Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
11 OCAK 1999 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA
EKONOMI 11
Metal
sektöpünde kriz
araştırması
• İZMİR(AA)-DlSK'e
bağlı Bırleşık Metal-lş
Sendikası nın, orgutlu
bulunduğu ve knzın
ağırlıkh olarak etkısını
gösterdığı yaklaşık 50
ışyennde > apngı 'Metal
Sektöru ve Knz konulu
araştırma metal
ışletmelennın yonetsel ve
teknolojık açıdan yenıden
yapılandığını ortaya koydu
Işletmelenn yuzde 69'unda
son 4 yılda makıne parkı
değışırken ışyerlennın
yuzde 79'unda otomatık,
yûzde 69'unda ıse
bılgîsayarlı tezgâhlarla
çalışılıyor
Sanayici-bankacı
bugün buluşuyor
• Ekonomı Servisi -
Istanbul'da bugun
yapılacak ıkıncı TOBB-
Bankalar Bırlığı
toplantısında hazırlanacak
ortak rapor hükumete
sunularak, ekonomıde
yaşanan sorunlara çozum
aranacak Reel sektor ıle
bankalar arasında uzun
suredır devam eden kredı
sorununun ele alınacağı
toplantıya TOBB konsey
başkanlan, Bankalar
Bırlığı'nın de yonetım
kurulu uyelen katılacak
Bina yerine
havayı ısıtıyoruz
• İSTA\BUL(\A)-
Turkı>e'de bina ısıtmalan
içın yılda harcanan 4 mılyar
dolann 2 mılyar dolan
yatınm eksıklığı nedenıyle
havaya uçuyor Isı, Ses ve
Su tzolasyonculan Derneğı
(İZODER) Yonetım Kurulu
Başkanı Orhan Turan
yalıtım eksıklıklennden
dogan ısı kaybının yuzde
50'ye yakm olduğunu
sovledı
Avustralya Türk
ithalatçı bekliyor
• İST\NBUL(AA)-
Av ustralya hukumetı, 2000
yılında ulkesınde
duzenlenecek
olımpıyatlardan en çok
yaran^gja^abılmek ıçın
özel bfr program yurûtuyor
'Busmess Club Australıa'
admı taşıyan program,
olımpıyatlar sona erene
kadar bu ulkeyı zıyaret
edecek ış adamlanna, ış
bağlantısı kurmak, ıthalat
yapmak, en azından
potansıyel oluşturmak
kaydıyla VIP (çok önemlı
kışı) statûsunde üyelık
sağlayarak ozel statu
tanıyor
Micposoît fada
para aMı iddiası
• !NEW YORK(AA)-
Dunyanın en büyûk
bılgısayar yazılım fııması
Mıcrosoft'un,
tuketıcılerden 10 mılyar
dolar fazla para aldığı öne
suruldu Amenka
Tuketıcıler Federasyonu
yönetıcılennden Mark
Copper, bılgısayar
sanayıınde fiyatlann sureklı
düşmesıne ve kârlann sabıt
kalmasına karşılık,
Mıcrosoft'un kânnın
görulmemış bıçımde
arttığına dıkkat çektı
Cooper, 1996-98
donemınde dığer bılgısayar
programcısı fırmalann kân
yûzde 6 cıvannda ıken
Mıcrosoft'un kânnın yuzde
25'ten yuzde 35'e çıktığını
bıldırdı Mıcrosoft fırması
ıse vayımladığıbır
bıldınyle ıddıayı yalanladı
Tapım öğpetiminin
153. yılı
• ANKARA (AA)-
Cumhurbaşkanı Süleyman
Demırel, Cumhunyet
donemınde sağlanan
onemlı gelışmelere karşın
Turk tanmının
sanayıleşmeye henûz bır
haylı uzak olduğunu
belırterek, "Türkıye,
tanmın bır sanayı halıne
gelmesını sağlayacak
kapsamlı ve ılenye dönük
tanm polıtıkalanru yenıden
gozden geçırmelı ve
sağlıklı poîıtıkalar
üretmelıdır" dedı
Akaryakıtta AFfr
kesmtisi indirildi
• ANKARA (AA) -
Akaryakıt Fıyat lstıkrar
Fonu (AFİF) kesıntısı,
kalonferyakıtı ve fuel-
Oıller'de duşurüldü Enerjı
ve Tabıı Kaynaklar
Bakanhğf nın dünku Resmı
