Catalog

=^&â 26 EYLÜL 1991 HABERLEr CUMHURÎYET/7 ILIL SEÇIM '91 YOZGAT ÇOROf KIRŞ] Partilerin ıııııudıı rakiplistelerdeM ozgat, TİP'in ük milletvekilini TBMM'ye gönderdi. Ardından MSP ve Çorum'da partiler seçime liste sıkıntısı ile giriyor. DYP'de sorun "ilçe MHP'ye milletvekili, senatör verdi. Son olarak da tulum' ANAP yaptı. MÇP hızbi"nin listeye damgasını vurmasından kaynaklanıyor. Sungurlu ve İsldlip Genel Başkanı Alpaslan Türkeş'in bu kentten, RP listesine bağımsız aday ilçeleri bazı küçük ilçeleri de yanlanna alarak il yönetiminin egemenliğini olarak girmesi diğer partileri umutlandırdı. kırmayı hedeflemişler. ANAP'ın listesinde de 'İskilipli egemenliği' var. TURAN YILMAZ YOZGAT/ÇORUM — Birbirine kom- şu olan, benzer iklimleri soluyan bu iki kentin yazgısı ekonomileriyle aynhyor. Çorum'un sanayisindeki canlıhğın aksine, Yozgat'ta yoksulluk artık yaşamın bir ger- YOZGAT ğ Yozgat'ta halkın deyişiyle "bir çivi büe çakılmaması" işsizliği yüzde SO'lere tır- mandırmış. Kent asıl darbeyi ise tarımda yemiş. Ürûne düşen "kınaâk" hastalığı, kent ekonomisinde sıfın tüketmiş. Ürün bedellerinin tümünûn ödenmemesi köylü- yüj "kışı nasıl geçiririm" endisesine itmiş. TTcaret soluğu tüketmiş. Yozgat'ın ekonomisinin hali, siyasete "yizde 30'luk kararsızlar ordusu" ile yan- sunış. Tüm partilerin üzerinde anlaştıklan bu oran, Yozgat siyasetinin düğumunü oluşturuyor. Yoksulluktan ve umduğunu bulamamaktan kaynaklanan bu kararsız- lık, siyaseti de ister istemez "yoksulluk çiz- gisfne oturtuyor. TlP'in ilk milletvekilini Meclis'e gönde- ren, ardından MHP ve MSP'ye milletve- kili, senatör veren, son alarak da "tulum ANAP" yapan Yozgat için "sandıkta ne yapacagı belli olmaz" yorumları da yapı- hyor. DYP de Yozgat'ta ekonomik bir paket ile çıkmaya hazırlanıyor. Şimdilik genel merkezden sinyal bekleniyor. DYP adayı Üosal AUıoğlu, üreticinin hakkını mutla- ka vereceklerini söylüyor. RP ise kırsal ke- sime video ile "adil düzen' seçeneğini go- türüyor. Yogzat siyasetinin kalbi, "üçlü ittifak"- ta atıyor. 12 Eylül öncesi MHP'nin "kalesi" görünümündeki kentte, RP de epey yol almış; iki partinin güç birliğinin, sonucu tümüyle etkileyeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Ancak MÇP Oenel Başkanı Alpaslan Türkeş'in bu kentten, RP listesinden bağımsız aday oluşu, diğer partileri biraz umutlandırmış. Çünkü RP ve MÇP tabanında Türkeş'e tepki var. Görünen bir başka gerçek, ANAP'ın iki kez yakaladığı şansı iyi kullanmayarak kendisini önemli ölçude bitirdiği. Kabine- ye Cemil Çiçek ve Lütfullah Kayalar'ı ve- ren Yozgat, umduğunu bulamamış. MHP kökenli ANAP ll Başkanı Mehmet Do- ğan, "tki bakanlıgın kıymetini de kaybet- tikten sonra anladık. Bİ2 bakanlanmızı bep tayinkrle meşgul ettik" diyor. Dogaı£ ın endişesi "üçlü ittifak." RP