Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
16 ŞUBAT 1996 CUMA CUMHURİYET SAYFA
EKONOM
Ankara İdare Mahkemesi, METAŞ'ın Rumeli Holding'e satışına ilişkin özelleştirmeyi iptal etti
an Uzanlar'a yeni darbe
tjt» »* ' ^^^^^^ * ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ K
ANKARA/JZMİR (Cumhuri-
yet)-Ankara 9. İdare Mahkemesi,
Ozelfeştirme Yiiksek Kurulu'nun
(ÖYK) METAŞ'ın yüzde 42.55
oranındaki hissesinin Uzaıdar'ın
şirketi Rumeli Holding'e satışına
ilişkin karannı ıptal etti.
Ankara 9. İdare Mahkemesi.
METAŞ'ın satışı için 25 Aralık
1995'te verdiği iptal karannı dün
Özelleştirme Idaresi Başkanlığı
(ÖİB) ile METAŞ'a tebliğ etti.
Mahkeme, METAŞ'm Kamu Or-
taklığı Fonu tarafindan ödenme-
yen kredi borcu nedeniyle rehin
alınan hisselerinin Özelleştirme
Fonu'na devredilerek Özelleştir-
me tdaresi tarafindan satılamaya-
cağı yönünde görüş bildirdi. Ka-
rardaşöyle denildi:
"METAŞ hisselerinin sablabfl-
mesi halinde bunun Kamu Ortak-
bğı Fonu bünyesinde ayn bir he-
sapta izlenmesi \c saüşlarından el-
deedilen getirin açılan krediye mah-
subunu öngören anJaşma karşısın-
da da söz konusu rehinli hisse se-
nederinin 4046 sayıh Özeüeştirme
Kanumı'nun geçki maddelerinde
açıklanan Kamu Ortaklığı Fonu
mevcudunda bulunup ÖzeUeştir-
me Fonu kapsamında olmadığı so-
Uzan'abirdarbedeMETAŞ'tan.
nucunda ulaşıhnıştır.''
ÖtB'nin, METAŞ'ın hisse se-
netlerinin satışmın bir özelleştirme
uygulaması olmadığı yönündeki
açıklamasınm da anımsatıldığı ka-
rarda şöyle devam edildi:
"2983 sayüı yasa uyannca Kamu
Ortaklığı Yiiksek Kurulu karan
doğnımısundayapılan anlaşma ge-
reği, Kamu OrtakJığı İdaresi lehi-
nc rehinli olup anılan idarcnin gö-
• Ankara 9. İdare
Mahkemesi,
METAŞ'ın Kamu
Ortaklığı Fonu
tarafindan ödenmeyen
kredi borcu nedeniyle
rehin alınan hisselerinin
Özelleştirme Fonu'na
devredilerek
Özelleştirme İdaresi
Başkanlığı (ÖİB)
tarafindan
satılamayacağına karar
verdi.
rev ve vetkisinde olan hisse senedi
saüş görev ve yetkisinin de 2983 sa-
yüı yasa çerçevesinde kuliandması
gerekmektedir."
METAŞ'ın hisselerinin satışyet-
kisinin Hazine Müsteşarhğf nda
olduğu belirtilen kararda, ÖYK'nin
satışı onaylamasmın uygun görül-
mediği belirtildi.
ÖYK, 14 Nisan 1995'te ME-
TAŞ'ın yüzde 42.55 oranındaki
hissesinin Interstartelevizyonunun
da sahibi olan Uzan ailesine ait
Rumeli Holding AŞ'ye satılması
karan almıştı.
ÖlB yetkilileri, karann kendi-
lerine tebliğ edilmesinin ardından
gerekçeyı inceleyeceklerini, gere-
kirse karara itiraz edeceklerini bil-
dirdiler.
Hazine'ye devredilecek
Yargı karan kesinleştikten son-
ra, METAŞ'ın Uzanlar'ın yöneti-
mine gecmesini sağlayan yüzde
42.5 oranındaki hisseler Hazine
Müsteşarlığf na devredilecek.
