Catalog

SAYFA CUMHURİYET 10 MAYIS 1999 PAZARTESİ 8 HABERLER En yaşlı koro - • ANKARA (AA) - " Bır yiğit gurbete gitse. gör başına neler gelır". "Bahçası var. bağı \ar. Ayvası var. nan var. Atamızdan yadıgâr, Bizde Ataban \ar", '"Mayadağ'dan kalkan kazlar, al topuklu beyaz kızlar"... Bu güzel ezgıleri bir ağızdan seslendıren Tûrkiye'nin en yaşlı Türk halk müziği korosu, başkenrte önemli bir . başanya imza atıyor. Huzurev lerinde verdıği konserlerle akranlanna yaşama sevıncı aşılayan koro, başanlı yorumlarıyla nostalji tadında türküleri her nesilden insanla buluşturuyor. 60 yaşından sonra gelen başanya "merhaba" dıyen Tûrkiye'nin en yaşlı Türk halk müziği korosu. Ankara Yaşlı Dayanışma Merkezi bünyesinde6aydır çalışmalannı sürdürüyor. Münir Nurettin Selçuk anıldı • İSTANBl L (AA) - Türk musikısinin unutulmaz • yorumcusu ve bestekân Münir Nurettin Selçuk. doğumunun 100. yılında bir konserle anıldı. Atatürk Kültür Merkezi'ndekı ıki bölümlük konserde, Şef Ender Ergün yönetimindeki Istanbul Devlet Klasik Türk Müzığı Korosu ve Solıst Meral Uğurlu, Selçuk"un bestelerinden oluşan eserleri 'seslendirdı. Büyük bir beğenıyle ızlenen konsere. Münir Nurettin Selçuk "un oğlu Tımur Selçuk ve 1 sanatçının ^evenleri katıldı. KARDBVIİR'de görüşmeter • ZONGULDAK(AA)- Hak-Iş Konfederasyonu ı Genel Sekreten ve Özçelik- tş Sendikası Genel Başkanı Recai Başkan. Karabük Demir Çelik Fabrikalan AŞ'de (KARDEMİR) •çalışan 5 bın 150ışçiyi kapsayan sözleşme görüşmelerinın. işverenle anlaşmaya varamamalan nedeniyle uyuşmazlıkla sonuçlandığını bildirdi. Başkan, "'Hedefimız hiçbir zaman grev yapmak değil. artık özvende bulunan •tşçilerı rahatlatma zamanı • gelmiştır" dedi. 1 Ocak - 1999'dan geçerlı olacak ve iki yılı kapsayacak toplu sözleşmenin görüşmelerinde tıkanıkJıklar yaşandığını •gnlatan Başkan. resmi Jarabulucu gözetıminde yasal süre olan 15 gün ıçinde mutabakata vanlamaması durumunda ise grev karan almak zorunda kalacaklanru belırttı. 4ayda1.5milyon turist geldi • ANKARA (AA) - Türkıye'ye gelen turist sayısının. 1999'un ilk dört ayında 1.5 rrulyonu aştığı bildınldi. Tunzm Bakanı r Ahmet Tan. sektörde yaşanan sıkıntılann aşılması için tanıtma faaliyetlerinın artarak sürdüğünü belirterek havasıcaklığının yükselmesiyle turist sayısının da artacağını ifade etti. Turizm Bakanlığı Basm ve Halkla llişkiler Müşavirliği'nden yapılan ^çıklamaya göre. bu yılın ocak-nisan döneminde .Türkiye'ye 1 milyon 563 bin .M6 turist geldi. Geçen yıl ise aynı dönemde 1 milyon £36 bin 797 kişi Türkiye'yı = ziyaret etmişti. .Jürkiye'ye gelen turist .^ayısında. geçen yılm ilk 4 ıSyına göre yüzde 14.7'lik ;âzalma oldu. Türkiye'ye bu yıl en fazla OECD ûlkelerinden turist geldi. ÛECD ülkelennden 748 bın .»80 kişi Türkiye'yı ziyaret «ederek, gelen turistlenn , vüzde 47.8'ıni oluşturdu. boğu A\Tupa ülkelennden ,k 561 bin 57 tunst lürkıye'ye geldi. Tarımda ücretler Seiirlendi • ANTAKYA (Cumhumet) .