II Başkanı Ahmet Hamdi Lekesiz ise 'ittifak" degil de "iltihak" olarak ni- telediği bu birleşmenin, oy patlaması ya- pacağından oldukça emin, "talum çıltanr" diyor. SHP ve DYP ise "liste gkıntısı" yaşı- yor. DYP listesinin tepesinde Alevi kökenli bir adayın oturması tepki çekiyor. Nuri Efe'nin oy kaybına yol açabileceği savla- rına diğer aday Allıoglu şu yanıtı veriyor: "Bunu, zaten bize oy vermeyecekler söy- lüyor. Nuri Efe, seçimle bu sıraya geldi." Alhoğlu, 'üçlü ittifak"ın beklediği so- Sosyal demokratlann şansı yok Sorgun Akdağmadem Çayıralan/ KIRSEHIP { . # . Bo^azlıyan KAYSERI TOPLAM SEÇMEN SAY1SESA GORE 1983 1987 ı geçerii eytar 19S9 Vugat ANAP HP MOP DYP SHP DSP RP MÇP DİĞER 473 21.1 20.1 41.7 8.8 1&7 5.5 75 9.9 2.2 19.6 iao 105 &3 1(X7 14.7 33 213 155 19.6 75 12.7 17.5 3.9 Oy kullanmayan seçmenler Geçersiz oy kullanan seçmen. 8.0 3.5 5.5 2.2 13.5 24 100.0 TOPLAM 100.0 100.0 100.0 rr L \1* Sağ partilerin tüm yetpaıesinin ağırlık bulabildiği bir il olan Yozgat'tan 5 milletvekili Ankara'ya gidecek. ANAP'ın 1987'den 1989'a çok buyük oy kaybına uğradığı bu ılde, 1989 dtizeyiyle barajı aşabilecek konumda görünen tek partı ANAP. Ne var ki milliyetçi+dinci sağcı koalisyon gündeme geldiği takdirde ve bu koalisyonun genel seçim barajını aşması durumunda Yozgat, bu koalisyonun önemli sayıda milletvekili kazanabileceği bir il olabilir. Yozgat'ta SHP oyları belirli bir düzeye takılmış durumda görünüyor, oy arttıran sol parti göhinumunde DSP var. Dolayısıyla sol oylara yönelen bu iki partinin ikisinin de Yozgat'tan milletvekili kazanması hemen hemen olanaksız. Bu olanaksızlığı kırmanın tek yolu, sol partilere yönelen seçmenin bir partiyi seçerek gücünü tek partiye kanalize etmesi.ANAP dışındaki partilerin de kendi aralarmdaki birleşmelerinin söz konusu olmaması durumunda Yozgat'tan milletvekili kazanan tek parti ANAP olabilir. Bir başka olasılık ise hiçbir partinin seçim çevresi barajını aşamaması (Yozgat'ta seçim çevresi barajı yüzde 20'dir) durumunda, genel seçim barajını asan tüm partilerin Yozgat'tan milletvekilliği kazanmasıdır. Ç0RUM SHP ve DYP barajı aşmayaaday KASTAMONU. TOPLAM SEÇMEN SAY1SPVA GORE 1983 1987 1989 geçerii oyte 1989 ANAP HP MDP DYP SHP OSP RP MÇP DİĞER 40.0 28.7 20.6 36.2 14.0 22.4 6JO 1.2 17.3 19.4 22.3 5.8 as 7.6 2.8 20.6 23.0 265 7.0 10.5 9.1 33 " Oy kullanmayan | seçmenler J Geçersiz oy kullanan seçmen 63 4.4 4.2 2.9 12.8 3.2 100.0 Çowm[ TOPLAM 100.0 100.0 100.0 Çorum'dan tek seçim çevresinden 5 milletvekili seçileceği için seçim çevresi barajı yüzde 20'dir. Çorum'da seçim çevresi barajını aşmaya aday iki parti görünmektedir. Üçuncu parti olarak ANAP, 1989'da sandık başına çekemediği seçmenlerinden en az 2 puan daha oy alarak seçim çevresi barajını asabilir. SHP ve DYP ise mevcut