Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
SA/FA CUMHURİYET 4NİSAN1993PAZAR
12 DİZİYAZI
Bolşevik deneyimi öııcesi ve sonrası
Komümstkrnü
hatah?
29. Yüzyıla veda ederken çatışması:
bır uiudararası lophımun
yarjlılmasMiarzuedenlerin
miltiye'çilık hareketlerininyerini
loptunîan birbırlerineyaklastıracak
yenioluşumlaraterk edeceğı düsüncesi
etnik çatışmalarla birlikte sarsıldı.
MiBiyttçilik, bugünkü dünya düzeni
içinde, hala msanJann duygularmı
sömürmek içın kullanılabilecek siyasi
birsilah olarakgücünükoruyor.
'Güç 'üelegeçırmenin var oları
devietlersisteminın temelamaçı
olduğusö\ lenebilırseeğer, bugüçüele
geçtrmek için her türlüaracın değisik
gerekçelergösterilerek kullantmmm
mübaholduğu da kabulgörür.
l'hislararası örgütlenmeler devlet lerin
etkinliğıni sarinışfakat pasifıze
edemermstir. Uluslararası
bunalımlarutyoğun olarak yaşandığı
dönemlerde, devletlerin ohtsturduğu
uluslararası etkınlik ve dolayısıylapay
kapma \iirisindayöreselgüçlersiyasi
önderlerınyönlendırmelerine açık hale
gelmışlerdir. L'lusçuhareketler
genellikle. uluslararası sistemde
meydanegelen bunalım dönemlerinde
kendinigöslerdiğinden. ortam uluscu
harekeıikışkırtmak için olduğukadar
passifize eimek içın de uygundur.
Çünkü. bir taraftan uluscu önderlere
loplumu mobilize etmek içingerekli
ortam sağlanırken, diğeryandan ise
egemen etnikgrup uluslararası
toplumun eleştirilermaen veya olası
müdahalestnden sıyrdahilir.
Eski sasyaJıst üİkelerdekt bugünkü
gelismelerden bir anlam çıkarmaya
çatısan Marksıstler; çökûsun.
toplumun öncügücü olduklarını iddıa
eden komünistpartilerin vaplıkları
hatalarsonucugerçekleftığini, etnik
guruplar arasındakı çelişkınin değıl.
sınıfçeliskismm belırleykiolduğu
lezinin halageçerli olduğunu ûeri
sürebılirler. ProfesörGellner şöyk
diyor;"Marksistleregöre, vahiy inasıl
adresismıflardıfakaı postadaki bir
hatayüzünden uluslara
gönaerilmistir". Bazıakademisyenter
ise; gelisnteleri tarihte
guruplaşmalarınpsikolojik
ihtivaçlardan doğduğunu ve bugün
yöresel topluluklarm ve kan bağları
olan grupların çoğunlukla çözülmüs ve
ulusculuk sembollerinin bunlarm
yerıne modern bır şekilde ıkame
olduklarıyorumunuyapıyorlar. Fakat
bütün bunlarmyanındaşunu da kabul
edivorlarki. kendt çıkarlarmı düşünen
suiıj veya elıt, bulundukları tuplumda.
iktısadisömürü. siyasi ılgısızlik,
kültürelolarak ikmciplana ıtılmegibi
konuları öne sürerek uluscu
bilinçlenmeyikıskırtıpkontroletmeye
çalısır. Budurumaynca egemen
ulusun lıderlerine de karşı-uiusculuğu
örgütiemefırsatı verir. Yani
ulusçuluğun temelindesiyasi, ideolojik,
ekonomık vepsikolojik etmenler
yatmaktadır. Bunalım dönemlerınde
insanlargenellikleyeni kimlik
ara\ ışlarınagirerler ve bunun
temelinde, yeni siyasideneyımler ve
gerçekler karşısmda
ekonomik-sosyal-politıkgüvenlik
aravısı ratar. Budurumdaaranan
güvenlik bazı toplumlarda ulusculuk
bavrağı altında bulunabûır. Burada
ulusculuk geçmışe dayandırılmıs bır
kimlik arayısı isteğine hitapeder ve
davanışmavı artırır.
