Catalog

UMHURÎYET/12 EKONOMİ 24 ARALIK 1991 1ÖVİZ KÜRLARl 24 AMUK 1991 Dövtzm tıns 1 A8D Ootarı 1 MmanMarta 1 Avustralya Oolan 1 Avustutya S*rtı 1 Belçıka Fran»ı 1 OanmMka Kronu 1 Fın MsMosı 1 Fransız Frangı 1 Holanda Roonı 1 bpanyol Pezetası 1 tev«ç Kıocu 1 Isvnjre Frangı 100 Ittyan lıretı 1 JaoonYera 1 KanadaOoten 1 Norveç Kıonu 1 Sterim 1 S Arinstan Rıyalı 501196 3303 86 381610 468 85 160 38 846 97 1210 32 966 44 2334 06 5186 903 22 3718 45 436 20 39 64 4328 49 837 91 9404 93 1336 48 Dovız 5022 00 3310 48 382275 469 79 160 70 84867 1212 75 968 38 2939 94 5196 90503 372690 437 08 39 72 433716 839 59 9423 78 133916 Hettıt 5006 95 3300 56 3737 87 468 38 158 78 638 50 1196 22 965 47 2931 13 5082 89419 371573 43184 3904 4263 56 829 53 939553 1316 43 Eiettrf Satış 5037 07 332041 3834 22 471 19 161 19 85122 1216 39 971 29 2946 76 52 12 907 75 3738 08 438 39 39 83 435017 84211 9452 05 134318 $ 15170 Aiman Martj J 1 3137 Avusi Ooları $ 10 6900 Avus ŞJmt î 31 2500 Bel Frangı S5 9175Oan Kronu i 41410 Fm Martte $ 5 1860 Fıan Frangı $ 1 7082 Hot Flonnı $ 97 65 isp PKStası i 5 5A90 Isveç Kronu $ 1 3475tevFrangı S 1149 00 ttai lıretı İ 126 45 Japon Yem S 1 1528 Kanada Oot % 5 9815 Norvtç K.- 1 1 7501 ABO Oolan $ 3 5236 Suuflı Rıvah SERBEST PİYASADA DÛN DÖVİZ-MJM ABODolan Mman Mariu tsviçre Frangı Hollanda Honnı Ingfe Steriıni Fransız Franoı 100 i Lırett " Alış- 5060 3330 3736 2940 9460 970 435 Satış 5075 3345 3750 2955 9520 980 445 S Arabtstan Rryalı Avustmya Şıhnı Cumhunyet Reşat 24 ayar külçe 22 ayar bıteak 900 ayac gûmûş Mtş 1340 468 393 000 415000 58 700 52 950 693 Sa1i$ 1355 475 398 000 430 000 58 900 58 000 720 BORSA Hacmi: Sözieşme saytu: 10603 MUOIK 1991 Kapsmı$a g i n endekslet Afctiıktı Mtatamya *,««: 4469 47 439* 23 3404 01 334" 56 S a n * 5092 87 5009 89 AMUkı» Aksank Ûncekı -x ans naoan EttMrik Dı/an oıset tftMnoHt HUMl EgeGubt Esban» Pens Mmnyum I •ttrtF*. I Moıoı Pston («ItıMtot fat Tatm Konya Çt-ne-ıto Imni*. ttıtn M » V M NeUurKm HıOOe Çımento ~ Vtktfi NıSil rUtt taık PmrUn Sonmez Fto-nem T«ksMan« 1 K BaM |A) Ttobtuaı TKB T ) K İ 4 t Tunta TeksHT *«M F fm. K'K «W0 80L ı 40SC 4«M 13250 10000 12M 17M0 îssa Moa ms« 21M 2110 «IN 29SC MU 7SM ZIM 71N NM 2«M 925 11*50 4Mt t60C 5100 2U0D 1(7M 1İSM 4000 4M* 14*** INt 175»* 17** 920» 1**** 221* 4*M 54M 2M* 730» 875 »1000 675 4750 1900*1 S W 2300 3700 43O0 1*00 »100 42OC 3*000' 1700. 1250 ı Honl J 7»' »50 15750 31000 52500 «50 2200 1750 Mam 3*00 150 1«*M Jö» 2500 • N 112S» 1250 »100 90000 JM 1240 1M0S »50 «050 (25 1*00 750 115» 27W 2500 I M t \050 1750 11750 3750 2ÎOO 80M 3000 1«7M 2SM 2SM itooo 22OOO0 H5 775 1M0 1200 1400 İTN 7500 2*00 21500 2700 1M0 150i 650 160» 5000 2O2M 23uO 3700 «S» 1*50 (500 925 36M0 1100 1250 2550» Î25 1(250 1J7M 1500 17750 SM tsoo «ZM 14ZM 11N0 14M 1875» M00 »700 19000 31M 3100 7900 2450 »5 SM* «75 1J500 6900 «700 515 MM 5 7 0O 375» 14N 1550 135» um tm 11S* 0 51000 4*50 1»40 «750 34**' 2500 475* 2000, «M 115*0' 500 IM 1200 1250 11500 MO 4101) »50 12M 75* 11** S3Û0 *m noo 1500 1000 190* 23M 1900 1*W ita* 3000 255* 1020* 325 m 195» 12S» ""50. 