Catalog

SAYFA CUMHURİYET 30 TEMMUZ 2000 PAZAR .10 P A Z A R J A Z L L A R I dishab@cumhuriyet.com.tr ^însancıllık kavramının o- ateşlenme odağı Son 19 yıllık görev süresı ıçinde, Toronto Ünıversıtesi'nm akademık standartlannı en saygın düzeye çıkartan Genel r Rektör Robert Prichard, daha önce hiç izlenmemış bir fon kampanyası da oluşturmuştu. Sürüp giden hükümet kısıntılanyla ., bütçesi sarsılan [ üniversiteye, şirket kaynaklanndan mılyonlarca dolar bağış topîayan Genel Rektör, 1 .. mılyar dolarlık çızgıye •Vı yaklaşan kampanyasından h gurur duyuyordu. Bu .; ginşım, üniversitenın sol .. akademisyenlerinı ve t radikal öğrencilerini r , küplere bindirdı kuşkusuz. Üniversiteyi, işadamlanna , ve milyarder sanayicılere « sattığı ıthamlanyla, ağır . eleştınlere uğrayan genel . rektörün, eski ABD , Başkanı George Bush'u i onursal hukuk diplomasıyla kutlaması, büyük tepkıler doğurdu. Gericı ABD sıyasetinın < baş simgelennden bın -. olan ve ClA'nın eskı -. başkanhğmı yapmış -• binsıne, ı- onursal n hukuk diploması « venlmesi, yalnız solcu profesörleri 1 ve öğrencileri " kızdırmakla kalmamış, TORONTO ENGtN AŞKIN üniversitenın dev yapılari içınde, kent alanlannda George Bush'un onurlanması olayını kınayanlara. büyük sendıkalar. lıse ve prtaokul öğretmenlen ıle JW£Qk. aydın da katılmişt», Genel Rektör'ü hedefleyen sert eleştınler giderek sadece ünıversite sınırlanna çekıledursun, üniversitenın lOOyıldır yayımlanan radikal solcu öğrenci gazetesi "Vershy", George Bush'u onurlama törenını, "bir bağnaziık skandalT olarak tarumladı. Genel Rektör'e ateş püskürmeye devam eden öğrenci dergısi, "tuvaletieri bile özel sektör bağışlanna testim edilen Toronto Ünrversitesi"nde parayı verenin bilimi çengeUediğini'' sık sık tekrarlıyor. Sol kesimdeki öfke sürüp giderken yakında emekli olacağı açıklanan Genel Rektör. bu kez bırbin ardına sol inancuun ve kurulu düzen karşıthğırun ünlü adlanna da onursal hukuk diplomasının dağıtılacağını açıkladı. ilk kez Güney Afrikalı adalet savaşçısı sıyah pıskopos Desmond Tutu'nun ardından, Kanada'nın entelektüel sendika lıden BobVVhite'ıözel törenlerle onurlayan Toronto Ünıversitesı, son günlerde de ünlü dilbilimci Amerikalı profesör Noam Chomsky ile siyasal bilimci Edward Said'e de görkemli törenlerle onursal hukuk diploması vermeyi uygun görmüştü. Birçok kışi, onursal hukuk dıplomalarının sadece Genel Rektör'ün marifetı olduğuna ınanıyordu ama, gerçekte bu tür kararlann alındığı yer, üniversitenın, aralannda kurulu düzenin en güçlü adlannın da bulunduğu "Yönetim Konseyi" ıdı. ABD'nın, toplumsal ve siyasal yapısına yıllardır, birbirinden etkin yapıtlanyla ve süreğen konuşmalanyla çok ağır eleştinler yağdıran Profesör Chomsky ıle Profesör Said, nasıl oluyordu da, kurulu düzenin maşası olmakla suçlanan bir ünıversiteden onursal hukuk diploması alıyordu? Çünkü o ünıversite, bılimcilenn siyasal ıdeolojisıne değil, oluşturduklan bilımsel disıplinlere, öğretı ve aydın olma ahlakına bakıyordu. Onlan, — — — onurlama karan alan