Milliyetçilik
ve eski
sosyalist ülkeler
BHİN GÛRSES (Boğaziçi Üniversitesi)
-1-
K..afkaslar'daki sorunlar Leninist dönernin sonlannda alınan
kararlar yüzünden doğdu. Lenin'in hayal ettiği düzenlemeler iç savaşın
kaosunda değişikliğe uğradı. Proletarya diktatörlüğü, yerini
merkezileşmiş parti diktatörlüğüne bıraktı.
Bazılannda 45 yıllık, bazılannda 70 yıllık uygulamalar bu
ülkelerdeki çelişkileri, düşmanlıklan çözmek slo'ganıyla yola çıktıklan
halde bunu başaracak bir yapılaşmayı sağlayamamışlardır. Sadece parti
ideolojisine uygun bir eğitim sistemi kurmakla kültürel yapıda köklü
yapısal değişikliklerin sağlanabileceğini düşünmüşlerdir.
S
elf-determınasyon hakkını
kendilerine şiar edinen
Bolşevikler, Polonya, Eştonya,
Litvan>a, Kafkas
cumhuriyetlen ve Ukrayna'va
kendi kaderinı tayın etme
hakkı tanımıştır Aynlıktan sonra Baltık
cumhunyetleri ve Polonya'da
muhafazakarlar iktıdara gelıncc
buradakı komünistlere pahahya
patlamış bu. Marks. zamanında
Polonya'nın bağımsızbğmı, Rusya'nın
yayılmacı politikalanna karşı olduğu
için desteklemiş. Çünkü Polonva'nın
bağımsızbğı Rusya'nın gücünü
azaltacaktı. Marksaynca 1860 ve 1870'li
yıllarda îngiltere'nın Osmanh'yı
desteklemesıni uygun görmüş, çünkü
Marks'agöre Balkanlar'da Sİavik
Ermenilerden oluşan bir kadro ile bir
Sovyet hükümeti kurdular. Fakat 26
Mayıs 1918'deçöktü. Birkaçgün sonra
Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan
bağunsızhklannı ilan ettiler. Eylül
1920'de Ramsay Macdonald, Kautsky
ve Vandervelde'den oluşan II.
enternasyonal heyetı Gürcistan'da
seçimleri kazanan sosyal demokrat
hükümeti ziyaret ettığine tanık oluyor
tarih. Bapmsız Kafkas cumhuriyetlen
KıalOrdu'nun 1920 ve 192rdeki
müdahalesiyle çöktüler.
Kafkaslar'daki sorunlar Leninist
dönemin sonlannda alınan kararlar
yüzünden doğdu. Lenin'in hayal ettiği
düzenlemeler iç savaşın kaosunda
değişıklığe uğradı. Proletarya
diktatörlüğü. yenni merkezileşmiş parti
"sanayi mi yoksa tanm mı" tartışmalan
Kuruşçev'in 1964'te Rusya'nın
Karadenizdeki kıyı şehri Soçi'de
tatildeyken zorunlu emekliye
aynlmasıyla noktalandı Kruşçev 1971 'e
kadar sade bir vatandaş olarak yaşadı.
Brejnev iktidara geldığinde Avrupa'daki
komünist ülkelerîeolan ıhşkilerzaten
belirsızdı. Doğu Almanya yeni bir
endüstri planı oluşturmaya cabşıyor,
Macaristan 1956 müdahalesmden sonra
Kadar'm bderiığınde pazar ekonomısine
yönelmeye çabalıyordu, Romanya ise
Moskova karşıtı bır tutum içıne
giriyordu. Bütün bu ve benzeri
gelişmelere Brejnev yönetimince açıkça
karşı çıkılmadı fakat perde arkasından
yönlendinlmeyeçahşıldı. Çekoslavakya
bunlann dışında tutuldu. Çek liderleri
problemı(Müslüman nüfusun gjderek
artması) ve düşük yaşam standardı
nedeniv le "ölmekte olan dev" olarak söz
ediyordu.