oylarım korudukiarı takdirde seçim çevresi barajını aşmış olacaklar. Çorum'da 5 milletvekilliğini SHP 3, DYP 2 biçiminde paylasabilirler. Eğer ANAP oy kazanm surecine gtrebilirse SHP'nin kazanacağı milletvekili sayısı 2'ye inebilir. nucu alamayacağını savunuyor. DYP'liler, sonucu DYP 4, ittifak 1, ya da DYP 3, ittifak 2 olarak tahmin ediyorlar. SHP'deki sıkıntı ise önseçimde 3, sıra- ya oturan Ankara Barosu eski Başkanı Er- zan Erzurumluoğlu'nun gösterdiği tepki- den kaynaklanıyor. "Delege usulsüdiığü" yapüdığını belirterek, genel merkeze baş- vuran Erzurumtaoglu'nun, "Benim için Yozgat'ta siyaset biüniştir" diyerek, çalış- mayacağını açıklaması, örgütte şok yarat- mış. SHP'nin 2. sıra adayı Kurt ise Erzurum- luoğlu'nu eleştirerek, "tavırlan insanlan amutsuzluga itiyor. Tabana, tabanın seçi- mine saygısı olan gelir ve çalışır" diye ko- nuşuyor. SHP liste birincisi Avukat Şakir Keçe- li'nin hazırladığı kitapçıkta "Deniz Gez- miş, Yusuf Aslan ve Hüseyin lnan'ın avu- katlığını yaptığı" şeklindeki ifadelerinin. bazı partileri rahatsız ettiği gözleniyor. DSP faktöninü karşılarında çok da et- kili görmeyen SHP'liler barajı aşacakla- rına inanıyorlar. Çorum'da SHP birinci parti Çorum'da da partiler seçime liste sıkın- tısı Ue giriyor. Sıkıntı en çok DYP ve ANAP'ta yaşanıyor. DYP'deki sıkmtı, "ilçt hizbi n nin liste- ye damgasını vurmasından kaynaklanıyor. Anlatılanlara göre Sungurlu ve Iskilip ör- gütleri, bazı küçük ilçeleri de yanlanna alarak il yönetiminin egemenliğini kırmayı hedeflemişler. "Koalisyono saglama baf- lamak için de birbirlerine birer milyar fi- ndık senet verdikleri" söyleniyor. Sonuç, "Küçük bir ayak oyvnu" hariç, istenildi- ği şekilde gerçekleşmiş. Sungurlu adayı Abdullah Kıyak birinci sırada. Kıyak, ilk iki sıranın ilçelerden olmasının tepki çe- keceğini duşünerek son anda RP'ye vakın olduğu belirtilen llahiyat Fakültesi Oğre- tim Uyesi Ahmet Sezikli'yi ikinci sıraya oturtmuş. lskilip adayı Mehmet Sönnetçi üçüncü, ilin adayı Adnan Torkofhı da dördüncü sıraya yerleşmişler. Bu sonuca hem il yönetiminin hem de Iskiliplilerin tepki duyduklan söyleniyor. Bu tepkinin sandığa nasıl yansıyacağı ise merak konu- su. Çalışma Bakanlıgı eski Mustesan Atcş Amiklioğln'nun liste başı olduğu ANAP- ta da üstenin tabanda tepki göreceği be- lirtiliyor. Çünkü iki ve üçüncü sıralarda- ki adaylar Abdarrahman Güler ile Mas- tafa Nanüı tskilipli. Bu "ilçe egemeaUgi^ nin diğer ilçeler ile il merkezinin tepkısi- ni çekeceği, bunun da sandığa olumsuz yansıyacağı savunuluyor. SHP ise başlangıcta yaşanan liste sıkın- tısının seçim havasına girilmesiyle birlik- te ortadan kalkacağına inamyor. Listenin ilk üç ismi, Ynsuf Sönmez, Ünal Şen ve milletvekili Cemal Şahin'in Alevi kökenli oluşlarından kaynaklandığı öne sürülen bu