Catalog

SAYFA CUMHURİYET 19KASIM1996SAU HABERLER Gurbetçilere seçme iıakkı • A\kARA(\A)-DSP. v urtdışında yas.avan vaklas.ık 3 5 mılvon Turk vatandas.ının. anayasa ıle tanınan seçnıe hakkını kullanabılmesıne olanak sağlayacak bıryasa teklıfı hazırİadı \urtd'ı^ındakı Turk vatandasjarınm gumruk kapılarının yanı sıra. konsolosluklarda ve mektupta o\ kullanabılmelerını ongoren teklıf. bu oyların vurt genelındekı ovlara dağıtılmaınasını ve venı bır seçım çevıesi olu^tuuılmasım da hukme bağlıvor SSK'nin satışına TİSK desteği • A\k\RA(Cumhurivet Burosu)-Sosyal Sıgortalar Kurumu ı SSK) '\ onetıın Kurulu'ııda ısveren temsıleisi olan Turkıye Is,veren Sendıkalan Konfederasyonu ıTISK) Genel Sekreterı Kubılay Atasayar. kurumun mallarının satı^ı ıçın yonetım kuruluna yetkı veren yasa taslağını olumlu bulduklarını bıreksıklığı gıdereceğmı so\ledı Atasayar gazetecılerle yaptığı solıbet toplantisinda SSk \ onetıın kurulu'nun mallan satma yetkısı olmaması nedenıyle ekonomık açıdan bazı durumlarda ı\ı değerlendırme >apılnıadığını soyledı Uras: Basını susturma planı' • A\KARA(\X)- Ozgurlıık ve Dayanışma Partısı (ODP) Genel Bas,kanı ifuktras.TBMM'de basına ılı^kın \enlen genel gorus,me onergesını "basını susturma ptanının bır parçasi" olarak nıteledı Egenıen guçlenn basinın tavrından rahatsiz olduğunu kaydedenlras " Bılgılenme hakkını sinırlayarak toplumu daha kola> ıtaat eder hale getırmek ıstıyorlar' dedı Bılgılennıenın bır \ urtta^lık hakkı olduğu gerçeğmden yolaçıkarak 'Yahesap vereceklerya halk supurecek" e\lemını duzenledıklennı anlaıan Uras. "Buııuıı mekanızmaları da olsun ıstıyoruz De\le{ ^eftafbır yapıya kavus,tuıulmah" dedı Demirel İstanbul'da • VNKARA(AA)- C umhurbaş.kanı Suleyman Demirel bazı açılıs, torenlen ıle Taksını Toplantisi na katılmak uzere bugun tstanbul'da olaeak Işık Inıversıtesı ıleOzc1 Saygı Hastanesi'nın açıhş.ını yapacak olan Demirel. yarın Ankara'vadonecek 1982 Anayasası değişmeden iletişim özgürlüğü sağlanamaz Özgürlük anayasadan geçer \v. FIKRETILKIZ asin konseyı Baskanı Oktay Ekşi: Vnı Turkıye Dergıs. nın Medya Ozel Savisi nda yayımlanan (Sayı I Eylul-Ekım 'lW6 Savta 25İI 'Basın ozgurluğu dive bir ka\ ram >oktur' baslıklı yazisinda basın ozgurluğu ka\ramına kar>ı çıkmaktadır Onerisi isebasin ozgurluğu \erıne 'iletişim ozgurluğu'dur Ozgurluk genel ise yanı top- lunıun tunı bıre\ leı ının \ararlanacağı bıroz- gurlukse vapılmasi gereken bunun genel bıt ozgurluk olduğunu ortaya ko\nıaktır Ek^ı'vegoıegazeteu otekı bıreylerdenbıı noktada tarklıdıı Gazeteu aldığı bılgıyı (ha- berı) çogaltarak mıKonlarca ınsana gonder- nıekte veyaymaktadır (, unkuehndebuama- ca uygun kıtle ıletişim aıaçları \ardır Dola- yisiyla basin ozgurluğu ka\ramı 'gerçekleri dğrenme hakkı' konusiındjkı oneelığı gaze- tecıye tanıı •İletişim o/gurlugu' ise bır kım- senın gerçeğı oğrenmesı \e oğrendığı gerçe- ğı eğer ıstıyoısa değeılendırmesi \anı onun uzerınde dusunee veya goıus uretmesinı \e oğrendığı gerçeğı \e>a urettıgı dusunceyı amaçladığı son noktaya kadar ıletmesını kap- sar Bu nedenle basın ozgurluğu yerıne ıletı^ım ozgurluğunun kullanılmaMnı sa\unur Halkın gerçekleri öğrenme hakkı "Halkıngerçeklerioğrennıe hakkı'ka\ ıamı 1991 yıhnda Basın konseyı nmonensnlesi- yasul panılerın seçım bıldırgelerınde yer al- mıstırHazırlanan anayusa değis.ıklığı taslak- lannda anayasanın 2s maddesine konulmak uzere onenlen ıııadde 1991 ve 1993 yılların- da benımsenmiıjtır Aynı onerı 1995 yılında (2 ı Temmuz 1995i jnavasada değis.