Catalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 4 OCAK 1991 DÖVtZKURLARI 4KMMM1 DAran Onsı 1 ABODotan 1 BAkranMvto 1 Avustuıya Ş M IBdçteFnngı 1 Ffmsafrangı 1 HoKaıdı Rorini 1 bveçKronu 1 bvıçre Frangı 100 İMyan üre» 1 JaponYem 1 SKrtn 1 SJMüstsi Hya* DÖVB 293013 196192 279.06 95 25 57736 1741 n 52319 2316 31 260 92 22 02 570173 78151 Oövn Saüş 2936 00 1965 85 27962 9544 57852 1744 71 524 24 232095 26144 22 06 571316 783 08 Efettıf AJış 2927 20 1959 96 278 78 93 63 576 78 1739.48 517 96 2313 99 256 48 2180 5696 03 768.22 E f e K t ı f S a ü ş çmutm 2944 81 197175 280.46 95.73 580.26 174994 525 81 2327 91 26222 2213 5730 30 785 43 S 1 4935 Akrnn Marta $ 5 0750 Fr Frangı İ 1 6828 Hol Rocnı $ 1 2649 isv Frangı S 1123 01 ttai üret $ 133 10 J*on Yenı S 3 7492 S Arab ftyalı £19458$ BORSA 3 Ocak 1991 K 3 231 07 Ital H t t K 3 203 25 tatf : 3 115 44 Mal Mllfcı: 3 102 41 S M I 3 248 13 3136 47 Ubrt M s a ( B U ) A l a r t o H o M m g A n a d d u C a m A r ç e i k A s d s a n t a b n Ç k n a n t ) ( B Û ) B a g f » B o b C S m e n k ) B n s a Ç a n a M o i e p m e n f c Ç s i k H j f a t Çımsa CuJonMEMkL Denzf Cam DMHoUog Dofrsvt M M a ş E c z a c ı t t a ? Y a o n m E c z a c ı l a » b ç EgeBnoiık EgeEndûstn EgeGttn EmekSjgom ErayasB FinansM* Good-%* Gntaıl* GdtnUrfUı. GümyBkaatk Hfct tktısal finans»! jntema(BÜ) I MMDrPMn iamDemrÇ* bocam Kartonsan Kentfrb KvazEMtt KoçHoMng KbçYUnn KonpÇhnm) torta K o r u m a l a n m KDahya Porstlen Malona «*>m Maret MarmansAmny Mvrnvis Msiı Ot MrauotSm* Okan >*sii Otmuisa Otos» Pnan Pag ProHo Prtom PınsSM Pınar Entggre Et PınarSu PırarUn Rab* S SvMHoMng Sarkuys» Srta$ Sfltea T a m S ı g o n a T Dıştank T e c t u b a * ş TGaranO Bank. TlsBank»(B) T Is Banfcas (A) TtşBankasfKU) T*Ba*B(C) pS takyaCan T Snmns T SmaMon T DemOtkûoı lıncalttsi TûrkHMtotan T Vng T ü t i n c û l e r B w L l n y e Ç i n n n f c U ş a k S a r a n k V e s t e i Y ı s a ş Y a p . K j D d B a n Y û n s a 1120000 «tto 8300 1200 19.000 18500 5100 12 750 1J0O asoo 3&000 9LO0O 11000 1500 4 200 5D00 4500 10500 7X100 2200 7500 1150 i 200 24.000 17500 2&000 azoo 800 1350 3600 7500 İ800 uoo S300 2X>0 4.200 5.100 8 7 5 KLOOO 4 8 0 0 1900 «750 10.000 900 7200 4200 7100 9500 29000 14750 12750 1 5 5 0 0 «500 3500 5.200 1350 8300 6SO0 3&000 2100 900 1 . 0 0 0 5B00 S 0 0 0 3 7 5 8 7 5 1 2 5 0 1 3 0 0 a 700 1050 2400 6.400 2000 1600 1 8 5 0 3 3 0 0 6 5 0 9 0 0 & 2 0 0 3 5 0 0 1800 1 8 0 0 2 7 0 0 23500 26000 7000 1600 2BO0 5.000 1600 1100 1500 30500 5oaooo 12500 8300 7500 5300 11750 18000 2.850 6100 2300 1900 1B00 4100 9.000 5-000 4500 1.600 S900 1000 0 4200 8400 1250 0 13000 4300 13000 1800 0 3&OO0 8900 11250 1650 4200 5100 4*50 10.250 7100 0 7800 1200 6200 23500 17250 26000 6 1 0 0 8 5 0 0 1600 7.600 5.700 6.700 &000 2*00 4200 0 875 10250 4650 1850 12 250 0 900 7200 4150 7000 0 30.000 14750 12 750 15.250 16500 1550 5300 1 4 0 0 6 1 0 0 6900 36000 2 1 0 0 7 7 5 1 1 5 0 5800 5.200 400 8 7 5 1 . 2 5 0 1 . 2 5 0 8 8 0 0 1 0 0 0 0 6 5 0 0 2 0 0 0 3 7 0 0 1 7 5 0 3500 625 0 5.200 1450 1 8 0 0 1800 2500 21000 26500 7300 2650 0 0 1200 3550 30500 0 0 8 8 0 0 7500 6200 12 250 14000 2750 6300 2300 0 0 1 8 0 0 0 5 1 0 0 4 7 0 0 U S O 5 . 