Catalog

14 KASIM 1990 28.10.1990 tarihinde İnsan Haklan Derneği Genel Kurulu'nda anadilleri olan Kürtçe ile konuşan VEDAT AYDIN ve AHMET ZEKİ OKÇUOĞLU'nun tutuklanmasmı protesto ediyor. anadiller üzerindeki yasaklamaların kaldırılmasmı istiyoruz. Aatya Atatay A.Karfc* Eamar PfagttnDanfeı DanlzTurfcaH A.LatN Tabar AnuSaNn AIİYalgae Abdurrehman Karakoç AhmatŞanar Adnan Yrtmaz Abdurrahman Damtr Ayaanur Zarakotu « M ı r n M m E H r AtaŞan A h Ş A d m C a ı AH Fuat Vardal Akanaalmgal AeVhan Y*mz AiaAytar Ataatttn Çafcm y Şonoöf A.Maydar Üzütmaz AtMaTanMtan AlaaRtnTa* A.Azlz Akcan Amtd Avaar DavmErman DundarOurgun O M m T a ı Efdoftiı Uyak EamaErimoOtu Emwr Sazgaı ErolÇKtcl EmlnKoaa Evtn Aydar ErhanEral Ercan Kanar Emin Tanış EnMTatu EranKaakm EılaııCmaı Huaayln AygM Haaan Enıar H B M i mn Had8utçu Hayrattm Oumû* MuntTırU UunMAygul kMtaıAygül k ^ K ^ ^ k ^ l l • ••••! •RlMtOT 0SQaWaW MahmMÇaftaal Mmvlban Kvdok HafckıFual HaMÖzalp HuaaymVOca Haydar Uyak •aı Erkan KuçOkodabaaı EytamYMk EkraaıSutcu Ercan S k Ercan Karakaa Emal Aabm ErfcanTan IrtanKAe tbraMaTİübe jaaat Alaa kMMaılMhj )rtanYola»M jamat SaMa. SavfcnMubu SaHEta Şaratottm UnutuaMZ Sa<a Abacı SaHatUygur Salt Uzunca SKfcMtBuldu SabriTopeu Sunay Erarar Sabri Afcau Satahafltn Ofccuofu Sabri Cartk Sabahat BtngM S « n Ouraua AhmatAraa AN Haydar Akgun AhmatKaya Aytfn Haaan Ahmat Aydm Aynur Tabar Aynın sıçannan Ahmat Baft Apo Karahan Ayfar Aalan AllÇalik Aydm Uzunca AliŞartak Ahm«t Mıç Abduffan Sutçü Ahmat Uzak AbduMah Namutlu Ayfcut Kaya Aydm Yardan Aalan Vüea Ahraat MiaUotfu Aydmözturk Ahmat Aalan Ayaanur Aalan Aaan Oztürk AN Kamal ipak AMIa Atalay AHBalkız Aam Bazirci Aydm Hat<po#u Adnan Savmc AzizDamir AyM AtHtoitu ANSIrman AyhanKMMan ANŞanaak A.Düzgun YükMİ »Ç* EMk-Onal EnUAygU Bngtn amşm EratMul Envar Ercan •çuegh Erkan Erdogdu Ekntm Bozalan E<*p Uzunea Ertan Tarakraglu Envar OztOrk EmlnaBaaa ErmnTunç Envar Elbat Ercnoç FtQ«w ErolKaranan Avaa Otajü Muaa »Şan M M M NhanParcak hhanSablulı hhan YurcaygMl lamatbel mÇ Alnnot Erooçsn AHEkbarlrmak Aydm Boysan AyaaKarabaa Ayaagul DavacioAlu AdH Gur Abdurmhman Öran AdRSallı AygulUlaaan AyaaTakmoz AIKUMcuk Azfa Cangizhan Ayha Uzunea Altan Uzunca Ahmat Bakır AztzToprak Ayaal Karakaa A.Hamd) Çakmak AIIKatar All R a KuçufcoamanoBlu AIIEraoy Ahmat Karakoc Ahmat Çoiak Adam Yanar A.BakiOokuz Ahmat Ofikca ArHaOzbay Armanç Karakaa Anntvt KsnnınMi AH Roa Tugrul AUEkbar Agın Abdullah Kır»n A.HaUm ipak AHKurt AymarTabar AdNSAytar AllKoca AMutnMd Kapazan ANSAnmu AfHaÖzdan AİIOuman Bayhan yıtdn rt • • ••!