Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
21HAZİRAN1994SALJ CUMHURİYET SAYFA
DIŞ HABERLER 11
Rumheyeti
Moskova'da
•MOSKOVA (AA) - Kıbns
Rum Kesimi Temsilriler
Meclisi Başkanı Aleksıs
Galanos başkanlığındaki
parlamentoheyeti, Rusya
Parlamentosu ile işbirliği
çerçevesinde Moskova'da
temaslarda bulunuyor.
Heyetdün Rusya
Parlamentosu Duma kanadı
Başkanı Ivan Rıbkin ile bir
araya geldi. Galanos,
görüşme sırasında, iki
ûlkenin AGİK ve diğer
uluslararası örgütlerdeki
etkin ışbirliğınin sağlanması
içın parlamentolar
arasmdaki işbiriiğinin
gûçlendirilmesinin önemli
olduğunu vurguladı. Öte
yandan, Kıbns Rum kesimi
ve Rusya arasındaki uçak
seferlerine dünden itibaren
iki yeni hat daha eklendi.
Rusya'nın Aeroflot
Havayollan, St. Petersburg
ve ülkenin kuzeyindeki
Krasnoyarsk'tan Larnaka
Havaalanı'na dünden
itibaren uçak seferleri
başlattı.
'Ermeniler
saldıracalC
• MOSKOVA (AA)-
, Azerbaycan topraklanndaki
işgalci Ermeni güçlerin,
cephenin kuzeydoğusundaki
askeri yığınaklannı son
günlerde önemli ölçüde "
takviye etmeye başladığı öne
sürüldü. Azerbaycan Turan
ajansının haberine göre Azeri
askeri kaynaklar,
Ermenilerin Geranboy,
Terter ve Barda bölgelerine
karşı genış çapü bir saldınya
hazırlandıklannı belirttiler.
Ermenilerin stratejik
noktalara ağır silahlar
yerleştirdikleri de kaydedildi.
Taraflar arasında 15 mayısta
ateşkes anlaşmasına
vanlmıştı. Bu tarihten sonra
cephede önemli çapta bir
çaüşma çıkmadı.
Hindistan'da
suikast
•SRENAGAR(AA)-
Hindistan'ın Jammu-Keşmir
eyaletinde, Qazı Nissar
Ahmed Bin Muhammed
isminde ünlü bir Müslüman
politikaanın kaçınlarak
öldürüldüğü bildirildi. Polis
yetkilileri, önceki gece,
kımliğı belirsiz kişiler
tarafından Anantnag'taki
evinden kaçınlan 42
yaşındaki Nissar'ın,
Oayalgam'da ölü
bulunduğunu belirttiler.
Vunılarak öldüriilen din
adamı Nissar, üçyıl hapis
yatüktan sonra 1993 yüında
hapisten çıkmış ve fıilı olarak
siyasetten aynlmıştı.
Somalhte
ateşkes
• NAİROBİ(AA)-
Somali'nin güneyindeki Juba
bölgesinde, 19 kabile
arasında ateşkes anlaşması
imzalandı. Ülkedeki farklı
karşıt gruplan destekleyen
kabileler arasında Kismayo
Limanı'nda 3 hafta devam
eden görüşmeler anlaşma ile
sonuçlandı. 9maddeli
anlaşma ile BM gözetiminde
mart ayı sonunda sağlanan
ateşkes anlaşmasının
güçlendirilmesi hedefleniyor.
YeniZetanda'da
cinayet
• WELLINGTON (AA) -
Yeni Zelanda'nın
güneyindeki Dunedin
kentinde aynı aileden beş
kişi, evlerinde uyurken
kimliği belirsiz saldırgan
veya saldırganlarca
kurşunlanarak öldürüldü.
Polis, yapılan ihbar üzerine,
öldüriilen anne, baba ve üç
çocuğun cesetlerinin
yataklannda bulunduğunu
bildirdi. Bu olay, Yeni
Zelanda'da son iki yıl içinde
toplu halde aile üyelerinin
öldürüldüğü üçüncü katliam
oldu.