ıklık ta- sanlan gorulduğu gunlerde tum M\asal partı- lere onerı olarak >unulnıustur Basın konse- vı. bu aınaçla \na\asa komisyonu Ba^kanlı- ğı dalııl TB\1\1 Baskanlığı'na gonderdığı değisiklık onerisinı tekıarlamiştır Gerekçe- sınde ise duşuncelerı ıtade etme ozgurluğu- nun temelmde geıçeklerı oğrenme \e bılgı edmme lıakkının ana> a--ada \er alnıasinın ge- rekırlılığıne ı^aret edılmı^tır Ancak bu onerı bugune kadar 'yasallaşmamışhr' Hıçbır si- \asal ıktıdar bu ozgurluğu halkaverme\e\a- nasmamaktadır Belkı bu maddenın \anı "Herkes. gerçek- leri oğrenme v e bilgi edinme hakkına sahiptir. De\let. bu haklarm gerçekleşmesini sağlava- cak tedbirleri alır" cuınlesinın tasarıda >er alan •'Basın hurdur, sansuredilemez"cumle- sinden sonra >er almasinııı baslangıç olarak bır vararı olduğu dıısunulebılır Âncak asil sorun ana\asa sorunudur Çun- ku anavasanın 2S maddesınm bırıneı tıkraü- nın bırıneı eumlesınden sonra gelen dığer tık- raları \ardır De\amı tıkralannda da basinın sinırlandırılması konusu dıızenlenmı^tır 0 nedenle zateıı 28 maddede 'sınırlamalar' du- zenlenmistr ^>nı maddede "Dc\let.basın>e haber alma hurrivetlenni sağlayacak tedbir- leri alır" cumlesi \er almasına karşılık "Ba- sın hürri\trininsınırlandırılnıasırKİa.ana\asa- nın 26 \e 27'nci maddeleri hukumleri u\ gula- nır"dennıektedır Anayasanın26 maddesin- de 'Duşunce)i açıklama \e >a>ıııa hurrnen" 2" 1 maddede ıse •Bilim \esanat hurri>eti" du- zenlenmıstır Bunıaddedekı •sınırtaınalar" 28 madde ıı,ın de geçerlıdır Ayrıca ana\asanm 2N maddesınm \ ıncı fıkrasinda ver alan sı- nırlamalar ıle tedbır voluşla dağıtımın \eva toplatmanın hakını kararıy la \e\a vetkılı mer- cı emrıyle munıkun olduğu gorulmektedır Baüiı K.anunu tasarisina anay avidan madde almak yaklasimı dığer maddelere de vansı- mıştır Basın kanunu tasarısının 2 maddesı ise "De\ letin ulkesi \e millethle bolunmez butun- luğune. milli egemenliğe. cumhuri>etin \arlı- ğı \c temel ilkelerine. milli gu\enliğe. kanıu duzenine \e ana\asada belirtilen sınırlamalar dışında. \ ine anavasada tenıinat aitina alınnıış olan kişiİik haklanna a> kırı \a> ın >apılamaz." Basın kanunu tasarisinda >er alan 2 mad- dede vazılı lıukum. anayasadan alınarak ba- sin kanunu maddesı halıne donusturulmu^tur Tasarının ıkıncı maddesı çıkarılmalıdır -\na- \asa hukumlerının basın kanunu maddesı \a- pılmasi \asa teknığı bakımından \e 'ozgiır- liık' oneren >asa bakımından sakıııcalıdır Çunku bu madde ıle anavasanın 26. 2" 1 \e 28'ıncı maddesınde vazılı 'sınırlamalann' tu- mıı >asa maddeü halıne donu^turulmekte \e onıeğın buna aykırı vavın yapılırsa 'müeyji- desi' de gosterılmemektedır Dolayibiyla bu bırtemennı olarak kabul edıKe bıle anayasa- dayeralanbuyuru^uhukumlenn \arlığı kar- şisında bu temennılenn ">asa maddesi' olma- sı sa\ unulamaz Çağımız bılgı edinme çağıdır Demokrj- tık sistemın gelişmesi karsisinda "basın o/- gürluğu'" kavramı da değı^mıstır \erını "iletişim ozgurluğu" almiştır ^avıdığımız yuzyılda yazılı basinın yantndd radyo \e te- ieMZ\on gelısmi!} \e «uçlcnmı^tır Dunya kueıılınuî \e ınsanlar olup bıten her ^e> ı kı- sa siııede oğrenebılme olanaklarına ka\ ııs- mustııı Demokratıktoplumların temel ozellığı vo- netılenleıın kendılerını vonetenlerındevam- lı şekılde denetlemesine vasal olanak saglan- m^sidır kis,tler de\letın i!}k'\ışı veolupbı- terlerden haberdaı olmak nasil sonetıldıkle- rını ve vonetıeılerın kendıleıı ıçın ne dıışıın- diKİerını bılnıek isteıler Bıreylenn bılgılen- meve ıhtıvaeı vaıdır Halkın gerçekleri oğren- nic hakkı tum demokratık ulkelerde kabul edılenbıı haktır Bıreyler geıçeklen oğrenme hakkına sahıp ıseler ve oğrendıklerı "gerçek- leri" herhangı bır engelle karsila^madan ıta- de edebılıvor ve baskalarına yazılı sozlu ve- ya goruntulu kule iletişim araçlarıyla aktara- bılıyorlarsa -iletişim ozgurluğu" var demek- tır Devlet kisilerın bılgı edinme hakkını sağ- lamak ve gerçekleri oğrenme hakkı onunde- kı