Catalog

SAYFA CUMHURİYET 23 MART1992 PAZARTESİ EKONOMI BORSA NOTLARI 5 trflyon nerede patlayacak ? ABDURRAHMAN VTLDIRIM Borsa tam iç ve dış siyası gelişmelerin olumsuz etkisi ile dövizin yükseiişi arasına sıkışacakken, geçen hafta Merkez Ban- kasfnın sürpriz tutumu ile ferahladı. Emisyonun patlamasından umutlanan borsa, hafta sonunda 4000 barajım zorlar- ken Nevruz sendromunu da yendi. Para otoritesi kendisinden beklenme- yen biçimde Hazine faizlerinin üzerinde bir oranla para çekişini terk edınçe yakla- şık 5 trilyon lira piyasada kaldı. Önümiiz- deki günlerde eğer geri çekilmezse ekono- mi içinde dolaşmaya başlayacak bu başı- boş bırakılmış serseri para, nereye yönelır- se orayı patlatacak. Dövize yönelirse kur- larfirlayacak, borsaya gırerse Endeks füze gibi çıkacak, mala yönelirse enflasyon tır- manacak. Tasarruf dünyasımn gözü şim- di bu 5 ırilyon liranın nereye gideceğinde. Fazla paranın geri çekilmemesi durumun- da faiz oranlannın düşmesine de kesin gö- züyle bakılabilir Faizlerin düşüşü öncelikle borsayı olumlu etkiler. Ancak paranın dövize yö- nelmesiyle kurlardaki hızlı artış diğer ta- sarruf araçlanndan paralan da çeker. O zaman, kurlardaki hizlanma daha bir iv- me kazanır ve Türkiye'nin döviz rezervi hızla erir. Döviz kurlanndaki böyle bir patlama ekonomide başka bombalan pat- latır, bütün dengeleri alt üst eder. Buna da kimse iân vermez, vermemeli. O halde TL'yi kısmadan sadece müdahaleyledövi- zi durdurabilmek mümkün mü? Hayır. çok zor. Bunun olmadığı da yaşanarak görülecek ve bir süre sonra yeniden piya- sadaki fazla para geri çekilmeye başîana- cak. Geçen hafta piyasalardakı TL bollu- ğuna karşılık bankalann ağırlıklı olarak dövize girmemesi de işte bu nedenden. Ge- çen sene yine bu tarihlerde Merkez Ban- kası'nın önce serbest bırakmasıyla kont- rolsüz bir şekilde yükselen dolan, daha sonra, bir günde yoğun müdahaleyle 500 lira bırden gerilettiği "kara cuma"yı her- kes hatırlıyor. Bu nedenle de dövize yöne- liş dış pariteye paralel yürütülüyor. Para, eğer borsaya yönelirse bu kez en- deks alıp başını gidecek, ama bir süre son- ra iikiditenin herhangi bir nedenle daral- masından veya bir başka olaydan dolayı da düşecektir. Bu da borsanın normal sey- nni bozması ve fıyat hareketlerindeki is- tikrarsızlığını arttırması demektir. Paranın mala yönclmesi, ki bu da kuv- vetli bir ıhtimaldır, o zaman enflasyon patlayacak demektir. Bu da yaz aylannda enflasyondaki diişüş beklentilerini lura- cak ve bu iktidann fiyat artışlan ile müca- dele fırsatını kaybetmesine yol açacaktır. Enflasyonun artışının borsaya ve diğer ya- tınm araçlanna olumsuz etkisi ise kaçınıl- mazdır. Hangi açıdan bakarsaruz bakın, piyasa- ya çıkan bu paranın geri çekilmesi herke- sin yarannadır. Sermaye Piyasası'nın kaosu: Bankalar Sermaye piyasası reformu bankalar lo- bisine lakıldı. Piyasada eşitlik, şeffalık sağlayacak yasa tasarısının bütünlüğü bankalar tarafından bozuldu. Bankalar isteklerini, Sermaye Piyasası Yasa Tasa- nsı'nın Bakanlar Kurulu'nda yeniden gö- rüşülmesi sırasında