konseyde, kurulu düzenin öncü bıreyleri bulunsa da, verilen onurlama karan, sadece ve sadece aday bihmcilerin, yerleşık çızgılerinin çok ötesindeki adanmışhğmdan, gerçeği •arama utkusundakı yılmaz ve yıldınlamaz '• cesaretlerinden esınlenmişti. ABD ve Kanada'da sus-pus durarak kurulu düzenden alkış topîayan akademisyenlere ve artık tümüyle paranın yönlendırdığı medyaya acımasız eleştınler savuran Prof. Edward Saıd "Yazıh ve görsel medyaıun,tiksindirentek yanlihkla, etik tüm değerlere snt çevirdiğiııi'' vurgularken ak saçlı profesör Noam Chomsky ise çoğunluğu öğrenci olan dinleyicilere şöyle diyordu: "Daima sorgulayın karşınızdaki otoriteyi. Otoriteye gereldrse utandıran, sert, acımasız, irdeleyen sorular yöneltin. Hepsinin ürktüğü, bûtûn' sorun çıkaran sözcüklere' tutkuyla bağlanın. Tarûşma ve sorun çıkarma geleneği, ayduı oima olgusunun, insancülık kavramının ateşlenme odagKbr." 'Paris Tüneli' lOOyaşındaAdına "M etro" ve "Undergronnd" veya "U- Bahn" dediğimiz, "mega" kentlerin, metropollerin kaçınılmaz toplu taşımacılık aracının Pansli ömeğı 19 Temmuz'da 100 yaşına bastı. Peralı (Beyoğlulu) azınlıklann Yüksekkaldınm'ın yer yer yüzde 30'u aşan eğimlı yokuşunu tırmanmamak için, 1875- 1876 yıllannda Fransız mühendislere inşa ettirdüden Istanbullu "Tünel'', aslında yeryüzünün en eski metrolanndan bin. Fransızca "cardak" manasına gelen "tonneDe" sözcüğünü, 1843'te Thames Nehn'nin altına açtıklan "yenün geçranin" "tunneT olarak kullanan Ingilızler, öğrenebildığimız kadanyla bütün tünellenn de ısim babalığını yapıyor. Tam 20 yıl sonra İ863'te, Londra'ya kazdıklan "Yenüü treni = Underground"un öncüsü olduklan gıbi. Sonra Boston'un (ABD) 1895-97'de ve ilk Kıta Avrupası kenti sıfatıyla (istanbuPun "TüneT'ini saymazsak) Budepeşte'nin (Macaristan) 1896'da tanıştığı bu "devrimd'' toplu taşımacılık aracı kısa zamanda en dünyanın belli başh tüm merkezlennde yaygınlaştı. Paris bile henüz 100. yılını kutlayadursun, 125 yıl önce neredeyse ' Uk"lerde olan tstanbul ise anlaşılan "dünyanın belli başh merkezleri'' (!) sınıflamasına gırebılmek ıçın daha bekleyecek... Bugün 54'ü Avrupa'da, 26'sı Asya, 26'sı Amerika, bıri Afrika (Kahire), bıri Avustralya (Sydney) olmak üzere 108 şehirde metro var. Bunlann en "özgünü" kuşkusuz Paris'te. Bu özgünlük, ne günde taşıdığı 4.2 milyon, ne 100 yılda taşıdığı yaklaşık 100 milyar yolcusunda, ne 211 km'lik (16.6 km'lık — _ kısmı havada) bir şebekeye yayılmış, 14 hatlı 297 istasyonunda, ne de 40.000 çalışanında. Paris Metrosu'nun orijinallığı, ömeğin inşasmda. ötekilerin büyük bir çoğunluğu "kaz/kapat" yöntemiyle yapılırken Pans ve Fransız mühendisler kentın yerkabuğundaki hayan PARİS asgari rahatsız edecek bir yaklaşım benimsemiş, dâhi mühendis Fulgurence Bienvenen sayesinde... Hatlann güzergâhlan belirlendikten sonra, seçilen noktalarda çukurlar açıhyor, istenılen derinlikte ve de yeraltında gerçekleşen kazılarla, hızla birieştirme işlemleri tamamlanıyor. Paris Tüneli'nin (çoğunda) bır başka tipik özelliği, vagonlann lastik