Gazete'de yayımlanan
teblığıne gore, AFÎF
kesıntısı, kalonfer
yakıtında 6 bın 300 lıradan
4 bın 300 lıraya, Fuel-
Oıller'de 4 bın 700 lıradan
4 bın 150 lıraya ındınldı
EGS'nin İpekyolu Vadisi Serbest Şehir Projesi, İstanbul'un 6 ilçesi büyüklüğünde
'Serbestliğe' Yılmaz desteği
FATMAKOŞAR
SAKARYA - Turkıve'nm Hong
Kong'unu kurma çalışmalan "sessizce"
surduruluvor Faalıyetlennden elde edılen
gehrlenn hıçbır ızne v e vergıye tabı olma-
masından dolayı devlete herhangı bır ge-
tınsı olmayan serbest bolgelenn gereklı-
lığı tartışılırken Serbest Bolgeler Kanu-
nu na "sığmarak" hazırlanan "İpekyolu
Vadisi Serbest Şehır ProjesTnı EGS Gru-
bu hayata geçırmeye hazırianıyor Bakan-
lar Kurulu, projenın gerçekleştınlmesıne
doğru ılk adımı, ıstenen arazıyı serbest
bölge ılan ederek attı
İpekyolu Vadisi Serbest Şehır Projesi
Batı Karadenız'de 80 bın donumluk ara-
zıyı kaplıyor Bu alan İstanbul'un Bakır-
koy, Bahçelıev ler, Gungoren Zeytınbur-
nu, Fatıh ve Emınonu ılçelennın buyuklü-
ğuneeşıt Resmı Gazete de 15 -Vralıİc 1998
tanhınde yayımlanan Bakanlar Kurulu ka-
ranyla serbest bolge ılan edılen alan, Ka-
rasu'dan Kefken'e yuzde 9O'ı Sakarya ılm-
de, yuzde 10'u İzmıt ılınde kalıyor
Bu alandakı arazının buyuk bır bölu-
munun Hazıne ye aıt olduğu bıldınlırken
gen kalan kısmınm kamulaştınlması ıçın
Malıye Bakanlığı Mıllı Emlaklar Genel
Mudurluğu gorevlendınldı
EGS Grubu yetkılılen, bır oncekı gun
Sakarva'da Basbakan MesutYılmaz veOr-
man Bakanı Ersin Taranoğ-
lu'nundakatıldığıbırtoplan-
tı duzenleyerek serbest şehır
projesını tanıttı
EGS Grubu. Sakarya İl Ozel
tdaresı Adapazan Tıcaret ve
Sanayı Odası \e İzmıt'te ku-
rulu Marmara Guçbırlığı Hol-
dıng ıle ortaklık yapacak
Turkıye'de pek çogu boş ol-
masına karşın serbest bolge "~™~~"~
sayısının20'>eulaşması "yenilerineihti-
yaçoiupoimadığı" yonundekı sorulan gun-
deme getınrken Bakanlar Kurulu nun soz
konusualanı serbest bolge ılan eden ve ser-
best şehır projesıne dogru ılk adımı atan
karann hukumetın -giderayak veçokace-
le alması" eleştın konusu oldu
MevTuat yok
Ayrıca projenın Karadenız ın 30 kılo-
metrelık kıyı şendını kamuya kapatması
ve burada bulunan doğal kaynaklann yok
edılecek olması tepkılere neden oldu
Projenın hayata geçırılmesı yonunde
\
\ 1»»
« ^
- ^
)
eaııı y/^
İPEKYOLU VADİSİ SERBEST
' SAKAHYA
Mi
BÖLGESİ
tfcıJm V. *
M f f W f f
\
adımlar atılmaya devam ederken Turkı-
ye'de serbest şehır uygulamasını düzenle-
yen herhangı bır mevzuat bulunmuyor
Gelire ve kazanca vergi yok
Bu nedenle Serbest Bolgeler Kanunu'na
gore çıkanlan Bakanlar Kurulu karan bu
alanı serbest bolge ılan ederken EGS mev-
zuat engelını aşmak ıçın serbest bolge ku-
aşbakan Mesut Yılmaz, EGS'nin düzenledıği
tanıtım toplantısında, proje alanmın serbest bölge
ılan edıldığı Bakanlar Kurulu karannın 1 -2 hafta
gibi kısa bir sürede çıkanlmasını "başan" olarak
tanımlarken projeyı hem ıktıdarda hem de
muhalefette destekleyeceklennı belırttı.