Yaşar Holding'in yan kuruluşu
olan Tütünbank ile bazı METAŞ
çalışanlannın yaptığı başvuruyu
değerlendiren Ankara 9. İdare Mah-
kemesi, daha önce yürütmeyi dur-
durma karan almıştı. Tütünbank'ın
başvurusunda, METAŞ'ın kamu
elinde rehin bulunan yüzde
42.55 'lik hissenin, Rumeli Çelik ta-
rafindan alındıği vurgulanarak iha-
le aşamasında şartnameye aykın
davranıldığı, tarafsızlığa gölge dü-
şüren uygulamalaryapıldığı belir-
tilmişti. Aynı zamanda en yüksek
teklifi verene talip oldukJan vur-
gulanmıştı.
YORIM
OZTİN AKGUÇ
\m\m L
METAŞta işçilerin tepkisi yargı karanylabirieşti ve mahkeme,
saüşın iptali karannı verdi.
ÇEAŞ'TA SKANDAL BUYUYOR
Sanayi Bakanı'nın
hesabı tutmadı
SPK
Emniyet'teıı
yardım istedi
ANKARA (Cumhuriyet Btirosu) - Sermaye
Piyasası Kurulu Başkanı Ali Ihsan Karacan.
yönetimini yargı karan çerçevesinde
devraldıklan Çukurova Elektrik AŞ'de Uzanlar
tarafindan çıkanlabılecek olaylara karşı,
Içişleri Bakanlığı, Adana Emniyet Müdürlüğü
ve Adana Valiliği'nden yardım isteminde
bulundu.
Ankara tdare Mahkemesi'nın Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı'nın ÇEAŞ'a, Uzanlar'ın yeniden
yönetime gelmelerine olanak veren özel
denetçi atama uygulaması için verdiği
yürütmeyi durdurma
karannın ardından,
şirketin yönetimini
yeniden devralan
SPK önlemlerini
arttınyor. ÇEAŞ'ın
yönetimini
devralması sırasında
Uzanlar'ın karşı
koymasıyla
karşılaşan kurul,
çıkabilecek olaylara
karşı Emniyet
güçlerinden yardım
SPKBaşkanıKaracaiL SPK Başkanı Ali
Ihsan Karacan, Içişleri Bakanlığı, Adana
Emniyet Müdürlüğü ve Adana Valıliği'ne
yazdığı yazılarda, ÇEAŞ'ta bugüne kadar
gerçekJeşen olaylan anlatarak şu istemde
bulundu: "Kunılumuzca ÇEAŞ'a atanan
yönetim ve denetim kurulu üyelerinin
görevlerini ifası sırasında, malum tarafm asılsız
itham ve kışkırtmalan neticesinde çıkabilecek
olaylann önlenmesi ve her türlü tertip ve ve
provokasyona karşı gerekli tedbirlerin ivedilikle
ahnması hususunda gereğini. müsadelcrini arz
ederim." Karacan yazısında SPK'nin ÇEAŞ'la
ilgili her türlü işleminin hukuk kurallanna ve
yargı kararlanna uygun olduğuna da dikkat
çektı.
ÇEAŞ'ta Izanlarla SPK arasındaki mücadele. kaba kuvvete davalı olarak sürüyor. ÇEAŞ'ın
kapısından a>nlnıayan Emni\ et kuvvetieri, daha önce de ortaklan gözetim altında topLanüya almjşü.
ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) - Ankara Bölge
İdare Mahkemesi, Sanayi
ve Ticaret Bakanı Fuat
Çay'ın, Ankara 10. ldare
Mahkemesi'nin, Çukurova
Elektrik AŞ'ye (ÇEAŞ)
bakanlıkça özel denetçi
atanması için verdiği
yürütmeyi durdurma karan
için yaptığı itiraz
başvurusunu kabul etmedi.
Ankara 10. İdare
Mahkemesi, geçen hafta
Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı'nın ÇEAŞ'ın
yönetiminin
Uzanlar'ca ele
SPK'nin atadığı yasal yönetim, Interstar yayınlannın kurbanı oldu
Polis, yönetimi cbşan atüADA.NA (Cumhuriyet Cüney flleri
Bürosu) - Çukurova Elektrik A.Ş'de
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)
tarafindan atanan ve önceki gün göreve
başlamak uzere şirket merkezine gelen
yöneticiler. dün akşama doğru polis
tarafindan dışan çıkanldı.