255* 22500 2800 1*00 imx> (700 500 3800 15*0 1500 2400 24M 2350 2200 iıoo 170* "25 21M0 5I0B 2300 3700 <*M itsı •7M rrs MM 1*5* 1J5» nso* 1550» 3100 5400 3100 5*00 5700 172» 13500 54» MM 2450 ZtM 1I7M «75 177S0 3*S0 5000 2160 «25 122S0 5Î5 •7S 1300 90000 1*50 İMO 14«M »25 44W' 900, 11» 1 m\ UM 2600 7*0» 1400 1*00 1100 t*«0 1Z7« 3*0* »M U M 30O0 11M* tzs 20M 125* ı«50 73M "500 2$S» 23S00 3000 1950 1M00 75M SM AÛ50 155* 1500 2M0 245* 25** 235* 1!0C 13758 i 3S0*! 1775* 215*1 •1050 5100 14250 11500 1400 1*750, 3900; 970* 1M00; 2350 22M 4450 3*50 5W0 7*00 245* 925 «75 1700 2*75» 5*00 Z3O0 3700 47M «75 3*000 1150 1300 27*00 T7S 15SM 31*0 5*M 31«* 17000 33500 52000 1575* «75 1775* 3(5* »XI 4900 2050 625 1200» 52$ (15 1Î5C 90O00 10» 125* 90* 4400 •00 12» »25 1250 7*00 1400 1*00 1050 1*50 12750 3*00 2490 «3M 1*50 1100 3000 11506 27M 10*M 375 ıa 2000 125» 1400 73*0 «500 2(30 23500 3000 1*50 1M00 750* 550 3800 1SS* 1500 2SM 2450 24*0 23S* 1200 11717*» 314M 11550C 412555 1*004 51250* 7324* 195730i 355050 300* 1*4405 11Z23M 30*1 1244JH 5*442 12(17 «474* 153231 234S*M 1000* 15060 6SO00 1X1*17* 11»*»» 1$7*33 yaoton 'ıy 1473*** (14M 12*40» 57800 2*00 17t7* 12*50 »12*530 looo 2000 1113** 15*250 31724J msoo IZ3S0 710(00 117323 35*105 127*75 21*00 1*M nm 70(1(0 372S72 197815 31»» 1375* 3SM 17S«* vm «ooc 5*0* 1425* 11000 135* 1125* 3*0* «21* 1175» 225* 245* 900 1650 675 1**» 100*1*» 7«*t 11*41* 1454*15 272**» 32500 1MSN 223*13 »4MM 5J*41* «00» 374500 1810 zm 4M7S 7*024* 14701* laoot 500 11000 5000 2300 370C 47»» 1»M •7** «S* 3700» 1800 1300 27000 4078000 775 15*00 3*50 U M 3100 l 11743 17517 tm 4K3 W39 14173 110»» 1347 1*344 3»17 UM 1MU 2277 22M 4435 »14 J0Î5 77M 54M 2*5* 901 5167 «35 Î777* 1*013 1t*2 S8J 1İM 521» tfttt 54*» 23O0 3700 4712 1*14 »51 171S» 17»2 12*4 2(7(7 15100 3*57 5219 TH»T« 3342 1M00 2SM0 24700 2000 171*11 15*3*52 NMO 2t» 1M7*a 3*47Mİ MM 19000 21*4*4 1050 •1*470 15ÎS70 lt«2W 2033*00 117000 5000 21*2S0 1613*0 5000 12U7M 2*40 3434» 13235(5 148165 54» H*S 17250' 17**4 55477 4t» 134* 1*1* 1I7M «34 174*4 3M4 222052 (2* 119*3 SM (74 1246 90000 1*5* 12M 1M65 303 l*fl J79 1225 77» 12M 2411 742» 1400 1575 1050 1*4* 12»0t 3*M 1414 (3M 3*74 1121 3000 11211 2*50 1M77 354 799 19S9 1250 1417 71*4 7 5O0 2(27 21034 2*9» 1*12 7147 M* 3850 52000 4*50 2300 1*M 11750 «25 17500 2*50 K5 12000 M» m\ 1250 90000 1*5* 125* 13750 9M 430ü 175 U50 7M 125» 2300 740» 1400 IMt 1050 1*M »SM 3*M Î4S* N M 40M t*M 3000 1125* 27M 1S5M İM M * Î000 125» H50 73M *50fl 2«50 21000 2400 1*50 71M 5M 3800 15*0 1504 15OCI 1500 1450, 25*5 14M 2450 2400 2414 225», 22*2 1200' 1187 TAHVİL Vslenı Hacmi («n Tl): 5.492.120 Söl saym: 2 23 MttUK 1991 «ns» OWı h « «*« Mms ««i »1* Kt 5«r ÎM * * • nsî ımm 5«18 Çüler, ekonomik istikrarpaketinin 15 ocakta açıklanacağını bildirdi 6 Enflasyon sonbaharda hızla düşecek' EKONOMİYİ TAKnŞWLAREkonomi Scrvia — Ekono- mıden Sonıtnlu Devlet Bakam Tansıı Çiller, İS ocakta açıkla- nacak istikrar paketiylc enflas- yonun ağustos-eylül aylanndan itibaren hıda düşürüleceğini söyledi. Dövizfiyatlanndaden- genin kurulduğunu ve hcrhan- gi bir ayarlama yapümayacağı- nı bildiren Tansu Çiller, ışadara- lanna "Hesaplannızı buna gö- re yapın" dedi. Törk Ekonomik Hukuk Araştınnalan Vakfı tarafmdan düzerüenen "1992'ye girerken Türtdye ekonomisindeki temel sonıniar ve çozüm onerileri" paneli tstanbul'da yapıldı. Pa- nelin açıhşında konuşan Devlet Bakam Tansu Çitler, asıl yapı- lacak işin bundan sotıra olaca- gını, borçlan ödcme ve geciknüş zamlan ortayaçıkarmamn istik- rar paketindeyer alacağıru kay- detti, Çiller şunlan söyledi: "Çok yönlü ve oldukça cesa- retli bir paket olacak. Farkhh- fct kısa donemli ontemlerie uıun dönenüi çöıümlere yönelece^i- mizdir. Verdiğiıniz sinyaUer do{nıltusunda rcform paketle- rinin devamı gelecek. lstikrar paketinin başladığı yönde re- fonmlar sürecek. Borsayı can- landıncı onlemler ardı ardma yünjrtüge konulacak. İstikrar paketinin amacı enflasyonu in- dirmek olacak. Kuvvetle inanı- ÇİLLER — tsttkrar paketini reformla des- tekle>eceğiz. ÇELEBİ — Koruma cıtığa yeniden dönül- mesinden endişeUyiz. BOYNER — Radikal öz«lleştirme için koalis- yon ortaklan bir araya. CANEVt — Teknolo- ji ve efeitim konuların- da atılım. KARAÇAM — Devtet kendi iç sornnlannı çözmeli. yoram ki sonbaharda Tnrkiye ekonomisinde hızlı bir enflas- yon düşüşu olacak. Enflasyon ya hızlı düşer ve>a duşmez. Uzun vadeli bir enflasyon du- şürroe olamaz, hesaplamalan- nızda yanılmayın. Borçlannız bir yıl içinde olacaksa ağnstos ve eyiülde başl?>acak enflasyo- nun hızlı dnşuşuno dikkate ahn. Biz sağ gosterip sol >urmuyo- ruz. Bu nedenle yatınm yapar- ken kapanan kur makasını, dü- şen faiikri dikkate alarak hare- ket edin. Teşvikler bundan son- ra öretim aşamasında verflccek- tir." Panelde konuşan Eurotürk- bank Yöneüm Kurulu Başkaru, eskibürokraüaıdan Yavm Ca- nevi, yeni istikrar programı ha- zırlarurken dı§ ticaretin liberal- leşmesinden, kombiyo, kontrol rejimı ve döviz politikasından geriye dönületneyeceğİDİ vurgu- ladı. Mali reform yapılırken ta- sarruf sahiplerine yeni mali araçlann sunulmasmın gereğjne de işaret eden Yavuz Canevi makro ekonomik karar verme mekanızmasuun etkinleştırilme- sinı de savundu. Yavuz Canevi, Dogu Avnı- pa, Sovyeikr Bırtigi ve Ortado- ğu'daki gdişmekrden yarartan- mak için Turki\e'nin hâlâ şan- sı bulundnğunu belirtti ve bu- nun çözûm yolunun (TEK) ol- duğunu belirtti. 1990'lann stra- tejisi olarak önerilerinin bas harflerinden oluşan TEK çözü- münu Canevi şoyle açıkladı: 1- Teknokijik atdım: Ban sa- nayi dallarında gelişmiş ülkele- ri bile geride bırakabiliriz. 