büyük ölçüde gerçek- leştirdiler. Türkiye Bankalar BirliğTnin, üyelerinin görüşünü derleyerek Devlet Bakanı Tan- su Çiller'e sunduğu rapor, Tasanya ağır eleştiriler getiriyor. Tasannın değiştirilme- den yasallaşması durumunda "Türk fi- nans sektöründe haksızlıklara, güven buhranlanna ve hatta bankacılık sektö- ründe kaosa neden olabilecektir" denili- yor. Merkez Bankası ve Hazine'mn dene- timlerinin çok daha elkin olduğu belirtile- rek SPK'run bankalar üzerindekı deneti- minın gereksizliği vurgulanıyor. Bankala- nn üzennde en çok durduklan konu, SPK'nın güçlendirilmesi. Raporda SPK.'- nın yetkilerinin olağanüstü bir biçimde ge- nişletıldiği. hatta keyfilik derecesine varan aşın ve sınırsız yetkiler verildiği ifade edili- yor. Repo, menkul kıymel ödünç alma ve verme işlemleri ve açığa satış işlemleri gibi sermaye piyasasının temel işlemlerinin SPK'nın görev ve yetkileri arasından çı- kartılması ve Merkez Bankasına veril- mesi gerektiği de iddıa ediliyor. Bankalann ayn bir aracı kurum kurma- ma ve aracılık faaliyetini üstlendiği şirket bilançolanndan sorumlu olmama istekleri hoş görülebiür. Ama bunun dışındakiler bize göre haksız. Eğer sermaye piyasası gelişecek ve eko- nomiye bir katkı sağlayacaksa, herhalde isteyenin istediği gibi at koşturduğu, yatınmcının kazıklandığı, eşitliğin ol- madığı bir piyasayla bu olmayacak. Mer- kez Bankası ve Hazine nasıl ki para piya- sasının otoritesiyse, sermaye piyasasına da bir otorite, sahip gereklıdir. Bunun için de SPK. sermaye piyasasında, Merkez Bankası ve Hazine gibi güçlü bir konuma getirilmeli, piyasayı denetleyecek, kamu- nun otoritesini kullanabilecek bir güce ka- vuşturulmalıdır. Hem sermaye piyasası pastasından pay alacaksın hem de ben bu piyasanın kural- lanna uymam, otoritesini tanımam diye- ceksin. Bu olmaz. Para piyasasırun temsil- cileri olarak geçmişte sermaye piyasasını engelleme damgasını yiyeceksiniz. Bugün de kaderini belirlemeye kalkıyor, kuralla- nnı kendinize göre koymaya çakşıyorsu- nuz. Eğer kurallannı siz koyacaksanız, böyle bir sermaye piyasası olmasın, daha iyi. Brokırlann ıstegı Brokırlar borsa salonunun fıziksel ko- şullanru ve olağandışı durumlarda mey- dana gelebilecek tehlikelerde can güvenU- ğine yönelik fenlemleri yeterli bulmuyor- lar. Yeni kurulan ve üye sayısı 500'ü geçen Borsa Uzmanlan Derneği, brokırlann ça- Iışma koşullanna ilişkin bir anket düzenle- di. Ankete katılanlann yüzde 91 'i sağlık ve hayat sigortası kavramına büyük önem veriyor, SSK ve Emekli Sandığı dışında, özel bir sigorta kapsamına alınmasnu ge- rekli görüyorlar. Brokırlar, meslekleri için yüksek okul, tercihen ekonomi ve sosyal bilimler ağırlıklı fakültelerden mezun olmayı gerekli buluyoriar. Eğkim seminerlerini yetersiz bulan brokırlar. çözüm olarak ek seminer ve eğitim programlannın düzen- lenmesini istiyorlar. KOİve Rusrıdeti Kamu Ortakbğı İdaresi, borsada işlem gören hisse senetlerinde manipülasyon be- lirlcmişti. Özellikle halka açıklık oranlan düşük hisseler olan Tüpraş, THY ve Pet- rol Ofısi'nde yoğun bir