Catalog

CUMHURİYET/2? OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 22 AĞUSTOS 1991 Iletişim Düırvasuıın n i i i tnsanlan İnsanlar arası sevgisizlikten kaynaklanan ve yabanıllık (vahşet) denilebilecek boyutlara ulaşan davranışlar, acımasızca surdurulen soygun ve cinayetler, anarşi, terör gibı dengesizlikler, giderek artan intiharlar, kotuye kullanılan ıktidarlar, butun toplumları insanlar arası iletişimi yeniden gozden geçirmeye yoneltmıştır. Yrd. Doç. Dr. GÜL ÇETİNOR t.Ü. Basın Yayın Y. Okulu 20. yüzyıl, ıhtıyar dünyamızın tarıhı ıçın- de sankı "bır anlık bır dönem" gıbı bıtmek üzere 8 5 yıl sonra 21 yıızyılm 2000'lı yıl- lannı yaşamaya başlayacağız Hele bızlere kı- mı zaman uzunmuş gıbı gelen ömrumuzun, bu geçen yuzyılların, bın yıllann ıçınde ne ka- dar kısa bır sure olduğu gerçeğını düşünur- sek, zaman anlamırun sureklı yorumlara bağlı olduğunu anımsarız . Dünyamızda -bıze göre- kısa dönemlerde oluşan değışıklılder maddesel ve ruhsal yapı- yı yeniden bıçımlendırerek yaşantımızı hay- rete düşüren bır çehşkıler yumağına dönuştür- müştür Doğal kaynaklann tüketılmesı, hava ve su kırlıhğı, büyük ve çok sayıda barajların ya- pınu, kıyı şerıtlerının doldurularak değıştınl- mesı, kutuplardakı buzlann enmeye başlama- sı ve bunlara bağlı olarak yenı ıkhmJerın ye- nı dengelerı, dünyamızın maddesel değışımı- ne gösterebıleceğımız bırer ömektır Butün bu büyuk boyutlu farkhlaşmalann temehnde ın- san elı vardır. Yaradılışı gereğı toplumsa] bır varlık olan ınsan, yaşamını surdurebılmek, gereksmım- lerını elde edebılmek ıçın öbur gruplarla, baş- ka toplumlarla bır arada bulunmak zorunda- dır Bu yolda harcanan her çaba, bır süre son- ra bıreysel alışkanlıklara ve grup geleneklerı bıçımıne dönuşılr Elbette bunlann kurumlaş- ması ıçın yıllarca tekrarlanmasına, kuşaktan kuşağa aktarılmasına gerek vardır. Insanla- rın ve toplumlann bu vazgeçılrnez davranış bı- çımlenne, genel anlamda manevı değerler de dıyebılırız tletişimin inanılmaz etkisi... 1800'lu yıllann sonlan, sanayı devrımının gehşıp bıçımlendığı bır zaman kesıtıdır tnsan- lar arası ıüşkıler, önce ınsan-makıne, daha sonra gnıplar ve kıtleler arası nıtelık kazana- rak değışmıştır Artık önemlı olan msan de- ğıl, kıtle ve grup çıkarlandır Bu durum duy- gusal değışıklıklenn başhca nedenı olmuştur. Endüstrı toplumu, ınsan gereksınımlerını ek- sıksız olarak tatmın ederken bır yandan da onu katılaştırarak ruhsal zengınbğının yok ol- masını hazırlamışür Sonuçta bırey, kendı ya- rattığı maddı dunyanın bır çarkı durumuna gelmıştır Bu durum ahlakı ve ıdeolojık yönlerden ol- duğu kadar, msamn toplumsal bır varlık ol- duğu gerçeğını göz ardı etmesı bakımmdan da sakıncah sonuçlar doğurmuştur Insanlar, tarıhın hıçbır dönemınde şımdı- kı kadar yalnız olmamışlardır Çareler aranıp bulunmazsa daha da yalnız kalacakları doğal- dır Bu terk edılmışhk duygusu sadece pazar ekonomısının egemen olduğu toplumlarda de- ğıl, rekabetın olduğu her yerde, daha doğru- su