7 B O 1 0 0 0 0 4300 6500 3350 0 19.750 4300 14 000 2,000 0 40.000 9500 11500 1800 4200 5.400 4 700 10750 7100 0 7900 1300 6800 25500 18500 26000 6100 900 0 3900 7600 6100 6700 5.100 1100 4300 0 950 10500 4 650 1500 12 750 0 925 6000 4200 7200 0 30.000 15:000 1 1 2 5 0 1 6 5 0 0 1 7 0 0 0 1700 5200 1450 8300 7400 39500 2200 800 1150 6200 5700 425 900 1250 1300 6800 1000 0 7000 2.000 3İ00 1850 1750 650 0 5.200 1450 4:000 1900 2.600 24.000 2 8 5 0 0 74Q0 2600 27» 0 0 1350 4850 32:000 0 0 9.200 7500 5300 12500 18500 2350 6600 2300 0 0 4.000 0 5300 4900 1700 6100 1150 D 4200 6500 1350 0 19500 4300 11750 1.850 0 4O000 9300 13500 1800 4200 6400 4£50 »750 7100 0 7900 1300 6300 25500 taooo 2 6 0 0 0 6100 8 7 5 0 1900 7500 6000 6700 5.000 1)00 4300 0 950 1 0 5 0 0 4650 1850 12 750 0 900 6000 4200 7200 0 30000 15X00 11000 16250 17000 1600 5300 1450 8200 7400 39500 2.200 775 1150 6200 5700 425 900 1250 1300 B J O O 1 X 1 0 0 0 7 . 0 0 0 2 X O 0 1 8 0 0 1 . 8 0 0 1750 650 0 6200 3450 4000 1900 2 600 24X100 28500 7300 2.600 2760 0 0 1300 1750 31500 0 0 9.200 7500 5300 12500 18500 2950 6600 2300 0 0 4XO0 0 5300 4300 1650 6100 1150 0 4100 8300 1350 17500 19500 4 - 8 0 0 lasoo 1.800 6800 39500 9300 11250 1700 4000 5300 4650 10500 0 2 200 7300 1 2 0 0 6 8 0 0 2 5 . 0 0 0 17750 28000 6 1 0 0 8 5 0 0 4 OOO 0 5900 0 4J00 3X00 4 200 5000 925 10250 4500 1 . 8 5 0 1 2 7 5 0 0 875 7300 4150 6800 0 29X00 15X100 11000 16250 16500 3550 5200 1 4 0 0 6 0 0 0 7 3 0 0 38500 2150 775 1 0 5 0 6 0 0 0 6 6 0 0 3 7 5 875 1 2 0 0 1 2 5 0 6 8 0 0 9 7 5 2350 6800 1350 1850 1500 1750 625 950 4600 3350 3900 1850 0 23500 2 8 5 0 0 7 4 0 0 2 5 5 0 2 7 0 0 5000 0 1350 1700 3 1 5 0 0 55O000 30.000 9 . 1 0 0 7500 5200 12 250 16250 2300 6800 2250 0 0 3 8 0 0 0 5300 4700 1650 6000 1150 1120000 4300 0 1400 19000 20000 4900 11750 1850 9200 40000 9400 13500 1850 4200 5.400 4350 10750 7100 2400 6000 1300 0 25500 16000 29X100 6400 900 0 0 0 6000 6700 5100 1100 4300 5300 950 10.750 4700 2XO0 0 9500 900 6000 4200 7200 10.000 31000 15250 11250 16500 17.000 1700 5400 1450 6300 7500 39500 2200 82S 0 6300 0 425 900 1 2 5 0 1 3 5 0 0 1 1 0 0 2 5 0 0 7 0 0 0 2 0 0 0 3 3 0 0 1 8 5 0 0 675 iooo 5200 3500 4200 4000 2600 24000 0 7700 0 2750 5500 3400 0 1850 32500 0 60000 9.200 0 5 3 0 0 1 2 5 0 0 1 8 5 0 0 1 0 0 0 0 2 3 0 0 1 0 0 0 3 200 4 0 0 0 8 1 0 0 5 4 0 0 4 3 0 0 1 7 0 0 6 1 0 0 3 2 0 0 YAT1RIM FOHLARJ 3 0OUMM1 Çfc» Iş Vötınm-1 Iş Yatınm-2 Iş YStmm-3 Iş lfettnm-4 lşlfet]nn>6 lntefibn-1 lnterton-2 lnterforv-3 lnferton-4 lkteatYat-1 lkdsatYtt-2 lkttsaffet-3 lkttatVat-4 ikttsat Htim fon Ganmt Yrtnm-1 Garant YSünm-2 Garantı Gaıait Esbank Fon-1 Esbank Fbn-2 EsbanK Fon-3 YKBttt Ronu YKB Seldftr Fon YKB HÎSS8 fîon YKB Kamu Fon YKB Lıtot Fon YKB Kaıma Fon YKBDOMzFon YKB Kaprta/ Fon YKBAMHFon Vtakıf Fon-1 ttMFon-2 Vakrt Fon-3 vaaf Hisse VaMOûnya Vakrt Foo-6 Dtşbantdtoh Dışbank Beyaz Dışbank Pembe Tûtûn Fon-1 TCtün Fon-2 Mrtsu Fon-1 MHsu Fon-2 Rnans Fon-1 Finans Fon-2 Finans Fbn-3 Finans Fon-4 Finans Fon-5 ZHaat Fon-1 Ziraat Fon-2 Ziraat Basak Fon Ziraat Fon-4 Hafc Fon-1 Hak Fon-2 Pamuk Fon PamukKsse EmM Fon-1 bnpsc Fon-1 Impoc Fon-2 TöbankFbn Sûmer Fon DenizFon Ege Fon Kalkınma Fon Owmr Fon %fiş Fon OHakFon TûtMıankFon Nst Fon EOFon 1107.87 14İGB9 09.1089 17İH30 04.0630 19.09.87 14.12J7 270259 0708-89 16O9B7 1O0259 0802B9 280239 111239 221087 100339 120290 30.05.90 1B11B7 311089 110730 021137 070338 07.0338 070338 070338 070338 020139 19.0690 19X1650 090538 24D439 •»1039 220390 26.0390 140690 28Ü688 100439 28X690 04X1738 101290 1S0738 201089 200339 200739 iai239 200390 05.1190 09.1039 140290 14X1290 200690 011139 08X1190 02X1190 28.0690 22X1190 