Catalog

CUMHURİYET/10 HAVA DURUMU ltleteoroto)i Genel Müdürlüğü'nden aiınan bilgiye göre. yurdun kuzey ve batı kesmferi parça/t buluflu. Marmara'nın doflusu ile Karaderaz yer yer sağanak ve gokgurutlüB sağanak yağışlı. diğer yerier az bulutlu ve açık geçecek. HWA SICAKLIĞI: Yağış alan yerlerde biraz azalacak diğer yerlerde önemli birdeğişMik olmayacak. RÛZGÂR Kuzey ve batı yönlerden hafif. ara sıra orta kuvvette esecek Denizlerimode rüzgâr; Marmara ve Karadeniz'de yıldız ve karayelden, diğer denizterimizde todostan 35 kuvvetinde saatte 1021 deniz mili hızia esecek. Ma.na Adapaar Adıyamafi Afyon AJn Ankara Antakya AnBJva • Artvin Aydın BaiıkeSir Btecik Bingdl Bifts DENİZ: Uutedil dalgalı oiacak. Dalga yuksekliği 05 ile 15 met Botu re, görijş uzaklıgı 10 km dolayinda bulunacak. Van Gölü'mte ha Bursı va; Az buluflu ve açık geçecek. Rüzgâr kuzey yönlerden hafif Çanakkate Çonım ara sıra orta kuvvette esecek. Dena* A 37° 20° Diyartolcr A 32° 11° Manısa 8 23° 15° Edirne B 27» 12°KHfaraş A 34° 18° Erancan A 29° 8° Meraı A 30° 10° îmmm A 24° CPMujla A 24° 3°Esteşehir A 27°13°Muş A 30° 12° Gaaamep A 33° 15° Nıjde A 34°25°Giresun Y23°18°(Wu A 31° 18° Gumüştıane Y 29° 10° Rize Y 26° 14° HaMcâri A 27° 12° Sarasun A 33° 17° Ispata A 29° 8°S«rt B 27° 13° istanbui B 23° 16° Sinop B 26° t2° brır A 29° 15° Sıvas A 29° 8°KafS A 23° 2°Te«nta( A 24° 7°Kasbmonu Y 29" 13°lrabzrn Y 26° M» Kayseri A 30° 10° Tüncai B 28°14°KırW»ei B25°14°Uşak B 27°14°Konya A 30° 9°Van Y 30° 9°Küöhya A 28°10°YiBgat A 32° 16° Malatya A 32° 10° Zonouldak HABERLERİN DEVAMI TÜRKİYE'DE BUGÜN A 31" 16° A 35° 17» A 32° 22° A 31" 16° A 31° 12° A 29° 11° Y25°18° V 23° 15° Y 24° 18° A 34° 16° Y 24° 19° A 29° 10° B24°14° Y24°17° A 31° 9° A29°11« A 21° 7° A 30° 9° Y 22° 17" 26 EYLÜL 1989 DÜNYA'DA BUGÜN Amstefdam Amman Atına Bajdat Barcetona Basei Bdgrat Bertn Borm Brüteel Budapeşte Cenevre Cezayir tdde Dubayi Frankturt Gınıe Helsınkı Kahtre Kopenhag W B 20° A 31° A 26° A 36° A 27° A 19° A 24° B 19° B 16° B 19° A 23° A 19? A 30° A 38° A 37° A «° B 28° A UP B 30° A 19° B W° 8 34° Leningıad LonCra Madrid . Milano Montreal Mosiova Münıtı New Ybrk Oslo Paris Riyad ftoma Solya Şam Tütm A B A A B A B A B B B A A A A A A B A B 15° 22° 28° 25° 29° 21° 17° 27° 21° 22° 22° 38° 26° 22° 37° 28° 29° 21° 24° 22° 27° A 20° ANKARA NOTLARI MUST4FA EKMEKÇİ Avrupa Parlamentosu'nun, Türkiye'deki yönetimi kınayan karan, öyle az buz ağırlıkta değildi. Kullanılan sözcükler öyleydi ki, hani "Dirhemini yiyen kudurur" derler ya, öyle. Elbet anlayan için. Toplantısmı izlediğim Avrupa Parlamentosu'nun kararını vermek istiyorum. Belki bunlardan bir ders alan çıkar. Karar şöyle: "a) Avrupa Parlamentosu, iki siyasal tutuklu Mehmet Yalçınkaya ile Hüseyin Eroğlu'nun ölümünden alabildiğine heyecanlanmış olarak; b) Açlık grevi yapan tutukluların apar topar nakli, bu nakil sırasında iki tutuklunun susuzluktan ölmüş olması, çok ağırlarına gitmiş olarak; c) Türkiye'nin Avrupa Topluluğu'na katılmak istemesini göz önünde tutarak; d) İnsan Haklan'na ilişkin 1966 Birleşmiş Milletler Antlaşması'na ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne saygıyı sağlamada Türk hükumetince gösterilmiş kötü niyeti göz önünde tutarak; e) Türkiye işkenceyi yasaklayan sözleşmeye katılmış da olsa, bu ülkenin makamlarının, buna rağmen siyasal hükumlülerin istencini kırmak ya da onlardan bilgi almak yoluna sapmasından derin şaşkınlık içinde kalarak; f) Topluluk üyeleriyie Türkiye arasında var olan çeşitli ilişkileri göz önünde tutarak; 1 Türk hükümetinin açlık grevi yapan tutuklular karşısındaki davranışını, siyasal hükümlülere uygun görülen insanlık dışı işlemi ağır biçimde mahkum eder. 2 Hükümlülere kokmuş, bozulmuş maddelerden yapılmış yiyecek rejiminin, onlara aynlan yerin sağlık yönünden baştan aşağıya yetersizliği, aileleri ya da bir savunmanla görüşebilmelerinin olanaksızlığı, hükümlüleri yıldırmak amacıyla vurucu birliklerin harekete geçirilmesi, bütün bunlann insan haklarının ağır sakatlanması olduğunu görerek; 3 Siyasal hükümlülere verdiği sözleri tutmaya, bütün bunlardan ayn olarak, insancıl tutukluluk koşullarını sağlamaya, Türk hükümetini çağırır. 