Catalog

29 A7S.4 V 1984 EKONOMİ EKONOMDE DIYALOG Aydın Giırkan 1941'de doudıı. •inkıiru Sıyuu/I Hılutla IukulivM'tu hıtırdıklen soıını (loklnruMiıı Mmaınu'ıUı Ktıhı L'nircrsıiesi 'ıulv vuplı. Daha \onra GOTI L'nıvcrsnıyı olan \ITİA 'da ıon'vv huşlayun Giırkan 197.î'w doçent. l9?S'dc ıle prafesor olrlu. YOK ></•.</v {•ıkıncu ıınivemıedeıı ııyrılan Gıırkıııı, geçen vıt Halkçı l'arıı'ye aırdı ve parıının ekonoınik konuluıdukı sozcusıı oldıı. Yerel seçıınlerden sıtnru Halkçı Parlı Genel Sekrclcrı olan Gurkan'ın ekonnımk aelıynv sonınlurı ve nıkelıi)} kalıpları koıudanndu çcşiıli kıiaptan buluıtuyor. sorıınlarıııı çozebilirler. Üretimde vc ''.ketimde kaynak savurganlı ğmı onlemek bence çok önemli. Bunun yöntemleri ne olacak? GÜRKANBunun çeşitli ülkelerde de orr. kleri var. Kooptrati!" le>mc, halk şirketleri kurıılmasına yonelik önlemlei var. Tuketım du/eyi konusunda ise, antıpropaganda önemli ola'iilir, ayrıca üretimi planlama yoluyla da tıljtimi kısabilirsiniz. Planlama derken, nasıl bir planlama düşüniıyorsunuz? GÜRKANAraçlan itıhanyle geçmi"> donemdeki planlamadan farklı bir planlama değil, k.. H< sektoru ıtın mumkün mertebe bağlayıcı. özel sektör için ise eskısinden çok daha gtıçlu ozendirme mekanizmaları içerecek ki, yapıyı fazla zorlamadan değiştirebilelim... Yapı derken düşundügıinıi7 ne Sa>ın Gürkan? GÜRKANÇok kaba hathırıyla söyleyeyim. Bir kere dunya ekonomısine buiunuyle entegre olmamış bir yapı du^unuyoruz. Ihracatta yarışmacı sektörlerı belirlenmii. en ileri teknolojiyle donanmış, onun dısında ise ice donük bir yapılaşma ve yaygın mulkiyet, tekelciliğe kesinlikle izin vermeyen bir yapı duşünüyoruz. Bugünkü yapıda dunya ekonomisine entegre olmak daha once de değindiğim gibi, yarısmacı sektörlerini olustıırmamışsan, ancak çok duşük ücretlerle mumkündur ve toplumun refah kaybına yol açar. Yabancı sermaye konusuna donersek. siz bu konuda Sayın Ozal'ın iyimseriiğine katılıyor musunuz? GÜRKANYabancı sermaye bana sorarsanız büyuk ölçude gelecektir. Siyasal istikrar var ve olacaktır, işçi ücretlerini belli düzeyde tutmak için tüm hazırlıklar yapıldı. Yabancılarla ortak olacak bir girişimci sınıfı da var. Yabancı sermayenin isteyeceği başka bir şey CUMHURİYET'9 Geçen hafta Dolar, bir haftada 6 lira yükspldi Dunya dovi/ piyasalarında ı;e .en haitd önemli bi, tırmani; gosteren dolar, Türk l.ırasi'na karM da bir haftada 6 lira değcı ka/andı. Son hallalarda sert paralaı karsısında hı/lı bir yukselme eğılinııne giren dolar, bu eğiliminı geçen hafta da surdurdu. Dolar. lıafia sonunda 2.7 mark. 2.22 İsviçre Frangı ve 8.26 Fransu Frangı gibi son ayların en yuksek değerlerinden işlem gordu. lngilİ7 Sterlini de verv.dvn 1.40 dolar sınırına çekildi. Doların sert paralar karşısındaki bu ani atağı Türk Lirası'na daha fazla yansıdı. Hafta başında döviz alış kuru 331.70 lira olan dolar, hafta sonunda 337.75 liraya yukseldi. Doların yukselısınde cuma gunu kaydedilcn 3 Jiral'V HeŞer artışı onem337.7i 334.S 331. 