engellerı kaldırmakla gorev lıdır Llkemızde bılgı ıletısım. haber alma du- sunee sozvevayınozgurluklerıalanında de- mokratıkleşine hedet ve çabalırına ay kıı ı du- >en yasaların başinda 19S2 -\nayasjsi gel- mektedır Halen antıdemokıatık oğelerıv le v uıuı luk- te bulunan siy asal v e hukuksal duzen. demok- ratık reıınıın ev rensel say ılan ılkelern le çelıs- mektedır Sistemın temelını olu^turan yasal me\ zuat" 12 E\ lul rejimi* olarak adlandırılan donemde uretılmi^tır •\nayasa. ozgurlııklerı istısna. sinırlamala- n ise kural kabul etmektedır Toplumu ve luı- kuk duzenımızı doğrudan doğruya ılgılendı- ren temel yasalaı. 12 Evlul doııenıınde Mıllı Guvenlık konseyı tarahndan çikanlmistır -\na\asanıngeçıcı 15 maddesinegoıebuya- saların anayasaya aykırılığı dahı ılerı surule- memektedır Yasamm her alanında geçerlı olan temel y jsaların uretıldığı bu donemdekı mevzuat ıleçevrelenenbırey vetoplumun si- kıntılarınaçozumgetıımeyenvavilardakıan- tıdemokratık unsurlann temızlenebılmesi ıçın sorunu. anavasadan başlavarak değerlendır- mek gerekır 1982 Ana>asası tümü\le degiştirilmeü \eya \enilonnıelidir kı^ı hak ve ozgurluklerı kaısısıııda dev letı "kutsallaştıran" anayasa. du^unce ozgurluğu onunde "sınırlama rejimi" yaratmı^tır Sınır- lama olçutleıının çoğu belırsizlık tasımakta- dır Ozgurluklerı suç olarak kavrayan ve yap- tırıma bağlayan 1982 Anayasası ınsan lukla- rına sadece "savgılı" olduğunu belırterek ~Ğe\ letin kutsallığım" \ e "sınırlamalan" esas almiîjtır Turkıye'nın çağdaş. demokratık bır sıvıl toplum anayasasina olan ıhtıvaemdan surek- lı soz edıimı-jtır 1982 ^navasasi'nı değı^tır- mek ıçın hukumet prograınlarına ve koahsvon protokollerıne "demokratikleşme" ba^lıkh bolıımleı koııulmu^tur \ntak "demokratik- leşme" volunda sonıut adını atılamamistıı Ozgurluklerı sımrlama anla\ıs.ııun hakını olduğiı 1982 Anavasasi nın 26 2" 28. M)\e 31 maddelerındekı duzenlemeler du^unce\ı açıklama ve vayma bılıın ve sanat basimve vayımla ılgılı ozgurluklerı duzenlemektedır Turk Ceza kanunu nda yeralan ve dusunce- vı sinırlavan hukumler. doğrudan anavasava alınmistır "İç" ve "dış" guvenlık dev letin "iılkesi \e milletivle bolunmez butûnluğunu tehdit eden". "suç işlemeve" \A da "avaklan- ma\a" te^v ık eden dev lete aıt "gizli" bılgıler hakkındakı haberlereıhskın sinırlandırnıalar v asalaı a gore suç olduğu halde. ay rıea aııav a- sa ıçıne çekılmıstır "Gizlilik". ">asak" ve "sır" gıbı kavramlar artarak anavasa madde- sı halıne gelmiştır \vrn.a "milli guvenlik", "kamu duzeni". -genel ahlakın korunması" v ey a "suçlann onlenmesi" gıbı tartı^mav a açık \e net olmayan kavramlar. basın hurrıvetını duzenleyen madde ıçınde toplanarak gerektı- ğınde kanunun açıkça yetkılı kıldığı mereı emnylemevkutelerıçın "toplatma" Caran ve- rılebıle\.eğı hukme bağlanmı^tır Anayasa. sistem olarak "izinverilen duşun- ce"\e "izin\erilme\enduşunce"alanlan ya- ratmakta ve bu alanlarm sinırlarını ise net ol- mayan olçusuzluğe bııakmıstır 26 madde. du^uncevı açıklama ve yayma hurnyetını duzenlemekte bılım ve sanat hur- nyetı ise 2" maddede yeı almaktadır Basın hurnyetını duzenleyen 28 maddede ıse bu maddelere atıfyapılarak basın hurrıyetınınsi- nırlandmlmasında 26 \e 2" madde hukum- lerının u\guLınaeağı belırtılmektedır Sorun bu noktada duğumlenmekte \e bu sınırlan- dırmalarm hangı olçute gore vapılması ge- rektığı tartısma konusu olmaktadır Anayasanın 2 maddesınde Turkıye Cum- hurıyetrnın msan haklanna say gılt bır hukuk dev letı olduğu yazılıdıı Temel hak ve hurrı- vetlerın dokunıılamaz \e devredılemez hak- lardan olduğu 12 maddede açıklanmiş.tır Anavasanın n maddesı genel sınırlamalann ııeler olduğunu savnıis ve kanunla vapılması ongoruleıı sınırlamalar