18X790 020290 040590 28.0390 12.0230 160490 04X1690 08.0530 070590 110690 27.0890 030990 051190 011190 1O800 2O000 1O000 10.000 1O000 10561 9960 9959 11200 9764 9306 9596 9390 10.000 9976 1731 10437 9936 10319 1O000 1O000 10477 9785 9713 9795 9693 9328 9.294 1O000 9542 1OO00 48.279 10444 9994 9374 10.000 1Û067 20558 1Û011 11021 1O000 4O000 1O000 9946 9956 10428 9958 1O000 10.100 1O000 1O000 10000 11397 10357 10724 ' 10469 1O000 10.000 1O086 9962 1O0O0 10405 10308 10.000 1O000 1O0O6 1O00O 10.000 1O000 1O000 1O000 65370 42797 17409 14342 12598 50053 41225 22615 20612 41195 33721 16046 16204 11348 50398 23370 13307 12.285 51317 17008 12X191 47793 37559 51134 36326 32.213 36920 16791 12 257 9XM7 37414 96328 17576 10380 12 737 11533 33325 44574 12334 36583 10257 133346 16.292 22524 19333 16.223 12327 10726 16040 14387 15084 13738 18336 M.662 19X160 12928 15597 12542 14 788 10957 13523 15386 15.455 13.218 13500 12302 12365 11524 11129 10773 10591 65.433 42.794 17428 14359 12B12 50114 43273 22340 20334 41.243 33.759 16X165 16.224 11703 50465 23.280 13396 12 248 51442 17X150 12120 47787 37304 49.763 36370 32.252 36320 16340 12258 8931 37455 96433 17595 1O3M 12.706 11545 33337 44313 12345 36323 10269 133363 16296 22550 19357 16244 12344 10740 18JE9' 14398 15104 13760 18646 14368 19095 12930 15315 12556 14304 10968 13536 15404 15486 13233 13517 12316 12380 11537 11136 10787 10305 010 -001 011 011 011 012 011 011 011 012 011 012 012 -122 013 -039 -030 -030 024 025 Û24 -O01 012 -238 012 012 -027 029 0.01 -1.28 011 011 0.11 -064 •0.24 010 004 009 0X19 011 012 001 002 012 012 013 013 013 -006 003 013 016 005 004 008 002 012 011 011 O10 aio 012 020 011 013 011 012 011 006 013 013 Helîkopter ihalesi gecîkiyor1991 başındasonuçlanmasıgereken helikopterihalesi,fırmaların yeni teklif getirmesi üzerineyıl ortasına ertelendi SUNGUR Türkiye'nin ilk helikopter fab- rikasının kurulması gecikiyor. Savunma Sanayi Müsteşarhğı- nın Türkiye'de helikopter uretil- mesi amacıyla açtığı ihalede, fir- malann yeni teklif getirmeleri değerlendinne çaüşmalannın ta- namlanmasını geciktirdi. 1990 sonunda açıklanması beklenen ihale sonucunun 1991'in ortala- nnda alınacağı, yatınmla ilgili sOzleşmenın ise yil sonunda im- zalanacagı bildirildi. Türk Silahlı Kuv-vetleri'nin modernizasyonu kapsamında Türkiye'de yılda 200 adet heli- kopter üretecek bir fabrikarun kurulması için Savunma Sana- yi MüsteşarhğYnca 1990 başın- da ihale açıldı. Ortalama 1.5 milyar dolarlık bir yatınmı ge- rektiren helikopter fabrikası için dünyanın belli başh helikopter üreticileri Türk firmalanyla or- taklık kurarak ihaleye katıldı. Bu kapsamda BK-117 helikop- terleriyle Alman MBB-Kutlutaş ortaklığı, Süper Puma Dolphin ile Fransız Aerospatiale, 412SP ile ttalyan Agusta-Koç ortakh- ğı, Black Hawk ile Amerikan Si- korsky (United Technologies)- ENKA ortaklığı ve yine 412SP ile Amerikan Bell fırması 1 Mart 1990 tarihinde tekliflerini verdi. Helikopter fabrikası kurul- ması talebi dışında Emniyet Ge- nel Müdurlüğü ve Jandarma Komutanlığı'nın yaptığı alıralar- la da göz kamaştıran Turkiye helikopter pazarı için kıyasıya rekabete girişen finnalar, ihale- nin sonuçlanmasına yakın tarih- lerde şanslannı arttırabilmek için tekliflerini yenileyerek atak yaptılar. İhale için verdiği ilk teklifte j.