kalabalık içinde yalnızlık geçerlıdır. Artık amaç, en kısa zamanda en mükemmele ulaş- mak, tüketım toplumunun sunduğu olanak- lardan en ust duzeyde yararlanmaktır Za- man, sadece çıkarlar ıçın kullanılmaya baş- lamıştır Yaşam bıçımlennın hemen hemen her top- lumda bır örnek duruma gelmesının başhca nedenı de dunyanın bır ıletişim ağı üe çevre- lenmesı, sınrrların ortadan kalkması ve etkı- leşımın çok hızlı gerçekleşmesıdır Konuya çe- şıth perspektıflerden yaklaştığımızda, kiûe ile- tişimi olarak adlandırdığımız surecı, kıtlesel ıletişim olarak da tanımlamamız gerektığı or- taya çıkar Çünkü olaylardan amnda haber- dar olan hedef kıtlelerm buyuk bır çoğunlu- ğu anında gen tepkı (feed back) verebılme, se- çenekler sunma şansına sahıp değıldır Sonuç olarak dünya ve ınsanlar arası ılış- kıler, teknolojının egemenhğınde bıçımlen- mıştır Yaşama anlam kazandıran ve ınsaru ötekı canlılardan ayıran duygular, farkh kı- şüıkler, ortadan kalkarak tek tıp toplumlann tek tıp ınsanlan, mutsuz ve giderek doyum- suz bırer dunya vatandaşı çoğunluğu turemış- tır Insanlar arası sevgisizlikten kaynaklanan ve yabanıllık (vahşet) denilebilecek boyutlara ulaşan davranışlar, acımasızca sûrdürülen soygun ve cinayetler, anarşi, terör gıbı den- gesizlikler, giderek artan intiharlar, kötuye kullanılan ıktıdarlar, butün toplumlan ınsan- lararası ıletışımı yeruden gözden geçirmeye yö- neltmıştu- Psıkolojı, sosyclojı ve özellıkle ıle- tışım sosyolojısı gıbı dallar pek çok çözge (ça- re) arayan araştırmacılann ılgı aİanlannı, odak noktalarım oluşturmuşlardır Kapah toplumlar'da sadece katı kurallar, tutucu ve fanatık davramşlar hüküm sürer îletışım, basıt, geç ve tek seshdır, gerçekle pek ılgısı yoktur Doğal sonucu olan baskı, fark lı görüşlere söz hakkı vermedığı ıçın her tur- lu gehşme ve ılerlemeye engel olur Yeni amaç Artık amaç, kendi yaratügunız maddi dun- ya içinde, yeniden manevi degerleri ortaya çı- kanp insanlıgımıza yeniden kavnşabilmek ol- malıdır. Her gun gelişen (eknolojiden vazge- çemeyecegimize gore onu bu amaçlannuz doğrultusunda da kullanmamız gerekir. Her gun kullandığımız 100 ya da 1000 söz- cuğün ıçınde "nasüsınız, teşekkür edenm, gu- naydın, senı sevıyorum, müjde, özıir dıle- nm " rahatlatıa sözcük ve ıfadelen iletişim araçlanyla iş dunyasmın kaü boyutlan ıçıne yerleştırebdınz Dunyanın bır ucundaki dos- tumuza bır buket çıçek gönderebıhnz Sesı- mızı, şarkılanmızı ve duygulanmızı da Böy- lece guzel düşüncelerımızı dıle getınp çevre- mıze mutluluk venrken ınsan olma ayrıcahk ve hazzını yeniden yaşayabılırız EVET/HAYIR OKTÂTAKBAL . .