-Hatay II Tanm Komısyonu. anm işçilerinin bu yıl dacaklan ücretı günlük 1 nilyon 950 bın lira olarak aptadı. Vali Yardımcısı vlustafa Tüysüzoğlu »şkanlığında toplanan Fanm Komısyonu, ücretı jelirlerken günlük çalışma iaatlerinın de 06.00-18.00 dmasını kararlaştırdı. •Lomısyon toplantısında jamuk ve çapa işlerinde 14 aşmdan küçük çocukların jalıştınlamayacağı da karara lağlandı. • Küba'da Bolivya seferine hazırlanan 15 gerillaya bir gün "Ramon" diye birini getiriyorlar. Sırayla ellerini sıkıp sonra "Bunlann hepsi b... yemiş herifler" diyor. Şaşkın gerillalann hiçbiri bu şakayı yapan Che'yi tanıyamıyor! • Che'nin La Paz'daki casusu Doğu Alman Tania, gerek iktidar çevrelerine yaptığı başanlı sızmalarla, gerekse aşklanyla "hayatı roman" bir kızdı. Ctae ile Fidd'in son fotoğrafi. 1966'da Bolivya seferine çıkmak üzere tebdil-i kıyafetle Havana'yı terk etmeden hemen önce. Che, Kasım 1966'da La Paz Bolivya'daki Copacabana Oteli'nde Ramon Benitez ve Adolfo Pena sahte kimliklerini kullanırken odasında aynadan kendi fotoğrafuu çeldyor. Gerillalar Nancahuazu bölgesinde eğitim kampı için arsa alıyor. Komünist Partisi Che 'den desteğini çekiyor Che'ninBolivyagünleri Bolıvya karannı almadan önce Che bir ara Pe- ru'yu. Venezüella'yı veya Guetamala'yı gün- demine almayı düşündü. Aslında ona en sıcak gelen yeni hedef Bolivya gibiydi. Orada başa- nlacak bir devrim, daha sonra kolaylıkla Arjan- tin, Peru, Brezilya ve Şilı'ye sıçrayabilirdi. Ay- nca Güney Amerika devrimciliğinin en meşhur tarihı isimlerinden Simon Botivar'm 1820'de kurduğu federasyonvari ülkelerden olan Boliv- ya'nm ismının de Bolıvar'dan geliyor olması bu misyona kavTamsal-sembolik bir tat ve sorum- luluk yüklüyordu. Che'yi Prag'dan çıkmaya ik- na etmek için Fklel Bolivya"da bir Küba çıkışlı gerilla kampmın ön hazırlığının Avrupa'nın or- ta yerinden yürütülemeyeceği savını kendisine ılettı. 19 Temmuz 1966'da Ramon Benhezadı- na düzenli Uruguay pasaportuyla Che trenle Prag'dan Viyana, Cenevre ve Zürih'e gitti. Son- ra da Moskova üstünden uçakla Havana'ya dön- dü. Fiyasko ile sonuçlanan Kongo seyahati için ikinci vatanını terk ettikten 15 ay sonra olmuş- tu dönüş. Tam bır gızlılik içinde geçecek olan bu süre içinde Che temmuz ortasından ekim ortasına kadar geçen süreyi 15 kadar çok özel seçilmiş birinci smıf yüksek rütbelı askennin yeniden eğitimi için kullandı. Machin(Alejandro),Alber- to Fernandez (Pacho), Suarez Gayol (El Rubio), Juan Mtalio Acuna (Joaquin), Antonio Sanchez (Marcos), Eliseo Reyes (Rolando) gibi bakanlık- larda yüksek görev lerde olan isimler aynı zaman- da Küba Komünist Partisi'nin merkez komite- sındeydiler. Oriando Pantoza (Antonia) ve Ma- nuel Hernandez. Sıerra Maestra savaşından geç- mışlerdi. Leonardo Tamayo dışında kalan diğer ısımler ise değişik dönemlerde Che'nin koruma görevlisi olmuşlardı: Harry VTDegas(Pombo),Da- riel Alarcon Ramirez (Benigno). Carlos CoeUo (Tuma).Jose Maria Martinez Tamavo (Rkardo) v e Raul Castro'nun adamı lsrael Reyes (Braulio) Fıdel'ın adamı Rene MartinezTamayo (Arturo). Che'yi tanıyamadılar •'GerillaalığınKübaMilliTakınıı''kabuledi- lebilecek bu ekip Ağustos 66 başında komando eğitiminın ortasında Ramon isimli bir