14 Kasım 2024 Perşembe Türkçe Subscribe Login

Catalog

Months
Days
Pages
Cumhuriyet fmtiyaz Sahibi: Berin Nadi Genel Vayın Yonetmenj Orban Ennç 0 Genel Yavın Koordınatoru Hıkmet Çetinkava • Yazıışlert Mudurlen fbrabım VıJdız (Sorumlu) Dınç Tavanç • Haber Merkezı Muduru Hakan Kara • Gorsel V onetmen Fikret Eser Dış Haberler Ergun Balcı # Ekonomı Bulent Kızanlık # kumır Handan Şenkoken # Spor Abdulkadır Vücelman 0 Makaleler Samı Karaoren 0 Duzelîme Abdullah ^azıcı 0 Bılgı-Belge Edibe Buğra 0 Fotograf Erdoğan koseoğlu İUunSel(uk(Başkan|. Orhan Enoç. Okta\ Kurtboke llıkınetÇefınkat a, Şukran Soner, £rgunBaicı.DıncTaıanf ibrahım v ıldız. Orhaıı Bursalı Mustafa Balbaı Hakan Kara 'Knkarj TemMİcısı Muslafa Balbat 0 Haber Mudjnı Doğan \kın Ataturk Buhan \ o I^S kat4 BakdnlıUar Ankara Tel 419S020 (~ iıjt» Fak^ 4 I9IO2" • Izmır Temsılcısı Serdar Kızık. H Zıva Bh H"O S 2 3 Tel 4411220 Faks 44!9in#^danaTemsılcısı Çrtm \Tgenogfti. JnonuCd I N S \ o I Kal J Tel 3522>50 Fak> ^22< 7 0 Nfuessese Muduru ErolErkut0 Koordmator <thme( Koruban 0 \1uhd>ebe Bülent V ener # Idare Hûse\ınGurer0!şletme Önder Çedk 0 Bılgı îjlem l\afl Jna/ 0 Bılgiv3\ ar Sıstcm Mürüvet Çder MEDV*C •Vonetım kuruîu öa^kanı Genel Voneljm Mudur Gâlbın Erduran Başkanı - • koordınaıor Reha Mudur Işıtman 0 Ge-ne! Mudur Akmen • M\ MıneAkdağ JM Bora GC Yawmljı>an>e Basan > enı Gım Haber 4ıan<ı BaMine VaMncıJıl -\ Ş TurkocagıCad -»41 Ca|aJo|iu -43.4kf PK J46 Utanbul Tel lO 2i:ı MÜ 0< Cb (20haıl (0212) M3 8S 3! EKÎM 1995 fmsak 5 00 Gune5 6 26 Ogle 1155 fkındı 14 42 Akşaml7 09 Yatsı 18 30 ACTel Faks Saglıklı kentleşme • İstanbul Haber Senisj- ŞıJe Beledıyesı. Vftmarlar Odası /stanbul Büyukkent Şubesı ıle "Sağlıkîı Kentleşme ve Nıtelıklı Yapılaşma îçın İşbırlığı Protokolu" ımzaladı Şıle Beledı>e Başkanı Secaattın Guney ıle Mımarlar Odası adına Oktaj Ekıncı'nın ımza koyduklan arılaşmayla her turlü ımar ve yapılaşma konusunda meslekı denetım ve teknık ı$bırhgı vaprlacak Mımarlar Odası îstanbu! Buvükkent Şube Başkanı Oktav Ekıncı, Turkıye'deyanlış bıralgı/amayla koruma ve ımar kavramlarının karşı karşıya getınldığını oysa ılasının aslında bırbınnı tamamlamasi gerektığını, Şıle gıbı doğal ve kulturel guzeJIıkien yoğun olan bır kı\ı yerleşımınde "koruyarak ımar etmenın" teme! hedef olmasınm zorunlu olduğunu soyledı Gök-Dif Erenköy'de • Haber Merkezi - (Jlkemızde Jngılızce ve Almanca dıl eğıtımmde onemlı bır yere sahıp olan Gok-Dıl yabancı dıl kursu. Erenköy'de 6 şubesının açılışmı yaptı Taksım, Laielı, Bakırkoy (2), Kadıkov ve Erenkoy 'de bulunan şubelerınde 56 derslık. 