İşte Açık Sayılar.Sayıları konuşturmak en ıyısı' 1987 ve 1989 seçımlerının sonuçlarını gelın bıriıkte ınceleyelım önumuzdekı genel se- çımler konusunda bızı yenı duşuncelere göturecek Bılındığı gıbı, 1977'de CHP yuzde 4O'ı aşan oranda oy top- lamıştı Ulkemızın sola açık seçmenlerı CHP'yı 212 mılletve- kılıyle Turkıye'nın bınncı partısı yapmışlardı 12 Eylül fırtına- sından sonra CHP'nın yerını once Halkçı Partı sonra SODEP, ardından SHP aldı Sosyal demokrat oylar SHP'de bır araya gelecek sanıldı Oysa Bulent Ecevıt DSP ıle bu oylara ortak çıkınca sosyal demokratların ıktıdar olma olanağı ortadan kalktı Bu sozlerım boşlukta kalan savlar değıldır, sayıların belırledığı bır gerçektır Hem de acı bır gerçek* önce ıkı buyuk ılımızdekı sosyal demokrat oy gucune bır göz atalım 1987 genel seçımınde DSP'nın Istanbul'da elde ettığı oy yuzde 101, SHP'nın ıse yuzde 298 Ikı yıl sonrakı ıl genel meclısı seçımlerınde de DSP yuzde 136, SHP yuz- de 358 oranında oy kazanmış Ikısının toplamı yuzde 399 edıyor Ya Ankara? DSP ıle SHP'nın toplam oy oranı 1987'de yüzde 35 7, 1989'da ıse yuzde 43.7 önümüzdekı genel seçımde bu oy oranları elbet bıraz de- ğışecektır Ama önemlı bır artış ya da eksılış olmasa da sos- yal demokrat oylar bölunmedığı zaman guçlu bır oluşum or- taya çıkıyor Bu açık gerçeğı gormemek, ılle de "ben ayrı sen ayrı bırer topluluk olarak seçıme gıreceğız" dıye tutturmak akla ters duşen bır tutum oluyor Hem akla hem de halkımı- zjp umutlarına ters< Şımdı Turkıye olçusunde konuyu ele alalım Anavatan Partısı 1987'de 8 704 335 oy almış Yüzde 363 Bu oyla TBMM'de uçte ıkı çoğunluk elde etmış 1989 ıl ge- nel meclısı seçımınde ıse bu oyun yarısını yıtırmış 4.809 4O6'ya düşmuş Oy oranı yuzde 21 75 1 ANAP bu yuzde 21 75'le dort yıldır ulkeyı yönetıyor Tek başına tam bır sorum- suzlukla! Halkın güvenını yıtırdığı halde cumhurbaşkanını da seçmış Genel başkanını Çankaya Köşku'ne yerleştırmış 1 Doğru Ybl Partısı'nın oy oranları da şoyie 1987'de yuzde 191 1989'da yüzde 2515 Şımdı gelelım sosyal demokratlara SHP 1987 genel seçı- mınde toplam 5931 000 oy almış yuzde 24 8 1989 ıl genel meclıs seçımlerınde ıse 6347958 Oy oranı yuzde 28 71 DSP'nın yuzde oranları şoyle 87'de yuzde 85 1989'da yuz- de 903. Ikı partının toplam oy oranı 1987'de yuzde 333'u, 1989'da yuzde 37 74'u buluyor Son ıl genel meclısı seçım- lerının sonuçlarına gore DSP-SHP oyları ANAP'ınkılerı geçıyor DSP '87'de yuzde 10'luk ulke barajını 2 mılyondan çok oy aldığı halde geçememıştır Ikı mılyon seçmenın oyları hıçbır ışe yaramamıştır Bu oylar SHP-DSP ortaklığında ya da bır- lıktelığınde bır araya gelseydı, Meclıs'tekı sosyal demokrat guç ANAP'a eşıt olacaktı Sosyal demokrat oyların ıkı par- çaya bölünmesı halkımızı dört yıl süreyle Bay Ozal ve takı- mının elınde bırakmıştır Şımdı bu gerçeklerden alınacak bır ders yok mudur 1 ? Inat- laşma, bencıl çekışme, en büyuk bentm' dıye tutturma kı- me yarryor? Hıç değılse seçım donemlerınde sosyal demok- rat oyiann parçalanmasını onlemenın yollarını duşunmek ge- rekmez mı? SHP ıle DSP arasındakı anlaşmazlıkların kışı- sel nedenlerden doğduğunu bılmeyen yok Ama dokuz mıl- yona varan sosyal demokrat oylarının taşıdığı anlamı gorme- mek ıçın kışılenn kor sağır olmaları gerekır İşte sayılar' Sayılar konuşuyor, tutulması gereken yolu gösterıyor Bu açık gerçeğı görmemekte dırenenlerı sosyal demokrat