ruluşu gıbı başlamayı, gereklı yasal duzen-
lemeler gerçekleştınldıkten sonra serbest
şehır statusune gore projenın uygulanma-
sını programlıyor
Proje, serbest şehır uygulamasmın kıme
ve ne şekılde yarayacagı tartışmasını gun-
deme getınrken ulus dev letlenn mudaha-
le edemedığı, gelırlenn ve kazançlann hıç-
bır ızne ve vergıye tabı olmadığı serbest
bolge v e şehır alanlannda her turlü hukuk
dışı faalıyetlenn yapılacağı vönunde en-
dışelerdıle getınldı
EGS Yurutme Komıtesı Başkanı Ha-
san Turhan ıse daha oncekı serbest bölge-
lerın başansız olmasının kuçuk olmala-
rından kaynaklandığını soyledı
Bu arada serbest şehırlerdekı yatınmcı-
lar serbest bölgelere tanınan butun avan-
tajlardan vararlanıvor ve elde edılen **ge-
lir ve kazançlar hiçbir ızne ve vergjye tabı
rurulmuyor" Uygulamanın farkı ıse ıçın-
dekı yatınmcıların ve çalışanlannın bura-
da ıkamet edebılmesı
^ _ _ _ ^ _ Başbakan Mesut Yılmaz,
EGS 'nın duzenledıgı tanıtım
toplantısında, proje alanmın
serbest bolge ılan edıldığı Ba-
kanlar Kurulu karannın 1-2
hafta gıbı kısa bır sürede çı-
kanlmasını "başan" olarak ta-
nımlarken projevı hem ıktı-
darda hem de muhalefette
destekleyeceklennı belırttı
^~"~"""" Yılmaz, yapılması planlanan
Karadenız Sahıl Yolu'nunda proje açtsın-
dan onemlı olduğunu v urgulayarak "Vap-
tığımı/ ışler ıçın soruşturmalar açılıvor,
ama ıyışeyler yapmaya devam edeceğız. Tur-
kh-e yatınm yapacak ulke arayan yabancı
sermayeyi çekecek koşulian hazıriamak
zorunda" dedı
Bu arada, Turk Muhendısler ve Mımar-
lar Odalan Bırlığı (TMMOB) projenın dur-
duruiması ıçın dava açmaya hazırlanıjor
TMMOB heyetı, bu hafta >>onunda soz
konusu projenın kurulacağı bolgeyı ınce-
lemek ıçın Batı Karadenız'e gıderek bu-
rada toplantı duzenleyecek
TekstiUn sorunu 'ara ürün'Dış Ticaret Müsteşarlığı, tekstilcilerin şikâyetçi olduğu "içerde
işleme rejimi" kapsamındaki ürünler içinfırmalara ek süre tanıyor
ANKARA (Cumhuriyet Bû-
rosu)- Dış Tıcaret Musteşarlı-
ğı, tekstıl sektoründekı ekono-
mı k bunalım, grev ve lokavt
nedenıyle, "içerde işleme reji-
mi" kapsamındaki urûnler ıçın
firmalara ek sure tanıyacak
Tekstıl ve Hammaddelen Ih-
racatçılan Bırlığı Yonetım Ku-
rulu Başkanı Evrensel Erdo-
ğan ıse ıçende işleme rejımının
ıstısmaredılerek rekabet edıle-
meyecek fıyatlarda ıç pıyasaya
urun surulduğunu vurguladı
"Dahikfc tşkme Rejimi Teb-
liğinde Değişiklik \apdmasina
Daır Tebhğ" dunku Re»mı Ga-
zete'de yayımlandı Teblığe go-
re, "ekonomik bunalım veva
durgunluk, doğal afet, v ükum-
lü firmatun faathetinin kamu
otoritelerince durdunılması,
grev-lokavt, devletce konulan
yasaklar. harp-abfuka haü, yd-
kflmlu fırmamn feshı, inTısaru,
ıflası ve şahıs firmalannda fîr-
ma sahıbının olumu" duru-
munda belırtılen surelere ek
olarak "dahilde işleme izûı bel-
geleri" venlecek
EvTensel Erdoğan ıse uygu-
lamaya karşı çıkarken, "Dam-
pinglı mallarsokuluvor Sekto-
run ıç pazardakı rekabet şansı-
