Catalog

CUMHURİYET/16 26 EYLÜL 1991 HAVA DURUMU TURKİYE'DE BUGÜN Devlet Meteoroloji İşlerı Genel Müdürlüğü'nden alınan bilgiye göre tüm bölgeler açık geçecek. HAVA SICAKUĞI: Biraz artacak. RÜZGÂR: Kuzey ve batı yönlerden hafif, arasıra orta kuvvette ese- cek. Denizlerde rüzgâr: Marmara ve Karadeniz'de yıldız ye poyraz, Ege ve Akdeniz'de yıldız ve kara- yelden 3-5 kuvvetinde sa- Adana Adapaan Adıyaman Afyon Aflr, Ankara Antakya Amalya Artvın Aydın Baktesr A 35° 19° OyartHtar A 29° 16" Edinıe A 34° 15° Eraraan A 29° 10° Erzunıtn A 24° 2°Es»şetw A 28° ^Gazameo A 32° 20° Gıresun A 32° 17° Gümû$ftane A atte 10-21 denizmili hızta esecek. VAN GÛ- LU: Açık geçecek, göde rüzgâr, kuzey yön- lerden hafif esecek, görüş uzaklığı 10 km dolayında olacak. ftngil BiDıs Bolu Buısa Çjnakkaıe Çonım Oenızl A 24° 15° Hakkâr A 35° 16° Vspifa A 33° 13° IsanOül A 30° 15° Izmr A 29°18°Kaıs A 26= 10° Kastemonu A A 28° 9°Kays«ı A 31° 15° Kirkiaretı A 3O°19°Konya A 28° 8°KüBhya A 32° 17° MaBtya 31°15°Manısa 29°«°KMaraş 26° 8°Menan 23° 0-Muğla 29° 9°Muş 32° 16° 1*0*8 2S°W0rdu 24° 9°Kze 27<>M°Samsun 30° 8°S«r1 28°18°Sınop 33°18°Swas 13° PTelortlaO 28° 8°TrataMi 29° 7°Tuna* 3O°16°Uşak 29°10°Van 29° 12° Yazgal 29° 10° ZonguMak A 33° 16° A 32° 17° A 32°20° A 32° 14° A 26° 8° A 28° 10° A 24° 16° A 26° 15° A 25» 16° A 31° 16° A 2 6 ° W A 26° 8° A 26° 17° A Z7°W* A 27° 9° A 30° 12° A 30° 10° A 27° 10° A 24° 15° : *;* yajmurtu r KJ/İI A-apk B-bukitkı G-flüneşi K-kartı S-sıslı BULMACA 8 SOLDAN SAĞA: 1/ "Olmek kaderde var bize — vermiyor / Lakin vatandan aynlışın ıstırabı zor" (Yahya Kemal Beyat- lı). 2/ Erişmiş, ulaş- mış... Madeni eşya üzerine vurulan bir cins cila. 3/ Belirti... Sanat yapıtlarının sergüendiği salon. 4/ Aynca değerli taşlar- la süslü olmayan, al- tın ve giimüşten ya- pılmış kuyumculuk işleri. 5/ Aynı ahır adına koşan yarış atlanna verilen ad... Hıristiyan ermişlerine verilejı san. 6/ Davranışlarından ve kılığırV dan hoşlanılmayan kimseler için kuF lanılan sozcük... Asker... En kısa za- man suresi. 7/ Çin ve Japonya'da oy- nanan bir çeşit satranç... Bir nota. 8/ Bir cins yumuşak ve ince gömleklik kumaş. 9/ Eskiden gemilerde kurek çeken tutsak ya da hukumlü kimıe... Tanntanımaz. YUKARIDAN AŞAGlYA: 1/Hem kadınların, hem erkeklenn kullanabileceği giysilere ve- rilen ad. 2/ îri ve uzun laneli bir uzüm cinsi... Italya'da bir ova. 3/ Bir bağlaç... Yapıların kaba ağaç ışlerini yapan kimse. 4/ Ka- dife, şeftali gibi şeylerin üzerınde bulunan ince tuy... Bir tartı birimi. 5/ Yankı... Baryumun simgesi. 6/ Kumaşla astar arası- na konularak giysinin dik durmasını sağlayan kolalı bez... Ta- rımda kullanılan azotlu gübre. 