldu ve Latinler tamamen ege- L/atın fırtınası bizim piyasaya kadar ulaştı. Bu türle ilgili dünyada ne çıkıyorsa aşağı yukan eksiksiz bize de ulaşıyor. Son olarak Sony müzik Türkiye 'This Is Cuba' adlı beş albümlük zengin bir seri yayımladı. menliklerinı kabul ettirdi. Kübalılar'a ambargo en çok Brezil- yalılar'ın işine yaramıştı ve dünya ça- pında Latin denince uzun süre bossa no- va ile samba geldi akla. Bu arada Caetano Vetoso ıle Gflber- to GiL Brezilya çıkışlı müzığe rockı bulaştırmayı basararak yeni bir sayfa açarken Arjantın'de Astor Piazzolla saf tangoya 'ihanet ederek' ünleniyordu. Avnıpa'da ise en iyi 'Latinler'i Is- panya çıkanyordu; 1960'lann sonun- da PacoDeLuciarock, caz ve blues des- tekli inıevDflamenco'yahayat verirken 1970'lerde Italyan ozanlar, Latin stilı Doksanından sonra uluslararası ÜJIÜ yakalayan Compay Segundo en az Latin pop yüdızlan Gloria Estefan ve Ricky Martin kadar ilgi görmeye başladı. Bu üçlüye Julio Iglesias, Santana ve Jennifer Lopez gibi isimlerin de kaolmasıyla Latin pop 2000 yıluıda en fazla saüş tirajını sağlayan tür oldu. özgürlük ve devrim şarkılanyla ünlen- diler. Yine aynı dönemde Latin müziği Vîc- tor Jara'y' (1973'te askerlerce öldü- riildü), Pablo Milanes ve Sflvio Rodri- guez'ı, tüm dünyaya 'EI Pueblo Unido Jamos Sera Veneido'yu söyleten Inti lllimanj'yi yetıştirdı. Pop da ise seksenlı yıllar Santana,Ju- üo Iglesias. Los Lobos ıle Gypsy Kings'in hâkımıyetıyle geçtı ve doksanlann ıkın- ci yansında Portorikolu Rkky Martin, MarcAntbony,EnriqueIglesias büyük satışlara ulaştılar. Tabii bir de Cher ve Madonna gibi bu yeni modadan yararlanmak ısteyen- ler oldu. Bir de sahte Latinler çıktı or- taya; Portoriko asıllı olduğunu iddia eden ve çok kötü İspanyolca konuşan Bronx doğumlu Jennifer Lopez (On The 6 albümü yedı milyon sattı) Ue bir ay İspanyolca kurs görüp bu dilde al- büm yapmaya kalkışan Christina Agu- Oera da bu türün prensesleri arasına girdi. Latin müziğinin bir diğer öeelliği de uzun soluklu besteler çıkarabilmesi. Bu haftadan başlayarak üç bölümde meraklısma bu müzığın türleri hakkın- da kısa kısa bılgıler aktaracağız. Cazcı Kardeskr'den bir sahne. Filmlerden seçmeler Müzik pazan en kısır dönemini ya- şıyor; yaz başında bombalannı patla- tan piyasa. yeni albümlerini sonbaha- ra saklarken bu ara dönemi toplama- larla ya da her dönem kabul görecek albümlerle atlahnaya çalışıyor. Bu ay çıkan ürünlerin kaliteleri yüksek ol- masa da arada arşivcilerin yüzünü gül- dürecek birkaç albüm de yayımlanmı- yor değil. Daha önce Cine 5 'in katkılanyla AO Time Greatest Movie Songs adıyla bir araya getinlmiş fılm müzikleri albü- münün dün ikincisi de pazara sürüldü. Albümde tarih, sound, tür açısından birbırleriyle bağlannsı olmayan film müziği parçalannın bir araya getirildi- ğini hemen belirteyim. Tek avantajı kulaklarda yer etmiş birçok güçlü bes- teyi aynı CD-kasette sunması. 