4 Siyasal hükümlüler karşısında işkenceye, kötü işlemlere başvurmayı yasaklamaya, bu davranışlarda sorumluluk taşıyan ki. şilerden hesap sormaya, onları mahkemeye verip cezalandırmaya Türk hükümetini çağırır..." Avrupa Parlamentosu'nda, Yeşiller'in verdikleri öneride geçen 7 maddeden dördü yukarıdaki biçimiyle benimsendi. Kalan üç maddeden biri reddedildi. Bu, beşinci maddeydi. Reddedilen beşinci madde de aynen şöyleydi: "Türkiye'de insan hakları konusundaki duruma bakıp, her yılın ilkbaharında, Avrupa Parlamentosu'nun tartışacağı yıllık bir raporun hazırlanmasına, komisyonu çağırır; bu raporun sonuçları üzerine, Türkiye karşısında politikalannı gözden geçirmeye Avrupa Topluluğu'nu ve kurumiarını çağırır..." Yeşiller'in karar tasarısının altıncı maddesi, değiştirilerek benimsenmişti. Maddenin aslında, özetle "Komisyonu, Topluluk Bakanlar Konseyi ve Topluluk üye devletler hükümetlerini, Türkiye'ye hiçbir iktisadi, askeri, siyasi ve polisiye konuda hiçbir yardım yapmamaya çağırır..." deniyordu. Bu, tartışmalardan sonra değiştirildi; Türkiye'ye yapılacak ekonomik yardımın, Karma Parlamento Komisyonu'nun ve Bakanlar Konseyi'nin değerlendirmesine bırakıldığı belirtildi; madde o biçimde benimsendi. Türkiye'deki yönetimi kınama kararının yedinci maddesi, Yeşiller'in verdiği gibi benimsendi. 7. madde de şöyle: "Bu kararı, komisyona, konseye, üye devletler hükümetlerine, Türk hükümetine, Birleşmiş Milletler'e göndermeye başkanı görevlendirir." Karar, iste bu! Kim nasıl değerlendirirse değerlendirsin. Kimileri: Evet, Avrupa Parlamentosu'ndan kınama kararı çıktı, ama ezici çoğunlukla çıkmadı. 32'ye karşı 64 oyla çıktı, 94 üye çekimser kaldı; önemli bir karar değil, diyebilir. Avrupa Parlamentosu'nda kınama konusu gündeme alınınca, Özal iktidarı nasıl telaşlandı anlatmak güç. Yok, Meclisteki ölüm cezaları ölesiye hapis cezasına çevrilecekmiş de; artık 141'den idam olmayacakmış da falan filan... Mecliste dosyası bulunanlardan hiçbiri, 141'den ölüm cezasına çarptırılmış değiller ki, cezaları ölesiye hapis cezasına çevrilsin! Getirılen öbür maddeter de öyle... Cezaevlerinde durumun değistiği ya da değişeceği, ben Strasbourg'dayken, gelen beylik haberler içindeydi. AN Bozer, Bülent Akarcalı'ya özel notlar gönderiyordu, cezaevlerindeki durumlaria ilgili. Türkiye'ye dönünce izledim haberleri, cezaevlerinde hiçbir şey değişmiş değil. Aydın'dan yakınmalar geliyor, İnsan Hakları Derneği Aydın Şubesi Başkanı açıklamalar yapıyor; cezaevlerindeki koşullar üstüne. Değişen bir şey yok! > Yeşiller'in karar tasarısı reddedilseydi iyi olacaktı, Deniz Bay 7 kal'la, başkanı Bülent Akarcalı'nın kulis çabaları boşa gitmeyecekti. Ama boşa gitti! Sosyalistler aslında 180 kişiler, ancak 94 çekimser var. Sosyalistlerin ötekileri neredeler? Daha da vaı bir sürü üye, onlar nerede? Belli ki, Türk hükümetini kınama kararına candan bir karşı çıkan yok ki, toplantıya girip ret oyu verseler, bu iş bitecek; kınanmayacak. Özal iktidarı, Yeşiller de boylannın ölçüsünü alacaklarl Ama girmiyorlar, bir bildikleri var kim bilir? Yeşiller'den basın sözcüsü Ali Yurttagül, o Türk, şöyle dedi: Türk hükümeti, asıl sosyalistlerden korksun, "çekimser" kalmalarına karşın, Türkiye'de pek bir şeyin değişmediğini gordüklerinde ne yapacaklar? Onlar o zaman Yeşiller'den de hızlı olacaklar! Bekleyin... Yahu kardeşim, "kol kırılır yen içinde kalır" diye düşünüyordu kimi. Biri atıldı: Kol kırılır yen içinde kalır, tamam da hep bizim kol kırılıyor, canına yandığımının... Dünya küçüldü giderek iyicene. Dünyanın bir ucundaki olay, öbür ucundan duyuluyor, el konuyor anında. Orada kol kırılmıyor yen içinde! Niye kollar kırılsınmış? Kırılmasa olmuyor mu? Kol Kınlsın mı Yen İçinde? Ine Vaf5owa Veoedik Vlyana Zür* BULMACA 0** A i c * B Dukıau K karlı S ss» Y SOLDAN SAĞA: 1/ Ege yöresinde yaygm bir tavla oyunu. 