KKTCdeyerel
• LEFKOŞA(AA)-
KKTC'de dün yapılan yerel
seçimin resmi olmayan
sonucuna göre, ana
muhalefetteki Ulusal Birlik
Partisi28belediye
başkanlığından 11 'ini
kazandı. Koalisyonun büyük
ortağı Demokrat Parti 4
belediye başkanlığı elde
ederken, koalisyonun diğer
kanadını oluşturan
Cumhuriyetçi Türk Partisi 7,
Toplumcu Kurtuluş Partisi
2, bağımsızlar ise 3 belediye
başkanlığı eldeettiler. Bir
seçim bölgesinde UBP ve DP
adaylan eşit sayıda oy
aldıklan için kura çekılecek.
Lefkoşa'da UBPadayı Şemi
Bora; Gazimagosa, Girne ve
Güzelyurt'ta ise CTP başkan
adaylan seçimi kazandı.
Meşhedkentinde halkvn aşure gününü kutlamak için toplandığı
İmam Rıza Türbesi'nde bombapatlaması sonucu 70 kişi
yaralandı. Tahran olaydan Halkuı Mikahitleriörgüîünüsorumlu
tuttu. Ancak örgüt suçlamayı reddederek saldınyı kmadı
İraıı'da
korkunçpadama:25 ölüHazar
Denızı
TÜRKMENİSTAN
Meşhed <§
Dış Habeıier Servisi - İran'ın kut-
sal Meşhed kentındekı İmam Rıza -
nın türbesinde dün bir bombanın
patlaması sonucu 25 kişi öldü, 70 ki-
şi de yaralandı.
İran resmi haber ajansı IRNA,
patlamadan sonra yaralılann hasta-
neye kaldınldığını belirtti. IRNA
patlamanın, Hz. Ali'nin oğlu Hz.
Hüseyin'in Kerbela'da Yezid tara-
fından şehit edilmesinin 1354. yıldö-
nümü nedeniyle düzenlenen Âşure
Günü töreninde, İmam Rıza türbe-
sinde çok sayıda kişinin toplandığı
bir sırada gerçekleştiğinı kaydetti.
Mücahitlere suçlama
İran makamlan, korkunç patla-
madan ötürü Irak'ta üslenmiş olan
Halkın Mücahitleri örgütünü suçla-
dılar. Patlamaya neden olan bom-
banın 5 kilogram ağırbğında olduğu
ve kadınlann ibadet ettiği bölüme
konulduğu, bu nedenle ölenlerin ço-
ğunluğunun kadın ve çocuklardan
oluştuğu bildirildi.Patlamada yara-
lananlardan üçünün 10 yaşından
küçük çocuklar olduğu bildirildi.
IRNA, patlama yerinde inceleme
yapan yetkililerin, Halkın Mücahit-
leri tarafından daktilo ile yaalmış
bir bildiri bulduklarını haber verdi.
Ancak bildirinin içeriği hakkında
bilgi verilmedi.
Iran'ın dini lidcn Ayetullah Ali
Hameney Halkın mücahitleri örgü-
tünü şuçlayan bir açıklama yaparak
"Kana susasmış canilerin ne tfine ne
de insanlığa en ufak bir saygısı var"
dedi. Bugün uygulanmak üzere
İran'da bir gün süre ile ulusal yas
ilan edildi.
Halkın Mücahitleri Orgütü dün
akşam yaptığı açıklamada patla-
mayı kınadı.
Örgüt patlamayla bir ilgileri ol-
madığmı belirterek "Masum sivil-
leri öldüren bu tür kanlı saldırdar sa-
dece mollalaruı rejiminin ekmeğine Tünel kapandl
yağ sürer" dedi.
likle ülkenin güneybatısındaki Şi-
raz kentini etkilediğini, ancak kent-
te önemli bir hasarmeydana gelme-
diğini bildirdi.