nı ortadan kaklınrken, dışsa-
ümda kendi ürünierimı/i kul-
lanacağımız yerde, bır parça
dahaucuzdKe, yerl sanavıyi dıj-
lavip L zakdoğu uru nlerineA\-
rupa'dapazarbuluvoruz"' de-
dı Erdoğan'ın sektörle ılgılı
bazı saptamalan şo>le
9 Tekbtıldekı temel sorun
yanhşvapılanmadır Talebıaşan
arz yaratıldı Gümrûk bırlığı
(GB) sonrası kotalar kalkaca-
ğı ıçın oyle bır hava yayıldı kı,
tekstıl ve konfeksıyon dışsatı-
mımız ıkıye katlanacaktı Bır-
çok kotalar zaten dolmuyordu
Serbest hale gelınce \enı fîr-
malar pazara atladılar Fıyat-
larda bır duşme, çalkantı oldu
# lkıncısı vanlış teknolojı
seçıldı Uretılen malın ne yur-
tıçınde talebı v<ır ne de gele-
neksel pazarlara dışsatım ola-
nağı var Ozellıkle 1996'dakı
yatınmlar open-end sıstemın-
de voğunlaştı Avrupa da nng
sıstemınden sonra bu sıstemde
yoğunlaştı 1996 da kabaca tüm
dunyada yapılan vatınm kadar
yalnızca Turkıye'de yatınm ya-
pıldı Bellı bırozkaynağa sahıp
olmadan, yalnızca kısa vadelı
kredılerle yapılan yatınmlar,
uçuncöyanhşlıktır
Ortaklık oyunu
Mevzuat
engeli 'gizlice'
kaldırılıyor
Serbest şehır uygulamasına ılışkın
mevzuat duzenlemelen olmadığı
halde, serbest şehır uygulamasına
geçmeyı planlayan ve düşurûlen
hukumetın desteğını alan EGS'nin,
projede Sakarya 11 Özel Idaresı'nı
ortakiığa alması dıkkat çekryor
\erel Yonenmler Yasası'nın
Meclıs'ten geçmesı halınde bu
konuda ıl özel ıdarelenne önemlı
yetkıler tanmacağı belırtılıyor
Plan ve Bütçe Komısyonu'ndan
geçerek Meclıs'te göruşülmeyı
bekleyen ve kamuoyuna Yerel
Yonetım Refonnu dıye tanıtılan
yasa tasansıvla 13 kanunda
değışıkhkler yapılması ongorulüyor
Buna gore il özel ıdarelen yerel
kamu hızmetlennın
özelleştınlmesınde rol oynayacak
Tasan yasalaşırsa, ıl özel ıdarelen,
kendı sınırlan ıçmde yapılacak
uygulamalarla ılgılı kararlar
alabılecek TMMOB 2 Başkanı CeW
Beşiktepe. tasanyı ıncelcdıklennı
bıldırerek "Çok öuemB değişiklikler
öngörülüvor. Turkrvv'nin idari yapısı
serma\enin çıkarlanna gore
yapjlandınlısor" dedı
Endişeler
Dava açılacak
TMMOB, sendıkalarla ortak
harekete geçerek. projenın yaşama
geçınlmemesı ıçın dava açmaya
hazırlanırken. projeyle ılgılı şu
endişeler dıle getınldı,
# Devlete doğrudan bır getnsı
olmayan serbest şehır uygulaması,
uius devlet kımlığıne karşı olan
Çok Taraflı Yatınm Anlaşması
(MAI) ıçın uygun ortam
hazırianıyor
# Serbest Bolgeler Kanunu'na gore
çevrenın korunması açısmdan
yaptmmlar getıren 1580sayıh
Beledıyeler Kanunu serbest
bolgelerde uygulanamıyor Bu
nedenle çevreye zarar verebılecek
tehlıkelı uretım yöntemlen
kullanılabılır Kım müdahale
edecek
9
# Gehşmış ülkelenn bınm gıbı
gelışmekte olan ulkelere nükleer
atıklar ıhraç etmesı oiası Serbest
bolge ve şehırler, denetlenmeyen,
gınş-çıkışlan ızne tabı olmayan
yerler Bu dururada radyoaktıf
maddelenn onu açılmış oluyor
Burada saklama depolan kurulması
olağan
# Serbest şehır talebı başka
fırmalardan da gelebılır Ulusal
yasaların geçerlılığı ortadan
kalkacak mı
9
Herkesm gıremedığı
bu şehırlerde, hukuk dtşı
uygulamaJar söz konusu olabılır
# Çalışanlann haklan sadece
serbest olmayan alanlarda mı geçeriı
olacak Buradakı hak ıhlallen nasıl
engellenecek''
ANKARA PAZARI
YAKUP KEPENEK
Bitmeyen Kuşak İkilemi
Toplum, ılgınç bır ıkılem yaşıyor Unıversrtelı genç-
ler ıle sıyasetle uğraşan yaşlılar tamamıyla ıkı ayn dun-
yanın ınsanları ımışçesıne davranıyor, oyle bır ozel-
lık gostenyortar Arada kalan buyuk çoğunluk, top-
lumsal ışleyışın motoru olması gereken bu ıkılı tara-
fından şaşkına çevnlıyor Sonuçta, toplumsal yapı ıle-
nye doğru donuşemıyor, aynı anda bırkaç yone çe-
kılen at arabası gıbı durduğu yerde gıcırdıyor, amaç-
sız, anlamsız ve aptalca sesler çıkanyor
• • •
Sıyasetın egemenlerı, yıllardır yaptıklannı, son gun-
lerde, katlayarak yapıyor Kendı doyumsuz hırslan,
kışısel çıkarlan ya da bu ıkılının karışımı, sıyasal tıka-
nıklığı, gıderek yıkımı getınyor Sıyaset, doğruluk, du-
rustluk ve erdem gıbı en temel toplumsal değerter-
den hızla uzaklaşıyor Doğallıkla, bunun sonucu ola-
rak topluma tutariı bır duşunsel yapılanma sunma-
sı gereken partıler çok sayıda bırbırıne benzer ve ıçı
boş topluluklara donuşmuş bulunuyor Boyle bır yan-
lış sıyaset çarkının oğuttuğu ve urettığı yanm yuzyıl-
lık tortular, toplumun geleceğını karartıyor
• • •
Sıyasal yapının duzelmesı, sıyaset çarkının dışlı-
lennın onanmından geçıyor Bunu yapacak gızılguç,
toplumun buyuk çoğunluğuna yenı açılımlar kazan-
dıracak olan, bugunun gençlendır Gunumuzun unı-
versrte gençlığı bu nedenle, olağanustu bır toplum-
sal soaımlulukla karşı karşıyadır
Ancak, gençlık umut verıcı bır tutum sergıleyemı-
yor
Gençlığın ıçmde bulunduğu nesnel koşullar, orne-
ğın, ılen nıtelıkte eğıtım verılememesı, eğıtım sonra-
sında ış bulma olanaklarının sınıriı oluşu, ozgur du-
şunce ve bunu açıklamada karşılaşılan baskılar, gu-
venlık guçlerı dahıl kımı buyuklerınden gorduklen
yanlı tutumlar, hıç de olumlu ve sağlıklı değıl Bunlar
doğru Ancak yıne de gençlerın yapabıleceklerı çok
şey var
Unıversrte gençlığı devıngen kesımının bır bolumu
1980 oncesınde geçerlı goruşlere sımsıkı sanlıyor; obur
bolumu de turban ıle kışı ozgurluğunu eşıt tutan btr
kolaycılığın ve bağnazlığın tutsağı oluyor
Oysa, gunumuzun dunyasında, değıl 1980 once-
sının, bunu on yıl daha yakına getırerek belırtelım 1990
oncesının duşunce akımları bıle, her yonuyle tartışı-
lıyor, sorgulanıyor ve yenıden yorumlanıyor Once, de-
ğışık duşunce akımları çevresındekı bağnazlıklar kı-
nlıyor Eskı duşunce akımları kendı tanhsel evrımle-
nnı gozden geçırıyor, dunyayı yenıden yorumluyor
Sosyalıst mıllıyetçı, lıberal burjuva akımlan ve bun-
lann turevlen buyuk bır evrım geçınyor, değışık yo-
rumlara konu oluyor Bunlar yapılırken var olan du-
şunsel kendıne guven, doneklık suçlamalanna yer bı-
rakmıyor Yadsınan duşuncede donukluk, kaskatılık