90 yabancı ve Turk ogretmen vadro.su ıie A\rupa ve menka'da yapılmış ştırmalara davalı meıotlarla egıtım veren Gok-Dıl ın sahıbı îse Ozel Gok-Dıl okulfargnıbunun da »ahıbı olan Tacertın Göksen Evde fıayvan besleme davası • fstanbul Haber Servisi - Istanbul Atako> 'de bır apartmanda bakılan kopeklenn uzaklaştınlması amacıyla dava açan sıte yönetıcısı Mehmef Fevzı Ozkıber'e adlıyede hakaret etrıklen ve fıılı tecavuzde bulunduklan ıddıa edılen Bagırnsız Hay"van Platformu u>esı Emel YıJdız \e Susen Erkuş"un >argılanmasına başjandı Dunku duruşmada. Özkıber, sanıklann kendısınden ozıır dılemesı halındedavadan vazgeçeceğını soylerken sanıklar. ıddıalan reddederek ozur dılemeyeceklennı soyledıler Duruşma ılen bır tanhe bırakıldı eömlekte yeni sezon • Haber Merkezi- Gomlek sektorunun unlu markalanndan Abbate 95- 96 Sonbahar-Kış koleksıjonu tanıtıldı Yunlü, pamuklu \e ıpeklı kumaştan. klasık \e spor çızgılerde bırbınnden değışık gomlek modellennın bulunduğu koleksı>onda kravat, boxer, pantolon askjlan, kol duğmelen %e kravat ığnelenne de yer \enimış L'rün/erde ıthal \e ıplıkten ambaiaj jelatınıne kadar hıçbır kımyasal madde ıçermeven gen donuşömlü malzeme kullanılıyor İ S T A N B U L N A Z I M P L A N I T A R T I Ş İKI A S I ( 2 ) Nazım Plan, Jstanbul'u korumayı hedeflerken su havzalannı gözden çıkanyor: PİanIamada 'siyasal ödün"• Yenıden hazırlanan Nazım Plan. 1960-] 980 dönerrnnde olgunlaşan ve Sozen dönemındekı çalışmaya da ışık tutan istanbuJ'a karşı duyarlı ımar ılkelennı sıirdüriirken, özellıkJe su havzaiannda ve kaçak kentleşen yörelerde Refah Partıh seçmen potansıyehne venlen "sıyası ödünler" yüzünden bu olumlu tutumuna gölge düşüren sakıncalı kararian da içenyor... OKTAVEKÎNCÎ Jstanbul, dunyada ve özellıkJe Avrupa'da 19 yuzyıl ortalanndan ıtıbarengelışen modem şe- hırcılık bılımının ongörduğu planlama çabası- naılkkez 1930'Iardakavuştu Cumhunyetyo- netımınce davet edılen Fransız numarve plan- cı Henri Prost'un ureroğı ımar planlan kentın tanhı ve doğal kımlıgının korunrnasını öngo- rurken. buna bağlı gelışen daha sonrakı plan- larla da HavdarpasaLimaru, Veşflköv Havaala- nı, Londra Asfata(E-5 Yolu) gıbı teme! karar- lar 1950'Iere dek belırlenmış oldu 1950-1960arasındakı plan kavramının onem- senmedığı ve örneğın Menderes'ın yıne plan- sız olarak gerçekleştırdığı "jTkıma day^hope- rasyonel uvgulamalann'" tercıh edıldığı talıh- sız donemden sonra, kentın yenıden planlı ge- lışme anlayışına kavuşması ıse ancak 27 Ma- yis 1960devnmınebağlıolarak "planlı kalkın- ma" ozlemıyle gundeme geldı Bu dönemın ılk duyarlı çabası olan 196O'!a- nn başlanndakı Tarihi Yanmada Planı'nın yı- ne Prost'tan esınlenılen temel ılkelen. bugun- Jerde Istanbul'un gundemmde bulunan "yeni »azım Plan"da da surduruluyor Orneğın 20 Ekim 1995'te Buyukşehır Be- ledıye Meclısı'ndengeçen planın hukumlenara- sında w fstanbul'un tarihi ve kultûrel çekirde- ğini oluşturan Tarihi Varvnada'nm silueti, 11 Ocak 1961 tasdik tarihli imar planında beu'rti- len 40 rakım titizliklc konınacaktir" ılkesi >cr alıyor Bu hukum. Sunçı'ndekı 40 rakımın uzenn- dekı alanlara 3 katsınırlamasının yenıden ge- tınlerek, tanhse! bınalann oluşturduğu genel Nazım Plan Eski ve yeni kararlar Yeni Nazım Plan'da tarihsel \anmada için 1939'da Prost'un *e 1961'de "27 Vfayıs devri- minin" öngörduğu korumava dönük imar sınırlamalan da temef ilke olarak benimsennor. îstanbu! BuyukiehırBeledıyeMeclısı'nm 20 Ekım 1995 tanhlı toplantısinda uvgun görulerek bır a> lık yasal ılan suresı ıçın as.