2- Egitim atüımı. y- Küçük ve kuvvetü devlet: Bunun için önce devletin serma- ye piyasasına indirilmesi gere- kir. AUınyüdız Şirketler Grubu Yûrütme Kurulu Baskanı Cem Boyner koalisyon hukumetiyle Türkiye'nin, sorunlanna çftzüm fırsatı yakaladığıru belirtti. So- runlan insan haklan, Kûrt me- selesi, bölücülük, enflasyon ve vergj refonnu, KİT'lerin özel- lestirilmesi, Kıbns meselesi ve Ortadoğu ve Sovyetler olarak SJ- .ralayan Cem Boyner, "Bunlar tek parti iktidannın çözebilece- ği sornnlar degildi. Bu sorunlar çözüidügnnde Türkiye'nin yeri üçüncü diınya Hginden kısa stt- rede birinci dünya ligine çıkacaktır" dedi. En ûnemli ekonomik sonın- lann başında eraflasyonun geldı- ğini, bunun için de radikal bir özeUeşürme programının yürii- tülmesi gereğini savunan Cem Boyner, "E|er özeUeştirmeyi yapamaz ve kamu açıklannı aşagıya çekemezseniz enflasyo- nu da düşüremezsiniz. Özelleş- tirme böyle bir anahtardır. KoaUsyon protokoliinde bunun bir taviz konusu olduğunu du- şünayorum. Koalisyon ortaklan bu konuyu yeniden ek almalı- dıriar." diye konuştu. Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü Burhan Karaçam ise bankalann çok kârlı çalıştıkla- nrun belirtüdigini ve fon sagla- yarak devlete yarduncı olması- run istendiğini ifade etti. Banka- lann gerçek faaliyetlerinden kâr edemedıklerini İcaydeden Bur- han Karaçam, devletin banka- cılık sistemi üzerinden aldıgi paylan mutlak surette azaltmasa gere|i ûzerinde durdu. Sektör- de kamu bankalannm payının yuzde 70 olduğunu, geriye yûz- de 30 pay kaldıgını ve özel ban- kalann odediği karsüıklann da eklenmesiyle bankacıhk kesi- mindeki fonlann yiızde 85'inin devletin kontrolunde olduğunu vurgulayan Burhan Karaçam, "Devlet kendi bunyesel sorun- lannı çöztroedigi sönce banka- lann yapabilecegi bir şey yok" dedi. Seçimde DYP'den aday olan ama milletvekili seçüemeyen Prof. Akın Ükin ise enflasyo- nun mutlaka bir yû içinde indi- rilmesi gerektiğini belirtti ve "Bu iktidar enflasyonu düşüre- mezse, kendisi duşer" diye ko- nuştu. ANAP Izmir Milletvekili Işa Çelebi de konuşmasında hükO- met programııu eleştirdi ve ih- racattan hiç söz edilmedigini söyledi. Çelebi, "Teknu kapa- lı ekonomiye dönüieceginden endişe ettiglni" belirtti. MAKtNELER PASLANIY'OR— Adana'da 40 çırçır ve prese fabrikasından 28'i kapah bulunuyor. Yülardır çalışmayan fabrikalann birkaç trüyon liralık tnakineleri artık paslanarak çürutneye başladı. (Fotograf: MEHMET YAPICI) Çırçır tarîhe gömülüyor Adana'mn tanmdan sotıra sanayiye geçişini sağlayan ilk yatmmı çırçır fabrikalan, belki de birdaha hiç açılmamak üzere kapamyor. Hacı Ömer Sabancı'nm büyük bir imparatorluğa dönüşen sanayi yatınmı da bir çırçır fabrikasıyla başlamıştı. MEHMET \ AP1CI ADANA — 1930'lara kadar salt tarım bölgesi nueliğınde olan Çukurova'da, pamuğa da- yalı sanayinm kurulmasında önemli bir işlev ustlenen çırçır fabrikalan, birbtn ardma kapa- nı\or. Merkez durumunda bu- lunan Adana'da ozelhkle 1984'te başlayan \e sonrakı yıl- larda ağırlaşan ekonomik koşul- lar ile pamuk fi\at polıtikası \e uretımin azalması, yanlış ışlet- me gıbı nedenlerden dolayı çır- çır fabrikalannın yarisından fazlası, belkı de bır daha aç\l- mamak uzere