G
orbacov'un 1985'te
işbaşma gelmesıyle
birhkte sosyalıst ülkelerde
başlayan ve1989 yılında
artık toplumsal yapıyı
kökten değıştirebilecek
düzeye ulaşan gehşmelere, bu ülkelerde
hemen hemen her şeyı ellerinde tutan ve
yönlendiren komünist partilerin eski
konumlannı korumak ve ayncalıklannı
yitırmemek için müdahale etme
çabalanna tanık olduk.
Bu partilerin yıllardır uyguladıklan
poliıikalann ülke ınsanlannın toplumsal
yaşam lannda ne derece önemli bir
devletlerin oluşması Rusya'yı
güçlendirebilirdi. Pan-Slavizm, Marks'a
göre Rus emperyalızminın bir aletinden
başka bır şey dcğjldi. Bu nedenle Çek ve
Sırp ulusçuluğuna pan-Slavizm
ideolojısi ile ilişkıleri yüzünden karşı
çıkmıştı. Marks, 1877-78 Osmanb-Rus
savaşında Osmanbyı desteklemiş, Çarlık
yönetiminin yıkılacağını ve bunun
Rusya'da devrimci birdurum
yaralacagını ve aynca Avrupa'daki
devrimci hareketleri de serbest kılacağını
düşünmüştü. /
Kafkas uluslannın kendı kadenni
tayın hakkı 1920'de Sovyet liderleri
tarafından. ekonomık-stratejık
nedenlerden dolayı, engeilemeyle
karşılaşü. Bolşevi'kler Kafkasya'da
güçlü değıllerdi. Yalnızca Bakü'de ışçiler
arasında destek buluyorlardı.
Ermenistan'da mılliyetçi Daşnak
Partisı, Azerbaycan'da ise Musavvat
Partisi Menşevıkler için iyi bir ortam
hazırlamıştı. Bolşeviklerin Kafkasya
Komiserliği kurma girişımleri başanb
olamamıştı. Bakü'de Rus ve
LENİN
diktatörlüğüne bıraktı. Bugelişmeler
Sıalin tarafından Lenin'in 1924'te
ölümüyle kurumlaştınldı. Karşı
çıkanlar enteme edıldi ve modern, güçlü
bir sanayı-askeri devleti yaratıldı, buna
da sosyabzm dendı. Stalin I953'te
ölünce ortam birazyumuşadı. 1956'da
yapılan 20. parti kongresinde Stalin'i
özellikle Bolşevikleri parti ve ordu üst
kademelerinden uzaklaştırdığı için ılk
eleştıren, hder Kruşçev oldu.
Aktanlanlara göre, bu eleştiriden sonra
salondan Kunışçev'e bir not gönderilir.
Bu notta, kendisinin Stalin terörü
dönemınde niçin engel olmak için bir
şeyleryapmadığı sorulupeleşüriliyordu.
Kuruşcev notu okuduktan sonra
yazanın ayağa kalkmasını istemiş. Tabii
kı kimseden bır ses yok. "Evet
yoldaşlar" demiş Kuruşcev, "şündi
Stalin döneminde ne yaptığımı
biliyorsunuz. Ben de ayağa
kalkmadım". Stalınızmden uzaklaşma
girişimi. 1956 Macaristan olayı, 1958
idari reformlan, ve özellikle 1%2 yılında
parti de kutuplaşmalara yol açan
ST»LİN
Stalinistti. 1952'de birçok komünısti
katletmişlerdi. Stalinizmden hiç taviz
vermediler Fakat komünist blokta en
gebşmış ekonomık yapıya sahip
Çekoslovakya'da ışler kötü gitmeye
başlayınca muhalefet ve gösteriler arttı.