• W ^ ^ ^ B ^ ^ K BVOTVVIHI TIIUM B«dr«lttn Bıynrn B^drCoşfcun Etnaoı Sancak Err*Y*kz F*tt»b Uzunea Flkrlya Tabar FaalhBuMu Fadkna Gulaanogl Farhat Yaghı Fatan Uzunea Farrt Ay FIHz Kocall FalM Yrtdıran FahraMn Baıbar Flkrat AMaf Favzl Azman Faik Btılut FarrJaCatin F*yy>t Uzuncs FanıkŞm FavzJ Bayar FManOol FatoaOzturk FanıkOatun Fltlz Karakuf FarukŞatak Flkrat KırOuk Fatma Kanar Favzi KaradarHz FattıMv C«an Faruk Bozalan Fayaal Bozalan Fatma Karahan Flnlava Sankaya Flkri Taakm Faruk Şartak FlaunKfknat FarldunP.pyı F Cİ İMMnTalk lamatlI Kamal Karadayı hhanOudar IbraMm j m dzturk jbraMm Afcyuz nrahkı taaKaya jamatAkMş • lamaiOöMaa nrahkn Ourbflz tamaasanotkı Ibranlm Yavuz HyaaAtak Kanan Yotcu Kamat YOkaat Kanan lıliıgfcj SarhatDtci* SavtmÇaka SMM*Y*krm Sabfi Utku SrithDogar SlparSazar Savda Yafrz Saflya Parlak SoyaalEUnel Samah ErdamN ŞaanTavdan SahbıOozMMk SukrOOInaM Şukrû aandogdu ŞarHUAur ŞavkatDnal SabanTaban ŞahmuaBozabn ŞufcrO Uzunea ŞukranDuran ıSMçu fOun Maarl Uzunea NaRCangtzhan Mliınlllıı Yuzı ı Ya ŞaflhOk Şahata YOkaal Şavkat Karakua Yuzal Kamat YOkaal ş Kamal laadaş Koca» Al Naanötan Naftya Tabar Mııalııl »anm NabahatŞar Nadr Tabar 9y ŞaflkOguz Şamaatlln Potat FHoat Şanar FaikDamk- Flkıvt İpak Farhat Calank FaaRıKava Faruk Subaaı Fta Bb KamalUk*) Kaml Ofeouo«ki ı Yameı Naodat Ofthfljhı Kanan K*ç Kamal Yan*«ı Navzat Socar Nurean Okçuegkj aaboga h Btnol Akarau BurcuKökaal Blndal Göcman Bulant Cangizhan BaUSazgln Bayram Ardtç BlrgulSuruc Baran GfMaanogkı Bayram Ataman Baran Aalan Bahattln laıktaa BaUr Bacarman BaHaaTknur Bahattln GünaMn Bulant Sonmaz Bartvan AkyridB BahriÜml g Fadkna Cayhan OuMaranCabl Oarin Atalay Ounay Aatan Oulay Marcan OOraal Damlrkol OuManOülar Oolaam Akyuz OönOI Öz GiHaanKutlay GülaanAygül OütoyTarJıdH GurotÇmar Gûzida Yıldrnm QûlW Aydm GAnulGanç Oülnur SavnM Oaneo Uzunea OütayAvcı Ouvan Fayztogkı OukarDanb OuraalTakJn GüngorGancay Galip Cangizhan OonutOanç GüngorSazgm Hamlt Ofcçuoghı Hfllyı Kurt Huaayln YıMınm HOanu Namuthı HaydarKaya HabttM Tabar HaaanOanlz Haydar Aalan rttır Yıkfenm HaftzTogan Havva Onat Haydar Gumus Huaayin Akan Haaan Heyrl Alkan HteaytnOantz HaMsn KıytnVt HakkjKıbc Haaan Kaçan Haaan DanMnM KadriyaDognı Kıyma< Tannfc»lu K#MwMtın Ayoni Kanan dzcan NaztfKaMI Nadp Yardm Kartm Uzunea Nacat turar KafeoEnan Kamal M Nogal Sayit NadaYOea NaaiÛnal L»?v#ot Aydnı LutrflEran Layta Yaaar LarzanCanar UMMItaMea LayttAygul ıFııtna y Oaman Tabar OrhanMngM OyaTamak ömarAgm dzcanSapan Omar Kaya Oaman toçaNk Oaman Erghı Oaman Yıtda ömarCattn Turan Şakar Tank Namutlu Tacattm Kümat Tuna Danlz TaMr Abacı Turan Vukaal TuraMOJüzal Tutary Şangön »ta» TalmaözanyK TankZlya Ekmd TOtay Acar TulayBalgmar Tuncar Kocamanoglı Turgay Ozûpar Turgay Cangbjhan TavnkTukty Tavflk Ata TunealTaUn Turan Ounata Turan Ezbak Turan Erdam Takm Uzunca Turan Ertun Turan b M.AN natEaryak Tı O Toy ManmatAkg» MuataraÇaon ı Kı* 1 Yl Oaman Damı ûmar Avct OrhanÇatfeı OrhanŞlmaak OteaySazgln Ozcan Yardan Oaman KaranlN Ö.Faruk Kurcaran Ö.Nadk-Öz OrhanKocak OganKırM OrhanTural Oaman Aytar OnurTokkık Özgan Ergln