bakımından "ölçü"ge- tırmıstıı Bu maddeye gore " femel hak \e hurrivetlerie ilgili genel ve o/el sınııiamalar demokran'k toplum duzeni- nın gereklerine av kın olamaz \e ongorulıikle- rı anidç dışında kullanıUma/." Lygulamada Anayasa Mahkemesı de bır- çok kararında. ozgııılukleıın ıstısnaı olaıak ve demokratık toplum duzenının sureklthğı ıçın zorunlu olduğu olçude sinıılandırılabııe- eeğını kabul etmı>tır Bır ba^ka deyı^le de- mokratık hukuk dev letınde amaç ne olursa ol- sun ozgurluklerı kisitlama demokrasi esasla- rına ay kırı duseeek vontemlerle y apılmay acak ve bellı bırozgıırluğun kullanılmasını ortadan kaldıracak duzeye ulayimayacaktır \anı te- mel hak veozgurluklerınçekırdekozune do- kunıılamaz 0 halde çozumlenmesi gereken sorun demokratık toplum duzeni ılkelennın belırlenmesıvle doğıudan ılgılıdır Düşünce \efikirözgüriüğü, A\ rupa İnsan Haklan Sözleşmesi Avrupa Insan Hakları Sozles,mesı ve bazı uluslararasi sozlesmeler ıç hukukumuzda doğrudan uvgulanabıhr nıtelıkte belgelerdır Taratı bulunduğumuz bu sozlesmeler bakı- mından "demokratık toplum duzeni ilkelerT çerçevesinde. Avıupa Insan Haklan Sozles- mesi'nde yeralan hukukı normların temel ın- san hak ve O7guıluklerı açisindan esas alın- mamasi ıçın hıçbıı neden yoktur Anayasa- mızda ve mev eut v asalarımızdakı temel ınsan hak v e ozgurluklerıne ay kırı hukumlerın. soz- leşmehukum leı ıneuvgun hale getırılmesı ve- ya yasdlarımızın bu sozles,me hukumlenne gore venıden ıneelenerek değistırılmesı ge- reklıdır Anayasanın26 maddesindekı sinırlamala- ıayonehkanlayı> Avrupa Insan Hakları Soz- leş.mesi nın 10 2 maddesınde açıklanmıs,tır Buna gore ~(ifadeo7gürlıiğunün)...ulusal gu- venlik. ulkehutunluğu.kamugu\enliği,suçun onlenmesi. genel sağlık ve genel ahlakın ko- runması. başkalarının şeref ve haklannın ko- runuması. gizli bilgilerin açığa vurulmasının onlenmesi. vargı organlannın otorite ve taraf- sızlığının korunması amacıyla.demokratikbir toplumda gerekli bulunan ve vasavla ongoru- len sınırtamalara tabi tutulabileceği" AlHS'nın 10 maddesınm ıkıncı tıkrasında kabul edılmıstır Avrupa Insan Haklan Mahkemesı. dusıın- ce ozgurlnğumm. demokratık toplumun te- mel davanaklarından bırııu olusturduğunu bunun sadece olağan karsılanan. zararsız va da onemsız gorulen gorus va da duşuncelerı değıl dev lete vetoplumun belırlı bırbolumu- ne avkırı gelen oııları soke eden. rahatsiz e- den duşuiKeleıın açıklaııması açısından da geçeılı oldıiüuııa daır bırçok karar vennıs.tır \lahkeme bu ozgurluğun mutlak olmadığına da isaret edeıek bırtakını sınırlamalann ve vaptnımlarm kanunla makul olçude gerçek- leşiırılebıleteğtnı kabul etmektedır Demek kı asil soıunlardaabırisı de "bilgi- lenme hakkı" bakımından ıçınde bulunduğu- muz duıumun saptanmasidır Bılgı edinme. ınsan hakkı olarak kabul edıldıkten sonra ya- pılacak olan tum demokratık duzenlemeler bakımından ıçınde bulunduğumuz y asal mev - zuat açısından "bilgi" sahıbı olmamız gerekır "Turkive'de Basın Ozgurluğu Mevzuah" başlıklı bılımsel aıastırma 1990 yılında Ba- sin konseyı tarahndan yayımlanmıstır Istan- bııl Lnıversitesi Hukuk Fakultesı oğretım uye- si^rd Doç Dr M.SemihGemalmazveMar- ınara Lnıversitesi Hukuk Fakultesı oğretım uyesi Osman Doğru nun tıtız çalı^malaıı ıle olu^turulan bu arastırmada-Halkın bilgi edin- me hak ve o/gurluğü" onunde. bır dığer de- v ı^le "basın ozguriuğu" onunde 152 adet ya- sa bulunmaktadıı Bunun sayisı ya^adığımız gunlerde 15S"ı bulmus durumdadıı Bu ara^tırma. Turkıy e dekı "mevzuatın" v e bu mev zuata hakım olan du^uncenın ıpuçla- rını net bırbıçımde ortaya koymaktadır Şımdı bu arastırmanın ortaya kovduğu so- nuçlara kısaca goz atalını 1982 Anayasası nın ıkıncı bolumunde. kı- ^ınınhakveodevlerıduzenlenmıstır P mad- deye gore "Herkes. vasama. maddi ve mane- vi vartığını koruma ve geliştirme hakkına sa- hiptir." kısının sahıp olduğu bu "koruma ve geliştirme" hakkı bakımından toplumsal ve sıy asal çev resını etkıleyıp değıştırmesı gerek- mektedır kullanılacak yontemler. kısının çevresıne kars.