Sonuçta Novotny parti sekreterlığinden
atıldı. Dubçek Moskova'nın onayı ile
görcvegeldi. Demokratiközgürlüklerve
insancıl sosyalizm modeli 1968 Prag
Bahan'm getırdi. Dubçek bir komünistti
ve Varşova PaktTna ve Sovyet
dayanışmasına 'evet' diyordu fakat bu,
Dubçek'in Ankara'ya sürgün görevine
gönderibnesıne ve partıden de
atılmasına engel olamadı. Bu gelişmeler
batıdaki Moskovayanbsıkomünist
partıkrde şok yarattı ve Moskova'dan
uzaklaşmalar başladı.
Bürokrasi
Temmuz 1981 'de lngiliz Savunma
Bakanı John Nott Sovyetler
Birliği'nden, başansız ekonomik sistemi,
aşın merkezileşmiş siyasi yapısı, nüfus
Knışçe>
sarsıntıya yol açtıklan bir gercektir.
Bolşevik yönetımi bu toplumlara sadece
modern anlamda bir idare biçımi değıl,
önemü oranda toplumsal göç ve siyasi
baskıyı da getirmiştır. Uygulanan
ideolojı ise asker-sivıl bürokratlann
ihtiyaç duyduklan 'kendıleri için
ayncalık, dığerieri içın disiplın'ı
sağlamıştır. Yönetim. araba devrilene
kadar yapılması gerekli olan
değişikbkleredirenmiştir. Sıstem
donmuş, taşlaşmış ve artık
değışemeyecek dunıma gdmişti.
1981 "de Doğu Avrupadaki sosyalist
ülkelenn dış borcu 56 mılyar dolara
ulaşınca, Moskova altında ezileceği bu
yükü atmakta gecikmemiştir.
Bazılannda 45 yılbk, bazılannda 70
yıllık uygulamalar bu ülkelerdeki
çelişkileri, düşmanbklan çözmek
sloganıyla yola çıktıklan halde bunu
başaracak bir yapılaşmayı
sağlayamamışlardır.
SÜRECEK
Yaşasm demokrasi, yaşasuı özgüılük
Sevgili Mumcu, vucudunun her
parcası bır meşale gibi kalacak,
kalbimde yaşayacak.
Dr. Metin Gövmen
Ülkemız aydınlan ve yurttaşla-
nnın başı sağolsun. Katillerin
bulunması ve cezalandınlması
yetmez. Bunun ölesınde başka
Uğur Mumcu olmak üzere ay-
dınlan ve insanlan katletmekle
çıkarlannı gerçekleştiren çevre-
lerin, yeni katliamın arkasında-
ki ayasal ekonomik grup ve
zihniyetlerin sıyasal olanak da
mahkûm edilmesi gerekir. Ümit
etmek istivorurn.
Dr.M. Tofık Özcan
IX. Hukuk Fakültesi
Sevgili Uğur Mumcu, senin gibi
Atatürkçü bır kişiüğin hunhar-
ca katledilmesi, Türkiye'nin
aydınbk geleceğı için düşündü-
rücüdür.
Türk basınının cesur kalemi Sa-
ın Uğur Mumcu'nun hunharca
sakjın sonucu öldürülmesinı
nefretle telin ediyorum.
T.Dok Gemi-İş
T. Nevzat Karacağm
Erdoğan Aslıyüce
TürkMetalScn.lst.Şb.B.
Türk basınının mümtaz insanı
Uğur Mumcu'ya uzanan katil
elleri lanetle kıruyor demokra-
siye uzanan eller kmlsın.
M. EminMeriç
Tezkoop tst 4 Noiu Şb.Bşk.