- kıvaçıkartılan 1 50bınolçeklıMetropoliten Alan 4JtBölge Vazım Plam'nda 1980 onay- lı Nazım Plan çalı^malanndan ve bunu go- zeten Nurettin Sözen dönemındekı plandan geleneskıkararlarlabeîedıyenınson I 5yıl- lık çalışması sonucunda belırlenen >enı ka- rarlann başlıcalan ozetle şöyle Geçmişten geien kararlar: • - Kentın kuzeve dogru değıl gunevde doju-batı vonunde gelışme*.ı • - Buna baglı olarak Bogazıçı ne 3 kop- ru yenne, guneyde rayh tup geçıt. • - Bogazıçı ongorunumdeımar>a>agı, Su- nçı-Beyoğ!u-Galata gjbı tanhsel bölgelenn ış merkezlerı baskısından anndınlması, • - Merkezi ış alanlannın (Mf \) merkez bolgelerdışında tasarlanması, •- Toplu ulaşımda raylı sıstemler \e de- nız ulaşımının gelıştınlmesı. • - Merkez bölgelenn sanav ıden anndınl- ması Lıman hızmetlennın fstanbul dışına taşmması, • -Kurtko)'de(Pendık)2 Havaalanı,Üm- ranıve'de 2 buvuk otogar, • - Orta ve kuçük sana>ının Anadolu ya- kasında Tuzla'ya, Trak>a yakasında îkıtel- lı'yeçekılmesı. • - Naklıye ambarlan vedepoiama hızmet- lennde desantnlızas>on. • - Avcılar ve Tuzla gıbı dış merkezlerde toplu konutalanlan. • - Tanhı Yanmada ve Beyoglu tunzm \ e külrur bofgelen Plandaki yeni öneriler: • - Su havzaiannda kontrollu ve duşuk yoğunluklu ımar (fSKt >onetmelıgı\le) • - (Caçak kentleşen >erleşmelere ımar du- zenı (Sultanbejlı \b) • -2010>ıIı nufushedefi 12mıl>on (Bu hedefin gerçekleşme şansı. sanajının de- sanrralızasjonu. goçu ozendıren polıtıkala- nn terkedılmesı, goç veren bölgelenn kalkm- dınlması gıbı ulusal polıtıkalara bağlı ) • - Tup geçışın Surdışı alanda Trakva'sa bağlanması • - Sılıvn'de>enı lıman (BukarardaSı- lıvn'nın runzm agırlıklı venı hedeflen \e vat lımanı projefenjle çe!ışı>or) • - Aynk yapı nızamında net arsa alanı- nın en çok 3 katı kadar toplam ınşaat alanı sınırlaması (Yogunluk arttıncı gokdelenle- reonlem) • - Karadenız kıyılannda koruma verek- reasjon kuşağı, • - fşven dağılımında Kadıkov (Anado- luj agırlıklı >enı merkezlerle Boğazgeçışın- de tek >onlu yogunlugun azaltılması Istanbul gorunumunün bozulmaması anlamı- na gelıvor Yıne, 2 7 Mavıs'ın planlı kalkınma anlayışı- na bağlı olarak 1960 lann ıkıncı>ansında Ba- >ındırlık Bakanlığı'na bağlı kurulan Nazım Plan Bürosu. IO\ılı aşan bırçalışmayla Ktan- bul un en son 1980 Temmuzu"ndaonajlanan Metropolitan \lan Planı'nı urettı Temel ilkeler 100 e.vakın verlı vevabancı tızmanın>ıllar suren tıtız ve dujarlı çabalanvla I 50 bırı ol- çeğınde gerçekleştmlen bu planın da temel ıl- kelen. "kuzeydeki su havyaları \e ormanlık kuşağın konınması. kentin doğu-batı eksenin- de *c Marmara'ya paralel gclişmosi, foplu ula- şımda ra> lısistemlerin \e Boga/gt\işinde derav- lı tıip geçidin tercih edilmesi-.