Ankara 10. İdare Mahkemesi ile Adana
Asliye Ticaret Mahkemesi kararlan
uyannca yönetimi devralmak üzere
gelen SPK'nin atadığı yönetim kurulu,
tescilin yetersızligi gibi gerekçelerle
sürekli oyalandı ve dün 16.00 sıralannda
polis zoruyla şirketten çıkanldı.
Uzanlar'ın sahip olduğu Interstar
televizyonunda ıki gün boyunca yapılan
yayınlarda, Adana Vali Vekili Sami
Durukan ve Emniyet Müdürü Mehmet
Gündoğdu'nun SPK yanlısı yönetıcılere
göz yumduğu, polisin pasif davrandığı
öne sürülmüştü.
Uzan yanlısı yönetimin görevi
devretmediğini; evTak kayıt, kasa
anahtan. bilgi işlem odası anahtan gibi
zimmetleri teslim etmediğini belirten
SPK'nin göreve getirdiği Ticaret
Müdürü ve Muhasebe Müdür Vekili
Öner Sümbül, şunlan söyledi:
"Dün (önceki gün) akşam emniyet
müdürü gekii. Durum kendisine
anlatıldı. Ve bu sabah (dün) 09.00'da
yönetimin bize deMTdilmesini
sağlayacağına söz verdL Ama sabah
şirketf geldiğimizde tam tersi yapıkk,
SPK'nin atadığı ki$ilerin girişi
engellendi. Mahkeme karaıiannın
u>gulanmasını bekliyoruz. VaJüik. idare
mahkemesinin karannı yorumlayamaz."
Bu arada şirketin eneni bedeli
alacaklannın ödenmesi için son gün
olan dün, bu konuda da kanşıklık
yaşandı.
ÇEAŞ Genel Müdürlük binasmın 2.
katının iki ayn bölümünü paylaşan Uzan
ve SPK yanlısı yöneticiler, sanayi
kuruluşlanna telefon ve fakslarla
ulaşarak enerji bedellerinin kendilerinın
anlaşmalı olduğu bankalara yatınlmasını
istediler.
Uzan yönetiminin Imar Bankası ve
Adabank'a para yatınlmasını ıstediğinı
belirten Öner Sümbül. abonelere, bu
bankalara ödenecek borçlar için yüzde
10 gecikme cezası uygulanacağmı
bildirdi. TEDAŞ'a ait 900 milyar liralık
makbuzun da kendilenne verilmediğını
anlatan Sümbül, "Işlemede
koymuyoıiar. Bu durumda şîrket, 90
miKar lira gecikme cezası ödemek
zorunda kalacak. ÇEAŞ'ı zarara
uğratmak istivorlar'" dedi.
Öte yandan "ÇEAŞ Yönetim Kurulu
Başkanı Murat Hakan IJzan" adına,
"Sayuı Adana Valisi Sami Durukan
Beyin dikkatine" denilerek "Çok acfl ve
mühimdir" kaydıyla gönderilen, ancak
altında kaşe ve imza bulunmadığı dikkat
çeken yazıda tescil işleminin eksik
yapıldığı öne sürûldü.
geçırilmesıne olanak veren
özel denetçi atanması
uygulaması için yürütmeyi
durdurma karan aldı.
Sermaye Piyasası Kurulu
da karann ardından
Çukurova Elektrik AŞ'nin
yönetimini yeniden
devraldı.
Sanayi Bakanlığı karar
üzerine Ankara Bölge
İdare Mahkemesi'ni itiraz
başvurusunda bulundu.
Ankara Bölge Idare
Mahkemesi Başkanı
Necmettin Koctaş. dün
yaptıldan toplantıda
Sanayi Bakanlığı'nın
başvurusunu
görüştüklerini belirtti.
Toplantının
sonucunda, Sanayi ve
Ticaret Bakanlığı'nın
ıtirazının kabul
edilmediğini kaydeden
Koçtaş, Ankara 10. idare
Mahkemesi'nin
yürütmeyi durdurma
karannın onaylandığını
da bildirdi.