IRNA, Şiraz'm 110 kilometre
güneyindeki Meymand'da ise iki
kişinin öldüğünü, 50 kişininde ya-
ralandığın kaydetti.
Deprem
Öte yandan İranın güney'inde
dün meydana gelen, Richter ölceği
ile 6.1 şiddetindeki depremde 2 kişi
öldü, 50 kişi de yaralandı. İran res-
mi haber ajansı IRNA, TSİ 12.10'-
da meydana gelen depremin özel-
Ajans, Şiraz'ın 90 kilometre
güneyindeki Zanjiran dağında dep-
rem nedeniyle toprak kaymasının
meydana geldiğini, Şiraz ve Firuza-
bad arasındaki karayolu üzerinde-
ki bir tünelin kapandığını bildirdi.
İran'da 1990 yılında meydana
gelen 7.3 şiddetindeki depremde 75
bin kişi ölmüştü.
SIMPSONDAVASI
Ctinton: Tom bir
trajediyaşamyorDtş Haberier Servisi - ABD
Başkanı Bill Clinton, Simpson
davası hakkında ilk kez konuş-
tu. NBC televizyonuna demeç
veren Clinton, Simpson olayı-
nı "tam bir trajedi" olarak de-
ğerlendirdi. Clinton "Bu hikâ-
ye bir yöoüyle tarih kadar eski,
bir yönüyle ise modern bir hikâ-
ye" dedi.
Eşini ve erkek arkadaşını öl-
dürdüğü gerekçesiyle gözaltı-
na alınan OJ.Simpson ise dün
Los Angeles mahkemesinde
verdiği ifadesinde "suçsuz"-
oMuğumı idda etti. Mahketne
ön duruşma tarihini 30 haziran
olarak beliriedi.
Amerikan Profesyonel Fut-
bol Müzesi'nde heykeli buinnan
ünlü futbolcu Simpson, intihar
edebilir kuşkusuyla Los Ange-
les'ta tek kişilik bir hücrede
gözetim altında tutuluyor.
Boşandjğı eşi \ icole Simpson
ve erkek arkadaşı Ronald
Gokbnan'ı bıcakla delik deşik
ederek öldürmekle suçlanan
O.J.Simpson, her Amerikalı
çocuğun "modeT olarak gör-
düğü rekorlar kıran bir futbol-
cuydu. Simpson'un tutulduğu
hücrede, bir lavabo, bir tuvalet
ve bir de yatağın bulunduğu,
intihar aleti olarak kullanılabı-
lecek her şeyin hücreden çıka-
nldığı kaydediliyor. Güvenlik
görevlilerinin, her 15 dakikada
bir Simpson'un bulunduğu
hücreyi kontrol ettiği belirtiü-
yor.
Simpson'un savunma avu-
katı Robert Shapiro'dan alınan
bilgilere göre "Babalar Günü'-
nû keşke çocuklarımlarımla
geçirebilseydun" diyen Sımp-
son'un akıl sağlığının kontrolü
için dün hücresine bir psikiyat-
rist getırildi. O.J.Simpson'un,
Nicole ile evliliğinden 9 ve 6
yaşlannda Sydoey ve Justin
adlannda iki çocuğu bulunu-
yor.
KOLOMBİYA
Liberal
adaykazandı
BOGOTA (AA) - Kolom-
biya'da yapılan devlet başkan-
lığı seçimini. liberal aday Ernes-
to Samper kazandı. Samper.
muhafazakar rakibi Andreas
Pastrana'vı az bir oy farkıyla da
olsa geride bırakmayı başardı.
Oylann tamamına yakımnın
sayılmasından sonra, Samper'-
in yüzde 50.2. Pastrana'nın
yüzde 48.7 oranında destek
sağladığı açıklandı.
Yenilgiyi kabullenen Pastra-
na. yandaşlanna hitaben yaptı-
ğı konuşmada Samper'i tebrik
etti ve devlet başkanlığı göre-
vinde başanlar diledi.