7/ Emirler, beyler... Sıkıntı ver- me, üzme. 8/ Sancağı, yelkeni ya da sereni direkten aşağı al- ma... Avrupa Topluhığu'nu simgeleyen harfler. 9/ Istenilen ni- telikleri taşıyan... Giriş. bsio TîİS!1 "0 J * ^ ^ Lenıngrad f O İ T Kopenhag J? ^ • , ' ^ 3 « ^ . i X •*•»• Moskova '•*»»»• L o n û t î r J \ ' ^ ^ - - ^ J L ^ * L > ^ J »Bertın Sam Kahıre « DÛNYA'DA BUGÜN Amstrtlam y 19° Amtan A 32° Atra A 25° Bajdat A 35° Barcetona Lemngrad Londn Bılgrad Mn Bono Brilsei Budapesıe Cenem Cayır CSdde Dutra Franfcturt GHIK Hotemfc Kahn Kopenhag Kö*n Y 26° Y 19° Y 21° Y 15° Y T7° Y 19° Y 19° Y 20° A 3T= A 36° A 40° Y 20° A 29° Y 10° A 22° Y 16° Y 17° A 30° Mtano Mortreal Mostova Münih Nw Yortı Osk) Pans Prag Rıyad Roma Sotya $am feı Avrv lunus Varşcva Venedîk Viyana A 16° Y 17° Y 22° A 25° A 16° Y 20° Y 10° Y 20° r 17° A 40° A 28° Y 16° A 32° Zûnh Y 17° A28° A 20° Y 19° TAKITSMA Balyemez SATILIK Sahibiden satılık 1990 149 33 88 - FORD model 144 17 Ford 44 Escord Genel olarak dil devrimimizin başarıya ulaştığı, bu aydınhk gidişten dönülemeyeceği ortadadır. Artık Balyemez'i kaba bulup "asel nemi hored" diyecekler çıkmayacaktır. Bu sözcüğun dil ve iarih açısından one- mini, tstanbul mektupçusu Osman Ergin (1883-1%I)'in, Muallim Cevdet adındaki büyiik yapıtını okurken öğrendim. Dil Bay- ramı nedeniyle de öğrendiklerimı yansıtmak istedim. Öğretmen Cevdet İnançalp (1883-1935), kendisini çok iyi yetiştırmiş, Arapça, lars- ça, Fransızca, Almanca, İngilizce oğrenmiş, omrunü yurdun ilerlemesine adamış bir bil- ginimiz. Ilginç yönlerinden birkaçını sunu- yorum: 1) "Ben bizzat Ahmet Cevdet Beyin mah- sulüyiim, dersem doğrudur." (A.C. (Oran), (1861-1935), Öz Türkçeyi savunan bir yazar olarak ünlüdür. R.E.) 2) "Ne gariptir, (Cevdet) yabancı kelime- leri söz arasında hiç kullanmazdı. Şayet di- limizde mukabili yokta soylemek mecburi- yetinde kalırsam, muhalabından ozur diler ve, musadenizle firenkçesini sovleyecegim, derdi." (O. Ergın). 3) 1931 yüında, lstanbu) Defterdariıgı'run Maliye Evrak Hazinesi'ni, okkası uç kuruş on paradan Bulgariara sattığını, balyalarla yollamaya başladığ:nı öğrenınce hungur hüngur ağlar. Hemen Başvekil İsraet Paşa- ya durumu bildırır. Savaşımı, gondenlen 200 balyadan ancak 51 çuvalının gerı alına- bılmesi üe sonuçlanır. inançalp bundan sonra, Tarihi Evrakı Tetkik Reisliği'ne; kütuphanelerdeki Eski, Kıymetli Eserleri Tasnif Heyeti başına, Ta- rih Kurumu uyelığine getirilir. 