ve durağanlıktır Bununla da kalınmıyor, duşunce
akımlan ıç ıçe geçıyor Bunu, bılım ve teknolojı ala-
nındakı hızlı gelışmeler tamamlıyor Gelışmelenn bır
başka ozellığı daha var Yenı duşunce akımlan, ka-
çınılmaz olarak, eskıye donuşu onermıyor Bıreyın oz-
gurteşmesı ve bunun ıçın de herturlu somurunun azal-
tılması gerektığı, yenı duşunsel sureçlerın çekırdeğı-
nı oluşturuyor
Toplumun geleceğı olan gençlere duşen btrıncı
gorev dunyadakı duşunsel tartışmalan yenılıklen ve
gelışmelerı ozumseyerek donanım kazanmak olma-
lıdır Olgu ve sureçlerı, bılımsel yontemın eleştırel
suzgecınde arrtma, duşunebılen genç beyınlenn baş-
vurmalan gereken çıkış yoludur Gençlenn ıçınde bu-
lunduklan kotu koşullann duzeltılmesı sıyasal, eko-
nomik ve toplumsal yapıların ılenye doğru evnmı ve
kendı bıreysel gonençlen, yalnız ve ancak bu tur bır
anlayışın egemen kılınmasıyla gerçekleştınlebılır
• • •
Unıversrteler donem tatılıne gınyor Dınlenme gun-
len, neden bır yenıden duşunme ve kendını yenıle-
me donemı olmasın Geçmışte, goruş karşıtlıklarına
dayalı bağnazlıklann, bınlerce gencın yaşamını yıtır-
mesıne, yaralanmasına, ışkence gormesıne, aç ve su-
suz btrakılmasına ve yurdu terk etmesıne yol açtığı
bılınıyor Yaşanan dayanılmaz bıreysel ve toplumsal
acılar belleklerdedır Bu nedenle, her sabah, genç-
ler ıçın bır yenıden duşunme ve değerlendırmeyı gun-
deme getırmelıdır
Gençler, duşunce alanında kendılennı yenılemelı-
dır
Toplumun geleceğının sağlığı, durustluğun, doğ-
ruluğun ve erdemın egemen kılınması ve ozellıkle de
sıyasal yapının duzelmesı buna bağlıdır
e-posta: [email protected]
D U N Y A E K O N O M l S İ N E B A K I Ş / ERGIN YILDIZOĞLU LONDRA erginçaerg.n.demon.co.uk
lyımserler 1999 yılının yaralann sa-
nldığı, 1998 yılındakı sert dalgalanma-
lann gende kakjığı bıryıl olacaöına ına-
nıyorlar (Tîme 21/12/98) lyımser
tahmınlerın en onemlı zaafı, malı pı-
yasalara bakılarak yapılıyor olmala-
n Bellı başlı borsalann yıl ortasında-
kı sert genlemelerden sonra toparlan-
mış olmalan, lyımserlığın temel daya-
nak noktalarından bın 1999'un ılk
haftasında borsalarda, ozellıkle de
New York ve Londra'da ındekslenn
yenı bır rekor kırması da bu lyımser-
lığı haklı çıkaracak gıbı gorunuyor
Ancak, son yıllarda lyımseryaklaşım-
lan ınatla boşa çıkartmak gıbı bır alış-
kanlık edınmış olan dunya ekonomı-
sınden soz açıyorsak ozellıkle dıkkat-
lı olmak da gerekıyor
Malı pıyasalarla reel ekonomı ara-
sındakı ılışkının tersıne donduğune,
hatta koptuğuna ılışkın ınançlann ıse
bence teonk ve ampınk temellen çok
zayıf Kanımca malı pıyasalar geçen
sene olduğu gıbı bu sene de hatta
belkı daha da fazla, reel ekonomının
dayattığı sınırlamalann ve gergınlık-
lenn etkısı altında hareket edecekler
Reel ekonomının ıse ozellıkle dunya-
nın ılk ıkı buyuk ekonomısınde, ABD
ve Japonya'da sorunlan ağırlaşma-
ya devam edıyor
Dolar yön mü değiştirdi?