2/ Sııur nişanı... Tarif. 3/ Terazi gözlerinden her biri... Içinde alkol bulunan içecek. 4/ Nişastayı parçalayarak şekere çeviren bir enzim... Evrensel alıcı olan kan grubu. 5/ Bir makyaj raalzemesi. 6/ Sodyumun siragesi... Uzaklık anlatmakta kullanılan söz... Dinsel inançlan olmayan. 7/ Bir oyun ya da filrade dinlenme siiresi... Süs. 8/ Doğal olarak hayvan ve bitki kalıntılannın üzerinde yaşayan ve onlann çürümesine yol açaü bitki ve organizmalar. 9/ Belli bir bölgede yetişen hayvanlann tümü... Uğraş. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Merdiven biçiminde çıkıntıları olan kubbc 2/ Faiz... Cennet ile cehennem arasında bulunduğuna inarulan yer. 3/ Mavi renkli değerli bir süs tası... Konya ilinde bir baraj. 4/ Seçkin... Yüz, çehre. 5/ Mısır'ın plaka işareti... Kadın savaşçı. 6/ Eskiden sairlerin kasidelerinde övgüsünü yaptıklan kişilerden aldıkiarı para ya da hediye... Bir işi yerine getirme. 7/ Bir lngiliz uzunluk ölçüsü... Bir deseni sulandınlmış çini mürekkebi ya da başka bir boya ile boyama işlemi. 8/ Arap harflerinin en çok kullanılan el yansı biçimi... VI. Mısır hanedanının ilk firavunu. 9/ Tohum ekme aygıtı. Özal: Ben layıkını ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) ANAP'ın Başbakan Turgut Özal başkanlığında dün toplanan Genişletilmiş Başkanlık Divanı'nda cumhurbaşkanı adayının açıklanması ve Silopi olayları ile ilgili sert tartışmalar oldu. Başbakan Özal, kendisinin memlekete çok büyük hizmetler ettığini belirterek, "Ben berkesten fazla ctımhurbaşkanı adaylığına layıkım" dedi. Özat adayın son anda açıklanacağını belirtirken, bu konuda muhalefet liderleriyle görüşmeye her zaman hazır olduğunu açıkladı. Kendisini "o makama layık görmeyenlerin fikirierine de saygı gösJerdigini" belirten Özal, "Ama eleştirilerinin acıtıcı ve hakareti içerir olmamasmı tercih ederira. Böyle bir adaylık olduğu zaman bunun yadırganmaması, bircok çevrelerde düşunülmesi lazun" dedi. lekete çok hizmet ettim. Ben herkesten fazla cumhurbaşkanlığma layıkım. Onural Şeref Bozkurt Mesut Bey de, Mehmet Bey de uzlasma öneriyorlar. Özal Ben muhalefet liderleriyle görüşürüm. Ama uzlaşma olmaz. Konuşuruz, değerlendiririz. Başbakan Özal'ın bu sert tutumu üzerine ANAP Başkanlık Divanı üyelerinin cumhurbaşkanı adaylığının açıklanması konusunda ısrardan vazgectikleri öğrenildi. Başbakan Özal, ANAP Grup Başkanvekili Onural Şeref Bozkurt'un Kayseri Milletvekili Servel Hacıpaşaoglu'nun tstanbul'daki basın toplantısmı anımsatması ve uzlaşma önerdiğini belirtmesi üzerine de Özal'ın sinirlendiği öğrenildi. Başbakan Özal, Bozkurt'tan Kayseri Milletvekili Servet Hacıpaşaoğlu'nun basın toplantısmda söylediklerinin araştınlmasını istediği ve "Bakalım parti disipliaine aykın bir suç işlemiş mi? Araştınn" talimatını verdiği öne sürüldü. nı seçimi için şu aday olamaz bu olur veya uzlaşınz gibi hiçkimseyle bir pazarlığa Meclisin üzerinde giremem. Ne zaınan görü^ürsünüz? ÖZAL Onlaria her zaman görüşürüm. Programımız ortada. Ekim başmda görüşebiliriz. Tarih yok. Kim görüşmek istiyorsa ben hazırım, görüşürüz. Partinizin içinden bazı milletvekilleri cumhurbaşkanhgı konusunda bazı arayışlar içindeler. Cumhurbaşkanhgı ve erken seçimlerin rapılmasını, 1991 içinde seçime gidilmesini isteyenler var... ÖZAL Kim? Bunu kim söylüyor? Kim istiyor? Demek ki fazla söyleyecek bir şey yok. Açık olarak söyleyecek bir parti yetkilisi değil öyleyse. Yetkili olmadığına göre bir şey ifade etmez. SHP milletvekillerinden 4'ii sizin curahurbaşkanı adayı olmanız halinde istifa edeceklerini grup başkanvekillerine bildirdiler. ÖZAL Benim aday olmam halinde mi? Evel. ÖZAL Onları istifa ettirmemek için galiba aday olmayayım (gülerek). Çok kolay, bakın aday olma ihtimalim yüzde 50 dedim, yüzde 50 veya 49 da Anavatan'dan birisi, yüzde 1 de başkası olabilir. Buna göre benim aday olmamdan dolayı mı istifa edecekler, yoksa Anavatan'dan birisi seçilirse diye mi istifa edecekler? Siz