kapandı. Tarlada toplanan pamuğu çe- kırdeğmden ayırarak iplik fab- rikalarında işîemr hale geüren çırçır fabrikalan, Adana'nın ta- nmdan sonra sanayiye geçişini sağlayan ilk >atınmlanydı. Çır- çır fabrikalannın ilki 1864'te Fransiz makıne muhendısı Jus- tin Daudet tarafmdan kurul- muştu Hacı Ömer Sabancı 'nm buyuk bir imparatorluğa donu- şen sanayi yatınmı da bir çırçır fabrikasıyla başlamıştı. Çırçır fabrikalannın çoğal- ması, Çukurova'da topraklann sulamaya açılıp pamuk ûretimi- nın amşa geçüğı 1950-60'h yıl- larda başladı. Ancak bu artış, 1970 ve 8O'lı yıllann ilk yansı- na kadar, saflanan teşvikler ile pamuk ticaretinın tatlı kâr ge- tirmesı gibi cazip gelışmeler pa- ralelınde buvuk bir ivme kazan- dı. Sektördekı sıkıntı ıse kuru- lu kapasıtenin gereksınmesinin çok uzerine çıktıgı 1988'de do- ruk noktasına utaştı. Bu yıldan itibaren kuruluşta sağlanan ya- tırım kredikrine odemekte güç- lüğe duşen \e bunun \anı sıra iş- leyecek pamuk bulmanın da sı- kıntılannı yaşayarî çırçır fabri- kalan kapanmaya başladı. Ço- ğu, kredı kaynağı bankalarca hac\z konularak satışa çıkanldı, ancak bunlardan çok azı ahcı bulabildi. Adana kent merkezinde ku- rulu olan ozel sektöre aıt 40 Saw ve Rolkrgin çırçır fabrikasından 28'i kapalı bulunuyor. Dığer 12'sı ise kısmen çalışıyor. Bun- lardan bır bölumu de Çukobir- lik'e fason uretim yapıyor. 1980'lenn ilk yansında başlaya- rak ekonomik zorluklar yıizun- den kapanan çırçır fabrikalan 's.unlar: Seçkinler, Darendelüer, Ni- sanoglu, Gayret Sanayi Sawgın, Yürekli, Mavnık, Tevfik Ni- sanoglu, Mahmut Nisanoglu, Mercimekler, Sait tpekbavrak, Guneşli. Selçuk, Biıiik, Kanaat, Yuregir, Kemal Tuncer, Sap- teks, Bossa Çırçır, Mireller, Ge- zerler, Baş, Matban-1, Matban-2, Ferit, Güter kardeş* ler, Eser, Kuçukgode ve Seçkin. Her bın 10 saatlik çalışmada ortalama 60 ton pamuk ışleyen bu çırçır fabrikalannın kapan- masıyla yaklaşık iki bin kışi de işsızler ordusuna katıldı. Kapa- nan fabrikalann tm ».aç trilyon liralık değerle ifade edilen ma- kmeleri ise paslanmaya başlamış. durumda. Adeta terk edılmiş geniş alanlar uzerinde kurulu devasa yapılardaki kutlü pamuk aktarma, çekirdekten ayırma, presleme ve balyalama makine- lerinin yuksek nemli Adana ha- vasına daha uzun zaman direne- meyecekleri belirtiliyor. Son >ıllarda izlenen pamuk taban fiyatları ve dışsatım poli- tikalanmn da kapanmalannda onemli etken oluşturduğu çırçır fabrikalannın çurûyen makine- lerinin nasıl yeniden ekonomi- ye kazandınlabıleceğı tanışılı- yor. Eskiden günumüze kadar fazla bir teknolojı değışikliğine uğramayan Sawgın ve Rollergin makineîerinin, pamuk ûretimi- nin artma yoluna gırdıği Guney- doğu Anadolu Projesı (GAP) bölgesine aktanlması gerektiğı göruşu ağırlık kazanıyor, Çukurova'da pamuk ekimı- nin gıderek azaldığına dikkati çeken sanayiciler, kapanan çır- çır fabrikalannın GAP bölgesi- ne taşınmasınm ancak devlet desteğiyle mumkıin olabileceği- ni soylediler. YCT.R1M Iş Yttnrv? *$ ftmm-3 % \Mfw6 İntetan fcttrioıv2 tMfrS MrtnvA Mvfcn-5 tttntfttmFon ûnnb YftvM Gnftttlnnvî firaA ^Mnnv-3 GnMYMnM tevlianm-S EsiHi* ftnî YKBVaimF YK8 Sıklbr F mtisstF «BftmıF YKB Uhü f YK8K»m»F mBDAnzF YffiKıtiUF YKBAM1F iMılFnvi Aio1foıv2 Atot Fon-3 FONLARI N» 102649 52960 261M 22 48C 19332 76.271 6330) 30016 mw66 «4 54138 2S780 2&Û44 18.134 S&922 309M 19506 0941 10553 81622 273Î2 1&893 7ai7! 