şekilde spekülas- yon-manipülasyonu KOÎ'nin seansta gö- revli elemanlan belirliyor ve Ankara'ya aktanyordu. Bu hisselerin fıyatlannın dans edercesine zikzak çizmesi, KOİ'nin hisselerine karşı kamuoyunda güvensizlik yaratıyordu. KOİ'nin yeni başkanı Üstün Sanver, yeniden borsada market-makerh- ğa döneceklerini ve hisseleri üzerinde ma- nipülasyon yapılmasına izin vermeyecek- lerini açıkladı, "Borsada Rus ruleti oynat- mam" dedi. Acaba durum öyle mi? Hisselerin fiyat sevirlerine bir bakalım. Yılbaşından 17 Ocak'a kadar Petrol Ofısi yüzde 36, Tüp- raş yüzde 41. THY 110 prim yapmış. Aynı dönemde Borsa Endeksi'nin artışı yüzde 14.4'de kalmış. 17 Ocak'tan 6 Mart'a ka- dar geçen sürede Petrol Ofisi yüzde 51, Tüpraş yüzde 53, THY yüzde 43 değer yi- tirmiş. Bu dönemde Borsa Endeksi'nin kaybı yüzde 27.6'da kalmış. 6-20 Mart ta- rihleri arasında ise Petrol Ofisi yüzde 27, Tüpraş yüzde 36, THY yüzde 25 yüksel- miş. Endeks'in artışı ise yüzde 6.40'da kal- mış. Bu üç hisse senedinin yükselişlerde borsa ortalamasından en az iki kat fazla arttığı, diişüşte ise yine ortalamayı katla- dığı görülüyor. Rus ruleti oynatmayacağı- nj açıklayan KOİnin, bu tablo karşısında şimdilik seyretmesi, "Zaten borsada va- tandaş kalmadı. Varsın spekülatörler ken- di aralannda oynasın" düşüncesinden mi ileri geliyor, yoksa kumarbazlara gücü mü yetmiyor? . ft/s ^ Büyük Beşiktaş Çarşısı halk arasında PTT pasajı olarak adlandınlıyor. (Fotoğraf: ALİ ÖZ) Ne ararsanız PTT pasajında ESERATtLLAdstanbuD- Bugün Beşiktaş'taki Büyük Beşiktaş Çarşı- sı'nı dolaşıyoruz. Halk arasında PTT pasajı olarak bilinen açık pasaj- da, giyimden hediyelik eşyaya, kuyumcudan parfümeriye dek birçok ürünü bulmak mümkün. Akaretler durağından iner inmez he- men karşınıza dikilen bu üç katlı büyük pasaja Beşitaş'ın iki büyük caddesi olan Köyiçi ve Ortabahçe caddelerinden girili- yor. 6 kapısı bulunan büyük pasajın tam ortasından iki büyük ağaç yükseliyor. Ağaçlan çevreleyen pasajın halk arasında PTT pasajı olarak bilinmesi ise Beşiktaş PTT'sinin pasajın en alt katında bulun- masından kaynaklanıyor. Kuyumcu. gözlükçü. erkek kuaförü, ayakkabıa, Tekel bayii. incikçi boncukçu ya da fotoğrafçı vs. Her türlü gereksinimi- nizi bu çarşıdan sağlamanız mümkün. Aynca pasajın 3 tarafı açık bir pasaj olma- sı sürekli bir hareketi de beraberinde geti- riyor. Salt alışveriş için değil buluşma me- kânı olarak da kullanılan pasaj, bir cadde- den diğer caddeye geçmek isteyenler için tünel görevini de görüyor. Açılışından bu yana sürekli Beşiktaş pa- sajından alışveriş yaptığını belirten ev ha- mmı Ozden Alademir, pasajı seçmesinin nedenini, "Aradığım her şeyi burada bula- biliyorum. Ayakkabı, çorap, giyim, hedi- yelik eşya her türlü şey. Markalı mağaza- lann dışında ucuz ama kaliteli mal satan export mağazalar da var. Aynca mektu- bum varsa onu da atabiliyorum, arabayla gıdersem garajı var, arabayı park etme so- runum olmuyor" diye özetîiyor. Pasajın açık pasaj olması nedeniyle fazla düzenli ve derli toplu görünmediğini belirten Ala- demir, "Burası