27 28 li bir rol oynadı. Bankalarda da doların satış kuru gecen hafta sonunda 341.50 liraya ulaştı. Aydın Gürkan (solda). Osman Ulagay'ın sorulannı yamtlarken... Ulagay sordu, Gürkan yanıtladv "OzaPın enflasyona ihtiyacı var" •'Ekonomide Diyalog"un bu haftakikonuiu Halkçı Parti Genel Sekreteri Aydın Gürkan. Sayın Gürkan 'la, Ozal yönetiminin ekonomi politikası ve bu politikaya muhalefet olanaklan üzerinde konuştuk. Sa>ın Gürkan; siz Sayın Ozal'ın izledigi ekonomi politikasının insana değer vermedigini ve surekli olarak toplumun tukelimini kısarak bir çözüm peşinde oldugunu söylüyorsunuz. Bu iddianızı kanılla>acak örnekler >aşanırken. muhalefetinizi güçlendirecek biçimde bu örnekleri sergilemek için herhangi bir çalışmanız, projeniz var mı, parti olarak? GÜRKANBu konunun çözümü için, en büytik proje önce demokrasiyi gerçekten işler hale getirmek. Parlamemoda olan bir partinin mesajmı topluma iletebilmesi için, bulduğu çözümlere taraftar sağlayabilmesi için, yönetimin ciddi bir kürsü muhalefetine izin vermesi lazım. Ikincisi de, onu topluma duyuracak kanalların açık olması lazım. Benim kesin kanaatim bugün için her iki yolun da tıkandığı yolunda. Kanun gücünde kararname çıkartma yetkisi istismar edılerek, çok önemli konular parlamentoya getirilmiyor, ana muhalefet panisi de çok önemli konulan ertesi gün Resmi Gazete'den izliyor. En önemlisi Anavatan Panisi diyaloğa girmemeyi bir strateji haline getirmiş ad.eta, söylenen söze de cevap vermiyor. Ortaya çıkan, bu koşullarda çıkamlabilen nadir uyarılar da TRT ve basının olağanüstü depolitizasyonu nedeniyle yansımıyor kamuoyuna. Bu kayıtsızlık bence bilinçli olarak körükleniyor. Dolayısıyla seçenek yok değil, seçenekleri sunma olanağı yok... Siz kendiniz basına daha büyiik ölçüde yansıması gereken önemde şeyler ortaya kondugunu söylüyorsunuz yani, bunu yeterli buluyorsunuz. GURKANHayır, görmuyorum. Bunu yapacak olursa Sayın Özal, o zaman yabancı sermaye modelinden vazgeçmesi gerekecek. O zaman aşağı yukarı bizim çizgimize yaklaşacak, ciddi vergileme, tekelleri kollamama gibi yonlere gidecek. Ayrıca Sayın Ozal'ın bu konudaki vaatlerinde ne kadar dikkatli olduğunu da hatırlamak lazım. "Söz veriyorum. ücretler enflasyonun gerisinde kalmayacak, eh belki biraz da üstüne çıkabilir" falan derken, bunu gorüyoruz. Zaten ücretler o kadar duşmüş ki, son yıllarda, bunu bu noktada durdurabilir, stabilize edebilir, bunu yapmaya da hazır. Ama bunun otesi, ücretlilerin durumunun ıyileştirilmesi falan, bunlar kesinlikle Ozal'ın modeline sığmayan şeyier.. Yabancı sermaye konusuna tekrar döneceğim de önce iç kaynaklann, iç tasarrufların arttınlması ve dış kaynağı önemsiz kılacak biçimde, kapsamda devreye sokulması açısından nasıl bir projeniz var, onu oğrenebilir miyim? GÜRKANOrada bizim çok ozgün bir düşuncemiz var. Biz bunu vergi yoluyla çözmeyi öneren sosyal demokratik önerileri eski buluyoruz. Bizce toplumun baştan aşağı kaynak tasarrufu sağlayacak bir biçimde düzenlenmesi lazım. Tüketimde ve üretimde kaynak tasarrufu sağlayıcı çozumlere yönelmek gerekiyor... Kaynak tasarrufu derken, bunu biraz açabilir miyiz?.. GÜRKANYani eğer mümkünse özgürlükçü yontemlerle iki Coco Cola yerine bir Coco Cola ıçilmesini sağlamak. Üretimde de tuketimde de akılcılığı egemen kılmak, akılcı bir refah