CHP'li Sanayi ve Ticaret
Bakanı Fuat Çay, Ankara
10. İdare
Mahkemesi'nin
yürütmeyi durdurma
karannı "hukuk ayıbı"
olarak nitelendirmiş ve
karann politik olduğu
suçlamasım yapmıştı.
Karann iptali içm Ankara
Bölge İdare
Mahkemesi'ne itiraz
başvurusunda
bulunacaklannı belirten
Çay, "Yargı beni haklı
çıkaracakür"
savunmasını yapmıştı.
Yakın Bir Gelecek İçin
Bankacılığa İlişkin Beklentiler
Ekonomrk hayattaki gelişmelerden en fazfa etkile-
nen sektörlerin başında bankacılık gelmektedir. Ban-
kalar, 1995 yılında başarılı bir dönem geçirmişlerdir.
Cari fıyatlarla da olsa geçici verilere göre, bankala-
nn kredileri yüzde 142.6, toplam mevduatı (döviz tev-
diat hesaplan dahil), yüzde 108.8 oranında artmış kâr
çoğalması ise yüzde 300'e yaklaşmıştır. 1995 yılın-
da ekonominin büyüme hızının eksiden artıya dönü-
şü, yatınm ve tüketim harcamalarında artış egilimi,
dış ticaret hacminin büyük boyut/u artışı, kur faiz ma-
kasının faiz arbitrajına olanak vermesi, döviz açık po-
zisyonlannın büyümesi, devlet iç borçlanma kâğıtla-
nnın reel getirisinin yüksek oluşu, tüm bu etmenler,
1995 yılında bankacılık sektörünün hızla büyümesi-
ne ve kâriarının olağandışı olarak nitelendirilebilecek
boyutta artışına olanak vermiştir. Ancak aynı başarı-
nın (performansın) 1996 yılında yinelenmesi zor, hat-
ta olanaksız görünmektedir.
1996 yılında ekonomiye ilişkin beklentiler, sıkıntılı
hatta karanlıktır. Büyüme hızının düşmesi, fiyat artış
hızının yüksek düzeyde sürmesi, yatınm ve tüketim
harcamalannın kısılması bu bektentilerarasındadır. Eko-
nomideki bu olası olumsuz gelişmelerin yanı sıra,
TCMB'nin izleyeceği politika ve alacağı önlemler de
kuşkusuz bankalan etkileyecektir. Bankalara ilişkin bek-
lentüer, şöyle özetlenebilir:
- Bankacılık alanında önemli bir kurumsal gelişme
olmayacaktır.
1995 yılında Ege Giyim Sanayicileri Yatınm Ban-
kası ile Takasbank'ın faaliyete geçmesi dışında, ku-
rumsal alanda önemli bir değişme olmamıştır. 1995
yılının belki kurumsal alanda dikkati çeken gelişme-
si, 1989 yılından sonra azalma egilimi gösteren ban-
ka şube sayısının, 1995 yılında sınıriı da olsa artış gös-
termesidir. Gerçekten 1989 yılı sonunda (yurtdışı şu-
beler ile TCMB şubeleri dahil) 6.617'ye değin yükse-
len banka şube sayıs), 1994 yılı sonunda 6.126'ya ge-
rilemişken Ekim 1995 sonunda yeniden 6.186'ya
yükselmiştir. 1996 yılında bankacılık sektörü gene-
linde durgunluk yaşanacağından yeni açılacak şube-
lerin sayısı da sınırlı kalacaktır.
- Banka kredilerinde artış hızı belirgin bir şekilde ya-
vaşlayacaktır.
Ekonomideki durgunluğun yanı sıra, kredilere uy-
gulanan yüksek faizler, 1996 yılında hem ticari hem
de tüketici kredilerinde yavaşlamaya, hatta reel ge-
rilemeye yol açabilecektir.
- Bankacılık sektörünün kamu kesimi finansmanı-
na katkısı, TCMB'nin izleyeceği politikaya bağlıdır.