ûmar Faruk Orhan Cangtahan Oteay Cangtzhan O«B»n*M O Bularrt SSnmaz BütarrtŞanlı Burhan Balca Btnnflz Ya>£dırMi Baara Yâca BVolKaakin CatalOunay CamalOUgar Calal Yattakkı CaaytrOanakçl C#yton Oursnçln Cangizözlük Camal Y I M B Cavat Ozdamk- Canglz Türar Calal Oamlr Canglz İyl Canglz Tamal Canglz Alpar Cuma Gâkaintç CamalÇirlk Cudl Oabakoghı CabbarErgan Calal Malkoc Calal K*ea» Caaur Yardıın Cavdat YaRkm Cavat Yardım Chnatt Atalay Cuma Tannkuiu Cangiz Turar CankSalmarm Cavat CaUel Conal Şanar Calal Özan Camal Özçalik Camal Erdam Camll Çamoğlu Camal Bozalan Calal Uzunea Camal Bltar Cumali Cakar Camal Çalik Camal Ozan Çathı Tûmlak Çaglar Attunar OH«k Okçuoglti Dara Kırmızıtoprak DoQan Zangin Ooğan Edaman OMak TatMil Davut Tknar Dara Ka.-ata» MuMKoçak Haaan Davrtm Hftmat Can Ozdan* HOaayki Aygul Wİ^a%VÎn naiiıljfctM. Husnıı EfiÇiO H. NumanBHk <**> l Antar MahmatCanta* MOTHRM Koftwn Ençin HatvnYıtdB H a m l M a M Hcyn SınoçHi HakanAşan Haydar Kuthj Haaan Oag Hurdan Aayay Huaayln Gadik Haear YMmm HüanüSuytar H.Lvvanl Eraavan y Orhan O6kdamlr OzkanKmç Partavlş* Parthan KaradaA P. AfcaaM HantaOOnay Raaııl Okeuogkı Ramzlya Okcuoghı ftacal Atatav Matltaaz MazMn Takta» HumtnCatln Mumt Öztamlr MHhatAMgan t Guzal Guctakm HKkrYılmaz HamKKaalar HamitOun HOmatCatm Huaayln Çakır HOaaym Arda HaMCamalan Haaan EnMi Hamdi EaUogkı Hüan» Bozalan Halka Pafclnöz HakiBuMu Hcyıvttln AltunccvtMr HHmat uguriu Huartu Uzunea Haahn Uzunea Huaayln Uzunea Haaan Gurdogan Haltt Olnlar Hakkı Tatar Hatrat Türfckan Haaan inca Huaayln Akar Huaayln Lackı HtdN-Banzar Halll Ayabakan rtaMAfi ErÇM HalH Kaatan Hfiaayki Yirik HMmlKılıç Huaayln Hatipogtaı MaaaNah Yardan M.özfcan KokeaM MEmmBaMaa MaMuzAycleak HagV Zarakohı IMMErogkj RamzlUgur RaaMKanı HaauJ Yontan •juMya Ylrlk HaaHDalak HaaN Outaryuz HamzlKartal PJBH QQI «Maan Hakkı HaaulKayMr Hamazan Ûekaroaa 8abrt CMztan •ahnCotak Ozaylr Avcı UzaylrDogan UmutYukaal OmKFmM VaNOOvan VaNOûrcan VayaalBalcı VıyaiMamuöu Vadat OzeaNk VahblAydm VayaiUgur Vayaal Saruhan Vall Yavuz VaHKaamoghı Vadat Oma VayaiÇlçak Vadat Ta*oghı VaMt Aba Vayaal Gunoy Vadat Ayanogkı VHdMootrana VaaflDayar Vadat OOnyol VahapOtoy Vadat ÖztOrk VayalTaak VaU Aydm YuautÇamı Yavuz Ergan Yaaar Kaya Yuauf K4IÇ Yavuz Okcuogkı Vnmaz Namutkı Y*nazDalk*c Yaaamm OzdaırNr Yaaar Ylfln YaMa YOeallaık Yamaz Odabaaı Yuauf Kıt* YOkaal Turkyıknaz VurdaKaya YucalGûraal Yavuz Gazar Yaaar Aydm Yuauf Aydm YMmaz Varol YuaulÇMk Yaaar GOndog» Yıtmaz Cangizhan Yavuz Bozalan S MuzaHar Oadamlr Sarvat Ozdamlr ÜaMnoal •d Kamal SucalKoHaıt •amioanurk SaMMjMn Oökau Munavvar Orun Savla X 5 YavuzÇMçl Vukaal ŞangOt Yanaz Çamkbal YuautCaNk Yakup Karadamlr Zaynal Yanv ZaU Bozalan ZaNhaDanta ZflbayrAydar ZaynapVardal Zmnl Anadol Zaynap AHya Zaynal Akgunduz ZHan Tknar ZaMOzan ZOHuDogan ZObayr Cangtahan ZanaSazan