4) Yureği yurt sevgisi ile dolu olan Inan- çalp'ın, belgeleri incelerken kurul arkadaş- lanna yaptığı açıklamalar arasında Balye- mez için soyledikleri ilginçtir: "Balyemez- in, bir ttalyan top mucidinin adı olan Bal- limezzi'den geldiği bilinmeden, Tiirkçe'yı kaba ve halk dili telakki ederek, asel nemi hored biçimine soktuklartm" kınar. (asel = bal; nemi hored = yemez demek) Şemsettin Sami, "Kamus-u Türkî"sinde şu bilgiyi vermektedir: "Balyemezi, mucidi olan bir İtalyanın ismiyle müsemmadır. Galat-ı fahiş olarak, Bal yemez yazılıp, her- şeyi Farsî ve Arabî bir isimle tesmiyeyi meder-e zarafet addeden kohne kitabın bi- rı tarafından asel nemi hored diye tercüme olunduğu meşhurdur!' (Asel nemi hored adının eski harflerle ha- reketsiz yazılışını, bizim gibi Farça bilme- yenlerin doğru okuması olanaksızdır. Bir rastlanü beni bu yanılgıdan kurtardı. 26 Ey- lul 1934 gunlu Bartın Gazetesi'nde, kuru- cusu lbrahim Aliş'in (1906-1977) Dil Bay- ramı nedeniyle yazdığı Öz Turkçe'ye Dog- ru başhklı yazıda asel nemi hored adı yeni harflerle verilmişti). Buraya gene bir rastlantıdan alıntı yapa- cağım. Çunkü bu da dil devrimimizle ilgi- lidir. Hakkı Tank Us (1889-1956)'un, 1943 yılında yayımladığı Elli Yıl adlı anma yapı- tında, Tevfık Amir (1868-?)'in şu satırlan çok sevindirici: Eski harflerle: "Bizler mahalle meklep- lerinde bu yazılan iki senede guç hal ile oku- yabilirdik." Yeni harflerle: "Tonınlanmız ise ilk mek- teplerde bu yazılan iki ayda miikemmelen okuyorlar." Balyemez, bir tur agır toptur. 16-18. yy'larda Osmanlılarca kullanılmıştır. Kimi kaynaklar Balyemez adının, Avusturyaca Balimoz, ltalyanca Ballemezza'nın bozul- muş biçimi olduğunu one surerler. Genel olarak dil devrimimizin başarıya ulaştığı, bu aydınhk gidişten dönülemeye- ceği ortadadır. Artık Balyemez'i kaba bu- lup asel nemi hored diyecekler çıkmayacak- tır. Ama gene de dil ozleşmemizin önemini vurgulamakta, ulusal kaikınmamızın, duy- gularımızı, bilgilerimizi, birbırimize akta- rabilmemizin, bilimsel uretkenliğimizin an- cak anadilimizin varsıllaşmasıyla sağlana- bileceğinin unutulmaması gerektiğini bil- mekte buyük yarar vardır. Günümüzün en etkili iletişim aracı olan TFTT yönetiminden küçuk bir istekte bulu- narak sözlerimi bitireceğim: Türk abece'si- ne bağh kalınsın,: F'ler Ef, H'ler Aş; K'ler Ka; L'ler El; M, N'ler Em, En;... TV Tivi diye okunmasın. Harfleri korursak, sözcuk- leri ve duşünceleri de koruruz. Nice nice Dil Bayramları görelim, dileği ile. RÜŞTÜ ERGUN Işınbilimci (Radyolog)/ İstanbul AJNKARA NOrLABI MUSTAFA EKMEKÇİ SHP Gelebilir mi?Erdal Bey'in adı geçince ben "Hinthorozu" diye yazarım. İsmail Gülgeç de SHP'yi "HinthorozıTyla çizer. Erdal Bey, İsmail'in karikatürlerinde