1996 yılında kamu kesiminin borçlanma gereği
(KKBG) yüksek düzeyde sürecektir. Ancak TCMB, ka-
mu kesimi fınansmanını üstlenirse bankalann, dev-
let iç borçlanma senetlerinden oluşan menkul k^met-
ler portföyü büyük artış göstermez. Nitekim, banka-
lann portföyündeki devlet iç borçlanma kâğıtlan,
Ağustos 1995 sonunda 341.6 trilyon TL'ye kadar
yükselmişken aralık sonunda bu tutar, 258.4 trilyon
TL'ye gerilemiştir. TCMB'nin devlet kâğıtlan üzerine
yapmış olduğu repo işlemleri de Kasım 1995 başın-
da 120 trilyon TL'ye yükseldikten sonra azalma gös-
termiştir. Bu eğilim sürerse bankalann portföy gelir-
lerinde artış sınırlı boyutta kalacaktır.
- Bankalarda mevduat artışı sürecektir.
Dövıze yatınmın getirisinin kısa aralıklar dışında
mevduat faizinin altında kalması, menkul kıymetler
borsasının soğurabileceği birikimlerin boyutunun sı-
nırlı oluşu, parasal birikimlerin ve likiditefazlasının yi-
ne bankalara yönelmesine yol açacaktır. 1996'da
bankalarda önemli bir mevduat azalışı beklenmeme-
lidir.
- Bankalann döviz pozisyon açıkları büyümeye-
cektir.
1995 yılına 860 milyon USD döviz pozisyon açığı
ile giren bankalar, pozisyon açıklannı Eylül 1995 so-
nunda 2.346 milyon USD'ye yükseltmiş olup günü-
müzde de 2.5 milyar USD dolayında olduğu tahmin
edilmektedir. 1996 yılında bankalann plasman olanak-
lan daralacağından pozisyon açıklannı ^rttırma ge-
reğini duymayacaklardır.
- Bankaların problemli kredileri artacaktır.
Ekonomideki durgunluk ve yüksek faizler, banka-
lann tahsili gecikmiş kredilerini, bilançolarına yansı-
masa da arttıracaktır. Bankalar, tahsili gecikmiş kre-
dilerini yeniden finanse ederek kredilerinde yapay bir
şekilde artış göstereceklerdir.
- Banka kârian, reel olarak azalacaktır.
Yukarıdaki çözümleme doğru ise banka kârian re-
el olarak azalacaktır.
1996 yılında ekonomideki olumsuz gelişmeler
kaçınılmaz bir biçimde bankalara da yansıyacaktır.
ÇIFTÇI DOSTU /SAD^LAH USUM!
Tütün piyasasında tüccann dediği olacak
E
ge ekicı tütün piyasası ıçın sembo-
lik bir açılış yapıldı. Çünkü, piyasa-
da satılacak tütün, yok denecek ka-
dar az kalmıştı... Yeriı ve yabancı
tüccar, 6 gün ıçinde, bir gece yansı başlat-
tığı alımlarda 113 milyon kiloyu bulan rekol-
tenin yansından fazlasını satın almıştı... Hat-
ta, Akhisar'da 230 bin balya tütünden satıl-
mayan sadece 10 bin balya tütün kalmıştı.
Diğer bolgelerde de durum Akhısar'dan pek
farklı sayılmazdı...
Işte... Ege tütün piyasası, bu koşullar al-
tında açılıyordu... Üreticilere göre bu bir
skandakdı ve biraz da şike kokusu vardı... Zi-
ra, tütüncülük tarihimizde şimdiye kadar pi-
yasa açılmadan öncetüccann boylesıne iş-
tahlı alım yaptığı ve 6 gün içinde işini bitir-
diği görülmemişti.., Nitekim, fiyatlar açık-
landığı zaman, mılyonlarca tütün üreticisı-
nin nassl oyuna geldıği daha iyi anlaşıldı.
Üretici ve Ziraat Odalan, birinci kalite tütün
için 300 bin lira fiyat beklıyordu. Son iki yıl
üst üste verilen primden de umutluydu.