tekerleklerinin yanında yatay konumda sürterek dönen ilrinci tekerleklerden dınamo (bısıkletlerde olduğu gibi) ilkesiyle sağlanan ek enerji. Bu teknik daha sonra Montreal ——^— Metrosu gibi yeni kurulan başka dünya metrolannda da kullanıldı. Yine ömeğin Meksiko metrosunda taklit edilen yeraltı veya yerüstü "karma tûnel ağL" Hafta içınde sabah akşam, yaklaşık 5 saatlik yoğun mesai saatlerinde aynı anda çalışan 570 "tren" (6 vagonu vardır), aralanndaki mesafe ortalama UĞUR HÜKÜM Nazh bir kuğu gibL. Dünyanın en büyük yelkenliteknesiFransa kıyılannda geziyor. 134roetre luunluğundaki Royal Chppart, öoceki gûn MonteCarlo sahiDerindeydL 5 direkli Royal CBppart, yelkenlerini açıp Akdeniz'in mâvi sularmda süzülürken nazh bir kuğuyu andınyor. (Fotoğraf: REUTERS) f - 1 . 3W ~ — İ 1 ... I **» tVı İntihar mevsiminde Isveç'e Özgü öykülerIsveç'te ıntıhar mevsimindeyiz. Istatıstıkı olarak bilmem ama, haftalardır aralıksız yağan yagmur altında olan halkuı yüzündeki ifade bunu gösteriyor. Hoş, bazı bakışlarda ilk hapşıranı öldürmeye hazır olduğunun behrlısı de var. Madem ki sız buraya biraz güneş gönderemiyorsunuz ve ben de sıze biraz yağmur veremıyorum, en iyısı bu ülkeye özgü ve gerçek bazı şeylere değineyım bu kez. Size fikra gibi gelecek ama... Isveç'le Danımarka arasmda yeni açılan Öresund Köprüsü'nün İsveç ayağında, 24 saat başında görevli gümrükçülenn beklediği bir telefon var. Danımarka'nın otomobılle gelmekte olan ve beraberinde ızın verilen miktardan fazla alköllü içki veya sıgara alan kişilerin, bu telefonu arayarak " Bende fazla içki, sigara var. Arabamın piakası şudur" demesı için. O zaman gürnrük memuru aracı durduracak, vergısinı ve hatta gerekirse cezasını kesecek! Köprü 1 Temmuz'da trafığe açıldı. Birkaç gün önce bir gazeteci, bu telefonun sorumlusu gümrük memuruna, şımdiye kadar kimsenin bu şekılde kendini ıhbar edip etmediğini sordu. Yanıt kısaydı: "Bfldiğim kadanyla hayır!" Isveçliler okur mektubu yazmaya bayılırlar. Hele hele rumuzla. Semt otobüsünün saatlennden yakınsalar, okul yemeklennden söz etseler bile kolay kolay ad-soyad koymazlar. Geçenlerde yine rumuz kullanan bir okurun, büyük bir sabah gazetesinde şöyle bır mektubu yayımlandı: Başlık: u Engerek yılanfaınndan nasd kurtulacağun?" Okur, küçük bir yerleşım yennde oturuyormuş, bahçelı bır vıllada: "Her sabah mutfak penceremin önünde, bahçede engerek yılanlan toplamyor. Kapı pencere açamaz okhık.Sanki aralannda bir çeşh konferans yapöktan ^—^—— sonra bahçeye dağınyorlar. Bahçede çizme giymtş kanguru gibi zıplayarak geçmeden usandım! 1 Ocak'tan beri engerek yüanlanıu öldürmek yasak, O yfizden kafalanna taşı indiremiyorum. Beledryeye telefon ettim, yüan toplayıa var mı diye sordıım, güktüler. tDe de önce yıfauun beni sokması mı gerek onu öktürdüğümde nefsı müdafaa' obun?" Yazının altına da falanca STOCKHOLM GÜRHAN UÇKAN yerdeki "yeni yüan düşmanı" diye imza atmış! (Durun, daha bitmedi!) Birkaç gün sonra bir başka okur, "Yeni yüan dûşmanının imdadına yetişti: " M , jöyte