lyımserlığın dayanaklarının ne ka-
dar zayıf olduğunu ve reel ekonomı-
nın kendını nasıl dayattığını bır kere
daha gorebılmek ıçın geçen hafta do-
lann başına gelenlere bakmak yeter
Hafta ıçınde dolar bırkaç gunde, 110
yene duştu Ustelık dolan yen kar-
şısında 24 ayın en duşuk duzeyıne ın-
dıren etkenlere bakınca dolann bu
zayıflama eğılımının kalcı olacağıru du-
şunmekdemumkun Dolann eğılım-
sel olarak gerılemeye başlamasıysa,
önumuzdekı yıl IMF ve yuzde 2, So-
lomon Smith Barney'ın ongorulen-
ne gore sırasıyla yuzde 2 ya da yuz-
de 1 7 buyumesı bekle-
nen dunya ekonomısın-
de çok şıddetlı sarsıntı-
lara, hatta denn bır re-
sesyona yol açacak dı-
namıklen harekete ge-
çırebılır
Dolann genlemesının
arkasındakı etkenlere,
once malı pıyasalarda-
kı gunluk gelışmeler du-
zeyınden bakalım IMF
verılenne gore bu yıl en
azından ılımlı bır reses-
yon yaşaması beklenen
Brezılya da bır eyaletın
merkezı hükumete olan
borcu uzerınde moro-
toryum ılan etmesı, bır
malı krız senaryosunu
tekrar devreye soktu ve
dolara olan guvenı zayrf-
lattı ikıncı olarak Japon
Mahye Bakanlığı ust duzeyyetkılısı Sa-
kakıbara (Mr Yen) "ABD ekonomı-
sı kopuğe benzryor" (Nikkei Nevvs)
dedı Bu, Japon hukumetının, Japon
yatırımcılann dolar almasından yana
olmadığını açıklaması anlamına ge-
lıyordu Ek olarak hafta başında Eu-
ro'nun da devreye gırmesı yatınmcı-
lan dolardan uzaklaştırdı
Dolann, temmuzdakı 147 40 yen
duzeyınden, yıl sonundakı 120 yen du-
zeyıne genlemesıne katkıda bulunan
daha uzun donemlı etkenler de var
Bunlann başında geçen donemde
yenle borçlanıp dolar bınmlı kâğıtla-
ra yonelen yatınmcıların tekrar yene
gen donmeye başlamış olması gelı-
yor The Economıst'ın tesprtıne go-
re, Heç edılmış fonlann ve kımı yatı-
nm kurumlannın geçen sene uğradık-
lan zararlar, bu yen borçlannı bır an
evvel kapatma eğılımını guçlendırdı
Morgan Stanley dovız analıstı Ravı
Bulchandanı'ye gore Japon yatınm-
cılann, nsk azaltmak ıçın borsadan çı-
karak lıkıdıteye, yene geçıyor olma-
lyimser Olmak Zor!
sı da yene olan talebı arttırıyor (Glo-
bal Forum 8/01/99)
Bulchandanı'ye gore dolann zayıf-
laması, yenın guçlenmesı, Japon eko-
nomısının durumundan çok ABD ve
Japonya arasındakı tıcan dengesız-
lıkterden kaynaklanıyor Bu tespıte, Sa-
kakıbara'nın tesprtını eklersek dola-
nn genlemesının arkasındakı daha
denn ve kalıcı eğılımlere, boylelıkle de
reel ekonomıye geçmeye başlayabı-
lırız
Anahtar ABD ekonomisi
Geçen sene Asya knzının ABD eko-
nomısını vurmasından korkutuyordu
Bu korku kısa bır sure ıçın gerçekle-
şır gıbı de oldu Bu sene beklentıler
aksı yonde ABD ekonomısının sorun-
larının, Asya'dakı az da olsa olumlu
kıpırdanmaları bastırmasından ve
dunya ekonomısındekı yavaşlamayı
denn bır resesyona çevırmesınden
korkuluyor Dolar ıse ABD ekonomı-
sının sorunlannı dunya ekonomısıne
taşıyacak ıletışım kayışlannın başın-
da gelıyor
ABD ve Japonya arasındakı tıca-
ret dengesızlıklenne bakarak devam
edersek, Japonya'nın bır can açık
fazlası venrken ABD'nın açığının 300
mılyar dolara ulaştığını, bunun finans-
manı ıçın alınmış dış borçlann da ge-
çen yılkı GSMH'nın yuzde 15'ıne ulaş-
tığını goruruz ABD'dekı ekonomik
buyumeyı ve doğrudan gırerek de
borsayı, onemlı olçude, ozellıkle de
Japon kaynaklı yabancı sermaye fı-
nanse edıyordu Sermaye hareketle-
rının bu şekılde ABD yonunde olma-
sı dolar talebını guçlendırıyor hem
dolann değerını yukseltıyor, hem de
FED'e faızlerı ındırmek ıstedığınde
bır hareket alanı sağlıyordu Dolar