kapab pasajlar gibi sıcak bir mekân değil. Ama biziçeken biryanı ol- duğu gerçek" diyor. Sanyer'den Beşiktaş'a alışverişe gelen ev hanınu Feray Altınordu da burayı fiya- tından dolayı secenlerden. Pasajın Nişan- taşı'yla kıyaslandıgında oldukça ucuz ol- duğunu belirten Altınok, elindeki torbayı gösterip "İnanmazsınız, 35 bin liraya etek aldım. Çok ucuz" diyor. Burada bulunan birçok mağazanın Nişantaşf nda da şubesi olduğunu söyleyen Altınordu, "İster o mağazalardan alışveriş yapın, ister diğerle- rinden. Ama burada aradığınızda mutlaka ucuz mal bulabıliyorsunuz. Aynca yağmu- ru çamuru yok, rahatça dolaşabiliyorsu- nuz" diye belirtiyor. Pasajda bulunan N«&N butiğin sahipleri Nazan Şahin ve Nuray Turhan ise 1986 yıbnda açılan pasajın bu kadar tutulması- nın nedenini Beşiktaş'm çevresinde fazla mağaza bulunmamasına bağlıyorlar. Pa- sajda 130 mağaza olduğunu belirten Şahin ve Turhan, "Bize gelen müşterinin gıysısin- den ayakkabısına hatta takısına kadar her türlü gereksinimini kanşıyabiliyoruz" di- yorlar. Yorgunluk gidermek için bir de kafeter- yasının bulunduğu pasajda şu anda sezon sonu indirimi uygulanıyor. Etiketlere şöyle bir göz gezdirdik. İşte birkaç fiyat: "Ayak- kabı 129-227 bin, çizme 245-265 bin, kazak 65 bin. gömlek 38 bin, kaban 293 bin, man- to 365 bin, kadife pantalon 79 bin, etek 35-40 bin." Sermaye piyasası yasatasansı düzenlendi AA (Ankara) - Sermaye piyasası yasa tasa- rısı, bankalann eleştirisi ve görüşleri çerçe- \csindc yeniden düzenlendi. Ancak düzen- lcmcler yapılırken bankalann bazı istekleri dikk;ıtc alınmadı. AA muhabirinin edindiği bilgiye göre bankalar karşı çıkmalanna rağmen kendi menkul kıvmetlerinin halka arzında Ser- ma\c Piyasası Kurulu'nun standartlanna uyacaklar. Bankalann bazı isteklerinin dikkate alınmanıa gerekçesi de Devlet Bakanı Tan- su Çıllcr tarafından Türkiye Bankalar Bir- lığı'nc göndenlecek. Bankalann kendi menkul kıymetlerinin halka ar/ında SPK standartlanna uyması gcrcktığini kavdeden yetkililer, kamunun aydmlatılmasında sektörlereayncalık tanı- namayacağını. dünyanın hiçbir yerinde de böyle durum olmadığını belirttiler. Aracı kupum Eleştınler çerçevesınde. bankalann bor- sada aracılık faaliyetinde bulunabilmek için aynca aracı kurum oluşturmalanna ilişkin hüküm ise tasandan cıkanldı. Buna göre bankalar. bünyelerinde ayn- ca aracı kurum oluşturmayacaklar. Ancak genel muhasebelerinde aracılık faaliyetleri- ne ilişkin verilere aynntılı yer verecekler ve izlenebilir hale getirecekler. Bankalann aracıhk faaliyetlerinde uyacaklan muhase- be kayıt ve belge düzeni ise bir yönetmelik- le yeniden düzenlenecek. Bu arad. 1982 yıhnda yaşanan "banker skandah' dolayısıyla oluşturulan Menkul Krymetler Tanzim Fonu'nun, Sermaye Pi- yasası Geliştirme Fonu'na dönüştürülme- sine karşı çıkan bankalann bu isteği çerçe- vesinde bu fon da tasandan cıkanldı. REKLAM DLNVASI Italyan televizyonunda yayımlanan bu reklamda Mareblu yakınlannda taül geçiren bir ailenin bir gününden göriintülere yer verilmiş. Vazla birlikte gelen reklamlar Mart