43 yaşındaki ekonomist Er-
nesto Samper'in, görevini 7
ağustosta Cesar Gaviria'dan
devralması bekleniyor.
Bosna-Hersek'in başkenti dün kısa bir an bi-
y J \e
a^ sa> a
ştan uzak dakikalar vaşadı. Sa-
raybosna"kendi nıh halini en iyi şekilde yansıtan güzel bir müzik şölenine sahne oldu. Dünyaca ünlü İspam oİ tenor Jose
Carreras ölüm ile yaşamın içiçe olduğu Saraybosna'da savaş kurbanları için Mozart'ın 'RequiemMni seslendirdi. Ciry
HaU'de düzenlenen konserde Saraybosna Filarmoni Orkestrasını yine dün\ aca ünlü Hint asıllı orkestra şefi Zubin
Mehta yönetti. İki yıldır savaşın hüküm sürdüğü ülkede Saraybosnalüar kaybettikleri yakınlan için sesiendirilen Re-
quiem'i dinlerkengözyaşlannızor rutruiar. (Fotoğraf: REUTER)
RUANDA'YA ASKERÎ MÜDAHALE PLANI
Fransayalnızkalıyor
Ruanda'ya BM Banş Gücü gönderiliyor. (Basından)
Dış Haberier Servisi - Ruanda'daki çatı-
şmalan sona erdirmek için bu ülkeye asker
göndermek isteyen Fransa, Batı Avrupalı
müttefiklerinden destek bulamadı. Fran-
sa'nın müdahale planını görüşmek üzere
bugün toplanacak olan Batı Avrupa Birli-
ği'nin (BAB) müdahale karan alması bek-
lenmiyor.
Reuter ajansının haberine göre, Fran-
sa'nın Ruanda'ya uluslararası askeri mü-
dahale başlatma önerisi, Avrupa devletleri
tarafından onaylanmadı. Fransa'nın
planını desteklemediklerini açıklayan İtal-
ya Savunma Bakanı Desare Previti. ancak
uluslararası bir girişim başlaulması duru-
munda ülkesinin Ruanda'ya asker gönde-
rebileceğini, bunun dışında tek taraflı bir
müdahale planını onaylamadıklannı be-
lirtti.
Diğer Avrupa devletlerinin de plana
destek vermeyi düşünmedikleri. Batı Av-
rupa Birliği'nin (BAB) bugün yapacağı
toplantıda asker gönderme karan
çıkmasının beklenmediği bildiriliyor.
Fransa, geçen hafta 'uluslararası insani
müdahale' çerçevesinde Ruandaya asker
göndermek istediğini açıklamıştı. Ruan-
da'ya müdahaleyi Birleşmiş Milletler
(BM) çatısı alünda gerçekleştirmek istedi-
ğini vurgulayan Fransa, harekete geçmek
için BM Güvenlik Konseyi'nden onay
bekliyor. Konsey. müdahale planını bir-
kaç gün içinde oylayarak karara bağlaya-
cak.
Ruanda Yurtsever Cephesi (RYC) ge-
rillalan, Fransa'nın ülkeye asker gönder-
mesine şiddetle karşı çıkıyor. Cephe tem-
silcileri. ülkeye gelecek Fransız askerleri-
nin "düşman' muamelesi göreceğini açı-
klamıştı.
Napoleonzehirlendiıııi?
Dış Haberier Servisi - Fransız İmpa-
ratoru Napoleon Bonaparte'ın ölümü-
nün üzerindeki giz perdesini. Ameri-
kan gizli haberalma örgütü FBI ara-
layacak. Napoleon gerçekten de
sanıldığı gibi mide kanserinden mi
öldü, yoksa arsenikle zehirlendi mi?