ı guç kullanması zorla egemen olmasi ka- bul edılemez Buna kars.ılık demokrasilerde kışı bılgı ve dusuncelerını kullanarak çev re- sını ıknaedebılır dusuncesinegonullukatılı- mı sağlayabılır Bunun ıçın kısının hukuksal ve maddı bırtakım araçlara sahıp olmasi ge- reklıdır Hukuksalaraçlar.anavasaveyasalar- latanınmı^ ve guvencealtınaalınmis, olan te- mel hak ve ozgurluklerı ıtade eder Maddı araçlar ıse ekonomık değerlerın. dev letin ya da çok az say ıda ozel kısının elınde toplanma- masıdır Bırba^ka deyısle "tekeP anlayı^ının reddedılmesıdır Maddı araçlar. kıs.ılerarasın- da dengelı bır bıçımde dağılmalıdır Işte bu koşullarda. hukuksal v e maddı araçlar tamam olduğunda. toplumsal ve sıy asal donu^umler. toplumun gelışmesı. kısının temel hak ve öz- gurluklerının korunması daha sağlıklı olur Toplumda sıy asal donuşumler veya toplum- sal gelı^melerde -krizler"yaşanmaz Toplu- mu bır arada tutan tum değerler korunabılır Kargaşaçıkmaz Kis,ılervetoplum sıyasalve toplumsal donu^umlerın krız yaratılmadan çozumleneceğı konusunda duyduklan -gü- venle" ya>ama. madı ve manev ı varhğını ko- ruma ve geliştirme haklannı kullanırlar. kul- lanabıhrler Etkıley ıp donu^turme ey lemı. oncehkle ko- nuyu yeterınce -bilmeî 'yı gerektırır Ardın- dan bılgı ve dusunceyı -açıklayabilme" ve sonra da dığer kısılenn katılımını sağlamak uzere ">a>gınlaştırma>r gerekli kılar Butun bu a^amalar yanı. "bilgilendirme*'. "bilgi ve düşünce>iaçıklama".bunlan -\ayr maT 'hak ve ozgurluklerı yasa koyucu tarafından duzen- lennıektedır Hukuksal araçlar ıçınde sayıla- bılen bu yasal duzenleme de yasa koyucu. te- mel hak ve ozgurluklerın "tanınmasT. bun- ların -kullanılması" ve kulianımının -kavıt- lanması". olağanustu donemlerde ise "dur- durulmasrna daır hukumlerle donatılmış y a- salaryapmı^lardır Bugun ıçınde ya>adığımız -hukuksaldüzenlemelere" asil damgasinı v u- ran 12 Eyiul 19S0donemınınyarattığıdetac- to reıımdır Sonuç: İletişim özgürlüğü vasası -İletişim" ozgurluğu hakkındakı yasalar tek bır çatı altında toplanmalı ve yenı'den ça- ğın gereklerıne uygun olarak gozden geçırıl- melıdır Ilkelerın basında "haîkın gerçeklere ulaşma" -bilgi edinme hak ve ozgurluğu" ıçın "ozgurluk"esas alınmalıdır Hemen arkasin- dan "tekelleşrne onlenmeüdir." Çunku huku- met edenler en azından 1982 Anayasasfnın 29 maddesinıokumahdırlar "kanun. haber, düşunce ve kanaatlerin serbestçe vayımlan- masını engelley ici v eva zorlaştıncı sivasaL eko- nomik. mali ve teknik şartlar koyamaz. 1 " "Su- relivayınlar. dev letin ve diğer kamu tuzel kişi- lerinin veva bunlara bağlı kurumlann araç ve imkânlanndan eşitlik esasına göre vararla- nır." Rekabet kuralları madem kı ulkemızde Avrupastandanları bakımından taratımızdan kabul edılmıstır. o halde Roma Anlasmasi na uymak ve en azından Rekabet Kanunu'nun duzenledığı -rekabet" koş.uilarının uygulan- masinı sağlamak gereklıdır Ama bunun ıçın hıç kımsenın Basın kanunu ıle oynamasına ızın venlmemelıydı Aksı oldu Basın kanunu. Radyo ve Televızyonlann Kurulusve^'ayınları Hakkındakı kanun. TRT Kanunu, Fıkır ve Sanat Eserlen Kanunu. Te- rorle Mucadele Kanunu. Olağanustu Hal Ka- nunu. Devlet Memurları Kanunu. 