-atınmı Türk tarafına bırakarak, yalnızca lisans ver- meyi öneren Amerikan Bell fir- ması rekabet kızışınca ikinci bir teklifte bulunarak, 412SP heli- kopterlerini Tusaş'ın F-16 uçak- lanru yaptığı TAİ tesislerinde or- tak üretmeyi önerdi. Bell'in tek- lifinde helikopter yaûnmının ya- bana katkı bölümu tutarında ABD Eximbank kredısinin kul- lanılacağı yer aldı. Helikopter ihalesinde diğer bir değişiklik de ayn ayn teklif- leri bulunan Alman MBB ile Fransız Aerospatiale'in dünya çapında işbirüğine gitmesi oldu. Bu birleşmenın Savunma Sana- yi MüsteşarlığYna yapüan teklif- lere henüz yansımadığı, ancak önümüzdeki 1-2 ay içinde yeni bir teklif oluşturulabileceği bil- dirildi. Savunma Sanayi Müsteşar Yardımcısı Veysd Yayan ihalenın sonuçlanmasının tekhflerde de- ğişiklik yapılması nedeniyle ge- ciktiğını belirterek, 1991'in ilk yansında ihaleyi kazanan firma- yı açıklayacaklanm söyledi. Tek- lif değişikliklerinin fırmalann ihaleyi daha addıye aldıklan an- lamına geldiğini savunan Yayan, Amerikan rırmalarımn ABD Eximbank'mdan, diğer firmala- nn da kendi hukümetlerinden dış kredi getireceğini bildirdi. Helikopter üretiminin TAİ tesis- lennde veya yenı kurulacak bir başka fabrikada gerçekleştiril- mesınin önemh ohnadığını da vurgulayan Yayan, "Bizim aze- rinde durduğumuz koso firma- lann en diişük maliyetle üretim yapması, teknoloji getirmesi ve Türk katkısını mttmkün oldu- ğnnca ynksek rutmastdır. TekHf- ler bu açüardan ayn ayn deger- lendirecek" dedi. lhaleyle ilgili olarak adının açıklanmaması koşuluyla bilgi veren kaynaklar, ABD Exim- bank'ımn 1.3 milyar dolarlık kredi konusunda kamuoyunda "kredi sadece Sikorsky flrması- na veriliyor" biçiminde yanlış bir kam uyandığına işaret ede- rek, ihale şartnamesine göre bü- tün firmaların dış kredi getirdi- ğini söylediler. MBB ile Aerospatiale'nin bır- leşmesinin de yeni model teklif edilmedikçe avantaj getirmeye- ceğini savunan kaynaklar, sana- yi partneri olarak 'zayıf kalan' ENKA ile ortağı Sikorsky'nin Blas Hawk helikopterlerinin çok gelişmiş modelleri olmakla bir- likte uretim ve uçuş maliyeti açı- sından pahalı olduğunu anlattı- lar. 412SP helikopterlerini tek- lif eden Italyan Agusta'nm da diğer firmalardan farklı olarak, helıkopterlerin TAİ tesisleri ye- rine kurulacak yeni bir tesisde üretilmesini önerdiğini hatırla- tan kaynaklar, kurulu bir tesis yerine yeni bir fabrikarun kulla- nılmasımn üretim maliyetlerini yükselttiğini öne sürdüler. Bell nrmasının Tusaş'la ortak olarak TAİ tesislerinde üretim yapma teklifı de, aynı tesislerde F-16 uçaklanrun üretildiği dikkate alınınca helikopter yatınmının ikinci planda kalacağı gerekce- siyle eleştiriliyor. ABD'de durgunluk resmileşti Bush durgunluğa girildiğini doğruladı. Rhode Island'da 45 bankanın kapatılması korku yarattı j s a a J â n d l "nzmTTZTT"! • ~ Rrtctİn rlıİ7*»lm**ntTi m*>rt-nîcan aınnHa Hnntfl VP financ lrıırıılııcıı v*»niH*»n ar'ilin- na tarci rtlrlııİhinıt o*»*^mîcti» Kıı tıîr /İt*u- ^ ^ Unipacfta anlaşma l dŞEBNEM ATÎYAS NEW YORK — ABD'de gayri safi milli hasılada son üç ayda gerçekleşen düşme, durgunluğu resmen kanıtlarken ABD Devlet Başkanı George Bush ve baş ekonomi danışmanı Michael Boskin ilk kez "durgunluk" kelımesinı kullanarak rakamlan doğruladılar. Bush, Beyaz Saray'da PBS Televizyo- nu'na verdiği demeçte, "Bazı alanlarda açıkca durgunluk yaşanmaktadır" dedi. Bush'un Ekonomik Danışmanlar Kon- seyi Başkanı Boskin ise a\nı kanalın ha- berler bölümünde "Durgunluğun en kö- tfi aşaması tamamlandı bile" şeklinde konuştu. Boskin, durgunluğun en Önem- li nedenlerinden