Üreticiler, doğrudan 300 bin lira verilme-
se bile 280 binı müdahale fiyatı, 20 bin lira
da prim olabilir diye düşünüyorlardı. Ne ya-
zık ki, üreticilerin beklentilerinın tam tersi ol-
du ve hepsi hayal kınklığına uğradı!.. Ayn-
ca, Ankara'dan üreticilerin kulaklanna hiç-
bir fısıftı gelmediğı icın tüccara yenik düş-
tü... Ancak, tüccar pıyasa açılmadan önce
250 bin lira fryatı bir yerlerden duymuş ola-
cak ki, bazı bolgelerde "Tekel'in baş fiyatı
üstüne 20 bin veya 30 bin lira daha fazla"
diye üretıcilerle pazarlığa giriştiler... Bağlan-
tılar kurdular, avans dağıttılar...
Birinci kalite için 250 bin lira gibi düşük
bir fiyat verileceğinı duymadan tüccann "Üs-
tüne 20 bin veya 30 bin lira daha fazla..."
diye fiyat önermesi mümkün müdür?
Kulaklanna biryerden 250 bin rakamı gel-
memiş olsaydı, triiyonlarca lirayı nske ede-
bilirler miydi?.. Şimdi, bu avantajlarını kul-
lanarak dünya piyasalarında belki de 400 ile
450 bin lira değerindekı bırincı kalrte Türk tü-
tünü 270 bin ile 280 bin
liraya almış olacaklar...
Ne derler, ış bilenin
kılıç kuşananın!..
Atalarımız "Beterin
beteri vardır" sözünü
boşuha etmemişler...
270 bin liraya tütünü-
nü satanlar, fıyatın dü-
şük olmasına rağmen
gene de şükretsinler.
Mis gibi birinci kalite
tütününü tüccara 240
bin, hatta 220 bin lira-
ya satanlar bile var. Di-
ğer üretcilere göre kı-
lo başına 50 bin lira da-
ha düşük. Dünya piya-
salarına göre ise en
azından 200 bin liraya
yakın kayıplan var.
Asıl facia, tütünlerı-
nı "Tüccar baş fiyatı
üstûne 20 veya 30 bin
lira daha fazla" diye sa-
tanlar arasında yaşanacak... Çünkü, tüccar
baş fiyatı diye bir ölçü yok... Geçmış yıllar-
da başka bolgelerde böyle bir uygulama ol-
muş. Ancak, bu konuda ortak bir nokta bu-
lunamamış. Sonuçta hep tüccann tstediği ol-
muş ve üretici kaybetmiş. Bakalım, Ege tü-
tün piyasasında "olmayan bir satış biçimi"
üreticilerden neler alıp götürecek... Kısa bir
zaman içinde bunu da göreceğiz!..
1995 ürünü için 1996 yılının şubat ayında
açılan Ege ekici tütün piyasasında gene üç
beş tüccar, triiyonlarca lira fazladan para
kazanacak. Milyonlarca üretici isegeceft-gün-
düzlü çalışmasının karşılığını alamayacak...
Triiyonlarca liralık hakkı, gene tüccann ka-
salarına akacak!..
Eğer hükümet, Egetütün piyasasını 15 gün
önce açmış olsaydı ve 300 bin lira da fiyat
açıklasaydı, mılyonlarca üretici butuzağadüş-
meyecekti. Çünkü, tüccar birinci kalite tü-
tüne 300 bin, hatta
350 bin liraya kadar
fiyat verebılirdi. Dün-
ya ülketeri bu yıl şark
tipi tütünü dört göz-
le bekliyor... Hele
Amerika, umudunu
Türk tütününe bağ-
lamış. Eğer hükümet,
Tekel ve üretici işbir-
liği yapılabilseydi, ya-
bancı şirketler tütü-
nümüzü 400 bin lira-
ya bile almak zorun-
da kalabilirierdi.
Şark tipi tütün sa-
dece Yugoslavya,
Bulganstan, Yunanis-
tan veTürkiye'de ye-
tişiyor. Başka ülkele-
rin toprak ve iklim ya-
pılan şark tipi tütün
yetiştirmeye uygun
değil...
Yugoslavya'da iç
savaş olduğu için tütün ekimi yapılamıyor.
Bulgaristan'da tütün yetiştirenlerin çoğu
Türkiye'ye göç ettiği için üretim büyük öl-
çüde düştü. Yunanistan'daki üretim ise ye-
terii değil. Bu nedenlerie, dünya sigara sa-
nayii şark tipi tütün için Türkiye'ye muhtaç.