îspanyol tarafından ziyaret edildi. Kel, pıpolu, gözlüklü, kravatlı. takım elbiseli bu adama önünde duran gerillalar hakkında ne düşündüğü soruldu. Ra- mon iğrenmiş bir şekilde "Bunlann hepsi bok yemiş herifler" dedi. Dişlennı sıkangenllalaryı- ne de adamm elini sıktıktan sonra Ramon dö- nüp "Yine de hepsi bokyemiş bunlann" dedi. Bu aşagılanmayı hazmedemeyen gerillalar tam di- siplinlerini bozmayı akıllanna getirirken niha- yet gerilla El Rubio. Che'yi taruyıverdi! Fidel'in de arada bir izlediği ağır eğitimlerde ekıbin her üyesi performansı düşerse elenme tehlikesi ile karşı karşıyaydı. Bolivya seferi ki- milerine göre Fidel için aynen Kongo gibi pek bir risk taşımıyordu. Che başanlı olursa kendi- si ve Küba zaten kazanrruş olacaktı. Başansız olursa da zaten Küba ile hiçbir ilişkisi hulcuken artık bulunmayan bir yoldaşın çabası başansız- lığa uğramış olacaktı. Che'nin ilışkileri kurmak, ortamı tanımak ve ön hazırlık yapmak ıçın Bolivya'ya yolladığı ana kişi "Tania" olarak çağnlan Tamara Bun- ke Haydee idi. Genç ve çekicı kadınla 1961 'de Berlin'de tanışan Che, onun devrime duydugu aşın ilgı sonucu Küba'ya gelmesine razı olmuş- tu. Geçmişinde Doğu Alman gizli servisine bil- gi toplamak da bulunan Tania aylarca, belki yıl- larca Küba gizli servisi tarafından hertürlü araş- tırmadan geçirilmiş ve güvenılirliği kesinlik ka- zanmıştı. Che, Mart 1964'te casusluk eğitim programı- nı tamamlayan Tania'yı Bolivya'ya yollamaya karar verdi. Bir süre Avrupa'da seyahat eden genç kadın sonra Bolivya'ya gidip Che'nin öner- dıği gibi ülkenin en etkin iktidar kesimi ile çe- şitli dostluk ve güven ilişkilerine girişmişti. Tam romanvari bir hayat süren Tania bu yeni göre- viyle bü>ük bir gurur duyuyordu. Bolivya'daki takrna adı "LauraGutierrezBauer"dı. La Paz'ın ırkçı sağcı iktidar çevrelenne sızmasını sağla- yan Almancası ve sahte etnik bilimci sıfatıyla Tania. Bolivya'da hem oturma ve çalışma izni- ni hemen almış hem de Başkan Barrientos'un bumunun dibine kadar gırerek elit siyasi çevre- lerle yakın temas kurmuştu. Arada Kübalı ajan- larla temas eden Tania, hem onlara Bolivya'nın iç polıtıka sahnesi hakkında derin bilgiler veri- yor, hem de kendi durumu ile ilgili son "tü- yo"lan alabilıyordu. Tania'nın zaten seksi olan tarzı onun bu gerilla focosu ıçensinde Ulises Estrada'yla, Atejandro'yla, Braufio'yla ve de hat- ta bazı nvayetlere göre Che ile cinsel temaslar- da veya daha derin ıhşkılerde bulunmuş olma- sı, bunlann kaçımlmaz şekilde herkes tarafin- dan bilinmesi. arada Papi'nin ona musallat ola- cak kadar yapışmasına ve Che'den zılgıt yeme- sine neden olacaktı. Tania yaşamının tümüyle "film gibi" veya "roman gibi" kızdı. Güney Amenka'nın MataHari'siydi. Havana'da Dev- rim Müzesi'nde onun özel eşyalan arasmda gö- züme çarpan gitan, kım bilir ormanın veya kü- çük otel odalannın içinde ne aşk serenatlanna aracıolmuştu.... Bolivya serüvenini hazırlamada büyük yardım- lan dokunması gereken bir diğer kişi, Bolivya Komünist Partisi lideri MarioMonjeidi. Tricon- tinental konferansı için Havana'ya giden