birini petrol krizi ola- rak açıkladı. Körfez krizinin çözumüy- le ekonominin düzeleceğini iddia eden Boskin, düzelmenin mart-nisan ayında gerçekleşmesinin beklendiğini söyledi. Bush ve Boskin, durgunluğa karşı gele- neksel çözüm olarak bilinen devlet har- camalarının artürılması yoluna kesinlik- le gitmeyeceklerini vurguladılar. öte yandan Rhode Island eyaletinde vali, 45 banka ve finans kuruluşunu ka- patma karan aldı. Paralannı çekemeyen mevduat sahipleri bankaların önünde gösteri yaptılar. ABD'de 193O'da yaşa- nan büyuk krizden sonra bankaların if- laslannın önlenmesi için mevduatlan ga- rantüeyen bir sıgorta fonu oluşturulmuş- tu. önceki gün göreve başlayan Rhode Island Valisi bu fonda mevcut bankalar- daki mevduatlan karşılayacak miktarda para olmadığını gönince "«ctl önfem" al- maya karar verdi. Yaklaşık 300.000 mev- duat hesabında 1.7 milyar bulunan 45 banka ve finans kuruluşu yeniden açılın- caya dek mevduat alanında hizmet ve- remeyecek. Bunlardan iki tanesinin Fe- deral Sigorta Fonu için başvuruda bu- lunduğu bildiriliyor. ABD'de durgunluğun sonucunda iş- sizlik oram yüzde 6.1'e yükselirken önü- müzdeki ay yaklaşık 1 milyondan fazla isçinin daha işini kaybetmesi bekleniyor. Bütün bu verilere rağmen Bush, dur- gunluğun son derece "hafif geçmesini beklediğini ileri surerek "Bir iki ay icin- de ekonominin toparlanacağını" iddia etti. Faız hadlerinın düşmeye başladığı- nı, ABD'nin önumuzdeki yıl bütçe ge- reği dunya piyasasından daha az borç alacağını vurgulayan Bush, bu önlemle- rin durgunlukla mucadele için başvur- dukları yöntemler olduğunu söyledi. Bush, sosyal harcamalann arttınlması- na karşı olduğunu, geçmişte bu tür dev- let müdahalelerirun başarısız olduğunu belirtti. Gayri safi milli hasılada son üç ayda- ki düşmede en önemli nedenin Körfez krizi olduğunu vurgulayan Boskin ise "Yakında petrol fiyatlan duşecek, doia- yısıyla gayri safi milli hasıladaki düşme de daha normal bir duruma geiecek" de- di. Boskin, ekonominin normale döne- bilmesinde Körfez krizinin çözumünün çok önemli bir rol oynayacağını doğru- ladı. Boskin, ABD yönerıminin bu ne- denle Körfez krizinin bir an önce çözül- mesi yönunde kararlar vereceğini de be- lirtti, "Körfez krizi banş içinde çozule- mezse hızlı bir saldm ile kısa zamanda düzel(ilme>e calışılacak. Çozumun uzak bir geleceğe sarkmasını beklemiyoruz" dedi. Tbkyo Borsası'nın1980'li yıllarda gelişmiş sanayi ülkelerinin en parlak hisse senedi piyasası olarak kabul edilen Tokyo Borsası, 1990'dabüyükyara aldı. Borsadaki çöküş hem sanayi şirketlerini, hem de bankaları sarstı. Ekonomi Servisi — 1980'tî yıllarda gelişmiş hisse senedi borsalarının hiçbirinde hiçbir yatınmcı, Tokyo'da olduğu ka- dar para kazanamamıştı. Ancak 1990 yılınm Tokyo borsasında olduğu gibi hiçbir borsada hiç kimse bir yıl içinde bu kadar inanılmaz paralar kaybetmedi. Tokyo borsasının 1990 yılı içindekı çökuşu, 1989 yılında "boöalann" kazandığı zafer ka- dar hayret verıcı. 