yap" diye başlıyor mektup. u Uzun bir grfl maşas ve bir de Amerikan bezindan çuval edin. Hayvanlan teker teker maşayla yakalayıp çuvala bk. Daha sonra da çuvahn a^mı düğümleyip otomobüine koy. Birkaç kÖometre uzakta, vakuüannda kimsenin otnrmadığı yeşillikbirbölgede çuvah bırak, ağzmı aç ve git BSyleİikle hem yasayaaykm davranmanuş ohu-sun, hem de ^~"~"^"~ hayvan katüamı yapmaktan knrtulursun!" (Not: tskandinavya'nın tek zehirlı yılanı olan engerek, nesli tükenme tehlikesinde olduğu için öldürülmesı yasaklanmış zehirsiz bir başka yılan cinsıne görünüş olarak benzediği için herhangi bir kanştırma olmasın diye korunma altına alındı). Son bir olay da polisle ilgıli. Takvime göre yaz olduğu için polisler de tatilde. Çahşanlar ise olayın önemine göre öncelik göstererek müdahale ediyorlar. Bir süre gazetelerde şöyle bir olaya yer verildi: Küçük bır yerleşun yerinde bır gece vatandaşın bın, evının karşısındaki bankamatiğin 2-3 kışi tarafından kurcalandıgını görüyor. Derhal polise telefon ediyor. Nöbetçi, "Büiyoruz, biz de oradayn!" diye yanıt verip telefonu kapaüyor. Uyanık vatandaş civarda polıs filan göremıyor. Soyguncular biraz sonra bankamatiği patlayıcı maddeyle açıyor. Hızla, yanaşan bır otomobıle kasayı tikıp uzaklaşıyorlar. Ardından 2 polis, saklandıklan köşeden çıkıp olay yerine geliyor. Birazdan da 2 özel şirket koruması! Sorumlu polıs şefı gazeteye şu açıklamada bulundu: "Patiayıanın şiddet derecesinibOmediğunizicm vakiaşmamayı uygun gördük." Peki neden soygunculann peşinden gıtmediniz, sorusunun yanıtı da açıktı: "önce olay yerindeki kamtlan garantiye almak istedik." Ya korumalar? "Bizimoradabeklediğimizi görmüşler herhalde." Gazetede, banka müdürünün ne düşündüğüne ne yazık ki yer verilmedi. lyi pazarlar! 500 metre olan her ıstasyondan 30 saniyede bir geçmekte. 80'li yıllarda Metro reklamlannm şöyle bır sloganı vardı: "TV dizinizi kaçırmak istemiyorsanız Metro'ya binin!~" Metro ve tren istasyonlanrun ıçme ve etrafina yiyecek, içecek mekânlan veya irili ufaklı ticaret tezgâhlan, mağazalar yerleştirmekten "doğal" (!) ne olabilir diyeceksinız. Eee, devır "saüş devri!" Gelin görün ki bu "ohnazsa ohnaz" faalıyetı Metro sakinlerine gına getırme düzeyme düsürmeyen RATP (Paris Metro-Otobüs tdaresi) başka metropollerde kolay kolay göremeyeceğıniz bazı faaliyetleri de düzenli devrede tutmaya çalışıyor. Metro veya Şehirdışı Hızlı Metrosu (RER) mekânlannın uygunluğuna göre her türlü konserden resim, fotoğraf sergılerine, dans ve tiyatrodan ayaklı kütüphanelere envai çeşit kültürel faaliyeti "içeride''de bulmak olası. Metro vagonlannın içindeki en güzel köşelerinden biri şairlere aynbnıştır. Reklamlardan gözünüzü alabüirseniz, yeraltmda birkaç dize şiir de okuyabilirsiniz. Sıkça rastlanan şaırlerden bin de Nâzun Hikmet Hiç şaşırmadınız değıl mı? Şimdi elde böyle bir "altyapr olur da, üstündeki *^apı" 100 yaşına bastığında neler yapıhnaz. Çok meraklılan 1900 yılı "Evrensel Fuan" vesilesiyle açılmış Paris Metrosu'nun "www.100ansmetro.com" adresindeki