Mon- je, önce usta entrikalarla kendi ülkesindeki öbür Maoist Komünist Parti ve lideri Zamora'yı si- yasi olarak yaya bıraktı. Zamora'nın Che'ye olan en azından görünürdeki ilgisini bildiğınden onun Bolivya adına sözler vermesine mani ol- mak için kendini öne sürmüştü. Avrupalı ve Güney Amerikalı birçok Komünist Parti lideri gibi Sovyetler'e çok yakın duran Monje. Boliv- ya'da bir gerilla harekâtı başlatmasına taraftar değildi. Sonuçta Kübalılar kendini ve üyelenni Kü- ba'nıır hizmetine sokmaya aşın gönüllü olma- yan bu adamdan hiç olmazsa Che ve ekibıne "Pe- ru'ya,BolKya üstünden geçiş vaparken" her tür- lüdesteği verme sözü alabildıler. Monje, Fidel Castro'ya hâlâ seçıme girmekten söz ediyor ve Bolivya'nın gerilla mücadelesi için i>i bir seçim olmadığını vurguluyordu. Sonuçta, sözler, niyet- ler, el sıkışmalar, planlar her şey yan belirsiz kal- dı. Che'nin gözünde ise bu kadar şeyın konu- şulmuş olması yeter de artardı bile. O nasıl ol- sa Kongo'da yaptığı gibi her an bir oldu bittiye getirebilirdı herkesi. Bu konuda hedef olan ınan- cı kendisine de aşın bir kişisel güven veriyor- du. Monje'nin Kübalılara şu aşamada verdiği bir- kaç Bolivyalı da vardı..Inti (ve daha sonra Co- co) Peredo, Loro \azquez Vlana. Juüo "-\ato-" Mendez, Rodolfo SaJdana Dönüşünde Mosko- va"ya "uğrayacak"' kadar yolunu değiştiren Mon- je'den Ruslar büyük ihtimalle Fidel ve Che'nin zorlamalanna \xıyux\ eğmemesini ve gerillacı- lığa sapmamasını ıstediler. Bir çiftlik alındı Bu arada Che, Bolivya'da kurmak istediği ge- rilla kampmın yerini saptamak amacıyla deği- şik tarihlerde oraya Martinez Tamayo (Papi) ve Carlos Coello (Tuma). Harry Villegas (Pombo) gibi isimleri yollamıştı. Bolivya Komünist Par- tisi'nin genç üyelerinin de yardımıyla böylece nihayetbirkaç tereddütten sonra "yer''bulundu. Camiri bölgesinde Arjantin sının v e bölgesel baş- kent Santa Cruz arasında Rio Nancahuazu'ya ya- kın bir yerde 220 hektarlık bir çiftlik alanı Kü- balılann parasıy la Coco Peredo tarafvndan satın alındı. Karşımda Che Guevara hakkında kansı Adys Cupull ile beraber 14 kıtap yazan Froilan Gon- zalez var. Bolivya'da Küba konsolosluğu yapar- ken kaçımlmaz şekilde Che'nin Bolivya'da ya- şadıklan ile ilgilenerek büyük yazın ve tarih araştırmalanna girişen çift, bugün Che'nm ta- nhi hakkında en yetkjn isimlerden. Kendisine ıs- rarla soruvorum: "Che'nin kendisi değil miydi geriDamn daima yerinde durnıavan \apıda olma- sı gerektiği. hiçbir gerilla grubunun 'toprak sa- tın almasf, hele bövle tehlikeli bir alanda, akıl ahr, görülmüş bir şe>T mi?" Merakla kendisinden ılgınç bır yanıt beklıyorum. Bilmediğım bir ko- nunun ipucu veya herhangi başka bir şey. *On- larorayaesasında Okaşamada yalnızeğitim kam- pı oluştunnayagiuııişlerdi"dıyebılıyor. Onuben de biliyorum. Ama o kadar casusun. o kadar korkak köylünün, o kadar meraklmın gezındıği bir ortamda böyle bir "acajip" işler yapan ın- san grubunun fark edilmeyeceğini nasıl düşün- düler, bunu anlamaya beynim yetmiyor. Bugün de yetmiyor, ne öğrenirsem öğreneyim, yann da yeteceğe