Amerikan sigaralannda yüzde 15 ile 20 ci-
vannda şark tipi tütün var. Dünyadaki Ame-
rikan sigarası içen tüm tiryakiler bu harma-
na alıştınlmış. Eğer, Türkiye'den tütün alına-
mazsa dünya sigara sanayii sıkıntıya düşe-
cek... Belki de yeterli üretim yapamayacak...
Türkiye'nin elinde bu kadar büyük kozlar
var!.. Üstelik, Türkiye'de de tütün ekimine
sınıriama getinlmiş. Rekolte geçmiş yıllara
göre çok düşük. Önceki yıl 333 milyon kilo
olan rekolte, bu yıl 200 milyon kiloya gerile-
miş. Ege'de ise 180 mılyon kiloyu bulan re-
kolte, bu yıl 113 milyon kilo olarak hesap-
lanıyor... Tüccar, sadece Ege'de er. azından
90 milyon kilo tütün almaya kararlı. Geriye
kalan 23 milyon kilo ise Tekel'in ihtiyacının
üçte biri bile değil. Zira, Tekel'in en azından
Ege'de40 ile 50 milyon kilo tütün alması ge-
rekir.
Türkiye'nin eline bu ortamda daha iyi bir
fırsat geçemezdi. Üretici, tütününü 300 bin
liraya da, 350 bin liraya da satabilirdi. Orta-
lama fiyat da 300 bin liranın altına düşmez-
di. Türkiye'de yaşayan 3 milyondan fazla
tütün üreticisi, birkaç yıl içinde borçlannı
harçlannı ödeyebilir ve ellerinde de birkaç
kuruş kalabilirdi!..
Ziraat odalan tepkili
Çiller hükümetı, belki de giderayak tercı-
hini gene yerli ve yabancı tüccar lehine kul-
landı ve Türk tütün üreticilerini fakirliğe mah-
kûm etti. Böylece umutlar başka bahara
kaidı.
Ege Bölgesi'ndeki Ziraat odaları, 250 bin
lira fiyata büyük tepki gösteriyor. Denizli Zi-
raat Odası Başkanı Rıza Şen, "250 bin li-
radan daha kötü bir fiyat olamazdı" diyor
"Hükümetbizim önerilerimizehiçkulak ver-
medi. Hem 270 bin lira fiyat hem de 30 bin
lira prim istedik. Her iki isteğimiz de yerine
geürilmedi. Paralarbaripeşin ödense de üre-
tici, enflasyonun altında ezilmese..."
Türkiye'de tütün konusunu en iyi bilenle-
rin başında gelen Akhisar Ziraat Odası Mec-
lis Başkanı Abdullah Akboğa ise çok dert-
li: "Tütün üreticisine yazık oldu. Tüccarza-
ten düşük fiyatlarla tütünlerin yüzde 90'ını
kapatmıştı. Tekel de düşük fiyat verdi. Üre-
tici bu yıl çok güç durumda kalacak... Hiç
olmazsa hükümet, Tekel'in ve tüccann tü-
tün paralannıpeşin ödemesinisağlamalıdır..."
Manisa Ziraat Odası Başkanı Nuri Sor-
man da 250 bin lirayı çok az buluyor:
"Üretici, 250 bin lirayı ortalama fiyat ola-
rak bekliyordu... Binlerce üretıci şaşkına
döndü. Çoğu, borcunu ödeyemez, bayra-
mı da parasız geçirir. Tekel de, tüccardabay-
ramdan önce ödeme yapmalıdır." •
Ege Tütün Piyasası 250 bin lira ile açıldı
Başfiyat tüccara yaradı
IZMtR (Cumhuriyet Ege Bürosu)-
Tütünde Devlet Bakanı Nafiz Kurt tara-
findan açıklanan 250 bin liralık başfiyat,
tüccan sevindirirken üreticiyi memnun
etmedi. Bakan Kurt, tütün ithalinde uygu-
lanan 5 dolarlık fonun 3 dolara düşürül-
düğünü ve önümüzdeki günlerde de tama-
men kaldınlabileceğini belirterek "Bu
açık, sigaraya konan vergilerie ortadan
kaklınlacakür" diye konuştu.