kapıdan baktınr, kazma kürek yaktınr ama kışın bittiğinin de habercisi- dirbuay. Kışijzellikle turizmcilerin sevmedikle- ri bir aydır. Gerçi kış turizmi tüm dünya- da önemli bir gelir kaynağı ama yaz ay- lan turizmcilerin gönüllerinde bir başka yerdedir. Yaz aylan yaklaşükça reklamcılar da tatille ilgili, denizle ilgili reklamlan piya- saya sürerler. Bunlarda akla gelebilecek hemen hemen her türlü ürttnün tanıtunı özellikle deniz yoluyla yapılır. Bir yeri mı tanıtmak istiyorsunuz ? Vereceğiniz imaj bellidir. Sessiz, sakın ama (nasıl oluyorsa) aynı zamanda doyasıya eğlenebilecek bir yer imajı verilmesi yeterlidir. Avrupa televizyonlannda yaz aylannda doyasıya eğlenilebilecek yerlerin reklam- lan boy göstermeye başladı. Bunlarda aile ortamının yaratıfdığı yerlerin yanı sıra gençlerin arkadaşlanyla eğlenebilecekleri yerler ve hatta ileri yaşta tatil yapmak iste- venlerin (burada 60 yaş ve üstü kastedili- yor) gidebilecekleri tatil yörelerine de rastlamak olası. Yaz aylannın yaklaştı- ğı havanın ısısından belli olmasa da, te- levizyon reklamlanndan anlaşıhyor. TliKNOLO.Iİ ViTRİNİ Amerikan halkı beyzbolu sever Beyzbolun Amerika'da en tutulan sporlardan_ biri olması ticari firmalar açısından da oldukça büyük bir pazar yaratıyor. Beyzbol konusunda sayısız yayınlann bulunduğu Amerika'da şimdi de elektronik bir beyzbol ansiklopedisi piyasaya süriildü. Franklin Elektronic tarafından üreti- len ansiklopedi, beyzbol konusunda me- rak edilen hemen her şeyi tuşlara yapıla- cak birkaç küçük dokunuşla öğrenmeyi olası kılıyor. Son derece küçük olan ve cepte kolay- Iıkla taşınabilen bu ansiklopedinin ha- fızasında beyzbol konusunda 1 milyon adetin üzerinde bilgi saklı. Bu bilgilerin 620 bin adeti bugüne kadar gerçekleşti- rilen beyzbol maçlarıyla ilgili. 270 bin adediyse beyzbol konusundaki istatisti- ki verileri kapsıyor. Ansiklopediyi kul- lanmak içinse sorulann sadece kısaltma- larınm girilmesi yeterli oluyor. Her şeyi yapabilen makine öylehir fotoğraf makinesi düşünün ki fotoğrafı çeken kişinin nasıl bir kompozisyon, nasıl bir netlik ayan ve nasıl bir ışık istediğini önceden bılsin ya da daha doğrusu tahminedebilsin. İşte Minolla Maxxum 7 bu amaca hizmet etmek için üretilmiş bir fotoğraf makinesi. 35 mm SLR kameralı fotoğraf makinesi özellikle fotoğraf çekme işinde ustalaşmış olanlar için düşünülmüş. Makinenin otofokus sistemi saatte 187 mil hızla giden cisimleri izleyebiliyor. Birçok üstün özelliklere sahip olan bu fotoğraf makinesi geride bıraktığımız yıhn en iyileri arasında sayıhyor. Minolta'nın yeni modeli fotoğrafçılıkta ustalaşmış olanlar için düşünülmüş. Videoda toplantı yapabilmek Videokonferans ya da ülkemizde yay- gın olarak kullanılan adıyla telekonfe- rans sistemi yıllardır uzak mesafelerdeki insanlann ekran kaşısında birbırleriyle iş görüşmeleri yapmalanna ya da değişik konulan tartışmalanna olanak tanıyor- du. Ancak sistem konferansa katılacak kişileri tam anlamıyla yüzyüze getirmek- te pek de başanlı olamıyordu. Video- konferans sistemi konferansın gerçekleş- tirileceği