maksimizasyonuna yönelmek. Tekeller mesela olağanüstü refah kaybettirici unsurlardır. ancak bu gibi vapısal tedbirlerle bunları önieyen ülkeler Elektnkcıler Ener|i ve Tabıı Kaynaklar Bakanlığı'nın yaytmladığı ' EleKtnk Iç Tesısal Yonetmelığı ve Fennı Sarinamesı"nı ucretsız edınnnek ıstıyorsanız adresımıze mektupla başvurmanız yeterlıdır Bizce ilk yapılacak şey üretimde ve tüketimde akılcılığı egemen kılmak ve ka\nak savurganıığını önlemek. Toplumun bu amaçla yeniden düzenlenmesi lâzım. yok ki, neden gelmesin. Peki bu Sayın Ozal'ın ifade ettiği gibi sonuçla toplumun refahını arttıracak bir gelişme mi sizce? GÜRKANMumkün mu? Bir kere kaynak kaybına uğrayacaksınız, sonuçta reel olarak bu olacak. Adam da zaten bunun için gelecek. Ülkeler arasında, sermaye grupları arasında ortak çıkar noktaları olabilir ve bunun için yabancı sermayeye toptan "hayır" demek doğru değil, ama bugünkü yaklaşımla toptan "evel" her halde daha da tehlikeli. Sayın Gürkan, siz tktisatçılar HaftasTnda konuşurken, Ozal'ın sizin de paylastıgınız bazı özlemlere tek başına sahip çıkmaya çalıştıgını söylediniz ve bunlar arasında enflasyonun önlenmesini de saydınız. Siz bu konuya nasıl yaklaşıyorsunuz? GÜRKANBizce de enflasyon, mutlaka önlenmelidir ve bunu gelir politikalanyla sağlamak uzun süreli bir yaklaşım olarak mümkün değildir. Özal'm ise, enflasyonu gerçekten isteyip istemediği konusunda çok şupheliyim, çünkü buna ihtiyacı vardır. Yarın toplusözleşme dönemine geçiyoruz, Ozal'ın modeü de gerçek ücretlerin bir yerde tutulmasını gerektiriyorsa ne olacaktır? İşçiler yüzde 40 zam ahrsa enflasyonu yüzde 50 yapmak suretiyle bunu geri alacaktır. Bu bakımdan Özal enflasyonu istemek zorunda. Enflasyonu gerçekten istemeyenler ise sosyal demokratlardır.. Siz enflasyonu önlemek için nasıl bir yöntem öneriyorsunuz? GÜRKANEnflasyon kendiliğinden olan bir şey değil, yapılan, isteyerek yapılan bir şeydir. Bunları yapmazsanız, belli şişkinlikleri yaratmazsanız enflasyon olmaz. Enflasyon bir kader değildir, toplumun akılcı olarak organize edilmemesinden kaynaklanır. Akılcı bir düzenleme enflasyonu bütünüyle ortadan kaldırabilir. Cumhuriyet altını 30 bin lirayı aştıktan sonra nefessiz kaldı Dunyada altın fiyatları geçen hafta önemli bir duşuş gosterdi. Turkiyc'dc de once 30 bin lira sınırını geçen Cumhuriyet Altını, sonra yeniden bu sınınn altına indi. Dunya borsalarında haftayı 384 dolardan açan bir ons altın hafta boyunca surekli olarak duştu ve cuma gunü 377 dolara kadar geriledi. Altın fiyatlanndaki bu gerileme doların değer kazanmasından kaynaklandı. Türkiye'de ise altın fiyatları oncelerı dunya borsalarında gelişmenin aksine yukseldi. Salı gunü Cumhuriyet altını tarihinde ilk kez 30 bin liranın ustüne çıktı ve 30100 liradan satıldı. Külçe altının gramı da 4500 lira sınırını aştı. Bununla birlikte daha sonraki gunler Kapalıçarşı piyasası dünya borsalarına avak 30.100 30.050 29.975 29.850 Cumhuriyet ! altını 23 24 Ntean 25 2627 uydurdu ve fiyatlarda düşme kaydedildi. Bunun sonucunda Cumhuriyet altını hafta sonunda 2980029850, külçe altının gramı ise 450O4520 liraya kadar geriledi. NELER OLDU? thalelerde