*' şeklınde ozet- lenebılırdı Ute Ktanbul"un saglıklıgelışmesının **ana- vasasrkabul edılen bu temel ılkeler de gerek Nurettin Sözen dönemındekı Nazım Plan ça- lışmasında gtrekse bugunlerde askıda bulu- nan \e bır aj lık ıtıraz vuresınden sonra Recep Ta»ip Erdoğan'ın tmzasıv la şaıruriuge gırme- ye hazırlanan Nazım Plan'da >ıne ~genel ka- rar""olarak korunuyor Son yıllann bu ıkı Nazım Plan çalışmasının karşılaştığı temel sorunjarıseozellıkle 1984'ten sonrakı Daiandonemınde. 1980onavlı plan ıl- kelen bırkenara ıtılerek. "kuzevdcki vcşilku- şaga doğru" vapılaşma ızınlennın venlrnesı ve bu duvarsızlıgın su havzalanndakı "kaçak vapılaşmavla" da >aygınlaşmasından kavnak- lanıvor Zaten. tupgeçışyennekuze>denbır3 kop- 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 1930'lu yıllann giysileri ve balolanyla kutlandı Bayrama tangolu nostaljiMETfo. HAKYERİ "Bir şe\ olsa. o bir şevden nostalji çıkarsak"çılar, rnade- nıbulduoncekıgece Tramvav gıbı, Beyoglu gıbı. gerekçe- lerden elverdığı ölçude venm alınmışn çoktan Nostalji mevzuu. bırfı ya da buyük olçüde ruketıldı Ama 72 yıldır kutlanan 29 Ekım CumhunyetBa>xamı'ndan bır nostalji çıkmazmı r 'Çıkar O nostaljırun bırucu da metalaş- tınrıa>a uygun bır aktıvıte>e baglanmazmı''Baglanır Ma- den de buyd'i ışte Bu yıl 29 Ekım Cumhunyet Bayramı, 1930"lan çagnşnr- dı nostaljıyle bırlıkte Erıcs- sonsevercamıaja Bırtur"Ha- di 193fl'lara geri donelim" se- ferberiığı başlacldı Istanbul'un kımı nostaljı>e uyar-uvmaz mekânlannda "Bayramıtan- go vaparak kutiayaİınT 'cın' ftkn değerlendın'ldı Bevoglu ndakı "safcat so- kağtn partak diikkânı" Ha>al Cafe runBevkozÇubuklu'da- kı "baskonsolosluğırÇubuk- lu Hayal,Jsnnye'den )anm sa- atte bır kalkan motorlanvla "Ne çıfeın bir fUdr.'.." sevın- cınde olanlan taşıdı mekâna Hayal Çubuklu volculan Yu- dum Vöntera Hanım m $ı>- iı'dekı "nostaljimağazasrndan behen I mılvonakjıalanangıv- sılenyle kuşanmışlardı ger- •J ) J^^ çekten de 1 mılyon, bır gecelık kıra ıçm gereğmden fazla ucuz' Nedır. gıysılenn ortalama ;>a- tış fiyatı 12 mıryon çunkû. Açı- lan sandık sayısına göre. gıy- sı kıralayanlann sayısı, 40 Hayal Cafe Çubuklu'nun baskonsolosu (ışletmecısı) Eb- ru k'ökriirk. "rock cafeierde bfleCuınhuriv«Bavram)kut- lansın istedik" dıvor Bır de gerekçesı var ;>O!>\o-estetık "O/amanlar.insanlarçok me- dcnhdi. şık \e zariflerdi, Tan- go yapıvorlardı. Şimdi insan- lar zanf degiUer. 29 Ekıın cu- maja gelsede tatS uç guneçık- sa dhe beklHorlar." "Cumaja gelse de" ruhun- da olanlann sayısı az değıl Sektörun en duşuk \enm aldı- ğı pazar gecelen ıçın fena sa- yilma>acak bırıIgı devar Ama nedısco nepop ne"Denizle- ri aşda gelkurbanınofim" ça 1- madıgı, ertesı gunûn mende- bur bır pazartesı sabahına çı- kacağı kesın oldugu ıçın, "Ne tangosu hocam, hafta kâ Dts- corium"tabakası çoktan yatak- ta Engın Ege Tango Orkesrra- 3i, "DenizJeri aş da gel kurba- nın ofim"e rağmen varlıgını koruyor Solıst