seçmenler bağışlamayacaklardır TURKİYE YAZARLARI SENDİKASI YONETİM KURULU'NDAN DUYURU Ulkemızın bağımsızlık, demokrası savaşımına unutulmaz katkılan olan, uygarlığın ve kulturun savunucusu, bılım, sanat, basın dunyasının onurlu sesı, gazetecı-yazar ve duşun adamı Sayın NADİR NADf yi yıtırmenın acısını butün yurtsever aydın ve ılencı guçlerle paylaşır, aılesıne, Cumhurıyet gazetesı çalışanlarına ve tüm okurlarına bassağlığı dıleklerımızı ıletırız Sendıkamız Onur Üyesı Sayın NADİR NADt'nın arusını saygıyla tasımaya ve onun çağdaşlaşma yolunda verdığı savaşımı surdurmeye kararlıyız TURKİYE YAZARLAR SENDtKASl YOXETtM KLRULl VEFAT ve BAŞSAGLJGI Cumhunyet gazetesı sahıbı ve Başyazarı değerlı ınsan NADİR NADf nin vefatını uzuntu ıle öğrenmış bulunuyoruz Merhuma Tanrıdan rahmet, Cumhunyet Aılesıne bassağlığı dılerız HtMMETOCLU OFŞET SEFER HtMMETOĞLU VEFAT ve BAŞSAĞUĞI Yurdumuzun yetiştirdiği en değerli basın mensubu, Galatasaray Lisesi eski öğretmenlerinden, Galatasaray Eğitim Vakfı Mütevelli Kurulu üyesi, camiamızm saygın üyelerinden, değerli ağabeyimiz Nadir Nadi'yi (1930/635) kaybetmiş bulunuyoruz. Kederli ailesinin ve yakınlarının derin acısını paylaşır, merhuma Tanrı'dan rahmet, Galatasaray camiasına bassağlığı dileriz. Galatasaray Lisesi Galatasaray Spor Kulubü Galatasaraylılar Derneği (İstanbul) Ankara Galatasaraylılar Biriiği Galatasaray Lisesi Geliştirme Vakfı İzmir Galatasaraylılar Derneği Galatasaraylılar Yardımlaşma Vakfı Galatasaray Eğitim Vakfı G.S.L. Gazete Eskisehir Galatasaraylılar Derneği Çukurova Galatasaraylılar Derneği Association Europeenne des Anciens de Galatasaray (İsviçre) Amicale de Galatasaray (Fransa) Galatasaray Alumni Association (ABD) İngiltere Galatasaraylılar Derneği (İngiltere) Galatasaray Stichting Nederland (Hollanda) Les Anciens de Galatasaray en Belgique (Belçika) Almanya Galatasaraylılar Derneği (Almanya) Bursa Galatasaraylılar Derneği Galatasaray Spor Kulübü Vakfı VEFAT ve BAŞSAĞUĞI Muğla ve îstanbul eski Milletvekili, eski Cumhuriyet Senatosu Üyesi NADİR NADfnin vefatını uzüntüyle öğrenmiş bulunuyorum. Şahsım ve Türkiye Buyuk Millet Meclisi uyeleri adına merhuma Tanrı'dan rahmet, ailesi ve yakınlarına bassağlığı dilerim. İ. KAYA ERDEM TURKÎYE BUYUK MİLLET MECLISI BAŞKANI ACI KAYBIMLZ Kurucu Uyelerımızden NADİR NADfyi kaybettık. NADİR NADİ'ye Tann'dan rahmet, aılesıne, yakınlarına ve uyelerımize bassağlığı dileriz. T. Aile Sağlığı ve Planlanıası Vakfı Yönetim Kurulu Adına Y4ŞAR YAŞER Genel Koordinator BASSAĞLIĞI Yaşamını, ozgurlüğe ve çağdaşlığa adayan NADİR NADfyi kaybetmenin derin uzuntusu içindeyiz. Ailesine, Cumhuriyet Gazetesi emekçilerine ve tüm dostlarına şahsım, belediye meclis uyeleri ve belediye çalışanları adına bassağlığı dilerım. AZİZ GÜRSOY SİNCAN BELEDİYE BAŞKANI NADÎR N ADÎ için Aydınlık ağacımızın bir yaprağı daha toprağa duştu. Acımız ağıtımızdır. AYTEN-EDIP AKBAYRAM Cumhurıyet'in savunucusu NADİR NADfyi yitirdik. Cumhuriyet ailesinin acısını