Ege Tütün Piyasası, tütünün bü>ıik bir
oranda tüccara satıl-
masının arduıdan dün
açıklandı. Üreticinin
300 bin lira, tüccann
da 230-250 bin lira
arasında beklediği
başfiyat için İzmir'e
gelen Bakan Kurt,
hükümet olarak tü-
• Tanm Bakanı Nafiz Kurt,
Marlboro üreticisi Philsa'nın
genel
müdürününkine
benzer bir
açıklamada
bulunarak, tütün
ithalinde 5
dolardan 3 dolara
inen fonun yakında
tün politikasında bü-
yük bir reform ger-
çekleştirdiklerini sa-
vundu.
Türktütüncülüğü- kaldınlabileceğini, yerine
nünbudönemdeaya- sigaraya vergi getirileceğini
ğa kalktığını ve altın söyledi.
dönem yaşadıgmı be-
lirten Kurt, "500 milyon kilo stokla aldık
Tekel'i. flk yaptığınuz alunlaıia bu stok
778 mih'on tona çıktı. 80 milyon kilo yakın
çürük tütünü \aknk. Büyük bir kısnunı ih-
raç ettik. 150 milyon kilo şu anda stoku-
muz var. Müşterisi var, ama biz nazlanı-
\wruz. Şu anda tütüncülük altın devrini va-
şamaktadır" diye konuştu.
Göstermelik fiyattan kaçındıklannı ve
randımana göre tütün alımı yapmaya baş-
ladıklannı belirten Kurt, Ege tütününün
büyük bir kısmının tüccartarafindan alm-
dığına dikkat çekti. 1995 tütün başfiyatı-
nı 250 bin lira olarak açıklayan Kurt, böy-
lece yüzde 76'lık bırartış yaptıkJanm söy-
ledi. Kurt. Tekel tarafindan takip edilen ko-
ta uygulamasınm da yanlış uygulandıgı-
nı savunarak "Bazı siyasiler, 'Kotayı kal-
dıracağız' diyoıiar. Bu yaklaşun tütüncü-
lüğümüzüyakar. Zaten Ege Bölgesi'nde tü-
tüne kota yok ki Bu bölgenin kapasitesi 130
bin ton civannda. Bunun üzerinde ürete-
mez. Bu yıl 112 bin tonluk rekolte bekle-
niyor. Bunun 70-80 bin tonunu tüccar, ge-
risini de biz alacağız. Burada uygulanan
vanlış se>. bu bölgede 500 kilo üretebiien
bir üreticiyi 250 kiloyla sınıriamak. Bu, or-
tadan kaJdınlacak"dtdi
Kurt son dönemler-
de yabancı sigara te-
kellerinin gündeme
getirdiği gümrük fo-
nunun düşürülmesi
yolundakı istemleri de
"Gelen rürüne5 dolar
fon vardı, bu 3 dolara
incfirOdiŞuanda güm-
rük birtiğine girdiği-
miziçin bunun kaüana
durumu var. Kalktığı
zaman sigarada Mali-
ye ve Hazine tarafın-
dan vergi hazuiığı ya-
püıyor. Içeride>apıla-
cak vergi, fon kaybını
ortadan kakuracakor» Biz her zaman ser-
best piyasa ve yabancı sermayenin yanın-
dayız. Fakat gidem ağam, gelen paşam.
Bedava geoniyor, Türkiye'de kâr görme-
diği zaman geiir mi? Gidersegüle güle,ge-
lirse başunızın üzerinde deriz" dedı.
Ege Ihracatçı Birlikleri Tütün Ihracat-
çılan Birliği Yönetim Kurulu Başkanı
NevzatKaragöz, fiyatlann bekJendiği gi-
bi olduğunu söyledi. Bu fiyatlarla ihracat
yapabileceklerini dile getiren Karagöz,
"İhracan sıkıntıya sokmayacak bir rakam.
İhraç fiyatı 5^ dolardı geçen yıi, bu yıl da
6 dolarolur. Sanayi bunu kaldınr. 80-85 mil-
yon kilo alacağız. Tekel fiyatının 5-10 bin
lira üzerinde ödeme yapıliyor. Biz de bay-
ram öncesi avans vereceğizT
' dedı.