olursanız istifa edecekler. ÖZAL Öyle şey olmaz, sen karıştırmışsın herhalde. Sonra gruba da yapılmaz istifa. Öyle gösteri mahiyetinde de yapılmaz. Getirsinler Meclise kabul edelim istifalanm. Şovu bıraksınlar, ciddi ciddi istifalanm yapsınlar. Iş biraz ciddi olsun. Böyle bir şova gerek yok. Beni zorluyorlar illa aday ol diye. Ben aday olurum istifa da etmezler (gülerek). Bir başka bey mektup yazmış milletvekillerine, onlardan ben aday olmayayım diye rica ediyor. O biraz daha akıllıca, ama bunlar yapabilecekleri işi yapmaJarı lazım. Acıkça söylüyorum: Erkeklerse istifa etsinler, şov yapmayı bıraksınlar. Bunları dikkate alıyor musunuz? ÖZAL Hiç. Benim bu karanma, bakın acıkça söyle>'eyim, şunun şöyle yapması bunun böyle yazması hiç tesir etmez. Arkadaşlarıma da demin söyledim, raemleketime nasıl ve ne derecede daha fazla hizmet edebilirim, onun düşüncesindeyim. Bunun değerlendirmesini yapıyorum. Aday olup yukanya gitmenin de memlekete de büyük hizmetleri var. onu da biliyorum. Bugünkü durumda da çok hizmetlerimiz var, onu da biliyorum. Süleyman Bey hariç herkes kendine göre takdir eder bunu. Sizden sonra partinin ne olacagı konusunda yüzde S0 diişiince payınız içinde ne gibi teorileriniz var. Sizden sonra ANAP ne olur? ÖZAL ANAP sağlam bir partidir. Ben zannediyorum başkaları hayal görüyor. Biz başında olmasak bile ANAP güçlü bir parti olarak kalır. Belki daha da güçlenir (gülerek). Yalmz. şunu söyleyeyim. Parti başkanlığına layık oiacak çok arkadaşımız var. Buna büyük kongre karar verir. Böyle bir durum hasıl olursa. Ama acele etmenıek lazım daha. Tüzük ortada. Cumhurbaşkanhgı adaylığını açıklayanlaıia görüstiinüz mii? ÖZAL Hayır. Ama bakıyorum adaylar yavaş yavaş, ortaya çıkmaya başladı, fena bir gelişme değil. Muhalefet seçimlere katılmazsa... ÖZAL Onlar katılmazsa, ANAP milletvekilleri de katılmazsa oiacak şey Meclis fesholur. Zannetmiyorum öyle bir şey olacağını. Hatta zannediyorum ki o katılmayan milletekili arkadaşlarımızdan bazıları diğerlerine aman katılın, bizi yanlış bir yere götürme>in diyebilirler. 6 0 YIL ÖNCE Cumhuriyet Tîcari nıuvazenemîz! 26 EYLÜL 1929 M. Jakar pazartesi günü memleketine hareket edecektir. Yeni bir mütehassıs celbine kadar tstatistik muavini Celal Bey vekalet edecektir. M. Jakar son ticaret muvazenesi münakaşası hakkında demiştir ki: " Bu iddia ile demek istiyorlar ki ihracaat eşyasırun fıatını tüccar bildirirken noksan bildirilen flatlar aynı nispette ithalat eşyası için de varittir. Yeni ithaJatta da hakiki fıat söylenebilir, diyorlar. thracaatta beyannamelerin hakiki dahili borsalar kıymetlerine müsavi olmadığım adetlerle gösterdim. tthalatta da böyle olduğu, daha doğrusu ithalat beyannameleri kıymetinin memaliki ecnebiyedeki emtaa kıymetlerine müsavi olup olmadığı hakkında bir mukayese yapılmış raıdır? Böyle bir farkın mevcut olduğu ispat edilememiştir. Mesela Belçikadan Türkiyeye senevi 50 bin liralık mal geliyor. Bunlar ithal edilirken beyannamedeki kıymetin Belçika piyasasındaki kıymetin dununda olduğu tesbit edilmiş midir? Bu iddia hakiki erkama istinat etmedikçe mesnıu olamaz. Aynı zamanda ithalat emtiasının ekseriyeti azimesinden sıklet üzerinden resim alınır. Binaenaleyh ithaJatta noksan kıymet mevzuu bahsolamaz. İthaJatta beyannameler ekseriye faturalara istinat eder. Bunlann da hileli, yani kıymet Üzerinden tanzimini kabul etraek kabil degildir. Ecnebi dövizi nüktarı da çok mütevazidir. Eğer hakiki bir açık olsaydı, bu açığı ödemek için bankalar ve borsalardaki ecnebi dövizi satın aJraak icap edecekti. Böyle bir vaziyet olmamıştır. Eğer bu ithalat fazlası mevcut ise bu da istatistiklere giremeyen bir takım ithalattan ileri gelebilir. Bu ihracaatın tüccarlar tarafmdan hakiki kıymetin dununda gösterilmesı sade burada da değil Yunanistan ve İtalya'da da olmuştur. Yunanistanda bunun tashih için her sene hinayetinde teşekkül eden bir komisyon ihracaat emtasının miktarını hakiki kı>Tîietlerile zarbederek hakiki ihracaat kıymeti uraumiyesini