sıkıntının, fazla bir sorun yaratmaya- cağı, çünkü bu adaylann Çorum'da gend- de sevilen kişiler olması nedeniyle SHP'nin yüzde 26 civannda olan normal oyunu alarak ilk sıradaki yerini koruya- cağma kesin gözuyle bakılıyor. Genel mer- kezin yapacağı atağın bu oranı daha da yükseltebilecegi de belirtiliyor. Yusof Sdn- mez, ciddi bir kırgınlığın bulunmadığını, seçimin SHP 3, DYP 2 ya da SHP 2, DYP 2, ittifak 1 ya da ANAP 1 olarak sonuç- lanacağım soyledi. RP tl Başkanı Mustafa Aşıla, oy pat- laması yapacaklarını belirterek SHP'nin 2, kendilerinin 2, DYP'nin ise ancak 1 mil- letvekili cıkarabileceğini söylüyor. Aşıla- ya göre ANAP, tümüyle bitmiş durumda. SHP adaylanndan Sadık Erol da yerel siyasetin yönünu çiziyor âdeta: "Demirel 'kaldığımız yerden başlayacağız' diyor. Onun bıırada kaldıtı yer ünlü Çorum olajlandır. Bu, DYP kar- ştanda göcümüzü artöracaktır. Biz, yine de ANAP gibi anarsi çıgtrtkaniıgı vapma- yacagız. Ama halk bu olaylan hâlfl nnat- madı." DYP 11 Başkanı Mehmet Güler'e göre sonuç 3 DYP, 2 SHP. DSP'de, listenin sürükleyici olmaması- nın, istenilen adaylann listede ön sıralar- da olmamasının burukluğu yaşanıyor. ANAP ma •YP Pönde SEMtH tDtZ KIRŞEHtR/NEVŞEHtR — SHP'nin en guçlü parti olarak göründüğü Kırşehir 1 de, ANAP ve DYP'nin amacı, üç millet- vekilliğinden birini almak. "Sagm kalesi" olarak bilinen Nevşehir'deki yanş, DYP ve ANAP arasında. DYP'nin "fark atması" beklenen Nev- sehir'de, sol partiler daha çok Hacıbektaş ilçesinden gelecek oylarla bir milletvekili çıkarma amacındalar. Her iki ilde de ANAP oylannın "erozyona uğradığı" be- lirtiliyor. Kırşehir ANAP il merkezinin ka- pısındaki kilit de adeta bunu onaylıyor. Kırşehir'de ANAP ve DYP'ye hiç şans tanımayan SHP il başkanı Ali Aydın id- diah: "3-0 alınz." Geneldeki olumlu görüntüye karşın, ki- mi SHP'liler "partiyi yıpratabilecek" ba- zı sorunlar okluğunu, bunlann da "tatsız sürpririere" yol acabileceğini belirtiyorlar. SHP için diğer bir sorun da Kürt kö- kenli seçmenlerin durumu. Yer yer "aşın milliyetçUeri de banndırdıgı" belirtilen bu seçmen kitlesinin genelde SHP'ye oy ver- mesinin "DSP ve MÇP propagandasına malzeme saglamasından" endişe ediliyor. SHP'liler arasında, son yerel seçimlerde MÇP oylaruıdaki artışı, bu "istismara" bağlayanlar bile var. Diğer "hassas" bir konuyu, yani "Tarikaüar" meselesini açüğımızda, başta kısa bir sessizlikle karşılaşıyoruz. Ardın- dan konuya "açıklık" getiren ll Genel Meclisi üyesi Mahmur Ekid oluyor. Eki- ci belki bunu yapacak en iyi konumdaki kişi; çünkü kendisi emekli imam. "Evet var bu" diyor ve devam ediyor "Nnrcular DYP'yi, Süleymancdar ANAP'ı, Naksi- bendiier Refafa'ı destekliyor." DYP ll Başkanlığı önünde büyük bir kalabahkla karşılaşıyoruz. Ortada hisse- dilir bir heyecan var. DYP'liler, adaylan