18 parçahk bırinci albümden birkaç örnek verelim: Goldeneye'dan Golde- neye (Tina Turner), Armageddon'dan I Don't Wanna Miss A Thing (Aeros- mith), Wild At Heart'dan Wicked Ga- me (Chris Isaak), Bram Stoker's Dra- cula'dan Love Song For A Vampire (Annie Lennox), Romeo & Juliet'ten I m Kissing You (Des'ree), Ahlaksız Teklif'ten No Ordinary Love (Sade), Ölüm Yolu'ndan Dead Man Walking (Mary Chapin Carpenter)... İkinci CD-kasetteki yirmi parça ara- sında ise Buena Vista Social Club'dan Candela (Buena Vista Social Club), Amerikan Güzeli'nden All Along The VVatcher (Bob Dylan), Cazcı Kardeş- ler'den Think (Aretha Franklin), Fa- külte'den Stay Young (Oasis), The Wed- ding Singer'den Video Killed Radio Star (President Of The USA), Full Monty'den You Sexy Thing (Hot Cho- colade), Lost In Pace'den Lost In Spa- ce Theme (Apollo 440) var. Son dönemin en zengin toplamala- nndan biri; ilk albümü de plakçılarda buhnak olası. Sonbaharın yenüeriMüzik dergilerindeki ilanlara bakıldığmda, yaz mevsimıni verimli işlerle süsleyemeyen uluslararası müzik endüstrisinin eylülden baş- layarak atağa geçeceği anlaşıhyor. Daha şim- diden orada burada çarşaf çarşaf yayımlanan haberlerle, söyleşilerle rekabete girişen şirket- ler sonbaharda gövde gösterisıne hazırlanıyor- lar. Listelerin en iddialı ısimleriyle ilgili birkaç not aktaralım: Cannes'da büyük sürpriz yapıp Lars Vbn Trier'in filmi Dan- cer In The Dark'la en iyi kadın ödülunü alan îzlan- dalı yıldız Björk, Sehna- songs adını verdiği yeni albümünü eylül ortasın- da yayımlamaya hazırla- nıyor. Albümde filmin müziklerinden başka Björk'un Radiohead'den Thorn York'la yapüğı dü- et de yer alacak. Bu arada Oxfordlu grup Radiohead'in *tümzamanlanneni\ialbümle- ri' arasında göstenlen OKComputer'dan üç yıl sonra hazırladığı yeni çalışmalan da eylül so- nunda plakçılara ulaşacak. U2 dinleyicilerine de iyi haberlerimiz var, ta- rihi belli olmamakla beraber, bu grubun yeni çalışması sonbaharda çıkacak. The Edge'in verdiği kısa bilgiye göre albüm 12 'gürültülü' ^•.ğustosu durgun geçiren müzik piyasası iddialı albümlerini eylüle saklıyor. Radiohead, Björk, U2 ve PJ Harvey'nin yeni çalışmalan sonbaharda yayımlanacak. parçadan olusacak. PJ Harvey'in hazıran başından beri hazır bekleyen albümü ise ekim ortasında çıkacak... Sonbaharın yenileri arasında; cover parçala- nn bir araya geldiğı It's Like This (Ricky Lee Jones), ustanın klasiklerinin, konser kayıtlan- nın ve altematif versiyonlanrun toplandığı dört albümlük ve The JimiHendrn Experience,Tu- pac Shaker'ın antolojisinin birincı albümünü de sayabiliriz. Liste bununla suıırlı de- ğil. Sonbahann diğer al- bümleri arasında, ikinci kez anne olan ve bebeği- nin sağlık sorunlan nede- niyle zor günler geçiren Madonna'nın yapıtı var. 18 eylülde yayımı planla- nan albümün klibi de ha- zır. Küçükken şarkıcı ola- rak tamyıp büyüdükten sonra beyazperdede artist olarak izlediğimiz Fran- sız Vanessa Paradis de müzisyen olduğunu arumsayıp albüm yaptı. Bu ürün de sonbaha- nn ilk günlerinde müzikseveriere ulaşacak. Aynca temmuzda 7. Uluslararası Istanbul Caz Festivalı'nde çalan Chnstian McBride dördün- cü albümü Sci-Fi'yi önümüzdekı ay yayunla- maya hazırlanıyor. Şirketler listelerinı açıkla- dıkça bunlan size aktarmayı sürdüreceğiz. Björk ,'DancerInThe Dark' filminde söylediği parçalara yer verecek Equinox 9 tan Night Ark ve diğerleri... Tunç, kalbindeki müziği 'Night