51744 82718 &35* 49542 54574 23501 «S64 16.705 56.761 143.39S 26,405 17250 KJU» S3999 26İ9< 22566 76SK 63.463 32764 30.151 »564 66.464 5*367 25JS89 26155 «748 81253 31229 19594 13D30 106% 819(1 27439 1&9M 70442 5 6 » $3238 55591 49750 54782 23Ü28 «642 16750 569(7 '43906 »501 17517 ae 177 039 039 034 039 0.» (125 3.76 0.42 142 1*2 M3 339 Û41 Cffl a45 ÜJB9 091 143 0.43 0.43 03 Ö.42 U£3 0.43 0.42 038 053 0.47 1127 039 036 036 155 UtaaMfHi»» V M Ftnv6 Oı0artıM»ff fv\ DtssnkBaya OfŞbartt Pvnte THuHrOH Itfuı Fflfr-2 Mte»rt«h1 îtHRS r«v2 Bnvts rflP-3 firarsFoM BrasRjvS SnatFtfv1 autFoı-2 Zjraat Bas9»> fon ZnafffM H*!ov1 HAfon-2 Pım»f«ı PaMHsse En*A Fon*1 EnttıFon-2 inno ^ 2 tSb«*f«ı Sumetfor QHIW Fon Oıakta TvUMıFoıı 23MUOK1991 M> ZLStt) »6BS 49.206 63893 19906 56J9B4 15914 24364 31441 2&614 19.424 17S23 30013 22.246 23.417 21594 29783 22539 31İB6 20631 261411 20.4» 24JÛ24 17*91 20.T36 225» nm19.7B 20166 20V1 21J61 173» 17122 17446 17M9 2291' 16938 49405 74218 19999 »229 1S9K 24366 31576 26732 19532 17701 3U156 22351 23.485 21661 3GJTt3 22ffl? 31263 20*04 26.258 20602 24122 17SD 22605 24899 198S4 20X3 2O160 21157 17457 17201 17522 17145 005 033 0.40 046 047 043 043 039 101 043 044 056 044 051 047 029 031 077 070 &76 034 045 0» 141 1JE 040 043 040 034 042 044 050 039 046 044 056 Büronuıu Olive.h'lerle DonatmaTırsatı, Üstelik6veva Mtotaksıtle! - OUVETTİ BİLGİSAYARLAR İki «yn modeM. PCS 286? 20 -40 PCS 366 SX /100 OÜVETTl FAKSLAR Oç «yn modetde OFX530 OFX330 OFX230 OÜVETTİ FOTOKOPl MAKİNASı COP1A7141 OUVETTİYAZICILAR tU «yn modeM. DM109 DM3O9L OUVETTİ KEÜME ÛLİVETTİ DAKTtLO İŞLEMCİLER lki.ytımodel<te LINEA98/13 TOP100 CWP-1 nooa PCS2 » I2B KS2KI4O PCSM6&3C1O0 DMIMPtrt» 0U3O»LPnrtar OFK230F» CttDOF» ORiaOFu LMEAttlO TOP100 O » 1 COPIA7141 PES^HAT İJÛOOOOO 1500 000 uooooo 700000 700000 »ooooo 900000 1000000 900.000 400000 1500000 5000000 «AYTMOn ıcaoooo 1HC000 2.MO30 323000 740000 740 6V 950000 1*75000 425000 »50000 1175000 3150 000 11010000 11510000 tütOOJM UAYTMOİT 1010000 1Û1O00O 1JS0000 2.620000 200000 5140000 524O0OO 6S0O000 »MfiOOO 3.060 000 5.500 000 İ59OO0C 25900000 450000 450000 575.000 «S.00O 260000 510000 700000 1900 000 1OPIAH 13120000 13«20000 t7 «20000 3100000 6100000 »200SOO 7100000 11KKO00 3S20O00 «520000 9MX>000 J7»000<» EMLAK BANICASt Tukeocı ICredis Tel: Pa/.arlama \.