tesbit etmektedir. Bunu Türkiyede de yapmak kabildir. Eğer Türkiyenin muvazenei ticariyesinde açık olduğunu göstermek isteyenler varsa onları kendi hallerine bırakmak isterim." Özal başkanlık dlvanından sonra gazetecilerin sorusu üzerine istifa girişiminde bulunan 4 SHP'li milletvekili için, "Acıkça meydan okuyonım. Bıraksınlar şovu, erkeklerse istifa elsinler. İstifayı getirir Medis Başkanlığı'na veririer, Başbakan Özal Başkanlık Divabiz de kabul ederiz" dedi. nı'ndan sonra yaptığı açıklamada Edinilen bilgiye göre ANAP ise, cumhurbaşkanı seçimiyGenişletilmiş Başkanlık Divanı le ilgili olarak muhalefet liderletoplantısmda Genel Başkan Yar riyle konuşmaya hazır olduğunu, dımcıları Metin Gürdere, Halil bu seçüni demokrasi üntihanı olaÖzsoy ile ANAP Grup Başkanve rak gördüğünü, şu an için bir kakili Onural Şeref Bozkurt, Başba rarı bulunmadığını belirterek, kan Özal'dan cumhurbaşkanı özetle şunları söyledi: adayının bir an önce açıklanma"Tabi benim aday olraamla ilsını istediler. Genel Başkan Yar gili konularda basını ve bazı çevdımcısı Metin Gürdere, Başbakan releri çok alakadar ediyor. Bazen Özal'a, "Adaysanız bunu açıkla de şöyle düşünüyorum, şu an veyıoız, biz de gıindemiraizi ona gö riimiş bir karanm yok, onu her re belirlevelim. Bu yönde propa zaman söylüyorum. Bu karar ganda >apa)ım" önerisinde bulun oluşturuluyor, zaman içinde oluşdu. Gürdere'nin bu önerisine öz turulacakur. EHyaloğa evet, ama soy ile Onural Şeref Bozkurt'un TBMM'ye sunun ve bunun ada> da katılmaları Başbakan özal'ı si olup olmayacağına hayır derim. nirlendirdı. Edinilen bilgiye göre Ben TBMM üzerine hiçbir şekildaha sonra Özal ile başkanlık di de ipotek koydurma taraflısı devanı üyeleri arasında şu diyalog gJlim. Ama pari iledirleriyle ayn gerçekleşti: ayn otunır konuşurum. Erken seÖzal Kime açıklayalım. Ka çim konusunda da karan TBMM verir." muoyuna nru gruba mı? Halil Özsoy Kamuoyuna. Başbakan TUrgut özal, daha Biz de ona göre, propagandamızı sonra gazetecilerin sorularını yayapanz. nıtladı. Gazetecilerin Başbakan Özal Çok erken. özal'a sordukları sonılar ve Metin Gürdere Adaysanız aldıkiarı yamtlar şöyle: bunu açıklayın. Diğer parti liderleriyle göriiÖzal Aday erken açıklanır şebileceginizi ifade ettiniz. Onlaria sa yıpranır. Bunun için son anda neleri görüşeceksiniz? açıklamayı uygun buluyorum. ÖZAL Onlaria ön kayıt olOnural Şeref Bozkurt Gru madan görüşürüm. Memleket bir bumuz içinde bazı arkadaşlar uz cumhurbaşkanı seçimine geliyor. laşma öneriyorlar. Muhalefet de Ben bir başbakan olarak ve en büsizin cumhurbaşkanı adayı olma yük partinin, parlamentoda şu an en büyük partinin lideri olarak manız konusunda bastırıyor. öad ^ Bu partiyi ben kurdum. böyle bir görüşmeyi yaparım. Üst üste iki genel seçim kazandık, Ama bu görüşmede anlaşırız aniki dönemdir iktidarız. Bu mem laşamayız bu ayn. Cumhurbaşka (Baştarafı I. Sayfada) SHP MYK'nın dün Genel Baskan Erdal İnönü başkanlığında yaklaşık 3 saat süren toplanüsında cumhurbaşkanhgı seçimi ve 4 mUIetvekilinin istifa girişimi degerlendirildi. Genel Başkan İnönü'nün toplantıda cumhurbaşkanının ANAP tarafmdan belirlenmesi durumunda " S H P tarafmdan tanınmayacağını" kararh bir şekilde dile getirdiği öğrenildi. MYK'daki görüşmelerde yapılacak genel seçimler sonucunda "halkın iradesini >ansıtmayan bir cumhurbaşkaoının" anayasa değişikliği yoluyla indirüebileceği de dile getirildi. SHP lideri İnönü'nün bu görüşleri, bugünkü TBMM grup toplantısmda, yann da parti meclisi toplantısmda ifade etmesi bekleniyor. SHP Genel Sekreteri Tufan Dogu da MYK'da aiınan üç karan şöyle açıkladı: SHP CUNEYT ARCAYUREK yazıyor (Baştarafı 1. Sayfada) SHP ve DYP'nin yöntemlerindeki belirgin farkları bir yana btrakalım. Ana muhalefetin dun olduğu gibi bugün de direndiği görüş; Özal olmasın, ANAP grubu cumhurbaşkanı seçmesin. Başbakan ise yeni cumhurbaşkanının "çok kuvvette muhtemel" ANAP'lı olacağını, muhale'at ister katılsın ister katılmasın ANAP grubunun seçeceğini yineliyor. Son