Kahrolsun demokrasi düşman-
lan ölümün senı kalbimizde
ölümsüzleştırdi. Yaşasın de-
mokrasi yaşasın özgürlük.
Bekdiye-lş Sendikası
tst. Gaz Şobe Başkam
Yakup Fıdan
Bir karanfıh kopardılar dalın-
dan ama geç kaldılar O tohum-
lannı saçmıştı bir kere ve biz o
tohumlann birer parçası olarak
kanını yerde bırakmayacağız.
tfitan Ucunoğhı
Egemen İnce
Çağdaş, demokratik, Atatürk
fikirlerinin eşsiz savunucusu,
sen ölüsün ama savunuculuğun
fıkirler ebediyen kalacaktır. Se-
ni hürmetle anıyoruz.
Dr.HalilYddız.
Umarun sana kıyanlann akıbe-
ti seninkinden daha büyük
olur. Senı hep sevdım. Ruhun
şad olsun.
Hayrunise Bingöl
İslamcı cinayet şebekelerine bir
kurban daha verildi. Bu insan-
lar iktidara gelirse neler olacak-
ür. Acımız gerçekten derin ve
büyük.
Camanı Ahun avukat
Korkmadan yaşamak ve kork-
madan düşünmek istiyoruz.
Dün Musa Anter'e, Bahriye
Üçok'a, Abdi İpekçi ve diğerle-
rinc uzanan katil eller bunun
Uğur Mumcu için görevlerini
yerine getirdi. Yıllardır faili bi-
O N B I N L E R
İÇİN YAZP1
linmeyen cinayetler işleyen
kontrgerilla-MİT ve işbirlikçi-
leri bu katil düzenin sürmeyece-
ğini çok iyi bilmeb'dirler. Kendı
kanlannda boğulacaklar.
Filiz Aslan
Hava-İş Eğitim Uznuuıı
Demokrasinın yılmaz vivunu-
cusu Uğur Mumcu'yu alcakçla
katledenler demokrasi karşıtla-
n aldaruyorlar, böylece binlerce
Uğur Mumcu doğdu ve Uğur
Mumcu ölümsüzleşti. Cumhu-
riyet ve basına başsağlığı diliyo-
rum, cumhuriyet susturulamaz.
A. MuratÖzgûr
Kimya Müh.
Cesaret, korkmamak değil, teh-
lıkeyı bilerek hatta korkarak
doğru bıldığı yokla yürümek,
mücadele etmektir. Uğur
Mumcu tehlikeleri göze alarak
halkının gelişimi, mutluluğu
için savaşım verdi. ölümü göze
almıştı, tüm tehditleri biliyor-
du. Yolundan dönmedi. Onun-
la övünüyoruz. Davranışı Türk
insanına ömektir.
Füsun Özbilgen _ _ _ _ _ ^
Sörecek
SakıncalıPiyade
Aalara boğdun bizi Uğur abi
Bir yûrekli kalemdin
Bir onurlu insandın
Bir soylu yazardın
Gözyaşlanmı durduramıyo-
rum
tçımdekilen mısralara sığdı-
ramıyorum
Lanet okuyorum
kûfrediyonım
kahroluyorum
Neden diyorum
niçin diyorum
yaak diyorum
Ve yorgun
veçaresiz
hıçkıra hıçkıra ağlıyorum
Volkanlar kaynıyor içimde
Yaşlar hücum ediyor gözieri-
me
Duramıyorum.. durduramı-
yorum
Akın diyorum, akabildiğjnz
kadar
Selolun
göl olun
deniz olun
Köpürûn dalga dalga
Boğun o itlen
boğun diyorum
Bu kalem kınhr mı diyorum
Bu hesap sorulur mu diyo-
rum
Bu yaşlar durulur mu diyo-
rum
Kıayorum
kahroluyorum...