29 Aralık 1989'da Nikkei Endeksi 38 bin 915 puanla tüm zamanlann en yüksek değerine ulaşarak yatı- rım için Avrupa ve Amerikan borsalarını tercih edenlerin sa- çını başını yoldurtmuştu. Ama İ989'un bitimine iki gün kala vanlan bu noktayı bir kez daha yakalamak mümkün olmadı. Zirveye ulaştığı tarihten tam bir yıl sonra Nikkei endeksi yüzde 39'u aşan bir kayıpla 24 bin pu- amn altına indı. 1990'ın ikinci yarısında faiz oranlannın tırmanma eğilimine girmesi, ekonomik durgunluğun tüm dünyayı pençesine alması ve nihayet Korfez krizi hemen hemen ttm borsalara büy-ik bir darbe vurdu. Ancak önceki yıl- lardaki başarıları nedeniyie pembe gözlüklerini bir türlü çı- kartmayan Tokyo borsası yatı- runalanrun tehlike çanlannı ar- tık iş işten geçtikten sonra duy- Gecen yıl Tokyo Borsası'nda yatınm yapanlar inanılmaz paralar yitirdi. maları, Tokyo'daki yaranın di- ğer borsalara oranla çok daha derin olmasına yol açtı. Şimdi- lerde Tokyo borsasında yatın- mı olan herkes "ayılann" hâki- miyetinin ne kadar sureceğini, fıyatlann 1989 sonu düzeyine ne zaman ulaşılabıleceğini tartışı- yor. Ama geçmişteki örnekleri görenlenn moralleri çok bozuk. 1960'taki çökuşten sonra fiyat- ların eski düzeyine çıkması tam 8 yıl sürmüştu. 1973-74 petrol krizinde ikinci bunahmı yaşayan Tokyo borsası bu defa aynı fı- yatları yakalayabilmek için 1978'e kadar beklemişti. Gelecek için tahmin yüriiten uzmanlann iyimser olanlan Nikkei endeksinin 28 bin puanı yakalayabileceğini ıleri sürerler- ken kötümserler 15 bin puanük bir endeksin doğal olduğunu id- dia ediyorlar. Tokyo borsasırun çöküşü hal- ka açık şirketlerin piyasa değer- lerini düşurdüğu gibi bu şirket- lerin en önemli fon kaynağmı da kuruttu. 1989'da tahvil ve bo- no ıhraç ederek 200 milyar do- ları aşkın kaynak sağlayan Ja- pon şirketleri geçen yıl piyasa- dan bu yolla, ancak 49 milyar dolar toplayabildiler. Finans- man gereksinimlerinin büyuk bir bölumünu menkul kıymet ihraç ederek toplayan şirketler geçen yıl bankalara teslım ol- mak zorunda kaldılar. Özkay- naklan güçlü olan büyuk şirket- ler bu durumdan etkilenmez- ken, orta boy şirketlerin kârh- hğı yuksek banka faizleri karşı- sında eridi. Ancak finans sekto- rundeki yara daha büyük oldu. Borsa aracı kurumlanrun kârla- rı büyuk ölçude azalırken kâr- larırun büyuk bölümunü men- kul kıymet alım satırrundan sağ- layan bankalar da zor durum- da kaldı. En buyük 4 menkul kıymetler şirketinin kârlılığı ge- çen yıla oranla yuzde 55 ile yuz- de 74 arasında geriledi. En bü- yuk banka ise 1989'a oranla yüzde 39 oranında kâr kaybına uğradı. Orta olçekli menkul kıymet şirketlennden Sanyo Securities'- in başkanı Yoichi Tsuchiya'nın "Borsadaki duşüş trendi 6 ay kadar sıirerse ayakta kalırız, an- cak duzelme 2-3 vıl sonrasına sarkarsa bir bankanın desleği gerekir" şeklindeki sozlerı fi- nans piyasasındaki kaygılann ne derece buyük olduğunu gösteri- yor. İSADAMEVIN OCAK 1 9 9 1 GÜNLÜĞÜ Havrlayan: H.Turgut Anğ 7 Ocak '91 Pazartesi'ye kadar • Ücretlilerin geçen ay ahş fatura ve fiş- leri, vergi iade bildirimine listelenerek iş- yerine verilir. 10 Ocak '91 Perşembe'ye kadar • Boş video ve ses kaseti imal ya da it- halinden geçen ay kesilen vergi kesinti- si Ziraat Bankası'na yatınlu-, bildirimi Turizm Bakanlığı'na yollanır. • TV satışı bandrol ücreti, Ziraat Ban- kası'na yatırılır, bildirimi TRT Genel Mudurluğü'ne göndenlir. 15 Ocak '91 Salı'ya kadar • Geçen ayın Banka ve Sigorta lşlem- leri Beyannamesi, vergi dairesine verihr ve ödenir. • Anlaşmalı matbaalarca geçen ay ba- sılan ve dağıtılan fatura, p.s.v. ve reçe- telerin bildirimleri, vergi daire ve defterdarlıklara verilir. • Köy ve mahalle muhtarlıkları, geçen ay çiftçilerden aldıklan ekim-sayım bil- dirimlerini vergi dairesine makbuz kar- şıhğı teslim ederler. • ZorunJu Tasarrufa Teşvik kesıntile- ri ekim-aralık '90 Şahıs Bildırim ve lc- mal Formu, Ziraat Bankası şubesine verilecek. • Eczane, ımalatçı