günlerde ortaya atılan uzlaşma önerisine gelince: Önerinin sahibi İnönü şimdi Özal'dan "ciddi bir yaklaşım bekliyor " İnönü'nün kafasmda "ciddi yaklaşımın ölçüsü" nedir? Turgut Bey'in "isterlersehazırianıpgelsinler, görüşelim" demesi, İnönü için yeterli mi? Hayır! SHP lideri, Özal'ın görüşme çağrısı yaparken "uzlaşma" sözcüğünü mutlaka kullanmasını istiyor. İnönü'ye soruyoruz: "Başbakan, 'uzlaşma' sözcüğünü kullanmaz, partilerarası toplantıya önayak olmazsa, görüşme girişiminde bulunur musunuz?" Bir soruyla yanıtlıyor: "Uzlaşmayı içermeyen bir görüşme isteğinde bulunmak niye?" Uzlaşma olasılığı askıda kalıyor. yor. Acaba kafasmda son Sosyalist Enternasyonel toplantısmda kimi Batı ülkelerinin "meseleyi fazla büyütmeyin, bırakın seçilsin telkinleri" canlanıyor mu? Yoksa, gidiş o gidiş ki, kendini seçtireceki "Seçimden sonraki olası olayların" önemine işaret eden kimi irdelemeleri İnönü, yanıt vermeden, sanki onaylarmış gibi başını sallayarak dinliyor. Özal'ın seçilmesinden çok, seçimden sonraki gelişmeleri düşündüğünü belli ediyor. Saptadığı stratejileri yeri ve zamanı gelinceye kadar kamuoyundan titizlikle kaçıran İnönü, acaba "seçim sonrasım" kaç aşamada görüyor. Birinci aşama, seçimden hemen sonraki protokoler kutlamalar. Ne yapacak? Demirel kutlamayacağını söylerken İnönü ipucu vermiyor. Ya ikinci ve daha önemli aşama? Özal'ı Çankaya'dan indirmenin yolları nedir. ne yapııauaK ve nangi demokratik yöntemlerle' sonuca varılacak? Bir yerde Baykal, partiyi de bağjamış, "Onursuzca iner" demiş, İnönü, genel sekreteri gibi düşünüyor mu, kapalı kutu. Ne yapacağını gösterecek en ufak işaret yok, renk vermiyor. Belki de önemsediği başka bir oluşmayı arıyor. Özal, kartvizitine cumhurbaşkanı sıfatını eklemiş, ütkenin içine yuvartandığı koşullar ortada. Bir erken seçim. 1»»O nın maılı mı yoksa mayısı mı ya da haziran başı mı? Cumhurbaşkanı Özal, etkisini kullanarak seçim kapısını açabilir mi? Şayet erken seçim kararına gidilirse Özal'ı Çankaya'dan indirme formülleri ertelenebilir. Yeni Medis'in, yeni oianaklar getireceği varsayımıyla yeni politikalar geliştirilebilir. Bu seçenekleri İnönü'den öğrenemiyoruz. Ne sözü ne yüzü, bir ay sonrasım gösterecek işaretler vermiyor. Söyleşi arasında Özal'ın "yukarıda altı ay kaldıktan sonra hastalığını bahane ederek" istifa edebileceğine değinen yeni bir senaryodan söz ediliyor. "Eski cumhurbaşkanı" sıfatını kazandıktan, inadını yerine getirdikten sonra... istifa 3 0 YIL ÖNCE Cumhuriyet Gazetecinin çîlesi 26 EYLÜL 1959 Evvelki gece Galatada cereyan eden müessif hadıseler sırasında polislerden tekme yiyerek yaralanan Dünya gazetesi muhabirlerinden Vural Vahit Suiçmez kaJdınldığı llkyardım hastanesinden dün Esnaf hastanesine nakledilmiştir. Vural Vahit Suiçmezin sıhhi durumu oldukca ağırdır. Iki gün ev\el Geyikli olaylarını incelemekle görevli C.H.P. heyetinin şehrimize dönüşünde meydana gelen hadiseler sırasında, gazete muhabir ve foto muhabirlerinin manız kaldıkları muamele ile ilgili olarak T.G.S.F. idare heyeti dün bir bildiri yayınlamıştır. "Son zamanlarda basın mensuplarına karşı yöneltilen çeşitJi tecavüz hareketleri, üzerinde dikkatle durulmaya değer bir mahiyet arzetmeye başlamıştır" diye başlayan bildiri şöyle devam etmektedir: "Bütün Batılı ülkeler nezdinde aleyhimize başlı başına bir propaganda vesilesi teşkii eden bu tecavüz hareketleri, tamamen hesapsız kalmakta ve failleri sorumlu tutuJmamaktadır. Tecavüz hareketlerinin tevali etmesindeki başhca sebebi bu garip davranışta aramak gerekir. Nitekim son olarak ta 24.9.1959 tarihinde, çalıştıklan müesseseleri tarafından vazifeli olarak Galata Rıhtımına gönderilen pek çok gazeteci arkadaşımız polis kuvvetlerinin tecavüzüne raaruz kalmış ve bir gazeteci de yediği darbelerin tesiri ile koma halinde hastahaneye kaldınlmıştır. Kafasmda ne olabilir? ^ GEÇEN YIL BUGÜN • • C u m h ^ 'OzaFa hayır' çıktı 26 EYLÜL 1988 Yerel seçimlerin bir yıl öne ahnmasını amaçlayan, ancak özal'a güvenoylamastna