AFP'ye göre, 1821 yılında sürgünde
ölen Napoleon ile ilgili araştırmalar
yapmak ıçın kurulan 'Amerika
Napolyon Derneği'. ünlü imparatorun
ölümüyle ilgili tartışmalara son vemıek
.için kollan sıvadı. 173 yıldır özenle ko-
runan ve Napoleon'a ait olduğu sanı-
lan 9 adet saç teli, dernek yetkilileri
tarafından FBI'a verildi.
Bu dokuz adet saç teli. FBI laboratu-
varlannda deneylere tabi tutulacak.
Önce DNA testleriyle Napoleon'a aıt
olup olmadıklan belirlenecek olan saç
telleri, daha sonra atom testlerinden
geçirilerek Napoleon'un vücudunun
arseniğe maruz kalıp kalmadığı
araştınlacak. Deneyler sırasında saç
tellerinin 2 tanesi yokedilecek, bir lane-
si FBI arşivlerinde saklanacak. geri ka-
lanlar ise derneğin kasasına geri döne-
cek. Araştırmalar, 3-4 hafta içinde so-
nuçlandınlacak.
Girişimi başlatan 'Amerikan Napol-
yon Dernegi başkanı Robert Snibbe.
'İmparator'un ölümündeki giz perdesi-
nin kendileri için artık dayanılmaz ol-
duğunu söylüyor. 'Arük gerçeği bütün
çıplaklığıyla bilmek Lstijoruz; Napoleon
hastalık sonucu mu öldü, yoksa onu ze-
hiriediler mi?" dıyen Snibbe, derneğin
1800 ü>esının kcndilerinı gerçeği öğ-
renme>e adadıklannı belirtiyor.
Snibbe. 1815 yılında VVaterloo'da
bozguna uğradıktan sonra St.Helena
adasına sürülen Napoleon'un, hizmet-
karlanndan biri tarafından vavaş ya-
\aş zehirlenerek öldürüldüğünc inanı-
>or. Snibbe"nin iddiası, bazı tarihçiler
tarafından da doğrulanıvor. İmpara-
tor'un son günlerindc şiddetlenen mide
spazmlan ve kollanvla bacaklanndaki
ağnlar, uzmanlarca 'arsenik zehirlen-
mesinin tipik belirtileri' olarak vorum-
lanı\or
Avrupa
solunda
yaprak
dokumu• İtalyan eski komünist lider
Ochetto'dan sonra Fransız
Sosyalist Partisi'nin lideri
Michel Rocard da istifa etti.
MİŞELPERLMAN
PARİS .- Sol
partilerin, İngjlte-
re dışında, Avrupa
Parlamentosu se-
çimlerindeki ba-
şansızlığının yol
açtığı yaprak dö-
kümü devam edi-
yor. İtalya'da ge-
çen hafta Demok-
ratik Sol Parti MkW Rocard
(eski komünistler) Başkanı Adûüe Oc-
hetto'nun istifasından sonra dün de
Fransız Sosyalist Partisi'nin lideri Mic-
hel Rocard istifasını sundu. Eski başba-
kanlardan olan Michel Rocard'ın yerine
geçıcı oiarak meclıs eski başkanlanndan
Henri Emmanuelli getirildi.
Avrupa Parlamentosu seçimlerinde,
başıru Rocard'ın çektiği listenin oylann,
ancak yüzde 14.49'unu elde etmesi üzeri-
ne, eski başbakan, parti meclisi duru-
mundaki ulusal konseyden güvenoyu is-
teyeceğini açıklamışü. Önceki gün dü-
zenlenen toplantıda Rocard'ın azmhkta
kalması derhal istifasına yol açtı.
Oylann bir bölümü
Rocard'ın azınlıkta kalması her şey-
den önce, Sosyalist Parti oylannın bir
bölümünü, ünlü işadamı ve eski sosyalist
hükümetlerden birinde Kent Bakanbğı
yapmış Bernard Tapie 'nin, sol radikaller
listesi araabğıyla eline geçirmesinden
kaynaklanıyor.