kuyumcu, mıhlama- cı, anlaşmalı matbaalann recete basımı, Tapu Sicil Müdurluklerı ile valilık, be- lediye, TEK ve benzeri kuruluşlar da onayladıklan emlakJa ilgili Aralık '90 (') • 51 ve daha fazla işçi çalıştıran ıma- latçı ışletmeler ile mahkemeler ve icra- iflas dairelerinde dava takibine başlayan avukat vekaletlerinin ekim-aralık '90 (') • 11-50 işçi calıştıran ımalatçı işletme ile işçi sayısına bakılmaksızın bitkisel yağ, un ve unlu üninler imalatçılan, çel- tik, yem, pamuk, çırçır ve pres fabrika- lannın temmuz - aralık '90 (') • Bilgi form ve bildirimleri (') M.G.B.- Gel. Gn. Md. -Vergi tstihbarat Şb.- Ulus-Ank.'ya taahhütlü gönderilir. 21 Ocak '90 pazartesi'ye kadar • 10'dan fazla işçi çahştuan işyerlerinde geçen ay yapüan ödemelerin vergi ve fon kesintileri, muhtasar beyanname ile ver- gi dairesine yatınlır. • Ücretlilerin geçen aya aıt alış belge sonuçlan, Vergi tade Beyannamesi ile vergi dairesine bildirilir. • Anonim şirketlerce Damga V. Beyan- namesi, vergi dairesine verilir ve pul be- delleri ödenir. • Kişi ve şirketlerin Ocak '91 geçici ver- gisi ödenir. • Kendi adlarına reklam yapanlar ve reklamaların geçen aya ait ilan-reklam beyannamesi ile eğlence-yangın sigorta- akaryakıt tükçtim beyannameleri bele- diyeye verilir ve ödenir. 25 ocak '91 cuma'ya kadar • Geçen ayın KDV beyannamesi deği- şen yeni oranlara göre duzenlenerek ver- gi dairesine verilir, fazla kesinti varsa ödenir. 28 ocak '91 pazartesi'ye kadar • Daha önce satdmış, ama trafık ve vergi kaydı eski sahipleri adına görünen araçların yeni sahipleri, noter satış bel- gesi ile II Trafık Burosuna cezasız dü- zeltme işlemi yaptınlır. (21. ay - RG 28.4.89) 31 ocak '91 perşembe'ye kadar • Bağ-Kur'un yeni katsayı artışlı ocak '91 primi bankaya, postaçekine, ll Md.lük veznesine ödenir. • Ara. 91 ayhk sigorta bildirgesi, SSK Bölge Müdürlüğu'ne verilir ve prim tu- tan ödenir. • Geçen ay 9'dan fazla işçi çalıştıran- larca: a) Konut E.Y. Fonu bildirimi, SSK Bölge Mudürlüğune verilir, tutarı banka ya da sigortaya ödenir, b) Zorun- lu tasamıf kesintisi aylık bildirim form- ları Ziraat Bankası Şubesine verilir ve yatınhr. • Ticaret ve serbest meslek sahipleri, geçen aya ait vergi iade beyanname zar- fını vergi dairesine verirler. • Eski tip sürücü belgeleri yenisiyle de- ğiştirilmelidir. (4. ay) • 1988'de verilen Harita Mühendislik Karnesi ve tmar Planı Yeterlilik Belge- si, yenileri ile değıştirilmelidir. (1. ay - RG 20.9.1990) • Motorlu Kara Taşıtlan Vergisinin ilk yarı taksidi, Taşıt Pulu karşılığı Ziraat Bankasına ödenir. ödemeyenlerin taşı- tı yoldan alıkonulacak. • Işıkh/ışıksız tabelanın yıOık vergisi belediyeye ödenir. • Geçen yıl kullamlan ticari defterlerde bu yıla da yetecek kadar boş sayfa var- sa, 1991 için notere Yenileme/Ara/De- vam/Görüldü onayı yaptınlır. • Geçen ay yeni defter onaylatmayı unutanlar ya da alım/satım tutan sını- nnı aşanlar -ek süre olarak- notere onay- latabilirler. (Yeni yıllık ahş 300 milyon ve satış 360 milyon lira) • Vergi iadesinden yararlanmak isteyen çiftçiler, 1990 yıllık ahş fiş ve faturala- nm, V. tade Bildirimi ile birlikte, satış hasılatlanndan vergi kesintisi yapan so- rumlu gerçek ve tuzel kişilere verirler. • Noel ve yübaşı nedeniyle yurtdışından postalanan 500 markı geçmeyen değer- deki armağanlardan gumrük vergisi alınmaz. • tthalatcı Vesikası Vizesi, Başbakarüık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığınca iki yılda bir yapılır. • Bilirkişi ve arabuluculara yıl içinde ödeme yapanlar, tl Defterdarlıklanna bildirimde bulunurlar. • Ticaret Borsalan'nca ekim-aralık '90 aylarında tescil edilen tantn ürünleri, vergi kesintisi Bilgi Formları ya da bil- gisayar çıktısı, MGB-Vergi Istihbarat Şb.