Nermin Ege, bcrteveguftelen rahmetlı ftb- mi Ege ve aıt tangolan oku- >or "Sevdûn bir genç kadını / \nsam onun adını / Her şej beniona bağlar / Kalbûn dur- madan ag(ar_" Orkestranın mulksahıbı En- gın EgedeFehmı Bey'ın mah- dumu zaten Masalarda uzum kuru>a sa- n \e ozellıkle de bevaz leble- bı Kuruvemi} portfbyu de 1930'Jara uygun Fmdık. an- tepfıstıf ı. hele hele cıps, pan- ço manço rüründen yeni vet- meleryok Dılegetınlmesede konunun "4ta, rakıyı bevaz febtebi)leiçennişaga''klasıin - le ıjgîsı oıtada Özel TV "ler, "Amannenos- talji, iyi resim" alannıyla tam kadro orda Başında kalpak. avagındaçızme u>tündeunı- forma>la "tabip miralav " ha- 1mde tangoyapıyor Tekin L nal Cnal, Nostaljı mağazasının müştenlennden bın sadece 1 mılyonakıraladığı mıralay unı- forması savaşgörmuş. oyle dı- yor 193O'lu gıvsılennaltında kurbaga-hındı kanşımıefektıy- !e oten Encsson cep telefön- lan, kendını Meserret Hanım varsavan katılımcının kıvrak fîgurlenne *K)kadardedik,yi- ne de yeni giysikrle gelenier var"dıve şıkâyetçı olan orga- ni2atörlenn homurdanmaları- na, bır de "Sevginden oldum defi / Sen de n'olur set beni" gûftesıne kanşıjor BuvıJböyle Seneye 1 Yeni bır keşıfıçtn zaman çok. Cumhuri> et Ba>ramı dola>ısı> ı;ı oa\ rakJarla donatılan balıkçı tekneleriyle Eminonü ile l nkapanı koprüsü arasında havai fişek gösterisi vapıfdı. Calatasarav Li- sesi'ninoniindebaşiayan ve Taksim Mevdanı'nda Ata- tıirk Anıtı önıinde biten a Bir Meşale de Sen Taşı" et- kinliği ilgi gordu. ÇubukJu 'daki Haval Kahvesi'nde de Cumhuriyet Baiosu du/enlendi.(Fotoâraflar H 4TİCE TUNCER, KUBİLAY TLNTUL. KEREM 1LGAZ» ru dayatması da aslında yıne kuzeydekı "ba- Jdralanlann"nazım plana a\ kırı uygulamalar- la vağmalanması surecınden guç alıyor Bu nedenle ozetle denılebtlır kı Istanbul'da planlamaya karşı olan guçler agırlıklı olarak "kuzejegözdiKen" veyıne Dalan donemınde başladıklan >atınmlan)la kuze> ormanlann- dakı "a>rıcalıkJısillapazarlamasındaninanıi- maz rantlar ekie eden"spekulator çev relerdır Bunlara. vıneyerlı >ersız ve kentın kımlığının yanı sıra altyapı dengelennı de gozetmeden "yüksek ranf vapılasması'' (gokdelen oteller v e dev tıcaret merkezlen) peşınde koşanlan da eklemek gerekır Buna karşın 1960"lardan gunumuzedek plan- lamaya ınanan ve kentın planlı gelışmesını sa- vıanan hemen her kesımın uzennde bırleştı^ı temel ılke ıse kuzeyde >eşılın korunması, su neyde de fanhsel kent merkezlen dışında Is- tanbul'un doğu-batı vonlennde gelışmesıdır Nıtekım, bugun v ıne gundemde bulunan ve- nı Nazım Planı da elbette kı temelde "planla- ma>a inanan" kadrolar hazırladıgından, vapı- lan hızmetın doğası gereğı aynı yaklaşımın surdurulduğu, İstanbul'un kulturveçevrede- ğerlenne du>arlılığı temel alan 1960-1980 planlamasurecının lOyıllıkbırkesıntıdenson- ra yemden yaşama gecınlmek ıstendığı goru nuvor Havzaiarda tehtikeli kararsızlık... fstanbul Buyukşehır Beledıye Meclısı'nır 20 Ekım 1995 tanhındekı toplantısında tum sı > asal partı gruplannm da desteğıy le kabul edı lerek bır aylık ıtıraz suresı ıçın askıva «.