horozu görünce: — Horoz çıktı, bize önemli görevler düşüyor diye konuşur. Karıkatürcüler Derneği'nin Ankara'daki gecesinde Erdal Bey'le bir masadaydık. Mikrofonda Gülgeç vardı: — Erdal Bey, İsmail Gülgeç yine sizi çızmiş, Hinthorozu- nu... dedim. — Evet, iltifat ediyor zaman zaman, karşılığını verdi. • Çok oldu, bir yemekte Erdal Bey'e: — Size "Hinthorozu" dediğım için eleştiriler alıyorum. Özel- likle rtanımlardan, siz ne diyorsunuz? İslerseniz yazmam de- miştim. — Ona ne kanşırım diye karşılık verdi. O seninle okurun arasında bir şey. Sen keyfine bak, diye ekledi. Anladım ki bir itirazı yok. Adana'dan uçakla dönerken yi- ne gündeme geldi "Hinthorozu." — Efendim. Oktay Ekşi, size "Hinthorozu" diye yazmam- dan hoşlanmamış. Bu kez Ankara Hayvanat Bahçesi'nde gör- düm, daha önce yoktu galiba, bir okur "Hinthorozu" armağan etmiş. Erdal Bey, kahkahalaria güldü. Hayvanlann önemini an- lattı; insan karakteri üzerınde etkilerini... Oktay Ekşi, Hürriyet'te 8 eylül pazar günkü yazısında bir yerde şöyle demişti: "...Bir süreden beri bazı meslektaşlanmız Sayın İnönü'den, bizim hiç de uygun hissetmediğimiz benzetmelerie söz edi- yorlar. Hele biri -galiba başkalarının da onun hakkında aynı türden benzetmeler yapabileceğini dikkate almadan- "Hinthorozu" diyor. Neden Hinthorozu? Bizim bildiğımiz veya bulabildiğimiz hiçbir neden yok. Üs- telık zanf de değıl" Oktay Ekşi'ye uçakta söyledim; "Hinthorozu"y1a ilgili açık- lamalanmı, Hinthorozu'nun kavgacı yanını, bunu Amasya1 nın Gümüşhacıköy'ünden -şımdı belediye başkanı olan- Selahattın Eymirlı'nin bulduğunu anlattım. Oktay belli ki şim- diye dek yazdıklarımı iyi okumamış. Olabilir. Bir de yazısın- da bana, "Hinthorozu" dense ne yaparmışım demeye getiriyor: — Oktaycığım, öper başıma korum dedim. Hem bak, Er- dal Bey de bir şey demiyor, memnun görünüyor. — O, zarafetinden oyle görünüyor. Şimdi seçim kavgası var; Hinthorozu'na büyük görev dü- şüyor. Hinthorozu ölür, alandan kaçmaz; kavgadan kaçmaz. Çok rahat bir yapısı olan Erdal Bey'in, giderek açıldığını son gezide de gözledim. Çok kımsede "İyi konuşamıyor, tutuk! Ah, şöyle bir bağırıp çağırabilse" izlenimı var. Kendisi de söy- lemişti, "Bu bir biçem yani üslup meselesi" diye. "Bağınp çağıranların sonları ne oldu" diye eklemışti. Eski İngiliz başbakanlarından Anthony Eden'in (d. 1897-Ö. 1977) eşcınsel olduğuna ılişkın dedikodular çıkmış. Bıri sor- muş: — Bu durumda ne yapacaksınız? İstıfa edecek misiniz? — Ben demiş Anthony Eden, işlerimi popomla değil, ka- famla yürütüyorum! "İyi konuşuyor" dedıkleri, ne konuşuyor, ne söylüyor? Soy- ledikleri ıncir