tntemet sıtesıne ginp baksınlar. Biz, 19 Temmuz'da doğan tüm Metro sakinlerine, 19 Temmuz günü binbır ikram ızzet eden RATP idaresinin çok sayıda özel veya kamu kuruluşuyla düzenlediği, "100 Yaş Şenlikleri"nden bir kaç ömek vermekle yetınelim. RATP binasında düzenlenen 1000 m2'lık bır "Metronun Yûzyıh" sergısinin yanı sıra 9 istasyonda tematik faalıyetler var. "TuiDeries" (Louvres müzesi bahçesinin adıdu-) durağında milli varlıklar, "Bonne NouveBe" durağında sinema, "Pasteur"de sağlık. "St Germain"de sanat ve yaratıcıhk, "Luxembourg"da kent çevrecihğı, "Europe ? 'da Avrupa, "Montparnasse"da "metroyu yapanlar" gibi konular etrannda çeşıtlı şenlik ve faaliyetler hazırlamışlar. Veya 15 günde bir, pazar günleri eskı tahta metrolarla geziler önerihyor. Her gün neredeyse tümüyle saydam ve sürücüsüz 14 numaralı "Meteor" hattıyla "Çok Büyük Milli Kütüphane"ye gidebılırsıruz. Bazı uyanık rurizm şirketleri bu "metroyu" göstermek için turlar düzenhyor. Paris'in toplu taşımacıhğı Metro'yla bitmiyor. Şehirdışı Hızlı Metrosu "RER", ana 4 hat üzenne dağılmış 115 km'lik şebekesıyle, günde 1.4 mihyon insan ıçm banliyölerden Paris'e ulaşımm en etkın aracı. Her gün 3 milyon yolcuyu taşıyan otobüs ağı ise 293 hattı, 3180 km'lik hızmet yolu ve 7064 otobüs durağıyla gerçek bir kamu görevıni yenne getiriyor. (Bu hizmete sayılan binlerle ölçülebilecek ve belediyelerin verdiği otobüs hizmetim katmıyoruz!) Esas olarak banliyölerden banliyölere kolay taşımacıhğı amaclayan, şu anda Paris çevresinde (içınde hiç yok) ancak 7.2 km'lik bır hatta sahip tramvay ise geleceği en parlak ulaşnrma aracı... Geçen hafta Seıne Nehn'ni aşan Passy Köprüsü'nün üstünden salına salına geçen yeşıl-kırmızı renkli eski cilalı tahta Metro vagonlannı görünce aHnniyaJ yağlı kayışlara çekilen, serin kokusu hâlâ burunlanmızda sızlayan, giriş çıkışı yeşil, sıyah, beyaz çinilerle süslü Istanbul Tüneli geldi. Saklamasını ve korumasını bilen, geüştirmesini de bilerek gerçek "büyükhlğûnü" kanıtlayabiliyor. r Î v 'i r- <• r* t •:• ,-. .ı • -•• Î'; .: -* ."« ; .• 6 4*- û 3 r UNUTMAYINL. ÖZGÜRLÜK BAĞIIVILISI HUYSUZ VE TATLI DERGİ Aptiilika ÜmitAtalay Ömürden Bakaçhan TuncayBatıbeki Erdal Belenlioğlu V, TolgaErdinç ÖğünçErsöz '•' Musa Gümüş BülentKaıaköse MahiıMiıcanK. EdaOral ' - " Fenrti Özalp Funda Özdemiroğh C.PaıkanÖztttran DidemPiyan LeventUluçer YILIN 52 HAFTASI İNADINA BAYİLERDE... & A K I N I N!.. CÖKÇEBEL APART OTEL KişiBaşı Cünlük YP: 15.000.000 TL 0-6 yaş ücretsiz, 6-12 %50 indirimlidir. Te»: 0 252 386 32 33,0252 386 3618 0 252 386 39 35, Faks: 0 252 386 32 39 Yalıkavak - Bodrum Odamız Muhasebe ve Mali tşler Şefi Köksal Ekiz 01.06.2000 tarihi itibariyle görevinden ay- nlmış olup, Odamızla hiçbir hukuki bağı ve yet- kisi kalmamıştır. 