ıkart lan yeni Nazım Plan geçmı^ten geîen bırçc doğru vaklaşımlan benımsemekle bırlıkte. or ,.< lıkle "su havzalünndaki kararsızlığı^ >U2 den cıddı sakjncalan da bunyesınde taşıyor Plan. havzalardakı yapılaşma kurallannı "<S- K\ jönetmeligme*' bırakarak, sadece "Nazım Plan disiplinini" bu alanlarda >ıtırmek!e kal mıyor Buna bağlı olarak, yıne bugunlerde k< sınleşmek üzere olan yeni İSKI vonetmelığiı ' dekıha\zalaratanınan"*imarha(darujuı'"onı ,, nu açarak, fstanbuFun yaşam kaynaklannı / geleceğı açısından çok tehlıkelı bırsurece ge çışolanağı ven>or Yağma>T vasalaştıraıı plan Benzerşekıldeymebu >enı Nazım Plan'da. su havzaiannda 1984'ten sonrakı denetımsız yağma dönemınde kaçak olarak yapılaşan ve aynı duyarsızlık ıçensınde "beledhe vapıla- rak" odullendmlen lamı ya^adışı yerleşmeier de "iskân bölgeJeri*' olarak rneşrulaştınlıvor Boylece bıryandan Nazım Plan gıbı bılımsel lıkten odun venlmemesi gereken bır olçekte yı- ne 1984'lenn o ->ağma>7 vasaflasöranIsbhİmar Planj'"anlayışı surdurulurken. oburvandan ka- çak kentleşme>e karşı artık alınması gereken radıkal onlemler, plan polıtıkası ıçensınde da- ha baştan etkısız kılınmış oluvor İmar hukukuna aykın ödünler Su havzaianndakı \e kaçak vapılaşma alan- lanndakı bu "imarveçevre hukukuna a>kırı" odunler. elbette kı bu bır aylık ıtıraz donemın- dekı başv uru!arda onemlı >er tutacak ve Bele- dıye Meclısı. planı kesınleştırmeden once bu konuları yenıden tartışacak Ancak. bu sure ıçensınde tamamlanmasi gereken bır başka onemlı eksıklık var kı o da planın buyukşehır sınırlan dışında kalan kesımlere ılışkın getır- dığı onenlenn, bu kesımlerde yetkılı olan va- lılığe baglı Baymdırlık Mudurluğu'ndekı plan- lama çalışmasıv la "'oyumunun" henuz sağlan- mamış olması Eğer Istanbul'un hıç değılse "flsınırian bû- tönselh^j" ıçensınde planFama bırlıktelığı va- lılık-beledıye dıyaloğuyla şımdı elde edıle- mezse, bu yeni Nazım Plan da onemlı oranda "kadük"kalacak Omeğın bûyukşehırsınırla- n dışında tasarlanan lımaniar. havaalanlan, ye- nı gelışme bolgelen vb gıbı çok onemlı karar- lar merkezi hukumet onay ı olmadan yururlu- ğegıremeveeeğınden. olan yıne Istanbul'aola- cak ve "plansızkentleşme baskısından"kurtu- lamavacak Evet /stanbul'un yeni Nazım Planı. gerçek- te bırçok yönleny le "eski doğruları" yenıden gundeme getıren bır plan Taşıdığı kımı olum- suzluklardan da annabılmesı ıçm ıse tum du- yarlı çevrelennşubıraylıkaskı suresı ıçensın- de ılgı gostermelennı beklıyor Aslında bu ıl- gıyı elbette kı plan değıl, "fstanbur beklıyor.
Subscribe Login
Home Subscription Packages Publications Help Contact Türkçe
x
Find from the following publications
Select all
|
Clear all
Find articles published in the following date range
Find articles containing words via the following methods
and and
and and
Clear