paylaşıyoruz. HAKKI ÜLKU Aliağa Bl.Bşk. OSMAN ÖZGÜVEN DikÜİBl.Bşk. HÜSEYİN GÜREL Çandarlı Bl.Bşk. Bır buyuk duşunce adamını, onurlu bır aydını, ınançh bır demokratı, bır sanatçıyı yıtırmenın acısıyla NADİR NADfnin olumsuz kışılığı geleceğe ışık tutmaya devam edecek PERA REKLAMCILIK VE HALKLA İLIŞKİLER PENCERE Nadir Nadi ve Cumhuriyet Aşağıdakı yazım, Cumhuriyet gazetesının 60 yıldonümün- de yayımlanan ekte çıkmıştı Vırgulune dokunmadan yayım- lıyorum • Nadır Nadı'nın ılk çocukluk anıları Mutareke Istanbulu'nda başlar, sonra Ulusal Bağımsızlık Savaşı'nın Ankarası'ndan sılınemeyecek ızler taşır Bu anılar kaç yaşında olursa olsun kışıyı etkıleyecek ve ömur boyu unutulamayacak guçte ha- yat manzaralarıdır Cumhunyet ılan edıldıkten sonra Nadi aılesı Istanbul'a dö- ner Yunus Nadi, yenı Turkıye'nın seçkın bır gazetecısı, unlu yazarı ve sıyasal yaşamda guçlu kışılığıdır, Ataturk'e yakınlı- ğı herkesçe bılınır Böyle bır aıle çevresınde buyuyen Nadır Nadı'nın yetışme surecınde her turlu olanağı kolayca sağlaması doğaldır LH se oğrenımınden sonra Vıyana ve Lozan'da yukseköğretım goren genç Nadır, yeteneklerını gelıştırır Batı kültur ve sa- natıyla tanışır, evrensel uygarlığın temelını oluşturan bılım- sel düşünceyı ozumser Ataturk devrımlerının amacına denk duşen bır yetışme çağı yaşar Ama bu gıbı durumlarda ortaya bır soru ve bır sorun çık- maktadır' Nadır Nadi, öğrendığı becerılerını ve gelıştırdığı yetenek- lerını hangı yonde kullanacaktır^ Ulusal Bağımsızlık Savaşı nda hızmetlerı geçmış ve öncü- luk rolu oynamış nıce unlu kışının çocuğu sonradan olum- suzluğa kaymamış mıdır^ Yoksul Turkıye'nın olanaklanyia ay- rıcalıklı oğretım gormuş nıce ateşlı genç, hayat boyu çıkarla- nnı duşunen bır tutucu kımlığıne burunmemış mıdır? Nadır Nadı'nın seçkın bır çevrede gozetılerek buyutülme- sı, kışısel yeteneklerını gelıştırebılır, ama ulusal ve toplum- sal amaçlar uğruna çetın savaşımları goze almak erdemın- den kendısını yoksun bırakabılırdı * Nadır Nadi, yarım yuzyıllık gazetecılık yaşamında yazartı- ğının yanı sıra kırk yılı aşkın bır sureden berı Cumhurıyet'in sorum ve yönetımını de taşımaktadır Dünya basın tarıhınde bıle bu bır rekor olmalıdır Batıda bır orneğı var mıdır'' Bılmı- yorum Ama boyle bır olayın Turkıye de yaşanmasının ayrı bır anlamı olsa gerektır Çünku bızde bır lokantanın, kahve- hanenın, bakkal dukkânının bıle ömru kısa oluyor Sıyasal ya- şamında zaman zaman en guçlu kurumlan yok eden zorlı fırtınalar geçırmış toplumumuzda ılk gunden berı belırlenmış ılkelen savunarak kurumsallaşmtş bır Cumhunyet gazetesı olağanustu bır olaydır Yunus Nadı'nın ışı hem çok guçtu, hem çok kolaydı Guç- tu, çunku devrımlerı karşıdevrımcılere, çağdaşlığı çagdışılı- ğa karşı savunuyordu Kolaydı, çunku arkasında devlet ku- rucusu koca Atatürk vardı Nadır Nadı'nın böyle bır talıhı olmamıştır * Yunus Nadı'nın olumünden sonra Turkıye'nın gırdığı çok partılı ortam değışık koşullarda bır "karşı devrım"ı gundeme getırdı