ZOMdMZangln ZaMOkun Zakl Karaca Zahlda Atalay ZaUOökca Onal K*ç ZuhatTamur OundOzZubayrOOn ZaM&zturk Bu ilan İNSAN HAKLARI DERNEĞİ İSTANBUL ŞUBESİ'nce organize edtlmıştir. TODAIE öğretim üyelerinden Prof. Dn Mesut Gülmez Memur sendikası toplu iş sözleşmesi yapabilirIŞIK KANSU ANKARA — Ankara 2. İş Mahkemesi- nin, Eğitim-tş ile ilgili davada, memurların sendikalaşması konusunda olumlu bir ka- rar vermesi, çeşitli işkollannda çalışan me- murları sendikalaşma atağına geçirdi. Tür- kiye Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü öğ- retim üyelerinden Prof. Dr. M^sut Gülrnez'e göre memurlar, şimdi tek yanlılığa, otori- terliğe, antidemokratikliğe, katılımsızlığa karşı bir yurttaşhk sınavı veriyorlar. Anayasada ve yasalarda memurların sen- dikalaşmasını engelleyen herhangi bir mad- de olmadığı, Türkiye'nin onayladığı ulusla- rarası sözleşmeler uyarınca kamu görevlile- rinin sendika kurmasının bir hak olduğu- görüşünden hareketle yola çıkan Eğitim-Iş Sendikası, memur sendikacılığında önemli bir örnek oluşturdu. Eğitim-îş Sendikası1 na karşı açılan davada da Ankara 2. İş Mah- kemesi'nin dosyanın kapatılmasına karar vermesi, sendikalaşma girişimlerini sürdu- ren birçok kamu görevlisini ivedilikle kuru- luş başvurusunu yapmaya yöneltti. Yıllardır, Türkiye'de memurların sendika kurmasının önünde hiçbir engel olmadığı • nı savunan Türkiye Ortadoğu Amme İda- resi Enstitüsü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Mesut Gülmez, Cumhuriyet'in memur sen- dikacılığı konusundaki sorularına şu yanıt- ları verdi: — Memurlann sendika kurma hakkının variıgına ilişkin savlannmn biiyiık bölümu )aşama geçti. Resmen kunılmuş olan Egjtim-tş Sendikası'nın oluşumunda sizin düşiincelerinizin biiyiik katkısı var. Egiüm- tş örneği nasıl oluştu ve bugune nasıl ulaş- lı? GÜLMEZ — Eğitim-lş'in oluşma süre- ci, bir düşüncenin aktarılması açısından, dünya genelinde de son derece önemli bir örnek. Eğitim-lş'in ortaya çıkmasında, her- şeyden önce, memurlann zihinlerine yerleş- tirilen, sendikal haklannın yasaklandığı yo- lundaki önyargılı düşüncenin aşılması ge- rekti. Şimdiye dek ülkemizde haklar hep yukandan verilmiştir, hiçbir biçimde sava- şım verilerek, bedeli ödenerek yasalara ge- çirilmiş değildir. Bu "mevzuatçı" gelenek o kadar köklüdür ki 12 Eylül sonrasında "yasak önyargısı" biçiminde memurlann kafasına yansıyabilmiştir. 12 Eylül'ün ge- tirdiği hukuk düzeninin özünde bireye du- yulan güvensizlik vardır. Bunun içindir ki 12 Eylül sonrasının anayasal ve yasal dü- zenlemeleri içinde, memurlann sendikalaş- ması alanında hukuksal boşluk olabileceği bile düşunülmemiştir. — tlk memur sendikasının eğitim işko- lunda kurulması, geçmişteki öğretmen ha- reketinin birikim ve dene>imlerinden mi kaynaklanıyor? GÜLMEZ — Sendikalaşmanm öncülü- ğunü öğretmenlerin yapmış obnası raslan- tı değildir. Bilgi ve bilinç düzeyi, örgütlen- me deneyimi ve birikimi açısından öğret- menler, öteki kamu görevlilerine oranla sendikal haklar alanında daha duyarlı ve önde olan kesimi oluşturmaktadırlar. 