Bir sigara yakıyorum sabaha
karşı
Gözlerim "Sakıncalı Piya-
de"ye ilişiyor
Ahp yeniden okuyorum
Bakıyorum satırlannda va-
tan sevgisi
Ulus sevgisi
insanhk sevgisi
Bakıyorum sevgjler içindesin
Bakıyorum güller içindesin
Ama kelepçeler vurulmuş el-.
Ierine
Bakıyorum aalar içindesiri
Şımşekler çakıyor yüreğimde
Ve kanımın donduğunu his-
sediyorum
Ve sana yapılanlardan
utaruyorum...
Bir Mustafa Kemal gibi
Büyüyorsun gözlerimde
sığmıyorsun yûreğime
Bir yürekli kalem diyo-
rum
Bir ulu ağaç diyorum
Ve kıtabını kapatıp
Resmini, bir daha
bir daha öpüyorum...
60 milyonun gözûnü açtı-
lar
Seni toprağa veriyoruz
60 milyon birden fışkın-
yoruz
Doğruluğun dürüstlüğün
simgesisin sen
Korkusuzluğun, büinçlili-
ğin neferisin sen
Sana sakıncalı demişlerdi
Senden sakındılar Uğur
Sen birken, meşalen 60
milyon etti
Fikırler bomba ile yok
edilemez
Kara sesler bunu bilemez-
ler
Sana vuran eller kahrol-
sun
Nice Uğur'lara bilinç ver-
din aşkolsun
Sen göklere yûkseldin
Şehitliğin doruğuna erdin
Senin kalemini kırdılar
Nice M.umcu'lara tûken-
meyen kalem verdiler
Tüm yurdu birleştirdiler
Görülmemiş bir heybetti
senin ile gelenler
Bundan sonra daha kor-
kusuz. daha inançlı
Ama geri düşüncelere
hınçb mı hınçlı
Geçit vermeyeceğiz kara
düşüncelere
Onlan bir bir ezeceğiz bin
kere
Sen fikirlere kurtuluş sa-
vaşı açtın
Rahat uyu kabrinde göre-
vini tam yaptın
Seni kalbimize gömdük
giderken
Uğur yalnız çok erkendi
çok erken
Makfe tnce / Balıkesir
ANKARA NOTLARI
MUSTAFA EKMEKÇİ
Domuzlarla
Ekonomi-Politika...
Cumhuriyet'in Genel Yayın Danışmanı Ortıan Erinç'-
ten, bir kitap sayfasının altına düşüfmüş şu notu aldim:
"Sevgili Ekmekçi,
Yukarıdaki sayfa Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak'ın 20 Ekim
1966 günü "Bilim Yazarları ve Halka Doğru Bilgi Semi-
neri'nde yaptığı konuşmanın fotokopisıdir.
Aidiyeti cihetiyle sunuyorum. Selam, saygı, sevgi."
O konuşmasının bir yerinde, Prof. Sadi Irmak, şöyle
demiş:
"... Konuşmamı bitirmezden önce bu mevzuda him-
meti geçmiş olan büyüklerimizi ktsaca anmak istiyo-
rum.
llmi vülgarizasyonun (halka mal etmenin) ilk mümes-
sili AHMET MİTHAT EFENDİ'dir Dr. Milaslı HAKKI bir-
çok yazılanyla faydalı olmuş, bu meyanda domuz etinin
haram olmadığını ispata çalışmıştır..."
Daha var, ancak Orhan Erinç'in "Aman Ekmekçi, ka-.
çırma" diye altını çızerek yolladığı en önemli tümce bu.
Dr. Milaslı HAKKI'nın domuz etinin haram olmadığını
saptamaya çalıştığı yazıları. Bu yazıları bulmayaçalışa-
cağım. Dr. Milaslı HAKKI'yı nasıl bulabileceğimı araşh-
racağım.