guçlu olunca, enflasyondan korkma-
dan faızlerı ındınp borsayı destekle-
mek de geçen yılın ıkıncı yansında ol-
duğu gıbı mumkun oluyordu Ne kı
malı pıyasalar, ABD'nın artık carı açı-
ğı daha uzun bır sure buyutmeye de-
vam edemeyeceğını duşunuyorlar-
dı
Dığer taraftan, bu se-
ne başlamasına mutlak
gozuyle bakılan ekono-
mik yavaşlamanın da
ABD'nın pıyasasının çe-
kıcılığınıazaltması bek-
lenıyordu Carı açığın
artrtîa eğılımı, ekonomik
yavaşlama ve yaklaşan
seçım donemıyle bırle-
şınce de Instıtute of
Internatıonal Econo-
mıcs ın dırektoru Fred
Bergsten ın dedığı gıbı
ABD de korumacılık eğı-
hmlerının artacağını du-
şunduruyor Bu denk-
lem dolann uzerınde
aşağı doğru ve kalıcı bır
basıncın oluşmaya baş-
ladığını gostenyor
Sakakıbara'nın ABD
ekonomisi kopuğe ben-
zıyor demesıne gelelım Aslında ko-
puk, değerlı kâğıt fıyatlannda ve tu-
ketıcı talebınde olmak uzere ıkı adet
Ustelık, bu ıkı kopuk bırbınyle tehlı-
kefı bır şekılde bağlantılı
Değerlı kâğrtlannfiyatlan(borsa ın-
deksı) butun gostergelere ve en son
da Byron Wein's (Global Forum)
değertendırmelenne gore tanhsel tren-
dın en az yuzde 15 uzerınde seyre-
dıyor Tukettcı talebıne gelınce bu ge-
çen yıl ıçınde gelırierde yaklaşık yuz-
de 2'lık bır artış olurken, yaklaşık yuz-
de 6 gıbı guçlu bırgenışlemegoster-
dı Dığer bır deyışle tuketım eğılımı
buyuk olçude gelire değıl kredıye ve
borsadakı yukselışın yarattığı zen-
gınlığe dayanıyor
Bu denkleme bakınca, değındığım
bağlantının nasıl ıkı yonde bırden ış-
leyeceğını de kolaylıkla gorebılıyo-
ruz
Bır taraftan guçlu tuketıcı talebı,
şırket gelırlerının (kârlannın olmasa
bıle) yuksek kalmasına, ekonomik
buyumeye katkıda bulunuyor Bu ıkı-
sı beklentılen olumlu etkıleyerek bor-
sayı yukan rtıyor Faızlerdekı son ın-
dınmter de hem borçlanma yoluyia tu-
ketımı kolaylaştırdı hem de borsayı
bıraz daha yukan ıttı Bu sureç ıçın-
de bır aşamada tuketımın yavaşla-
ması (hane halkı tasarruf eğılımının ne-
gatıf alana geçtığı duşunulduğunde)
başlaması kaçınılmaz Bu ıse şırket
gelırlerını buradan borsa ındeksını
olumsuz yonde etkılemek zorunda
Borsadakı genleme ıse, hızına ve ŞKJ-
detıne bağlı olarak dolar bınmlı kâğrt-
lann satılmasını, sermaye hareketının
yon değıştırmesını berabennde ge-
tırecek, dolara talep azalırken, uze-
nndekı basınç guçlenecektır
Dığer taraftan sırf dolara olan gu-
vensızlıkten dolayı sermaye hareket-
lerıne bağlı olarak borsanın gerıle-
meye başlaması tuketıcının zengın-
lık hıssını ve elınde tuketıme yonel-
tebıleceğı fonlan hızla azaltacak, bu,
şırket kârtanna yansıyacak ve ekono-
mik yavaşlamayı dennleştırmeye baş-
layacaktır Bu noktada 300 mılyar do-
larlık ABD can açığını hatırtarsak, guç-
lu tuketıcı talebının aslında dunya
ekonomısının gen kalanını da besle-
dığını gorebılırız ABD'de tuketıcı ta-
lebındekı cıddı bır genleme, yuzde
40 zaten halen bır resesyon ıçınde olan
dunya ekonomısındekı sorunlan ağır-
laştıracak. belkı de genelleşmış bır re-
sesyona yol açabılecektır
Borsanın gerılemeye başlaması,
can açığın fınansmanının zoriaşma-
sı ıle bırleşınce, sermaye hareketle-
nnde ABD aleyhıne bır yon değıştır-
menın de ıster ıstemez kalıcılık kaza-
nabıleceğını, dolann değer kaybetme
eğılımının önumuzdekı aylarda guç-
lenebıleceğını duşunduruyor
Gorulduğu gıbı dunya ekonomisi
uzerındekı kara bulutlar (yukanda hıç
sozunu etmedığımız kapasıte fazla-
sı sorunu da dahıl) olduğu gıbı duru-
yor Dolardakı son hareketler ıse bu
bulutlann golgesı altında yaşanıyor