bütün mevzilerde kameralar. mikrofonlar ve bir bilgisayar ağı yardı- mıyla ses ve görüntünün uydular araalı- ğıyla taşmmasına dayanıyor. Ne yazık ki. bu alanda ekran arkası teknoloji oldukça gelişmiş olmasına rağ- men bugüne kadar vıdeokonferanslarda alınan sonuçlar genellikle hayal kınklığı yarattı ve videokonferanslar adeta bir görüntülü televizyon olmaktan öteye gi- demedi. Gün geçtikçe gelişen multimed- ya teknolojisi şimdi bu alana da bir des- tek verme yolunda ilerliyor. Bundan böyle videokonferanslar sadece kişilerin konuşmalanyla sınırlı kalmayıp dokü- manlann gösterimine de olanak tanıya-* cak. Örneğin pazarlamayla ilgili bir kon- feransta firmalann satış hedef verilerinin ya da piyasaya yeni sürülecek bir ürünün video gösterimi yapılabileoek. Bir vıdeo toplantısını tasarlayan mühen- disler şu anda çaiışmalannı özellikle belgelerin konferans süresince bütün mev- kilerde aynı şekilde izlenebilmesi üzerinde yoğunlaştınyorlar. Bu alanda yeni geliştiri- len sistemlerden bıri de Video Telecom şir- ketinin gerçekleştirdiğj MediaMax sistemi. Özellikle bilgisayarlar üzennde yoğunla- şan sistemin her bir mevkiye kunılması 56 bin dolara mal oluyor. Birbirlerinden uzak mesafelerde bulu- nan katılımalar elektroniğin yardımıyla aynı doküman. grafik ve diğer yazılı belge- leri paylaşabiliyorlar. MediaMax sistemi- nin belki de en önemli avantajlanndan biri de katılımcılara ekranda görünen yazılı belgeler üzerinde ekler yapmaya, birtakım notlar alma seçeneğini vermesi. Pen Pal adj verilen bu seçenekte katılımcılar Pen Pal grafik tabletlerini kullanarak istedikleri değişikliği ya da eklemeyi yapabiliyorlar. MediaMax'ın geliştirdıği bir diğer sistem olan "zamanlamalı konferans" ise bir çeşit elektronik mektup sayılabilir. Bu sistemde ses. görüntü, grafik ve bilgisayar verileri elektronik olarak dosyalanıyor ve istenilen yere daha sonraki bir zamanda postalana- biliyor. MediaMax'ın dijital gönderimleri- nin hızı ise saniyede 56 ile 384 kilobayt arasında değışiyor. Galeri • Atölye 232 64 2 6 B 23O 21 87 Ayrınfılı Bilgi Sabah Gozetesinde K t ı l -fıA • 1 VL Ekrem Kahraman Resim Sergisi 9Mart3Nısan 1992 Y A P I K R E D İ KÂZIM TAŞKENT SANAT GALERİSİ Istıklâl Caddesı-Beyogiu Ragıp Toklucu Resim Sergisi 6 Mart 26 Mart 1992 Y A P I K R E D t B E Y O Ğ L U SANAT GALERİSİ Istıklâl Caddesı-Beyogiu galeri • atölye 232 64 26 • 23O 21 87 YURDUN Resim Sergisi 31 Mart'a kadar uzotıldı ADTİSAN Vopur IskelesıSok. HoJ Ortaköy Tet: 25951 55 ÇETİN BİLGİN Resim Sergisi 13 Mart-31 Mart'92 GALERİ • » • P BALDEM Valıkonagı Cad Akkavak Sok Ha 22 3 80200 Nıjantaşı ISTANBUL Tei 111 232 40 81 TURK KULTURUNE fflZMET VAKFININ CAFERAĞA MEDRESESINDE EL SANATLARI • HALK OYUNLARI KURS KAYITLARI BAŞLAMIŞTIR Ilat-Tczhıp-Mtnvatûr-Ebnt-Vıtruv-Hah'Kıltn}' Ktımai Descnlcme-PorsvLen SuslenwCam Susleınv- Resım-Seramık-Tekstıl-Tasarım-Osnıunlıca- Takı tv Turk Mtneciltgi 513 18 43 • 527 31 44 ALEV ERMIŞ MAVİTAN 1 9 Mart - 18 Nisan TıyAiy.lhlmurYoluGünol AptMo:ITeb733MH galeri atölye 232 64 26 230 21 87