Cumhuriyet'te "domuz eti" ile ılgili yazıları yazmaya
başlayalı çok oldu. Bu yıllar içinde dinsel yasaklar,
"tabu'lar, büyük ölçüde yıkıldı. Laik bir toplumda, dinsel
kurallara göre değil, yasalara uyan biçimde yaşama zo-
runluluğu, çoğunlukla benimsendi denebilir Yavuz
Donat bir yazısında açıklamıştı; Almanya'da Türk işçiler
arasında domuz etı yiyenlerin oranı yüzde 20'ye varmış.
Almanya'da işçilerin, çocuklannın geleceğini düşün-
dükleri anlaşılıyor. Beslenemeyen bir toplum, "geri ze-
kalı" kalmaktan kurtulamaz. Aziz Nesin, "Domuz eti
yemediği için", Türk halkının yüzde sekseninin "aptal",
"enayi" olduğunu söylemiş, kurnazlar da kıyameti ko-
parmışlardı. Kurnaz, zeki demek değildi 12 Eylül döne-
minde, ne kurnazlann halkı soyup soğana çevirdiklerini
görüp yaşamadık mı? "Köşe dönmeye" alışkın olanla-
rın, daha neler yapabileceklerini sezmiyor muyuz? Sez-
meyenler, neden sezmiyorlar ki?
•
"EP", Ekonomi Politika sözcüklerinin baş harflerinden
oluşan haftalık bir derginin adı. Ekonomi ağırlıklı, genç
gazetecilerin emek verdikleri bir dergi Sahibi, Aydın
Doğan, yani dergi Milliyet'in yavrusu. Milliyet'te uzun
yıllarım (dokuz yıl) geçtiği için, bu gazete ile yayınlarını
izlememezlik edemem. EP'nin 28 martta çıkan 18. sayı-
sı, dergide yer alan bir haber nedeniyle gazetenin sahi-
bince, Istanbul'da toplatılmamış olsaydı, EP üzerinde
duracak değildim. Derginin kapağında "Uzan Ailesi Ne-
reden Koşuyor?" yazısı vardı. İç sayfalarda da, hemen
herkesin bildiği şeyler yanında, ilginç bilgiler de vardı.
"Yalancıktan promoşyon büyük tiraj" başlıklı bölümde
şöyle deniyordu:
"Kemal Uzan'ın 6O'lı yılların ortalarında giriştiği Yeni
Istanbul macerası da böyle bir olay. Babıali'deki ilk bü-
yük transferleri gerçekleştirerek pekçok ünlü gazeteciyi
yanına alan Uzan, yine ilk promosyonu yapan kişl. Ama
ilk promosyonla birlikte, gazetelerin verdikleri hediye-
ler konusunda 'ilk şüphe' anıtını diken de yine Uzan.
Kuponla çekilişe katılacaklara bir ev vereceğini Yeni
İstanbul'da ilan eden Kemal Uzan, bu kampanya için
Galatasaray'daki evini koyar ortaya. Kampanya gerçek-
ten de ilgi çeker, Yeni istanbul'un tirafMtrtar, o dönem
için çok yüksek sayılan bir düzeye, 100 bine çıkar. Ama
ilan edilen kampanya süresi sona erdiğinde ve gazete-
ye hediye ev çekilişi için kuponlar yağmaya başladığın-
da, Uzan kara kara düşünmeye dalar. Nasıl sıyrılacaktır
bu işten?.. Iddialara göre, sonuçta, gazeteye bambaşka
bir iş için gelen bir 'gariban', boy boy resimleri çekilerek
ve bir kağıda göstermelik bir imza attırılarak 'ya/anc/fc-
tan' hediye evin sahibi ilan ediliverir. Gazeteye ev sahibi
olma hayaliyle kuponları biriktirerek gönderenler hayıf-
lanıp dursun, Uzan kendisine yakışnrılan çeşitli sıfatları
hak edercesine sıyrılıverir bu beladan..."
"EP"de, bunlardan başka Uzan'ların bankacılığı, çe-
şitli alanlardaki becerili girişımciliği anlatılıyor. Domu-
zuna domuzuna, güzel bir gazetecilik...