3. şahıslara ilanen duyurulur. TMMOB Makina Mûhendisieri Odası CUMHURİYET ÜNİVERSÎTESİ REKTÖRLÜĞÜ'NDEN 2000-2001 Egitim-ögretım yüında Ünrversitemiz Eğıtım Fakültesi Güzel Sanatlar Eğıtünı Bölümü'ne özel yetenek sınavı ile öğrenci ahnacakür. Bafvnro koşuUan: 1- Adaylardan 2000 ÖSS'ye girmış, Liseler, Oğretmen Lıselen ve Gü- zel Sanatlar Liselennın Müzik, Sanat (Müzik), Resim, Sanat (Resım) alan/kol/bölümlerinden mezun olan adaylardan, aynı alandaki eğitım programlanna başvuracaklann 2000 ÖSS puanlanndan herhangi binnden (Sözel, Sayısal, Eşıt Ağırlıklı) en az 105.000 ve daha fazla puan alnuş olanlar ile; Yukanda sözü edilen alan/kol/bölümler dışında başvura- cak adaylann 2000 ÖSS puanlanndan herhangi birinden (Sözel, Sayısal, Eşit Ağırlıklı) en az 120.000 ve daha fazla ÖSS puanı almış olanlar başvurabılirler. 2- Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) ile herhangi bir Yüksek Öğretim Kunımu'na yerleştınlen veya üıuversitelenn yapnğı özel yetenek sınavlanna katılan adaylar da başvurabilir. Öğrenci aimacak anabffim dabn ve konteBJanlan: 1- Resım-Iş Eğıtımı (ögretmenlığı) Anabüim Dah: 45 2- Müzik Eğıtünı (Öğretmenlığı) Anabılim Dalı: 25 Başvnnı tarihi ve yeri: Başvunılar 14-18 Ağustos 2000 tarihleri arasmda Fakühemiz Güzel Sanatlar Egitimi Bölü- mü'ne yapıîacaktrr. Stnsv tarihi ve yeri: 1 - özel yetenek sınavı 28-31 Ağustos 2000 tanhlen arasmda Fakültemiz Güzel Sanatlar Eğıtımı Bölümü'nde yapılacakor. 2- llan edilen gün ve saatlerde mazereb nedeniyle de olsa sınava girmeyen adaylar sınav hakkını kaybederler. Bafvuru için gerektt bdgeter. 1- Form dilekce, (Önkayıt dosyasında matbu olarak verilecektir). 2- 2000 yüı ÖSS sınav sonuç belgesınin ash ya da noterden onaylı fotokopisi. 3- 4.5x6 boyutunda Ua adet fotoğraf. 4- Tasdıkli nüfus cüzdanı suretı. 5- Sınav gıderierini karşılamak üzere Fakültemiz Yönetim Kurulu'nca belirlenen özel yetenek sınav harcının (20.000.000.-TL) "Cumhuriyet Üniversıtesi vakfTna yatmldığını gösterir makbuz. Keainicayıdar 1 - Asıl listeden kazananlann kayıtlan 4-6 Eylül 2000 tarihleri arasmda yapılacakor 2- Yedek listeden kazananlann başvurulan 7 Eylül 2000 günü mesai bitimine kadar kabul edilecek, kesın kayıt yap- tmnaya hak kazananlann kayıtlan da 8 Eytül 2000 günü yapılacaktır. 3- Asıl listeden kazananlardan yukanda belırtılen kayıt günlerinde kesin kayıt yaptumayanlar kayıt hakkını kaybe- derler. Yedek listeden kayıt hakkı kazananlar, belırrilen kayıt günündc başvurmadıklan takdirde kayıt hakkını kaybeder- ler. 4- Kesin kayıtlar Öğrenci Işlen Daıre Başkanhgı'nca yapılacakür. Önonli açıkbunaUr 1 - Başvurular, fakültemızin belirledıği tarihler arasında, adayın kendisi tarafından ya da noter onaylı vekâletname ıle tayın edilen vekfli aracüığıyla yaptınlır. Posta ya da bır başkası aracılıgı ile önkayıt yaptınlamaz. 2- Başvunı sırasında aday öğrencıye, üzennde fotoğrafi bulunan sınav gınş belgesı venlecektır. Sınav gıriş belgesi- nı ve özel kimlik belgesını göstenneyen aday sınava alınmayacaktır. 3- özel yetenek svnavma başvuran adaylara sınav ile ılgüi açıklayıcı bdgüer ıçeren "Sınav Tanıüm Kılavuzu" ven- lecektn*. Özel yetenek sınavına ilişkın diğer koşullar ve bilgiler bu kılavuzda yer alacaktır. 4- Özel yetenek sınav harcı ıade edilmez. Basın: 42667