Ark' grubunda gerçekleştiriyor. Equınox şirketi piyasadakı önemli bir boşlu- ğu doldurmaya başladı; kolay ulaşılamayacak bir dolu albümü ithal edip 'altematif ara>an' mü- zikseverleri de memnun ediyorlar. Equinox geçen hafta içınde bir dizı albüm da- ha getirip piyasaya sürdü. Bunlar arasında ön- celıkle Nijght Ark'ın Treasure albümü dikkat çekiyor. Üç yıl önce 4. Uluslararası Istanbul Caz Festivali'nde Elefteria Arvanitaki ve Sezen Aksu'yla birlikte sahneye çıkan ekibin bu albü- mü çok tanıdık parçalarla dolu... Arto Tunç yıllar önce Türkiye'den çıkıp şan- smı ABD'de denemeye karar verdiğinde kafa- sında bir proje daha vardı. Uluslararası camiada kendini kabul ettirdikten sonra geri dönecek, pop piyasasında boğulmuş ağabeyi OnnoTunç'la birlikte niteliklı işlere imza atacaklardı. Ancak Onno Tunç'un ömrü böyle bir yeni adıma yetmedi. Arto Tunç ise aynı işleri bu kez dostu Ara Dink- çiyan'la Night Ark grubu bünyesinde gerçeldeş- tirmek için harekete geçmişti. 1985 doğumlu Night Ark; Ortadoğu, Akde- niz ve Anadolu havzasında üretilen müziği ya- kından tanıyan, Ermeni müziğine hâkim cazcı- lardan oluşuyor. Ekipten Dinkçiyan ve Arto Tunç, Türkiye ve Yunanistan'daki popçulara besteleri, geleneksel ezgileri verip geçimlerini sağhyorlar ve diğer tarafta diledikleri müziği yap- ma olanağı buluyorlar... Equinox'un diğer albümleri şunlar: 2. Dünya Savaşı'nda Polonya ve Litvanya'daki Yahudi gettolannda üretilen müziklerden oluşan Ghet- to Tango (Adrienne Cooper (vokal), Zalmen Mlotek (piyano), The Art Of Klezmer Clarinet (Margot Leverett), MazaMeze (Schal Sick Brass Band), Sales Points (Darren Emerson), The Fîsh Are Prajing For Rain (Theodosii Spassov Trio) ve Global Underground ürünleri (Sasha, Tony De Vit, Nick Warren, John Digweed, Paul Oa- kenfold, Danny Tenaglia, Seb Fontaine, Dave Se- eman, Darren Emerson...) Sanat, Bilim Adamı Dostum Alim de Yok Sadece depremlerle değil, traflk cana- van, sağlık sorunlan ve çeşrtli nedenterle insanlar son yıllarda birbin arkası yaşam- lannı yitiriyortar. Tarn anlamıyla derin aa ve- ren bir "yaprak dökümü" bu... Geçtiğimiz kısa süre içinde en değerli, en sevdiğim, birlikte unutulmaz anılar ya- şadığım dostlanmı kaybetmış bulunuyorum. Bu ölümsüzler arasında Cenk Koray ve sonra can dostum Prof. AJim Şerif Ona- ran... Yaşamlarını yitıren, yerieri doldurul- maz bu dosttarım ve diğer değerli sanat- çılar, küftür adamları, basındaki arkadaş- ' lanm ve topluma hizmetleri olmuş kişile- rin ölümlerinden sonra vefa borcu ve gö- revim saydığım başsağlığı ve am yazılan yaz- rnanın zorluğu anlatılmaz. Hele, benim gi- bi, bir süre önce kalp krizi geçirmiş bir ki- şinin taşıdığı psikoloji ile! Kültür, sanat, bilim, müzik veözelliktesi- nema konulanyla yoğrulmuş bir insan olan, kaybettığımız Prof. Alim Şerif Onaran ile b> mir'de çocukluğumuzdan ben birlikte bü- yümüş, sonra gençliğimizde Istanbıri'da sanat olaylanndan beraberce etkilenmiş, son yıllarda Erdek'te sanat şenlikterinde bir- likte uğraş vermiş, kültürel ve sinema ile il- gili toplantılardada beraberolmuştuk. Şim- di O'nun kaybtndan sonra, herzaman güç- lü kalan dostluğumuz ve önem vererek okuduğum kitaplan