212 Sayılı Yasa ıle Değışık Basın Mensupları ıle Çalı>- tıranlar Hakkındakı kanun. Devlet Memur- lannın Mal Bıldırımı ıle ılgılı kanun 11 P sayılı kanun. Turk Ceza kanunu'nun ve dı- ğer kanunlarda bulunan basın v e y ay ınla ılgı- lı maddeler ve kısacası "iletişinT dunyasını. medyayı ılgılendıren tum yasal duzenlemeler bırlıkte ele alınmalı ve "özgüriük" suzgecın- den geçınlerek tek bır çatı altında toplanma- lıdır Aksı takdırde yasal karı^ıklıklar ve be- raberınde gelen sorunların çozumu ıçın geç kalınacak Bunun bırıneı yolu demokrasi ıçın Taruş- ma>r ba^latmak ve oncehkle devletle med- ya dunyasi arasındakı ıletısım kanallarını aç- maktır TBMM'deyapılacakgenel goruşme sırasında -demokrasi" ısteyenlere çok ıs. du- s.ecek gozukuyor Ancak medya dunyasi -odevlerini"yerınegetırmeyehazırdır Hak- lannı da sonuna kadar savunacaktır Boyle bılınmesinde yarar goruyorum Sürecek UZ YAZI / ORR\N BİRGİT Cumartesı gecesı' Kanal E" televız- yonundaAhmetTezcan'm "Medya 4 Kuvvef programının çağrılıları arasın- da, Cumhurıyet ın avukatı Fikret İlkiz olmasaydı kamuoyu REFAHYOL hu- kumetının ıçındekı cuntanın varhğını oğrenemeyecektı Zıra REFAHYOL hukumetının basından sorumlu DYP'lı Devlet Bakanı Namık Kemal Zeybek, daha çağdaş bır basın yasası hazırla- mak ıstemış, bu duşuncesını Bakan- lar Kurulu'nda açıklamış ve oluşturdu- ğu taslağı, basınla ılgılı kuruluşlara da gondermıştı Devlet Bakanı'nın yaptığı, tek soz- cuk ıle demokratık ve çağdaş bır ıştı Kendısmı ve hazıriadıgı taslağı beğen- meyebılırdınız Eksıklerını, olmaması gereken yonlerını bulabılırdınız Ama olabıldıgınce en lyıyı oluştumnayı amaçlayan Zeybek. tyı nıyetını goster- mek amacındaydı ve elındekı taslağı bu nedenle tartışmaya açmıştı Cu- martesı gecesı televızyondakı açıkotu- rum da bu nedenle duzenlenmıştı O gunun tanhını taşıyan bır Islamcı gaze- tede Adalet Bakanı'na gonderme ya- pılarak basınla ılgılı yenı ıkı yasa hazır- landığı yazılmış olmasa ve bır başka gazetede de RP grubunun bugun Meclıs'te gonjşulmesı ısteğıyle basın- la ılgılı bır genel goruşme onergesı ha- zırladığı haberı yayımlanmasada. ben Basın Konseyı temsılcısı olarak katıl- Hükümet îçindeki Cunta dığım bu toplantıda Bakan Zeybek'ın lyı nıyetı ıle hukumetın ana kanadına basın ozgurluğu bakımından egemen olan goruşlerı lyı bıldığım ıçın soracak- tım "Bu taslak Refah Partılı ûyelerıle ba- zı DYP'lı bakanlar tarafından nasıl kar- şılanır? Bır hukumet tasarısı olma şan- sı bence çokzorgorunuyor" "Akıt" ve "Hurrıyet" gazetelenndekı ıkı ayrı ha- ber Devlet Bakanı na bu yolda soru yonetmemı daha da zorunlu hale ge- tırmıştı Yırmı ıkı yıl once CHP+MSP koalıs- yon hukumetınde aynı zamanda ba- sından da sorumlu bakan olarak gorev almış bır eskı polıtıkacı olarak Nec- mettin Erbakan ve Şevket Kazan'ın duşunce ozgurluğu kavramına yakla- şımlarını yeterınce bıldığımı sanıyorum Bu yaklaşım Albay Kaddafi'nın Lıbya Cemahırıyesfnı oluşturan goruşlerın- denfazlafarklıdeğıldır. Her turlu ozgur- luk. ancak "Mıllı Goruş"un oluşması- na olanak tanıdıöı olçude var olmalıdır Sevgılı Fikret Tlkız'ın benım sorumu somut bır ornekle guçlendıren ve Ada- let Bakanlığı nın resmı muhru ıledam- galanmış bırtasarı metnını gun ışığına çıkaran açtklamalan cumartesı gece- sı bızım toplantı masamıza buyuk bır bomba gıbı duştu Doğrusunu soyle- yeyım Sayın Zeybek ın yerınde olma- yı ıstemezdım Duşununuz Hukumet ıçınde kendı ınısıyatıfınızle bır gorev yuklenıyor ve bundan Bakanlar Kuru- lu'nu haberlı kılıyorsunuz Ustelık par- tınızın lıderı ve hukumetın başbakan yardımcısı sıze kendı atanınızda de- mokratıkleşme konusunda çalışma yapmanız ıçın gorev de verıyor Bırlıkte çalıştığınız burokratları. tek- nık adamları harekete geçırıyorsunuz Kamuoyu oluşturmak ıçın toplantılar duzenlıyorsunuz Bunlardan bırınde kabıne arkadaşlarınızdan bırısının. Adalet Bakanı nın hazırlattığı ozgurluk- lerı genışletmek şoyle dursun 1960 on- cesı donemın unlu baskı yasalarını hortlatacak