çekırdeğinı dolduruyor mu ona bakmalı... Sinema • Tiyatro • Gösteri BİR OLIVER STONE FİLMİ VAL KILMER-MEG RYAN OPİCtGî STANDARD FİLMCİLİK SUNAR Para mıV.. Seks mi?.. Aşk mı?.. -TUTKU Yötv Michael Lınd*oy-Hogg ANDIEMACDOWELL^JOHNMALKOVICH Danielle Teyze Sizt tanımıvor aına şımdiden nefrel ediyor Son yülann en güzel komedisi Marbtye AS-2 (147 63 S T E P H E N K İ N G ' ı n GRAVEYARD SHIFT Butun msanlann iviliği için. ve bir kadının ojfeı icin. kanunlan çipıeyerek '' adakt mücadelesine girişâ i KEVIN t COSTNER ROBIN HOODH1RSIZLAR PRENSİ •ROBIN HOÜD PSlNa ÜF THBtS- Yönetmen: KEVIN REYNOLDS HAYVAN MEZARLIGI'ndan Sonra... Bir müzik ve gorsellik şolenL MATHILDA MAV [III\M\\IISINEMP ı-43 70 71ı 1200-M 15-'63O-1845-21 0ü •OU (337 0 ' 281 '100-13 00-15 00-17 00-19 00-2130 -SMHK-3 i.5162660ı nOO--330-'600-1830-2' 00 •C«« I39C0959I M 00 '3 00-1500-17OC-1900-2100 STE 9 SON 4 KONSER 26-27-28-29 Eylül Saat: 20.30'da Gışeler Bostancı Gosterı Merkezı Tel 384 72 10 Vakkorama Taksım Tel 151 28 88 Vakkorama Suadıye Tel 350 87 42 M9tT PflOOUCTION BvyofluEIİCK REKS Bakırkfiy 74 ÇtefŞAFAK-2 Ankara AKUN tZMİR Bahknir (SHatO) 12 00-15 K-18 00-21 00 (2142İ1) 12 15-14 30-16 45-19 00-21 '5 (11* M) ZongulĞmk BELEDİYE I I U H K I riU»Z (42 517) EUIfeMr KILIÇOĞLU {120 63) 2. HAFTA Bir siyasi clnayetin perde arkası 27 (riOTdMi Hboran: Ko<J*6y KADKÖY, O ı m o n b T SAZl M y o » u t A U irturttOy NOVA BARAN SİNEMASI Utangaç. Duyort.YosaJoro uyon. Kibar. Saygtlı -Hiç sonmıyorum! 27 Eylül den itibar*n: Beyoğiu DÜNYA Ç Us ŞAF&K - Anksrs SİNEMA BAT\ Pretty Woman ın unutulmaz yıldızı yine aşık oldu... JULIA ROBEFTTS 1 00-1300-1500 1700-1900-21 X 1 DC-133O-16OC 1900-21 X. î 15-14 30-16 45-19 00-21 '5 2 0C 4 3: 16 4- 5 5 ^ ' i Sızıntının Esrarı HİNJAKAPUIMBAĞAUR2Yon MICHAEL PRESSMAN ; siı STE V531" liaHJlS- 51~-r'5 UB • • (.er-üer ^s $IFU 1 5 £ £ 50 11 Ü--3ÜG-IMİ17»lft»2!fl) ^ J SMP» İK36K* 'iQf> 315-15» "30-^ 5-' 15 ^ " KTSfiüJ ı'51 324C 1200 ' Dırj Pngnmı I H M H M İ * M '25 5593* ANMRA BÖPf* 2299E Yön: Donald Petrie 5. HAFTA Kadıköy YILDIZ (346 51 24) 11 15-13.15-15 15 17 15-19 15-21 30 "Sevginin ve Özverinin Öyknsü" BETTEMIDLER 27 EYLÜLDE SİNEMALARDA ms> ORTAOVIM:ILIH İstiklal Cad. No: 140 Tel: 15118 65-66 ]] Ekim'den başlayarak FERHANGİ 5EYLER Ferhan Şensoy Cuma: 21.00 Ctesi-Pazar: 15.30-18.30 146 97 38 • 132 64 26 Yeııi Mu'ı/ik;ılckıı oncc SON 10 OYUN 18-29 Eylül İSMET KÜNTAY TİYATRO ÖDÜLÜ KOKSERSALOMl AÇILIŞ GÖSTERISİ "PHILADANCO" 21. Yüzyılın Modern Dans Topluluğu 30 Eylül Pazartesi Saat 19.00 1 Ekim Salı saat 19.00 Müzik: Bach. Roberta Rack, Davıd van Tıegham Prince and Earth wınd & Fıre ^ M a d * I n d u ı M M Co.