1982 Anayasası'nda ve yasalarda memurların sendika hakkının önünde hiçbir yasal en- gel olmadığı görüşüne öncelikle onlar sa- hip çıkmışlardır. 1986 ortalarında kurulan 'abece' dergisi, konunun düşünsel planda tartışılmasına öncülük etmiştir. Ardından Eğitimciler Derneği (EĞİT-DER) kurul- muştur. EĞİT-DER, varuğımn ve misyo- nunun öğretmenlerin sendikalaşması ile bi- tebileceğini söyleyecek kadar soruna sahip çıkmıştır. Eylül 1989'da düzenlediği 'Sen- dikal Haklar Kurultayı', sendikalaşma ça- lışmalanna hem uluslararası boyutlar ka- zandırmış hem de bu sendikalaşmayı somut adımların atılabileceği bir noktaya getirmiş- u andaki yasal düzenlemeler memurlann toplusözleşme yapmasına engel değil. Bir kere ne Anayasada ne de 657 sayıh Devlet Memurlan Yasası'nda 'Memur toplu- sözleşme yapamaz' diye bir kural var. Bütün çalışma koşullarının tek yanlı olarak yasayla ya da başka metinlerle düzenlenmiş olması, toplusözleşme yapılmasına engel değildir. Yeter ki işveren, devlet tek yanlı ve anti katıhmcı anlayışı bırakarak bu hakkm kulianılmasma olanak veren olumlu bir davranış içine girsin. ğiyle C.Savcılığı'na başvurdu. Savcılık, iç hukuk çerçevesinde yaptığı incelemede, me- murların sendika kurmasını yasaklayan ve bunu suç sayan, cezai ve hukuki yaptınm- lara bağlayan hiçbir kural bulunmadığını saptadı. Bu da son derece tarihsel önem ta- şıyan bir karardır. Savcılık, dosyayı Sen- dikalar Yasası'na göre incelemesi gereken görevli iş mahkemesine iletti. İş mahkemesi, ilk duruşmada, ortada açılan bir davanın olmadığını saptadı. Bir "davaname tanzim edilmek üıere", dosyayı geri gönderdi. Ama yeni duruşma gününe kadar da yine ortada bir davaname tanzim edilmemiş ol- duğunu gördü. Bu nedenle de işin esastan kapatılm.asına karar verdi. — iş mahkemesinin davanın öziine gir- medigi. yalnızca usulden bir karar aldıgı Urtışma konusu oldu. Ne diyorsunuz? GÜLMEZ — Mahkeme, davanın özüne girseydi bile, yapacağı incelemenin nelerle sınırlı olduğu Sendikalar Yasası'nda göste- rilmiştir. Sendikalar Yasası, bu olayda, "kıyasen" uygulanan bir yasa durumunda- dır. Nitekim valilik ve savahk da Sendika- lar Yasası'nı uygulamışlardır. Dolayısıyla, Sendikalar Yasası, işçi sendikalan için ve işçiler için çıkarılmış olmakla birlikte, hu- kukun genel ilkeleri çerçevesinde iç hukuk- taki yasal boşluk karsısında, memur sen- dikacılığı konusunda da kıyasen uygulana- bilir nitelikte bir yasadır. İş mahkemesinin, işin özünü incelerken de bu yasanın kendi- sine tanıdığı yetkinin sınırlan içinde kalması gerekecekti. Mahkeme, ancak kuruluş bel- gelerinde eksiklik olup