Nisan 1993'tedüzenlenmişmilletveki-
li seçimlerinde Sosyalist Parti'nin uğra-
dığı hezimetten sonra, Rocard Laurent
Fabius'ten Sosyalist Parti'nin liderliğini
alarak başkanlık koltuğuna oturmuştu.
Yaklaşık bir çeyrek yüzyıl cumhurbaş-
kanı mevkiini hedefleyen Rocard, düşle-
rinin gerçeğe dönüşmesı olanağma yak-
laşırken şimdilik nakavt olmuş duruma
düştü. Bunda, elbette aralannda Fa-
bius'ün de bulunduğu karşıtlannın rolü
büyük. 1968'de miütan bir solcu olan
Michel Rocard, daha sonralan tutumu-
nu yumuşatarak ılımh sol bir ekonomi
politikasını savunmuştu.
Demirel
Türkmen
doğalgazı
içindevredeANKAR.A (Cumhuriyet Börosu) -
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel.
Türkmenistan doğalgazının bir an önce
Türkiye'ye getirilmesi gerektiğini belirte-
rek, bu konuyu 25 temmuzda İran'a
yapacağı ziyaret sırasında İran Cumhur-
başkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani ile
de görüşeceğini bildirdi.
Türkiye ile Türkmenistan arasındaki
resmi görüşmeler dün iki ülke cumhur-
başkanlannın önderliğinde yapıldı.
Türkmenistan Cumhurbaşkanı Sapar-
murat Niyazov, görüşmelerin başlangı-
anda yaptığı konuşmada Türkiye'nin
Türkmenistan'ı bağımsızlığını kazan-
masının ardından ilk tanıyan ülke oldu-
ğunu hiç bir zaman unutmayacağını be-
lirterek, Türk işadamlarını ülkesinde
yatınm yapmaya davet etti.
Cumhurbaşkanı Demirel ise, iki ülke
arasındaki ticaret hacminin 160 milyon
dolara ulaştığını belirterek, 21 Türk fır-
masının Türkmenistan'da yatınm yapü-
ğmı aktardı.
Demirel, Türkiye'nin ve Avrupa'nın
Türkmen doğalgazına ihtiyaa bulundu-
ğunu ve Türkmen gazını Türkiye'ye taşı-
yacak olan boru hattının bir an önce
tamamlanması gerektiğini dile getirdi.
Demirel. "Türkmen gazının pazan
vardır. Önemli olanfinansmanbulunma-
sıdır. 25 temmuzda İran'a vapacağun zi-
yaret sırasında Sayın Rafsancani ile bu
konuyu görüşeeeğim. Türkiye'nin bu gaza
ihtiyacı vardır ve gaz bir an önce Türkiye'-
ye gelnıelidir" dedi.
Bölgedeki yeni cumhuriyetleri incelemekle görevli Finlandiya heyeti başkanı, Cumhuriyet'e özel demeç verdi:
OrtaAsya Türk cumhuriyetleri Çin'e yönelebilirANKARA (Cumhuriyet Bürosu)
Finlandiya Dışişleri Bakanlığı tarafı-
ndan Orta Asya'daki yeni cumhuriyet-
leri incelemekle görevli olan heyetin
başkanı, emekli Büyükelçi Paul Jy-
rkankailio. bu ülkelerin ana ekonomik
partnerlerini belirlemek için önemli ka-
rarlar arifesinde olduklannı söyledi.
Büyükeiçiye göre, Türkiye'nin öncülü-
ğündeki Eİatı ülkeleri kadar, çeşitli ne-
denlerle Çin de bu kararlarda şansü
olabilir.
Türk cumhuriyetleri için, Rusya ise
'vazgeçttmez' derecede önemli.
Büyükelçi Jyrkankallio, Cumhuri-
yet'e yaptığı açıklamada. Orta Asya
Türk cumhuriyetlerinin, iç sı>asal
kaygılar nedeniyle, kendi ordulanm
oluşturmaktansa, Rus askerlerinin
sınırlanm korumasıru istediklerini
söyledi. Heyet Türkiye ve Finlandjya
arasında, Orta As* a'da ekonomik iş-
birliği olanaklan olduğunu saptadı.