îj. 159 45 30-158 03 57 ATONÎ1U ÖLOİ v» K * m i M tÇlH OOMYA B Û O O U H : M * X M * (4) 125 55 9 5 İ 2 J * (51) 25 72 57 - » 72 58 AOMtA (71) 13 34 M -13 7410 BURSA (24) 225 325 • 229 7*3 BttŞEHtR (2M 134 717 teltT (21) 12 36 28 AHTUYA (31) 1» «1 00 « A P M A H (261} 289 3) SAMSUN (36) 112101 12398STBVB2OH (031) 13465 MAtfSA(»1) MKİ GA2l«NTEP (İS 1092» 10199» HERSİN (74) 122 2»0 - 1140 01 MYSERI (3S) 126 319 KAMBİIK (4(3< 245 33 DEMİZU (621) 40104 KONYA (&) »1063 OROU (371) 13*58 DUICE iS0LU(»5) 34 70) BlklKESR ( « 1 , 4 1 M 7 KAHRAMANMARAŞ (771) 22 417 AHTAKYA («91; 13 65« EWURUN\011) 17 455 GEB2E (1991)«6'?K>nAH'rA (231) 17912 ÇÛRU)-TEKİROAÖ (1«S) 16777 ÇOW)M(469)45772 YenidenYapılanma ve Özelleştirme M. KAAN TERZtOĞLU Vİzelleşürme - sertnaye piyasası ilişkisî bugün için sermaye piyasasvndaki devlet tekeli göz önüne almdığında pek umut verici görülmemektedir. Devletin sermaye piyasasındaki fmansal dışlama eğilimi sürdüğü müddetçe borsa bir özelleştirme kanalı olarak düşünülmemelidir. Ekonomik yapı içinde devletin toplum refahını yükseltme ve toplum ıçı sosyo-ekonomik dengeleri duzenleme görevi göz önüne almdığında devletin "en önemli belirleyici" olduğu gö- rulur. Gelecegi şekıllendirme amacına yönelik özeue$tinne programlarının başarısı da ekonomi biliminin çizmiş olduğu çerçeve içinde devletin yadsınamaz rolunün tanımlanmasına baglıdır. Turkiye gibi ihtiyaçları acil ve kaynaklan sınırh bir ûlkede, önemli dengenin saglanmasmda bu tanımlamanm öne- mi daha da çarpıcı olmaktadır. Türkiye'de devlet sözcugü ekonomik konjonktûrde çok bü- yük bir kesimi kapsamaktadır. Kamu tktisadi Teşekkullerin- den 40 kadan özelleştirme programma ahnmıştır. Bu 40 KİT Turkiye'deki sabit yatınmlarm °7«6O'mı ve sanayi aretıminin %40'ını geîçekleştumektedir. Dolayısıyla Türk ekonomisinin yeniden yapılandırumasına yönelik uygulamalar, dünyadaki özelleştirme programlan dikkate almdığında yeniden yapvlan- dırılacak miktann butune oranı açısmdan en büyuklerinden biri görunümündedir. Sermaye pıyasasının özcllikle öz sermaye açısından az gelişmişüği göze almdığında bu programın Türki- ye'de uygulanmasmm dünyanın en zor uygulamalarmdan biri olacağı da açıktır. Devletin ekonomik yaşantı içinde girişimci olarak doğru- dan doğruya yer alması, genel olarak ekonomik kalkmma&ın başlatılması, kilıt endüstrilerde yatırım ve uretim faaliyetleri- nûı yünitulmesi ve ekonomiye yön verilmesi amaçlanndan kay- naklanmıştır. Sınırlı ve yapay rekabet anlayışı, keyfi fiyatlandınna, irras- yonel uretim politikaları ve özel sektörün sermaye piyasasın- daki devlet güdümlu kaynak dağıtımı sonucu finansal dışla- maya maruz kalması, KtT'lerdekı teknolojik gelışımin çağa ayak uyduramamasına ve kaynak dagılımının önemli ölçüde bozulmasına neden olmuştur. Halkın temsilcisi olarak seçilen siyasi otoritenin mülkiyeti halka ait olan kamu iktisadi teşekkülleri uzerinde de mületin vekili sıfatıyla smırsız mudahalelerde bu- lunması, ekonomik kararlarda rasyonel- lik yerine siyasi çıkar kriterlerinin kullaml- masına neden olmuş- tur. Bir başka deyiş- le hükümetler, parti ideolojisinden, bü- rokratik tutuculuk- tan, parti yönetimı ile taraftarlan arasında- kı çıkar ilişküennden ve seçim dönemi