için tercihlerini kullanıyorlar. Kalababk içinde "ayak üstfi" konuştu- ğumuz DYP'lilere SHP'deki izlenimleri aktardığımızda bunlan kabul etmiyorlar. "SHP merkezde güçlü olabilir ama köy- leri hesaba katmak gerekiyor" diye konu- şuyorlar. Köylerde DYP'nin belli bir po- tansiyeli olduğuna inanıyorlar. ANAP ll Başkanhğı'nda kapının kilit- ü olması şaşırttı bizi. SHP ve DYP'deki canlüıktan sonra bize bu durum adeta bir "gösterge" gibi geliyor. Bir vatandaşuı yar- dımıyla ll Başkanı Adem özbağlı'yı he- men yandaki dükkânlardan birinde bulu- yoruz. ANAP ll Başkanhğı'nın hemen al- tmdaki "Abı Süpermarket"in sahibi olan özbagfa, kapalı olan dukkânına ahyor bizi NEVŞEHIR Mmetvekillikleri DYP'nin VOZGAT KIRSEHIR TOPLAM SEÇMEN SAY1SKSA GORE 1983 1987 1989 geçerti tylac 1989 ANAP HP MDP DYP SHP DSP RP MÇP DİĞER 42.8 26.8 16.1 30.1 20.7 1&8 4S 9.7 5.8 0.7 20.1 25.2 16.2 3& 11.1 4.9 0.2 24.7 30.9 19.9 4.7 13.6 6.0 0.2 Oy kullanmayan seçmenler Geçersiz oy kullanan seçmen. ao 6.4 6.6 2.7 155 3.0 1000 TOPLAM 100.0 100.0 100.0 Seçim çevresi barajı yüzde 25 olan Nevşehir'de DYP her üç milletvekilliğini birden kazanma uğraşı verirken ANAP seçim çevresi barajını aşma uğraşı içinde olacak. ANAP'ın bunu sağlayabilmesi 1989'da sandık başına gitmeyen seçmenlerden en az 3,5-4 puanlık daha oy almak durumunda. KIRŞEHİR SHP birinciliğini koruyabilir • veri araştırma ANKARA YOZGAT TOPLAM SEÇMEN SAY1SDNA GORE 1983 1987 1989 geçerii oylar 1989 Kırşehir ANAP HP MDP DYP SHP DSP RP MÇP DİĞER 34.2 295 21,2 37.5 8.1 26.4 6.4 55 55 1.2 13.8 14.0 4.3 6.7 12.1 1.6 17.1 17.4 34.9 5.4 83 14.9 2.0 Oy kullanmayan seçmenler Geçersiz oy kullanan seçmen. 10.4 4.7 7.1 2.3 16.1 3.2 100.0 TOPLAM 100.0 100.0 100.0 Seçim çevresi barajı yuzde 25 olan Kırşehir'den 1991 seçimlerinde 3 milletvekili seçilecek. Yüzde 25'lik seçim çevresi barajını bu ilde aşabilecek konumda görünen tek parti SHP. Kırşehir'de SHP'nin tum milletvekilliklerini kazanması en büyük olasılık. ve sorularımızı orada yanıtlıyor. Kısa bir süre sonra dükkâna gelen 2. Başkan Aye- tullah Kayapa ve ANAP'ın Kırşehir teş- kilatından diğer bazı ileri gelenleri de ka- tılıyorlar sohbete. Özbagh kendisini "üahiyatçT olarak ta- mtıyor. Özbağlı, "tl başkanlığınızın böy- le bir dönemde kapalı ve kiütli olmasını bir gösterge olarak alabilir miyiz" şeklin- deki yarı esprili sorumuzdan da pek hoş- lanmıyor. Pazar gunü olmasına işaret ediyor. Kırşehir belediyelerinin çoğunun SHP 1 ye gitmesi, konusunda ise "lyi ki gitti. Böy- lece bizim baklıhgunız ortaya çıktı" diyor. "Siyasilerden" sonra Kırşehirli seçmen- ler arasında yaptığımız "ayak üstü" yok- lamalar SHP'nin favori olduğunu göste- riyor. lyimser tahminler, SHP'nin Kırşe- hir'den üç milletvekili çıkaracağı yolunda. Ancak 2-1 diyenler de var. Yani