1950 yılında Ankara'da lısansüstü
Türkoloji öğrenimi yapan Jyrkankal-
lio, Orta Asya'dan döndükten sonra
Cumhuriyet'in sorulannı Türkçe ola-
rak yanıtladı.
- Finlandiya'nuı Orta Asya'va ilgisi
nereden kaynaklanıyor?
Sovyetler Birliği dağılmadan önce
Finlandiya, Rusya üzerinden bu ül-
kelere çok mal satıyordu. Şimdi yeni-
den ticareti arttırmak ve bu ülkelerin
kalkınmasına yardım etmek istiyoruz.
Finlandiya hükümeti, bu ülkeler için
yeni bir kalkınma yardımı başlatmaya
karar verdi. Bu nedenle, bu ülkelen
daha iyi tanımak için Orta Asya'va gi-
derek incelemelerde bulun,duk.
Soğuk savaş sonrasında. bağımsızlı-
klannı kazanan Kazakistan, Kırgızis-
tan, Türkmenistan, Özbekistan, bir-
denbire önem kazandı. Telekomüni-
kasyon, gıyim, eğitım gibi konularda
işbirliği yapılabilir. Aynca Orta Asya'-
daki maden gibi kaynaklann kullanımı
için de ortaklıklar kurabilin? Bu ara-
lar Finlandiya'da. tüm Avrupa'da ol-
duğu gibi bir ekonomik kriz \ar.
Yardımlanmız yeterli değil. Finlandi-
ya, bu bölgede Türkiye ile işbirliği yar>
mak istiyor.
- Bu ülkeler, Batı'ya mı yönetecek,
yoksa Rusya'yla birlikte mi olacaklar?
Bu memleketlenn Rusya ile çok
önemli münasebetlen var. Ama benım
gördüğüm kadanyla Rusya. sızinle
orada işbirliği yapmak istiyor. Bu ülke-
lerde aslında Rusya'dan bağımsızlık
değil. ona bağımlılık var. Bu ülkeler,
ana ekonomik partnerlerinin kim ola-
cağı konusunda önemli kararlann eşi-
ğindeler. Bu konuda Çın hesaba
katılmıyordu, ama benim gördüğüm,
Çin bu ülkeler içın çekim merkezi haü-
ne gelmiş. Türk cumhuriyetleri, önemli
kararlar arifesindeler. Ana ekonomik
partnerleri kim olacak? Çin. büyük bir
ekonomik patlama yaşıyor. Çin, bu
ülkeler gibi güçlü bir merkeziyetçiliğe
de sahip. Diğer yandan. Batı Avrupa
ve Türkiye var. Âma bunlar. yeni bü-
yük ağabeyler istemiyorlar. Hiç bir bü-
yük gücün büyük bir ağırhk kazan-
masını istemiyorlar.
Gene de Türkiye'nin üzerlerindeki
etkisi oldukça büyük. Türkiye. çok
daha önce buralara girdi. Yerel işa-
damları \e hürokrasiyleçok iyi ilişkile-
riniz var. Birbirinızi daha kolay anlı-
yorsunuz. Bunu dil anlammda söyle-
miyorum. İnsan faktörü yani.
- Orta Asya ülkelerinde köktendin-
cflik tehlikesi var mı?
Batılı ülkeler, bu memleketlerde
İran'ın etkisinden korkuyorlar ve Tür-
kiye'yi koruyucu olarak görüyorlardı.
Bunun abartılmış olduğu ortaya
çıkıyor. Benim anladığım. iran, kendi
sistemini ihraç etmeye çalışmıyor. İran,
statükodan yana. Öte yandan, Batı'nın
önemsemediği Suudi Arabistan'ın din-
sel etkisi çok önemli. Ama bence. bu
ülkelerde köktendincilik için uygun bir
ortam bulunmuyor.