dönüşen halkoylamasında "evet" oyları yüzde 35'te kaldı. Ancak halkoylaması öncesinde "referandumdan çıkacak sonuca göre başbakanlıktan ve politikadan aynlacağını" açıklayan Başbakan Özal, sonuçlann belli olmasmdan sonra yaptığı açıklamada, "halkın ANAP'a teveccühunün devam ettifinin görüldüğünü, 4 yıl daha göreve devam edeceğini" duyurdu. ANAP, son olarak 29 Kasım 1987'deki erken genel seçimlerde yüzde 36.3 oy elde etmişti. Bu nedenle, kendisi oran açıkiamamakla birlikte, Özal'ın güvenoyu sınırı, en azından yüzde 36 "evet" oyu olarak değerlendirilmişti. •Dün yapılan halkoylamasında seçmenlerin yüzde 65.01'i "hayır", yüzde 34.99'u da "evet" oyu kullandılar. Bu sonuçlara göre anayasarun yerel seçimlere ilişkin 127. maddesi yürürlükte kaldı. Özal başka bir manevraya geçiyor. SHP'nin cumhurbaşkanı adayı çıkarmasını sürekli istiyor. Başta İnönü. SHP yönetimi Özal'a gülerek bakıyor: "Muhalefetin adayını 'beğenirse' oy vereceklerini söylüyor ki, başı sonu masal Bir muhalefet adayı ile cumhurbaşkanı seçimine girerek yalnızlıktan kurtulmanın ve hem adaylığını, hem de cumhurbaşkanlığını meşrulaştırmanın' peşinde." İnönü, "başkentteki Batı ülkeleri temsilcilerinin cumhurbaşkanı seçimine nasıl baktığını" merak ediyor. Diplomatlar arasında bir anket düzenlenmiş, yakında yayımlanacakmış. Büyükelçilerinin pek çoğu "seçimin 'komediye' döndüğünü" söylüyorlarmış Bu bılgıleri dinleyen İnönü değerlendirne yapmıyor, susu 1 27 Mart 1989 tarihinden beri izlenmekte olan politikalardan •azgeçUmesi için ortada bir neden yok. Politikalar dognıdur, tutarhdır, halk tarafmdan benimsenmiştir, demokrasiyi korumaya ve kollamaya yöneUktir. 2 özal veya dikte ettirdiği bir edebileeeği söyleniyor. Ya da kişi cumhurbaşkanı olmakta direbaşka etkenler nedeniyle bu yo tirse SHP, çıktığı yerden onursuz la gidebileceği dokunduruluyor. bir şekilde indirmekte kararlıdır. İnönü duymuyor bile. Elinde ga Böyle bir secime SHP milletvekilzete, "Bilim + Tutku" yazısını leri katılmayacaktır. Bütün uyarılara rağmen özal'ın istediği okuyor. Duymuyor mu, duyuyor. Ga olursa, sonrasındaki gelişmelere zeteyle meşgul olmak; düşünce de hazırlıklı olması gerekir. 3 İstifa bugiıne kadarki polilerini, görüşlerini söylemekten kaçınmak için tatlı bir bahane. tikamızı zedeleyen bir anlayışur. Basına öngörüşlerini söyleme Parlamentoyu boşaltmayı dognı de ne kadar çekingen ve dikkatli bulmuyoruz. ise, genel sekreteri Baykal'la konuşurken araya "mesafe koymaya" özen gösteriyor. "Sayın Baykal" diye başlıyor söze, ANKARA (Cumhuriyet Büro kanı Başbakan Turgut özal'ın genel sekreterin kendinden son su) SHP Edirne Milletvekili Er cumhurbaşkanı olmayı düşlediğira sürdürdüğü Karadeniz gezi dal Kalkan. tçel Milletvekili Ettm ni beürterek, "Türkiye Büyük Mflsiyle ilgili bilgiler edinmek için Cankurtaran, Muğla Milletvekili lel Meclisi'nin hiçbir üyesinden sade, yumuşak sorular yönelti Musa Gökbel ve Kars Milletveki beklenmemesi gereken bu tavır li Vedat Altun, Başbakan Turgut karşısında suskun kalınamaz" deyor. İnönü, sürpriz adamı mı? Ke Özal'ın cumhurbaşkanı olması diler. 4 SHP milletvekili dün sasinlikle değil. Politikaya spor gi halinde "milletvekiUiğinden isti bah TBMM'de kendi aralarında bi bakarak başlayan, sonradan fa" edeceklerini belirterek, istifa bir toplantı yaparak, "millervekilısınıp kavrayan SHP lideri "bir gerekçesiyle birlikte dilekçelerini liğinden istifa" etmeyi uygun bularkadaş gevezeliğini" kesinlikle SHP Grup Başkanvekili Hasan dular. Daha sonra gerekçesi ile birlikte milletvekiUiğinden istifa reddediyor. 