olmadığını, sendi- kanın tüzüğünde yasaya aykırılık bulunup bulunmadığını araştıracaktı. Inceleme so- nunda iş mahkemesi, ya sendikanın geçici bir süre için faaliyetini durduracak ya da aykırılık ve eksiklikleri gidermek için belli bir süre verecekti. Eğer verilen süre içinde eksiklikler tamamlanmazsa, mahkeme, an- cak o zaman sendikayı kapatabilecekti. Ek- siklikler giderilir, tüzük yasalara uygun hale getirilirse, sendikanın kapatılması söz ko- nusu olmayacaktı. Mahkeme, memurlar sendika kurabilir mi kuramaz mı konusuna, belki uluslara- rası hukuk çerçevesinde girebilirdi. Çünkü, edimde bulunması gerekmez. Devletin ilk odevi, bu hakkın kulianılmasma engel ol- mamaktır. Bu nitelikleri dolayısıyla, özel >asa olmadan da sendikal haklar kullanı- labilir, bugünkü hukuk düzeni içinde. — Sendikaiann en önemli işlevi, toplu iş sözleşmesi bağıtlamaktır. Memur sendika- lan bunu gercekleştirebilecek mi? GÜLMEZ — Sendikayı kurmuş olmak, belli bir oranda üye kaydetmiş olmak önemli bir adımdır, ama yeterli değildir. Devlet-memur arasındaki çahşma ilişkile- rınin demokratikleşmesi ve tek yanlıliktan çıkanlması, ancak toplupazarhk hakkını kullanmakla olanaklıdır. Sendika kurma hakkı açısından, yasal boşluk, bir engel oluşturmuyordu.-Ama iş toplu pazarhğa ge- lınce, sorun daha " n a a k " bir nitelik ka- zanıyor. Çünkü Anayasa, memur statüsü- nun, yani nitelik, atanma, görev ve yetki, hak ve yükümlülük, aylık ve ödenek gibi konulann kanunla düzenlenmesini öngör- muş. Buna dayanarak da memur statüsü- nü düzenleyen 657 sayıh Devlet Memurla- rı Yasası çıkarılmıştır. Öte yandan, bu yasaya dayanarak çıka- rılmış, memurlann çalışma koşullan ile il- gili tüzük ve yönetmelikler de var. Yani me- murların çalışma koşullan, yasamanın ve > urütmenin tek yanlı kararlanyla düzenlen- mıştir. Işte toplu pazarlık hakkının böyle bir memur hukuku içinde kullamhp yaşa- ma geçirilmesi söz konusudur. Kuramsal olarak memurlara toplusözleşmeler ile dü- zenleme yapabilecekleri alan neredeyse bı- rakılmamış gibidir. Kanımca bu durum da toplusözleşme yapılmasına engel değildir. Bir kere, ne anayasada, ne de 657'de "me- mur toplusözieşme yapamaz" diyen bir ku- ral vardır. BUtün çalışma koşullannın tek yanlı olarak yasayla ya da başka metinler- le düzenlenmiş olması, toplusözleşme ya- pılmasına engel değildir. Her şeyden önce, tüm bu metinlerde yer almayan konularda toplusözleşme bağıtlanabilir. Buna engel yok. Yeter ki işveren devlet, tek yancı ve anti katıhmcı anlayışı bırakarak bu insan hakkının kulianılmasma olanak veren olumlu bir davranışla sendika ile toplu pa- zarhğa oturmayı kabul etsin. Aynca, iş hukuku alanındaki görüşler- den yola çıkarsak, memur hukukuna iliş- kin yasal düzenlemeleri, memurlann çalış- ma koşullan ile ilgili "asgari düzenlemeler" olarak görebiliriz; toplusözleşmelerle