bır metnı onunuze suru- yorlar Bu metnı bır yasa teklıfı halıne getırecek gerekçelerı ve ortamı hazır- latmak amacıyla da koalısyon ortağı partı grubu adına TBMM'ye bır genel goruşme onergesı verıyorlar Butun bunları yaparken ne basın- dan sorumlu bakan olarak sıze ne de hukumet ortağı olan partmıze tek kelı- me bıle haber vermıyorlar Yanı apaçık, sızı ve partınızı adam yerıne koymuyorlar Oysa sız en basıt nezaket kuralları- nı uygulayarak kabıne toplantısında nı- yetınızı bıle açıklayıp Başbakan'dan yeşıl ışık yakmasını sağlamıştınız ••• Ustelık butun bunları Turkıye'yı ıle- tışım araçlarının susturulduğu bır ulke halıne getırıp kendı hegemonyalannı surdurmek amacıyla yapmayı planlı- yorlar Sozde "hapıs" cezasını kaldır- mış gorunup bır kuruluşun "mercı- mek lere dayanmıyorsa kolay kolay al- tından kalkamayacağı olçude parace- zaları ıle yıkılıp yok olmasını amaçlı- yoriar Cumartesı gecesını pazara bağla- yan saatlerde bızım yayın bıttı. Tele- fonla Hasan Pulur tartışmalara katıl- mış kendısıne has anılan da anlatmış. Onun oyku severlığı mı, yoksayıneya- yına telefonla katılıp Devlet Bakanı'nın gıyabında Refah ve DYP lı bazı polıtı- kacıların basinın başını bağlamak ıçın o gun Ankara da ozel toplantılar yapıl- dığı haberını veren Fehmi Koru'yu dınlerken Namık Kemal Zeybek'ın yuz hatlarındakı değışıklıklere dıkkatımın odaklanmış olmasi mı, bende bır Ka- radenız oykusunu çağnştırdı Fikret llkız'le, Ahmet Tan'a ayak us- tu naklettığım oykuden sızlen de ha- berlı kılmak ıstedım' "Askerlıkgorevıne gıden Temel, ara- da bır bayram ıznı dıye bır gunluğune sılaya gelmış Ama evıne asil donuşu yıllar sonra olmuş Bakmış kı, evınde uç oğlan çocuk var Fadıme, bırıneı oğlanı askerlık once- sının armağanı, ıkıncıyı bayram zıyare- tının anısı olarak tanıtmış Temel, koşede oturan uçuncu ve en kuçuk oğlanı tanımak ıstemış Eşı o- muz sılkmış 'Onun da sana baba de- dığı mı var kı soruyorsun Bır koşede oturmuş yoğurduğunu yıyıp duruyor' demış " • • • Tansu Çıller, ıkıde bır koalısyon pro- tokolune aykırı bır eylem olmadığı su- rece ortaklığın devamı garantısını ve- rır. Medyanın, mafyanın marıfetlerını yazamayacak hale getırılmek ıstenme- sı bıldığım kadanyla RP+DYP koalıs- yon protokolunde geçmıyor Geçmıyor ama, hazırlıklar tam gaz yurutuluyor ve bundan DYP'lı bakan- ların çoğunluğunun, başta basınla ılgı- lı Sayın Zeybek olmak uzere "haber- lerı bıle" yok Temel'ın oykusunu ha- tırlatıp onlara da kımsenın bakan dıye bakmadığını mı soylesek'' Ne yapsak, nasıl yapsak da bu karabasanı ustumuzden atsak? GUNDUZ GOZUYLE MELİH CEVDET AINDAY Bir Şair Öldii Olum acıklıdır. ne var kı, şaırın olumu daha da acıklıdır benım ıçın Omur boyu sozcuklerle yapı- lar kurmuş duyguları, duşuncelerı, yaşamak seru- venını kurcalamış başkalannın gozunde "hava- ıyat"\a uğraşmış sayılan bır garıp adam Şaırlık bız- de hıçbır zaman meslek sayılmamıştır. değıldır de ondan Şaırlık ancak goze alınır Nahit Ulvi Akgün şııre vurgundu Tanışmışızdır, ama arkadaşlığımız olmadı Ona ılışkın bıldıklenmın tum kaynağı şıırıdır Şıırden hıçbır şey bekleneme- yeceğını ta baştan bılen katıksız bır şaırdı Dıyebı- lırım kı onun şnrını her geçen gun daha çok sev- mışımdır Olum haberı uzerıne seçkılen açtım 1 Hıç şaır olur da olum uzerıne yazmaz olur mu? DUYULARA OVGU Beden olur ruh yaşar dıyorlar Ben yaşayamam yapayalnız o kadar Gozum olsun ıstenm bakmak ıçın Elım olsun ıstenm okşamak ıçın Ağzım dılım burnum kulağım Caddelen seslendırsın ayağım (1980) Memet Fuat'ın "Çağdaş Turk Şıın Antolojh s/"nden Nahıt Ulvı Akgun'un olum ustune bır şıırı- nı daha okuyalım bırlıkte: HER ŞEY YERLİ YERİNDE Hıçbır şey değışmeyecek o gun ' Goçuvereceksın bu ınsan kalabalığından Gelmemış