SHP 2 ANAP veya DYP 1. Ancak 1-1-1 diyenle- rin sayısı az. Nevşehiriiler hizmet bekliyor Kırşehir'den "Peri Bacaian diyan" Nev- şehir'e geciyoruz. Nevşehir'in "Türkiye'nin patates ambar- lanndan biri" olduğuna işaret eden yerli- ler, patates fiyatlarının 300 liraya kadar düştüğünü, kamyonlar dolusu patatesin çürümeye terk edildiğini söylüyorlar. Bu- nun yol açtığı mağduriyetten söz ediyorlar. Nevşehir, "sağın kalesi" konumunu ko- ruyor. 1987 genel seçimlerde 1-1-1'lik so- nuca rağmen bu kez yarışuı esas olarak DYP ve ANAP arasında oiacağı ileri sü- rülüyor. Favori olarak da DYP gösterili- yor. 1989 yerel seçimlerinin sonuçlan DYP'ye bu açıdan güç veriyor. Merkez be- lediyelerin büyük bölümü halen DYP'nin elinde. Bu yüın nisan ayında Nevşehir merkezdeki belediye seçimlerini de DYP'nin adayı Seyit Mehmet Akbay ka- zanmış. Buna rağmen özelikle köylerdeki oylara dayanarak, ANAP'ın 1 milletveki- li çıkarabileceği söyleniyor. Nevşehir merkez ilçe başkanı Mehmet Mavns'la DYP'nin seçim merkezinde ko- nuşuyoruz. "3-0 kazanacağız" diyor Mavus. Bun- dan hiç kuşku duymuyor. DYP aday lis- tesinde Esat Kıratlıoğlu birinci sırada. Bu- na önemli bir koz olarak bakılıyor. Mavus 140 bin seçmenden 40-45 bin oy alacaklannı söylüyor. Bunu, parti olarak yapüklan araştırmaya dayandınyor. Mavus "asl raldpleri" ANAP'a fazla şans tanımıyor. ANAP'ın yörede birçok temel attığını ama bunlan bırakıp gittiği- ni söylüyor. SHP'liler, partilerinin Nevşehir'de şansı olduğunu, şu ana kadar 32 bin oyu "fa- ranti ettikterini" belirtiyorlar. Bunun il ba- rajını aşmak için yeterÛ olmadığuıı bildik- lerini bu nedenle yoğun çalışmalar içinde olduklannı söylüyorlar. Merkezde zayıf olduklannı kabul etmelerine karşın, ka- zalarda varhklannm hissedilebileceğini kaydediyorlar. Ama DSP"yi en büyük "engel" olarak görüyorlar. DSP'nin özellikle Hacıbektaş'ta öne çı- kacağı varsayıhyor. Ancak SHP'nin de bu- rada güçlü olduğu belirtiliyor. Hacıbek- taş'ta DYP ve ANAP'ın varlık gösterme- si beklenmiyor. SHP'liler 1. sıradaki adaylan Fahrl Er- tik'e güveniyorlar. Gençliği ve dinamik yaklaşum ile dikkat çeken Ertik'in farkh kesimlerde saygınlığı olduğu belirtiliyor. Ertik'in amacı Nevşehir'i "tapuln seçmen". görünürnünden kurtarmak. SHP'nin 2. sıradan aday milletvekili Ce- mal Seymen ANAP'ın köylerde çözülme surecine girdiğini belirterek, "Bn oylan kim alırsa o kazanacak. SHP'nin bu oy- lan çekmesi hem yerel çalışmaya hem de genel çaltşmaya bağlı" diye konşuyor. SHP'liler, Refah Partisi'nin durumunu da güçlü görüyorlar. Barajı aşacak ölçü- de oy alacagını sanmıyorlar, ama calışma- lannı "çok etkiü" diye nitelendiriyorlar. özellikle Nakşibendilerin RP'ye çalıştığmı savunuyorlar. ANAP 11 Başkanı Necml Cantekln de, partisinin Nevşehir'de "eridifine" inanmı- yor.