benzemiyor. CIA'nın peşlerinde nefe- sinı hissettirdiği birortamda Kübalılar Bolivya'da neredeyse gerilla akademisi açıp bir de reklam verecekler... Her ne kadar sonradan konuşmak kolay olsa da bu "gaf ın boyutu yenilir yutulur gibi değil. Altyapının, sahanın ve bilgi akışının kontrol altında olduğu haberlerinden sonra sıra vedala- ra geliyor. "Ramon Amca"rıin çocuklanndan nasıl aynldığını Aleida Guevara ile olan görüş- memde aktarmıştım. Che'nin, Fidel "den son an aynlışı ise dramatik havayı uzatmamak için ol- dukça hızla gerçekleşıyor. Che, 23 Ekim 1966'da Küba'yı Luis Hernan- dez Galvez adrna olan bır sahte pasaportla terk ediyor. Önce Moskova'ya, ardından Ramon Be- nitez Fernandez adına bir Uruguay pasaportuy- la Prag'a geliyor. Viyana'ya trenle geçtikten sonrabu sefer Adolfo MenaGonzalesadına olan başka bir sahte Uruguay pasaportuyla Brezilya üstünden Bolivya'ya geliyor. Arsa komşulan Cıro Alganaraz olup bitenlere bakıp bunlann kokainci olmasından kuşkulanıyor. Olayı sonradan yorumlayan eksperlerNacan- huazu bölgesinin zaten birçok sebepten yanlış bir seçım olduğunda ısrar ediyorlar. Bir çeşit "No man's Land" denebilecek bir alanda az sa- yıda ve diyaloğa kapalı köylünün bulunduğu bir alanda toprak satın almak... Che. her halükârda Kongo macerasından en azından dılıni konuştuğu için daha kötü olama- yacağmı düşündüğü bu yeni alana ahşmaya ça- hşırken yeniden sakal bırakıp kendine benzeme- ye çalışıyor. Bu arada "Chîno" kendilerine 20 kadar yeni Perulu gerilla yollamak ıstıyor. Che, Bolivya Komünist Partisi lideri Monje (Esta- nislao) ile mutabık kalmadan gerilla>n uluslara- rası hale getirmekten çekindiğini vurguluyor. Aralık sonunda Mario Monje-Che karşılaşma- sı nihayet gerçekleşiyor. Tania, Monje'yi Che'ye getiriyor. Gidıp ormanda oturup konuşuyorlar. Bu kilit konuşmada Monje, Bolivya gerillasının tüm kumanda sorumluluğunu kendi üzerine al- ma şartını getiriyor. Che, siyasi lider olabileceğini, ama askeri açı- dan çok daha donanımlı olduğu ıçın bunu kabul edemeyeceğini söylüyor. Böylece Monje ve Che'nin ilişkisi kopuyor. Monje aynhrken diğer Bolıvyalılan da berabennde götürmek istıyor ama onlan ıkna edemiyor. Bu arada yanı başla- nndaki bu çiftlikte neler döndüğünü fazla me- rak eden "komşu" Alganaraz polise haber ve- rince ilk kuşkulu durum oluşuyor. Toprak sahi- bi olarak davranan "El Loro" aramada silahını kaptınyor, böylece bölge mimlenmiş oluyor. Gerillaya sonradan katılan Che'nin adaşı Mo- ises Guevara'nın daha sonra çevreden yeterin- ce araştırma yapmadan biraz alelacele toplayıp getirdiği yeni gerillalardan ikisinin kamptan ka- çıp, yakalanıp her şeyi itiraf etmeleri birden Che ve ekibini hıç beklemedikleri bir anda sıcak sa- vaşın-ortasına itecek düğmeye basmış oluyor. Bo- livyalı Benjamin'in de bu sırada boğulması Che'ye sankı Kongo'da boğulan ve çöküşün startmı veren Mhoudi'yı hatırlatıyor. Monje'nin Che'ye yaptığı hatırlatmalardan en önemlisi ve gerçekçisi. belki de insanlann burada yabancı bir komutam veya kurtancıyı dinlemeyecek ol- malan. Che resimlerl