Öylesıne çalkantılı gunler yaşandı, oylesıne karma- şık ortamlar oluştu kı 1920lı ve 1930'lu Ataturk Cumhurıye- tı'nın devrımcı ılkelerını savunmak ya "geçmışın düşlemı" sa- , yıldı, ya "komunıstlık"\e suçlandı Devlet guçlerını de elıne geçıren tutucular zaman zaman 'Ataturkçuluk adına Ataturk- çüluğu çığneyen" sert onlemlerle basında tozu dumana kat- tılar Aydın ve çağdaş olmak, çıkar çevrelerıne karşı durmak, gerçekten yurek h3teyen bır davranış nıtelığıne dönüstu Cumhuriyet, Nadır Nadı'nın yonetımınde her türlü baskı- ya ve saldırıya goğus gererek bağımsızlık ve demokrası yo- Junda nasıl yuruyebıldı 9 Yurüdukçe nasıl yücelıp guçlendı 9 Bu soruya yanıt verebılmek ıçın Nadır Nadı'nın kışılığını görmek gerekır Nadır Nadı'nın kışılığı, Yunus Nadı'den değışıktır Yunus Nadı'nın ateşlı, kavgacı ve sert bır kımlığı vardı Nadır Nadi, sennkanlı, yumuşak gıbı gorunen, ama uzun soluklu bır sa- vaşımın sert kurallarını yaygın bır zaman surecı ıçınde ınatla ızleyen bır kışılık yapısına sahıptır Kısa surede farkına varı- lamayan bu çetın kışılık, uzun bır zaman surecınde beltrgın- leşır Devrım ve demokrası yolundan hıç sapmadan hem kışı' ğını kurumsallaştırarak, hem Cumhunyet'ın kurumsallığını pe- kıştırerek kırk yılı aşkın bır zaman ıçınde Nadır Nadı'nın bu- gunlere ulaşmasmdakı sır ancak böyle açıklanabıltr • Kımı ınsan vardır, zamanla buyur, kımı ınsan zamanla ku- çulur llerde yıldızlaşacağını sandığımız genç, yaşlılığında cü- celeşır, zorluklar karşısında cuceleşeceğını sandığımız kışı devleşır 1920'lerın Ankarası'nda Karaoğlan meydanında koşan ço- cuk, 1930'lann Vıyanası'nda Kerntnerstrasse'de yürüyen genç, 194O'lı, 195O'lı, 1960'h, 197D'lı yıllann Turkıyelennı aşa- rak 1980'lerın Cumhunyet ındekı odasında çalışıyor Bu sureç ıçınde Turkıye nereden nereye geldı 7 Sanayı devrımını gerçekleştıremeyen bu toplumda holdıng mılyarderlen nasıl türedı 9 Kulturden yoksunluğun görgüsüz- luğu Babıâlı'yı nasıl parayla fethettı 1 ' Eğer Nadır Nadi "evet" deseydı, bu kervana katılarak hol- dıngcı ekonomı pıramtdının en ust duzeyınde başkosede ağır- lanır, ama ne kendısı Nadır Nadi olabılır, ne de Cumhunyet Cumhurıyetlığını koruyabılırdı Nadır Nadi en zor olanı seçtı, en kolay bır yolda yururmuşçesıne Nadır Nadi olabılmek ıçın başka bır seçeneğı var mıydı? Ulusal bağımsızlığın vorulmaz savunucusu, değerli düşun adamı ONUR UYEMIZ NADİR NADfnin aramızdan aynlmasından doğan acımız sonsuzdur Duşunce ve sanat dun>amıza bassağlığı dılerız PEN YAZARLAR DERNEĞİ YÖNETİM KURULU EKOL AJANS EKOL ıçın MÜŞTERİ TEMSİLCİSİ • Unıversıte mezunu, Ozellıkle Bogazıç ODTU İstanbul Umverutesı nde l^etme Iktısot PazoHomc ogrenımı gormu; • En az uç yıl a|ons deneyımlı •Çok lyt Ingıiızce bılen • Takım oyununu hızla, guvenle, centılmence oynayacak ısteklılenn, 168 32 48'den Gulay Honım'ı arayıp randevu almalonnı dılıyoruz '• REKLAM HIZMETLERI LTD ŞTI. Kadıköy'de, özellikle Bostancı'da oturan şoför aranıyor. Emeklıler tercıh edilır. 361 30 11