bun- lann üstüne çıkan düzenlemeler yapma ve haklar sağlama olanağı bulunduğunu dü- şünebiliriz. Örneğin 657 sayılı yasada çok ilkel biçimde düzenlenen ama bir türlü uy- gulamaya aktanlmayan "göriişme ve danış- ma kumllan" toplu pazarlıkla düzenlene- bilir ve bu kurullara işlerlik kazandıniabi- lir. Yine, gUnumüzde memurlann büyük bir çoğunluğu konut yardımından yararlanma- maktadır. özellikle alt kademelerde olan- lar. Toplu pazarlık hakkı bu alanda da iş- letilebilir, işletilmelidir. — Türkiye'de memur sendikacılıgının ge- lecegini nasıl görüyorsunuz? Sendikalaşır- ken memurlann nelere dikkat etmesi gere- kiyor? GÜLMEZ — Memur sendikacılıgının son üç yıl içinde nereden nereye geldiğini değerlendirecek olursak iyimser ve umutlu olmamak elde değil. Öğretmenler, bugün somut olarak sendikalarını kurdular. Ote- ki kamu görevlileri de sendikalaşma yolun- daki çalışmalannı sürdürüyor. Hatta baş- vuru aşamasına geldi ve sanıyorum bu ay içinde son adımı atacak ve sendikalannı ku- racaklar. Artık bu konuda çok fazla zaman kaybetmemek gerekir. Memurlann sendi- kalaştığı, tüm kesimleriyle sendikalaştığı, henüz sendikalaşma çalışmalannı uzaktan izleyen öteki kamu görevlileri tarafından Mesut Gülmez (solda) memur sendikacılıgının yurttaşlık sınavı verdigini söyliiyor. (Fotoğraf: Rıza Ezer) tir. 1990 bahar ayları sonunda da Eğitim- Iş örneği, hem Türkiye özelinde hem de dünya genelinde aynk ve son derece onur- lu yeri olan bir memur sendikası olarak or- taya çıkmıştır. — Bu örnek neden dünya genelinde aynk? GÜLMEZ — Eğitim-İş, uiuslararası söz- leşmelerden yola çıkarak oluşturulan, hu- kuksal ternelini orada bulan bir sendikadır. öteki ülkelerde, salt kendisine uluslarara- sı hukuku dayanak yaparak kunılmuş bir işçi ya da memur örgütü olduğunu sanmı- yorum. Bu nedenle, dünyada da kendine özgü bir yeri olduğunu düşünüyorum. — Ankara 2. İş Mahkemesi, Eğitim-İş fle ilgili bir karar verirken, memur sendikalaş- masına da yargısal açıdan ona> verdi. Bu kararı nasü yorumluyorsuouz? GÜLMEZ — Bu karar, memurlann sen- dika hakkının yargı kararıyla onaylanmış olması nedeniyle tarihsel bir değer taşıyor. Eğitim-lş'in kuruluş başvurusu, ne yazık ki kendisi de bir kamu görevlisi olan, Anka- ra vali yardımcısı tarafından kabul edilme- mişti. Bu, Sendikalar Yasası'nın ve Türki- ye'nin onayladığı İnsan Haklan Avrupa Sözleşmesi'nin çiğnenmesi anlamıru taşıyor- du-. Oysa hükümet, bu sözleşmenin güven- ceye aldığı haklann devlet tarafından çiğ- nenmesi halinde, bireyin İnsan Haklan Ko- misyonu'na başvurmasına olanak tanıyan mekanizmayı işletmeye karar vermişti. An- kara Valiliği. daha sonra, sendikanın faa- liyetinin durdurulması ve kapatılması iste- Türkiye'nin onayladığı uluslararası sözleş- meler, memurlara sendika hakkını açıkça tanımıştır. Bu sözleşmeler, bütün