gıbı olacaksın dunyaya Sankı bu odada sen oturmadın Sen gıymedın bu elbıseyı Ağlamadın Gulmedın * Yemedın bu ağacın meyvasını Butun maceran Bır varmış Bıryokmuş Dostum Şükran Kurdakul'un "Şaırlerve Yazar- lar Sozlugu 'nden Nahıt Ulvı Akgun'un yaşam oy- 1 kusunu okudum Bır varmış. bır yokmuş < 1918'de doğmuş şaırımız izmır'de okumuş İs- tanbul'da felsefefakultesını bıtırmış Odemış'te, Iz 1 mır'de oğretmenlık etmış On şıır kıtabı var Adam Sanat dergısınde gozum onun şıırlerıni arayacak Hadı onun bır şnrını daha okuyarak yazıma son vereyım ALSANCAK GULLERİ [ Samantepe'den Gultepe'den Boğazıçı'nden Gelırler Alsancak gullerı Çamaş/ra cam sılmeye Bortulmuş ın ın ellerı Fıskoslar beyler hanımlar ustune Sabah sabah yÖllarda şalvarları dallı güllü Goguslerı fırlayatak dugmelennden Gecekondularda akşam duvarda golgelen Buyur buyur duşlerıyle geç vakte dek Ya bır boyacıya kaçarlar ya bır ıpsıze i En guzelını yaşarlar sevılenn Samantepe'den Gultepe'den Boğazıçı'nden \ Gelırler Alsancak gullerı Gozlerının altı çuruk golgelı TEDAŞ Komisyonu Çiller'e Yüce EHvan istemi • Tansu Çıller hakkındakı ıddiaları araştırmak amacıyla kurulan TEDAŞ Komısyonu'na ön rapor hazırlamak ıçın oluşturulan alt komısyonun raporunda, Çıller'ın Yüce Dnan'a se\kı ıstenıldi. \\KARA (Cumhurhet Biırosu)-TBM\1 TEDAŞ Sorus,turma komisyonu ıçınde on paror hazwla- makla gorev lendırılen alt komısyon. D\ P Genel Başkam ve Başbakan ^ar- dımcısı Tansu Çiller'ın \ u- ce Dıvan'a sevkını ıstedı Çıller hakkındakı ıddiaları araştırmak a acıy la kuru- lan sorus.turma komisyonu bunyesındekı alt komıs- yon. raporunda Çıller'ın başbakanlığı donemınde basında ve telev ızy onlarda yayınlar vapılması. konu- nun gunleree kamuoy unda kalmasına kar^ın hıçbır ış.- lem yapmayarak gorev ım kotuvekullandıöı savlandı ÇHP Amasya Mılletvekılı HavdarOymak ınba>kanı olduğu ve raportorlugunu yaptığı rapor. bugun DSP Sınop Mılletvekılı Metin Bostancıoğlu bas,kanlığın- dakı ust koınısvonda tartı- şılmaya ba^lanacak ÇHP'lı Oymak'ın kale- me aldığı alt komısyon ra- porunda Çıller'ın. anaya- sanın Bas,bakanlık ın go- rev ve yetkılennı duzenle- yen 112 maddesmınj fık- rasinda ıfade edılen -Gö- zetici \e duzeltici tedbirler almakla yükümludür" hukmuneay kın dav randığı v urgulanarak ozetle sıı go- rus,lere yer verıldı "Eski Başbakan Tansu Çiller. TEDAŞın 32 şehir şebekesi ihalesi sürecinde. ihalelerde bilgi sızdırma- dan belge değiştirmeve ka- dar usulsuzluk ve yolsuz- luklar vapıldığı. gazete ve televizvonlarda vavımlan- mış. kamuoy u gündeminde surekli kalmıştır. Eski Bas> bakan. bütün bunlara kar- şın duzeltici ve önleyici ön- lemler almamış. teftiş ve tahkikyıikümlülüğünüye^ rine getirmeverek Türk Ce^ za kanunu'nun 233. mad- desinde ifadesini bulan gö- revini ihmal suçunu işle- miştir. Bu nedenle Başba- kan"ın \ üce Divan'a sevk edilmesi kanaatine varıl- mıştır." TEDAŞ Komisyonu Bas.kanı Metin Bostancıoğ- lu. komısyonda ıktıdann8, muhalefetın 7 oy a sahıp ol- duğuna dıkkat çektı D\P'lılerın alt komısyo- nun raporuna ıtıraz etmele- n beklenıyor ÇillerM kurtarma RP nın. koalısyon ona- 1 ğı Tansu Çıller'ı Meclısso- rus.turmalarından kurtar- mak ıçın anayasa ve ıçtu- zuk hukumlennı kar^ıt gı- bı gostererek komısyonla- nn suresimn dolduğunu saj vunmasi. muhalefet tara- fından cıddıye alınmadı TOFAŞ Soruijturma Ko- misyonu Bas,kanı Havret- tin (Jzun. surelerının 18 aralıkta dolacağını anımsa- tarak RP'lılerın tavır al- maktan kaçındıklarını soy- ledı ÇHP Genel Sekreter \ardımcısı \tila Sav,' RP nın.usul hılelennebaş- vurduğunubelırtırken DSP Mılletvekılı Hikmet Sami Türk. RP'nın koalısyonun kurulus,undakı "suçlama-; ları örtme" dus.uncesınırj gereğını yerıne getırmeye, çalı^tığını anlattı