* v* Amwlkan aosın v* KOMb Markad KahtHanyk» » Blletler U t ı « ı sunulmuftur > 15 klflnln üstûtMlekl gnıpiara X 25 Indlrinı uygutanır • Oğrend. oğıttnıtn w emckll Indlrlml tum ycnerdc X stydlr Bllet satn verten Konser Salonu 148 53 92 caiierta Danışma Burosu 559 95 60 vakkorama Takstm 1S1 15 71 vakkorama Suadlye 360 90 90 Ysuan: M Abayhan - Y Erdoean Müzik: Gundoğarkcn - Koreograf: Sait Sokmen Çarş - Pcrş - Cuma - C tesı 2l 00 Pazar 15 30 YENİKAPI HÜRRİYET GÖSTERİ MERKEZİ Bilet Sattj: Gosterı Merkezı 517 05 15 \akkoramalaksım 15128 88 Vakkorama Suadiye 550 87 42 - 360 n 90 Yeni Müzikal 10 Ekim 1991 den itibaren HANGİ YÜZLE »JŞ E H İ R T İ Y A T R O L A R I EKİM AYI OYUNLARI REKLAM FİLMİ DAĞITIMINDA 149 5O33 PENDIK OKMEN SİNEMASI • 354 13 88 KUkUS M»RIA BRANDAUER ETHAN HAWKE 11.00-13.30-16.0018.30-21.00 Sinema • Tiyatre Gösteri DUYURIHAKINIZ İÇİN . M6 97 3S • 132 64 26 Harbtye M Eriugml Sahr>esı (140 77 201 . N SOGOL MÜFEHİS Târkçası Metih CtvdM JTNDAY Efol GUNEY Yintttıc Ifil KASAP06LU I1-2-Î-4-5-SJ0-31 Ekim) Turgul OZAKMAN RESİMLİ 0SMANLI T A R İ H İ Muzıkıl Kemedı rhıetnr Erjın OflBEY J8-9-I0 I I 12 13 Ekim) Antm ÇEHOV VANYA DAYI Tırkçttl. Mazlum BEYNAN YSfielen: Ltonıd HEIFÎTS (15-16-17-18-19-22-23-24 25-26-27 Ekim| E RBJİI LÜKÜS HAYAT Vâıeten Haldun OORMEN 129 Ekiml Fatih Resat Nun Sahnesi (S2S 53 10) Kadıköy Haldun Ta Sahnesi (M9 04 63) N«il SIMON İLK GENÇLİĞİM Yînderı Engın ULUOAG II-2-3-4-M-8-H0 11-12 13-16-17-18-19 Ekim| SIVIJ OINC MERAKLISI İÇİN ÖYLE BİR HİKAYE Yğmtın MıcHKOPER 115-22-27 Ekıml Wllly RUSSEL BİR KADIN Turkçtsl Stnrt KHRAMURSEL Yindm- Çelin İPEKKAYA (23-24-25-28 Ekiü| J»M MILLER ŞAMPİYONLAR Tvkçesı Aygtn TÖDÜNERTırkçesı Aygtn Yöneten Nedret DENİZHAN 129-30 31 Ekim! Wifly RUSSEL BİR KADIN Turkçni Semrj KARAMÜflSEL YM«ten (etın IPEKKAYA U C U C C I u a C D t T C I 18-9-10 II 12 13 15-16 30 31 Ekim) t i C I I O C L V C b l f C I C L Oynnljjlırın »t YooeHn: Jsın NM( FENWICK ÖDÜLLER KİMİN lurkçnl: Etln Talu ÇELİKKAN Yineıen: Hıkan ALTIHER [17 18-19-22 23-24-25-26-2779 Ekim) Çocuk Oyunu Grımm KAROESLER N<« e ALTMER |12 Ekim dan Hibarn lıar Cinı-Pızr Usküdar Musahıp^ade CHa Sahnrsi (333 03 97) Cep Tıyalrosu(140 77 20) Yıldrım KESKİM ÇİÇEK SEPETÜ KİZ Musahıpzade CELAL FERMANLI DELİ HAZRETLERİ Yamtm- Engln ULUDAG I8 9-1D I I 1213 15-16-1718-19 Ekıml Gulsün SIREN AİLE ŞEREFİ Yönetnı En$n GURMEN 122 23-24 25-26 27 29-30 31 Ekim] Ysnıt«k Erol KESKİN [Sıtı Pet Cutnı 1500! 22sınoen rıDa'ei OYUN GÜNLE8İ. Salı 20.30/Çor^ 1S.00-20.30/P8ri 20 30 Cuma2030/C.te4 1SW-2030/Pazar. 1500-1S30