Froilan Gonzalez bana evindeki zengin Che resimleri koleksiyonunu göstenrken, ona Boliv- ya'nın, yer seçimi olarak yanlış göründüğünü, Che'nin orada Küba'da olduğu gibi halktan lo- jistikdestek sağlayamadığını anlatıyorum. Fro- ilan ısrarla Tania'nın La Paz'daki şu ya da bu kon- tağını hatırlatıyor veyabanaChe'nin Bolivya gün- lüğünü okumamı önenyor. Bu kitabı da tabii ki okuduğumu. ancak zaten orada sözü edilen az sayıda insan dışında sonucun ortada olduğunu, ekibin sayısının Küba'daki gibi artarak bir dev- rim oluşturabilecek ivmeye hiçbir aşamada yak- laşmadığını hatırlatıyorum. Froilan devrime, Küba'ya, Fidel'e ve Che'ye olan limitsiz bağlı- lığından dolayı comandantelerin de hata yapa- bilecek birer insan olabileceklerini... belki dü- şünse bile pek dile getiremiyor. Bu konunun tı- kandığını görüp değiştiriyorum. Ama sonuçta ıster gönüllü asker sayısını ciddi şekilde yeni adamlar arayıp arttırmalanndan, ister o bölge- de yerel halk ile aralannda oluşamayan diyalog- lardan, Bolivya'yı Sierra Maestra'ya çevirme pro- jesi baştan güdük kahyor. Böylece Che'nin Bolivya gerillalan, planlan- dığından çok daha erken çatışmalara ginp, ölü- ler vermeye başlıyor. Bunlann Che'yi her şeye rağmen çok etkilediği söylenemez. Çünkü o da- ha önce Prag'da Ulyses Estrada'ya dediğı gibi, "Benorayayerimden kımıkiamamava gkfiyorum. Benioradançıkarmak içinya öldürmeteri lazun ya da ben silahkrunla volu yara yara Arjantin sınınnı bulurum". Pombo "Ramon bize bura- ya en az 10 yıllığına gddigimizi açıkladı" diye- rek Che'nin o günJerdeki orta vade planlannı açı- ğa çıkanyor. Pekı bu ters giden işlere ne yapıla- bilirdi? Birıncisi; Che'nin Bolivya'da bir geril- la örgütü kurduğu ve çarpıştığı hiçbir zaman kaynağı sağlam bir yerden doğrulanamıyor. Bu bilinebilse, zaten kendisine gerek BolKya'dan, gerek dünyantn her yerinden lojistik destek. gö- nüllü adam v e yardım yağar. Che efsanesi artık comandante yaşıyor olmasına rağmen olgunlu- ğuna ve bugünkü uluslararası gücüne erişmiş. Zaten Monje'nin aralanndaki o kopuşa rağmen Che'nin Bolivya gerillası içindeki varlığını ka- muoyıına sızdırmamasının nedeni, o hareketi korumak için gösterdiği özen değil, tam tersine Che'nin o muhteşem prestijinin gücünü bilme- si. Bu haber deşifre olsa ve teyit edilse tam bir kartopu fenomem oluşabilir. O aylarda dünya Che'nin nerede olduğunu bılmediği gibi, her gün biryerde onunla ilgili ala- kasız dedikodular çıkarmaya devam ediyor. Bir Italyan gazetesı onun Peru'da, Andes Dağla- n'nda olduğunu, ŞıirdesendıkacıOotorioBtest'le göriiştüğünü bildıriyor. Buenos Aires'ın Pren- sa gazetesi ve Rio de Janeiro'nun O Globo ga- zetesi ise onun Kolombiyalı dıni adam kılığın- da Brezilya'ya geçiş yaptığını anlatıyor. Arjan- tin'de onu san saçlı olarak Buenos Aires'te veya Cordoba'da veya doğum yeri olan Rosario'da görenler olduğu iddia ediliyor. Bu da bizi "Boliv- ya Gerilla Focosu"nun ikinci bölümünü ele al- madan önce Che ve eylemleri hakkında FBI ve CIA tarafından yayılan rivayetleri ve karşı ey- lemleri analiz etmeye götürüyor. SÜRECEK