Dergi çıkar çıkmaz, Uzan'lar harekete geçiyor, açıkla-
ma yapacak, hukuk yollarına başvuracak yerde, Milli-
yet'in sahibi Aydın Doğan'a soyleyip, dergi yöneticileri-
nin cezalandınlmasını sağlamaya uğraşıyortar. Daha
önce yazıları görmüş, yayımlanmasında bir sakınca
görmemişolan "Murahhas Oye, GenelMüdür"Muhittin
Kazımoğlu da arada kalıyor Dergi, Istanbul'da gazete
tarafından toplatılıyor (Ankara'da satılıyor!).
Derginin yöneticilerinden Aydın Demirer, Fehmı Köf-
teoğlu, bir de haberi yazan Hakan Güldağ, görevlerin-
den uzaklaştırılınca. bunlann da aralarında bulunduğu
24 dergi çalışanı görevlerini bıraktılar. Bunlann adlan
şöyle:
Yücel Göktürk, Can Kozanoğlu, Ragıp Duran, Siren
Idemen, Ismet özkul, Idris Adil, TalipAİctaş, Ismet Ha-
zardağlı, Kemal Can, Saruhan Oluç, Hakan Güvenç,
Mehmet S. Sönmez, Mehmet Öngeoğlu, Sinan Hıncal,
Cengiz Erdinç, Gamze Kutluk, Tanıl Bora, Doğan Tar-
kan, Irfan Akgündüz, Selami İnce, Metin Bilişli...
Ayrılanlar, "Ekonomi Politika'nın ücretsiz veda eki"
başlıklı bir açıklama yaptılar. "Temiz Toplum Kampan-
yası-'Pislik' kaldı, EP kaldırıldı" başlıklannı attılar.
Çağdaş Gazeteciler Derneği ile Ekonomi Muhabirleri
Derneği, ortak açıklamalannda EP'de yaşanan olaylan
protesto ettiler.
BULMACA
SOLDANSAĞA: 1 2 3 4 5 6
1/ İzlanda'nın başkenti.
2/ Ad kavmi hükümdan
Şeddad tarafından cenne-
te benzetilerek yaptınlan
efsanevi bahçe... Erkek
çocuk bakıcısı. 3/ Tibet
sığın... Halk dilinde to-
huma verilen ad. 4/ Av-
rupa Topluluğu'nu sim-
geleyen harfler... Alçak-
gönüllülük. 5/ Katarın
başkenti... Melez, kırma.
6/ Zerdüşt dininde ateş
tannsı... llaç. 7/ Pamuk
ipliğınden yapılan kaiınca kilim...
Saf yünden ya da parnuktan doku-
nan sert kumaş. 8/ Önemli tarihsel
olgu... Hıyanet eden kimse. 9/
Hindistan'ın başkenti.
YL'KARIDAN AŞAĞIYA
1/ Suudi Arabistan'ın başkenti...
Irk. 2/ Yunan mitolojisinde güzel
sanatlann dokuz perisinden biri...
Bir çeşit İngiliz birası. 3/ Tavlada
bir sayı... Bir çcşit kısa namlulu
top. 4/ Bir uzunluk bıriminin kısa
yazılışı... Şah fsmail'in şiirlerinde kullandığı mahlas. 5/ Bir gös-
termc sıfatı... Tarla sının. 6/ Yozgat yakınlannda ortaya çıkan-
lan vc Anadolu'nun tam bir kronolojisini göstermesi bakımın-
diin büyük önem taşıyan höyük... Asaf Haiet Çelebi'nın bir şiir
kitabı. 7/ Liechtenstein'ın başkenti... Şube. kol. 8/ Bır bağlaç..
Mars gczcgeninc venlcn bir başka ad. 9/ Bir yağış şekli... Zon-
guldak yörcsine özgü bır halk oyunu.