yönetsel ve yargısal organları bağlar ve onlann bu sözleşmelere uyması gerekir. Bu alanda Türkiye'nin onayladığ, ILO'nun 98 sayıh sözleşmesi ile Avrupa Konseyi'nin İnsan Haklan Avrupa Sözleşmesi var. Dolayısıy- la, yargmın işin özünü incelemesi olasılığm- da bile, insan haklanna saygılı bir devlet içinde, bir "insan hakkı" olduğuna kuşku bulunmayan sendika hakkı için olumsuz bir karar çıkabileceğini düşünemiyorum. — Kamu görevülerinin sendikalannuı ör- gütlenmesinde, diğer işlevlerini yerine ge- tirmesinde bir yasal boşluk var gibi görii- nüyor. Sizce memur sendikalan, işçi sen- dikalan için gecerli yasal çerçeve kapsamı- na mı girecekler? Aynca bir yasal çerçeve mi gerek? GÜLMEZ — Yasal boşluğun, birinci planda önem taşıyan bir sorun olmadığını düşünüyorum. İç hukukta memurlann sen- dika hakkını düzenleyen bir yasanın olma- masına karşın, Anayasa ile açıkça güvence altına alınmadan, memurlar, ilk kez ulus- lararası hukuktan yola çıkarak bu hakkı kullanmışlardır. Yani, bir insan hakkı, özel yasa olmadan da kullanılabilir. Memurlar, bunu başardı. Sendikal haklar, sosyal hak- lar içinde "kendiliğinden kullanılabilir" ni- telik taşıyan haklardır. Devletin, çalışma hakkında olduğu gibi, sosyal güvenlik ala- nında olduğu gibi, sendika, toplu pazarlık ve grev haklarında herhangi bir olumlu görülebilmeli. Bu yapıldığı zaman, sendi- kalaşma akımı hızlanacaktır. Bugün sessiz duran ya da öyle görünen kamu görevlile- ri, özellikle son açıklanan yüzde 15'lik zam- lardan sonra satın alma güçlerinin ne denli eridiğini ve aşındığını görerek sorunlannı ancak bir sendika ile aşabileceklerinin bi- lincine varacaklardu". Ama aslında memur- lar, tek yanlılığa, otoriterliğe, antidemok- ratikliğe, katılımsızlığa karşı çahşma koşul- lan ve kendi sorunlan ile ilgili olarak gö- riişlerinin alınmasım içeren daha demokra- tik, daha katıhmcı bir çahşma ilişkileri dü- zeninin kunıhnası için bir 'yurttaşlık sınavı' vertnektedirler. Kurulacak sendikaiann geç- mişte uygulamaya konulan kimi yanlışhk- lardan da kendini kurtarması gerekecektir. Dernekle sendikacıhk, sendikayla da par- ticilik yapılmaması gerektiğine inanıyorum. Sendikanın birincil işlevi, dar anlamda si- yaset değildir. Özellikle Türkiye koşullann- da önem taşıyan bir noktadır bu. Mesut Gülraez, 1943 yılmda Denizli/Acıpayam'da doğdu. 1Ü Hukuk Fakültesi'ni bitirdikten sonra 1976 yılında gittiği Fransa'da, Milli Eğitim Bakanlığı hesabına yönetim bilimi alanında doktora yaptı. Bir yıl kadar bu bakanlıkta çalıstı ve 1973'te, şimdi de görevini sürdürdüğü Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü'ne girdi. 1981'de Sosyal Siyaset dalında doçent, 1988'de Çahşma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri dalında profesör oldu. Uluslararası Çalışma örgütü'nde ve Avrupa Konseyi'nde araştırmalar yaptı.