yaşayacaktır.. Alim dostumun sinema sanatına olan düşkünlüğü ve bikjisinin yanı sıra özellik- le müzik konusunda da ağır basan bir tut- kusu vardı. O'nun bu tutkusunu birlikte yaşamanın duygusunu her zaman taşı- maktayım. Şöyle ki, fzmir'de iken çok genç yaşta mandolin çalardı ve nota yazma bil- gisi de konservatuvann başanlı bir öğren- cisi kadar üstündü.. O zamanlar beni se- vindiren bir durum olarak özellikle benim bestelediğim ilk tangolanmı ve diğer bazj besteterimı hem güzel yazısıyla notaya çe- ker, hem de benim piyano eşliğımde ken- di de mandolinle çalardı.. Bütün bu kişisel anılar, artık "unutulmaz yaşam sahifele- ri'nde yazılı kalacak... Prof. Alim Şerif Onaran sanat, kültür, bi- lim ve sinema konulanndaki düşünceleri, bügisi ve anılannı hem bir hukukçu ve ya- zar, hem de yaratıcılık yeteneklerinı birleş- tirerek birçok değerli kitaplar yazmıştı. Bu eserler, krtaplıklarda öğretici olarak da de- ğer taşımaktadır. Özellikle, sinema sanat konusunda yazdığı kıtaplann yanı sıra hem jüri üyesı, hem denetimd olarak bulundu- ğu toplantılarda ve panellerde en değerli düşüncelerini, eleştiri ve önerilerini sun- muştu. Bütün bunlann ötesinde, Prof. Alim Şerif Onaran ülkemizde hem edebiyat, hem felsefe, az çok mizar) ve belgesel ni- telikli öyküler açısından dünya literatürün- de önemli yer tutan "Binbir Gece Masal- lan'nın Türkçe'ye çevirisini yapmıştı. Bir- çok ülkede, değişik anlatımlaria çevirileri yazılan "BinbirGece Masallan'nı uzun yıl- lar verdiği uğraş sonunda kitap serisi ola- rak AFA Yayınlan'nda, özgün bir dil ile ya- yımlatmçtı... Sevgili dostum Alim'in 1997'de bana gönderdiği bu kitabın ilk sahifesin- de, imzasıyla şu satıriaryaalı: "Setmi'ye acil şifalar dileğiyle." Ne acıdır ki kendisi ge- reken şrfaya ulaşamadı... Yerli popta Candan Erçetin, Elbette ile birinciliğıni sürdürüyor; Sezen Aksu, Deüveren adlı albümüyle ikinci, askerden gelıp ayağının tozuyla konserlere başlayan Teoman üçüncü albümü 17 ile üçüncü oldu. Sanat muzıgınde Emd Sayın, Ah Bu Şarküar albümüyle birinciliğıni sürdürüyor. Bülent Ersoy, Alaturka 2000 adlı albûmle ıkıncı, Muazzez Ersoy, Nostalji serisinin 7-8-9 adlı albümüyle üçüncü. Halk müziğinde Grup Yonım çıft CD-kasetlik toplama albümü Seçmeler'le birinci, Ya\nz Bingöl, Sitemdir'le ikinci, Grup Çığ, Yayta Çiçeği adlı albumle üçüncü. Yabâncı müzikte ise Bon Jovt Crush'la yine binnci. Britney Spears yeni albümü Oops I Did It Again'le ikinci, Angela Dimhrou, adını taşıyan albümüyle üçüncü. yeniler- Ghetto Tango- Vanous - The Art Of Klezmer Clarinet- Margot Leverett - Treasures-Night Ark - The Fish Are Praying For Rain- Theodosii Spassov Trio -MazaMeze- Schal Sick Brass Band - This Is Cuba, The Best Of The 50^s- Various - This Is Cuba, The Best Of The 60* Various - This Is Cuba, The Best Of The 70V Various - This Is Cuba, The Best Of The 80V Various - This Is Cuba, The Best Of The 90's- Various - Tsutsumi-Kodo - Nouveau Jour- Dany Brilland - Güüjen Azadiye- Cıwan Haco - In Blue- The Corrs - Caravana Cubana - Various - Come To Where I'm From- Joseph Arthur -HotRafl-Calexico - Monaco- Monaco - Kakidscope- Kelis - Sufferhits- Antisilence