7 ekimde milletvekil Febmi Giineş'e verdiler. dilekçelerini ayn ayn yazarak imliğinden çekilecekmiş. Daha haSHP Genel Başkanı Erdal İnö zaladılar. SHP milletvekilleri diber yayımlanmadan" geveze ar nü istifa dilekçelerini teşekkür lekçelerini iletmek üzere SHP Gekadaşı" basına söylediğıni İnö ederek aldı ve sonra yine teşekkür nel Başkanı Erdal tnönü'nün nü'ye aktarmış. ederek milletvekillerine geri ver Meclisteki çalışma odasına geldi"Keşke yayımlamasalar" de di. MYK'da istifaların demokra ler. miş. O kadar. Ama haber çıkmış. tik rejime yarar getirmeyeceği Burada bir süre tnönü'nün Hemen, "vaziyet almış". Yalan vurgulandı. . gelmesini bekleyen 4 SHP'li daha lamayı ender görülen el kol haTanhsız istifa dilekçelerini gei aladıkları istifa metinreketleriyle pekiştiriyor. nel başkana iletilmek üzere veren s o n r a raZ Zaten zaman, bir yerde Özal'a milletvekilleri, amaçlannın "uz lerini, "Genel başkanın uygun görecegi bir zamanda yürürlüğe koçalışıyor. Geçen haftayı uzlaşma laşma politikasına" yanaşmayan nulmak üzere" SHP Grup Baştartışmalarıyla geçirmeyi başar Başbakan TUrgut Özal'a karşı Ge kanvekili Hasan Fehmi Güneş'e dı. Bu hafta Strasbourg serüven nel Başkan Erdal İnönü'ye "bir ilettiler. leri. Gelecek hafta mı? Allah ke başka silah daha kazandırmak" SHP Edirne MiUetvekili Erdal rim! Dün öğleden sonra topla olduğunu belirttiler. Bu milletvenan başkanlık divanında bir iki killeri durumun bugün yapılacak Kalkan, ülkenin büyük sorunlar yaşadığına dikkati çekerek böyle kaypak cümle söyler. Parti için TBMM grup toplantısmda da tar bir dönemde halkın desteğini yitışıldıktan sonra yannki SHP Parde ve cumhurbaşkanhgı sorutirmiş bir başbakamn cumhurbaşnunda yeni bir dalgalanma baş ti Meclisi'nde ele alınmasını bek kanı adaylığına hazırlandığım, selatır. Geliriz ekim ayına. Bir iki liyorlar. MYK üyesi Ethem Can çim bölgelerinden vatandaşlann oyun daha. On dokuz gün son kurtaran'ın da aralannda bulun SHP'nin suskun kalmasını eleştirra adaylığın kâğıt üzerine dökül duğu istifacı milletvekilleri, tu diğini belirterek, "Milletvekilliğintumlannın diğer milletvekilleri tamesi kalır. rafmdan da destekleneceğine den istifayı bir yol olarak düşünBir soru da şu: Özal Çankaya' inandıklannı ve bu konuda "SHP diik" dedi. Kalkan Cumhuriyelya çıkmasıyla açılacak yeni dö grubundun fire çıkmayacaiı" in sorusu üzerine istifalannın parnem bunalımları düşünüyor mu, inancında olduklanm vurguladı tiye ve genel başkana yönelik olmadığım da belirterek, "Zalen Sayüklendiği ve yükleneceği so lar. yın İnönü ile bu nedenle görüşmerumlulukları hesaplıyor mu? Tuhaf bir soru. SHP'li Kalkan, Cankurtaran. yi istiyoruz. İstifaianmızı Sayın Türk demokrasisinde uzun sü Gökbel ve Altun, SHP Grup Bas Genel Başkanınuz uygun gördüredir sorumluluk yer değiştirdi. kanlığı'na verdikleri istifa gerek ğü lakdirde istediği zaman yüriirBu görev Özal'ın değil, muha çelerinde, halkın desteğini tama lüğe koyacaklır. Bu dönemde her men kaybetmiş ANAP Genel Baş milletvekilinin yapması gereken lefetin! Dört SHP'Kden istifa girişimi bir şeyler olduğunu düşünüyoruz" dedi. 4 SHP milletvekilinin imzalarını taşıyan istifa gerekçesinde 1983 ve 87 genel seçimleri ile 12 Eylül rejiminin ürettiği yeni bir siyasi anlayışın haksız yöntemlerle parlamento çoğunluğunu oluşturduğunu belirterek, "Bu çogunlngun içinden çıkan hükümetier siyasal rejimin demokratikleştirilmesi, ekonominin iyileştirilip büyütülmesi, sosyal politikalann çagdaş diizeye çıkarılması için bir tek olumlu adım atmadılar" denildi. SHP Grup Başkanvekili Hasan Fehmi Güneş, 4 SHP'linin milletvekiUiğinden istifa dilekçelerini aldiktan sonra Geneş Başkan İnönü'ye bu durumu ileteceğini söyledi. istifa girişimi MYK'da dün değerlendirilirken bu kararın demokratik rejime yarar getirmeyeceğine karar verild. Bazı Merkez Yürütme Kurulu üyeleri, istifa konusunda "parlamentonun meşnı olmaktan çıkdğım, bu nedenle SHP'nin bunu kamuoyunda beürtecek girişimlerde bulunması yolunda görüş" belirttiler, ancak Genel Başkan İnönü başta olmak üzere diğer MYK üyeleri bugüne kadar cunhurbaşkanlığı ve erken seçim konusunda yürütülen parti politikasımn doğru olduğunu ve istifaların bu politikayı zaafa uğratacağını öne surdüler, tartışmalar sonunda istifayı savunan bazı üyelerin de ikna edildiği öğrenildi. SHP Kars MiUetvekili Mahmut Almak istifa makamının TBMM olduğunu Kamer Genç, bu girişimİD SHP grubunu zora soktugunu savundaiar.