stra- tejilerinden ötürıi, ekonomi içindeki yeri bu kadar büyük bo- yutlarda olan bir kesimi siyasal denetimden uzaklaştıracak bü- tün girişimlen zaman zaman açıkca, zaman zaman da üstü .kapalı olarak engellemeyi tercih etmişlerdır. KÎT'lerin sermaye ,ve hnans piyasalannda para bulma im- kâmnm devlet desteği kriteriyle ölçülmesi ve piyasa mekaniz- masımn getiri ve verimülik denetiminin dışında tutulmalan, piyasada haksız rekabete yol açmakta ve de en önemlisi KtT- lerin kendilerini gelişürme ve rekabete haarlama gereğini duy- mamalarma sebep olmaktadır. Bir baska sorun da yöneticilerm yeterince motive edilme- mesi sebebiyle oluşan verimsiz burokratik yapı ve yetersiz or- ta kademe yönetıci kadrolandır. KlT'lerde yetki sınırlarımn belirsizliği ve karar verme mekanizmasmdaki atalet bu kuru- luşlann dunya pazarlanndaki rekabet şansmı azaltmaktadır. KİT'lerin bir çok önemli ara mahmn üreticisi olarak ek mali- yet unsurlanm özel işletmelere taşımalan, özel sektörün re- kabet gücünü de baltalamaktadu-. Ne var ki özelleştirme - sermaye piyasası ilişkisi bugûn için sermaye piyasasındaki devlet tekeli göz önüne ahndığmda pek umut verici görülmemektedir. Devletin sermaye piyasasında- ki fmansal dışlama (orovvding out) eğilimi sürdugu müddetçe borsa bir özelleştirme kanalı olarak düşünülmemelidir. Bu açı- dan baküdsğında özelleştirmenin tabana yönelik uygulanma- smda takip edüebilecek yol, zorunlu tasarruf fonlarının hal- ka KÎT hisseleri olarak geri döndurülmesi veya benzeri bir yön- tem ile hisse senedi ile değiştirilebilır tahvil ihracıdır. Bu uy- gulamalar ile mülkiyetin tabana yayılması ve halka tasarruf ahşkanlığjmn kazandunlmasının yanı sıra iç borçlanmanın kâr topu (snovv-ball effect) etkisiyle buyümesinin de önune geçi- lebilecektir. Şüphesiz bu çözümler uretûirken sermaye piya- sasındaki yapısal handikaplar gözardı edilmemeü ve kısa va- dede bir arz patlamasınm önüne geçecek bir sistem yaraulma- hdır. Uygulama programvnın belirlenmesinde en büyük önceliği siyasi otoritenin işletmeler üzerindeki direkt etkisini ortadan kaldırmaya yönelik hukuki düzenlemelerin yapılmasına ver- mek gerekir. Bu da KtTlerin hukuki statülerinin yeniden ta- rumlanması ve bu tanım içinde siyasi otoritenin ve siyasi ter- cihlerin soyutlanması ile sağlanabüecektir. Kurulması gereken hukuki çerçevenin bir diğer önemli bo- yutu da ticari anlamda yasal belirsizliklerin ortadan kaldırı- larak dünya standarüarına uygun antitröst, tüketiciyi koru- ma, uretim standarüan ve patent kanunlanmn çıkanlmasıdır. Devletin ekonomideki yerinin tammı bu hukuksal duzenleme leri yerine getirme özelhğini de taşımalıdır. özelleştirme ol sun olmasın dunya pazarlarında rekabet edebilen bir Türkiy için bu düzenlemeler şamır. özelleştirmesiz de bir yeniden yapılandırma gerçekleştir lebilir, ancak bu düzenlemeler yapılmaksınn uygulamaya kc nulacak bir özelleştirme programı, basit bir satış sözleşmesiı den beklenilenden fazlasını geürmeyecektir.