-Ulus-Ankara'ya gönderilir. • 1.1.1991'den önce ödenmesi gereken şu faturalan tSKl'ye hemen ödenirse, gecikme zammı ahnmayacak. (1. ay). • Binalannda depo ve hidrofor bulun- mayan, tüm borçlannı ödeyen su abo- nelerine tek sayaç ve ayn sözleşme uygulaması 1.1.1991'den itibaren başla- tıldı. tZZET RIZA YALIN LEFKOŞA — Kıbnslı işa- damı Asil Nadir'ın Gazios- manpaşa'dakı karton kutu fabrikası Unipac Packaging Ltd'de çahşan işçi ve me- murların toplusözleşmeyle belirlenen haklanmn veril- memesi nedeniyle 3 aralıkta başlatılan grev, çahşanlann hak ve alacaklanmn takvi- me bağlanmasıyla sona er- di. Göruşmeler sonunda "Toplnsozleşmenin 31 Mart 1991e kadar yunırlükte kal- ması, ancak Unipac'ın mali olanaklan elverene kadar 31 marttan geç olmamak kay- dıyla dondurulan ve kısıtla- nan haklardan dogacak pa- rasal f arklann geriye doniik olarak ödenmesi" yönunde anlaşmaya vanldı. Protokolun imzalanma- sında Çalışma ve Sağlık Ba- kanı Ertuğnıl Hasipoglu ile Nadir Şirketler Grubu'nun genel sonımluluğunu yürüt- tuğu bildirilen Taner Ataer hazır bulundu. Unipac Müdürü Hıiseyin Onbaşı ve Taner Ataer'in imzaladığı protokole göre 1990 yılı kasım aralık ayla- nna ait yaşam pahalilığı ödeneği °k 112 olacak. Ya- şam pahahlığı ödeneği 1991 yılı ocağından başlamak uzere daha sonra "Itt 119'a çı- kacak. 1990 >ihna ait 13 ma- aş ise şimdilik ödenmeyecek. Unipac Müdurü Onbaşı- oğlu ile Nadir Şirketler Gru- bu genel sorumlusu Ataer, "kuruluşlannın bir anlamda çalışanlann malı olduğunu" belinerek şirketlerın zorda kalmalan dunımunda özve- ride bulunulması gerektiği- ni" savundular. AT ile tekstil görüşmesi ANKARA (AA) — Tür- kiye ile Avrupa Topluluğu (AT) arasında tekstil ve kon- feksiyon kotalanna ılişkin üçüncü tur göruşmeler 21-23 Ocak 1990 tarihleri arasında Bruksel'de yapılacak. Turkiye adına özel sektör temsilcilerinin katılacağı toplantılarda, AT ile Türki- ye arasında geçen yıl sonun- da sona eren tekstil ve kon- feksiyon anlaşması yenilene- cek. 17-20 Aralık 1990 tarihin- de yapılan göruşmelerde, Türk tarafı AT'den "Korfez krizinin dikkate alınması ve kotalann yüzde 35 oranında arttınlmasını" istedi. AT yetkilileri ise Türk tarafının Körfez krizi ile ilgili taleple- rini anladıklarım, ancak bu sorunun siyasal olduğunu ve daha ust duzeyde çözümlen- mesi gerektığini söylediler. AT yetkilileri, "Mesajmız doğru, ama adresirtiz yanhş" yolunda görüşler bildirdiler. Aynca iki Almanya'nın birleşmesi dolayısıyla kota artışına Doğu Almanya'nın nufusunun eklenmesinin gündeme geldiğini belirten yetkililer, Ahnanya'nın bu konuda kotalann yüzde 25 oranında arttınlmasını öner- diğini, ancak AT'nin bu ar- tışa karşı çıknğını kaydetti- ler. Göruşmelerde aynca AT menşeli hammaddelerden Turkiye'de üretilen tekstil ve konfeksiyon ürunleri ile top- luluk şemsiyesi altındaki şir- ketlerin tekstil ve konfeksi- yon ihracatlanna kota uygu- lanmasının kaldırılması, kullamlmayan kotalar ile çok kullamlan kotalar ara- sında değişim yapılması ko- nuları ele ahnacak. Türk ta- rafımn geçen yıl kasım ayın- da AT'ye önerdiği, tekstil ve konfeksiyon sektöründe gümrük birliğinden önce "erken liberasyon" konusu da gözden geçirilecek.