azami indirim oranı yüzde 20 Bayındırlık ve lskân Bakaniığı bu yıl içinde yapım ve hizmet ıhalelerinde müteahhitlerin ençok yüzde 20 indirim yapabilecekleri konusunda bir tebliğ ya>ınlandı. Dun Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren tebliğde yapım ve hizmet ihalelerinde azami indirim oranının yüzde yirmi olduğu saptandı ve azami sınır üstünde kalan tekliflerin geçersiz sayılması öngörüldü. Tebliğde ayrıca ihale yapma yetkisi bulunan her idare, kuruluş veya birimde yapım ve hizmet ihalelerini incelemek ve karara varmak üzere bir veya birkaç "Yelerlik Belgesi Komisyonu" kurulması yer aldı. Bu komisyon uyelerinin görevin gerektirdiği sorumluluğa uygun olacağı beürtildi ve gerektiğinde uyelerin idarece değiştirilmesi ilkesi getirildi. Bu komisyonlar, ye. terlik belgesini, yapım ve hizmet işı için başvuranın mali guçlerini, teknik kapasitelerini, "sicil ve moral durumlannı, daha önce yaptıkları işleri ve "gerekli gördukleri" diğer niteliklerini araştıracak ve ona göre "yeterlik belgesi" verecek. ÖzaVın ekonomi politikasında çıkış yolu yabancı sermayeye dayah. Yabancı sermaye çekebilmek için ise, ücretleri, köylü gelirlerini, hatta toprak rantınt diişük tutması gerekİYor. Bu yaklaşımla "ortadiregin" güçlendinlmesine imkân yok. ÖzaVın 2. İstanbul çıkartması Başbakan Turgut Özal sanayicilerden sonra iktisatçılar onun de sınav verdi. İstanbul'da yapılan 9. İktisatçılar Haftası'nı bir konuşmayla açan Turgut Özal, yarım saatlik konuşma programını oldukça aştı. Özal "Aranızda bilim adamları. liniversite öğrencileri. politikacılar var. Onun için konuşmamı çok dikkatli yapmak zorundayım" dedikten sonra hayatını anlatmaya ba^ladı. Ozal, aslında muhendis olduğunu, ancak 1950 yılından bu yana iktisatçı olarak çalıştığını belirtti. En guzide elemanların işadamlarını korkutmak amacıyla devlet kademesinde mufettiş olarak çalıştıklarına dikkat çeken Özal, "Ücretleri enflasyon altında ezdirmeyeceğiz" dedi. İktisatçılar Haftası, iktisat politikaları açısından b;r forum görünumundeydi. Bakanlar, bilim adamları, parti yoneticileri ve iktisatçılar 3 gun boyunca kalabalık bir dinleyici kitlesi önünde Turkiye'nin ve iktisatın sorunlarını tartıştılar. Geleneksel hatfa dün sona erdi. GURKANBen bizim sunduklarımızdaeksiklik, noksanlık kesinlikle görmüyorum, biz önemli şeyler söylüyoruz, fakat ulaştıramıyoruz. Şimdi siz bugünkü hükiımetin uyguladıgı politikalann geniş kitlcnin alış gücünü smırlayıcı, tüketimini kısmayı amaçlayan politikalar olduğunu soyliiyorsunuz. Bunu belgeleyecek bir çalışmanız, bir araştırmanız, resmi rakamlar dişında bunu parti olarak ortaya koymaya yonelik bir çabanız var mı? GÜRKANHayır, ama bu konuda yeterince veri var. Resmi veri eksikliği mevcut değil, bu verilerin siyasal yorumu yansımıyor. Ücretlerin düştüğünun ayrıca ispatına gerek yok, yeterince açık bunlar. Bizim bu konularda ayrıca ek kanıtlara ihtiyacımız yok. Bunlardan oluşturduğumuz siyasal mesajı vermekte zorluk çekiyoruz. Küçük bir tekelci kesim dişında halk, kendi günlük yaşamında da bunu yaşıyor, sürekli gelir kayıplanna uğradığını farkediyor zaten. Bence en önemlisi, bunun geçici bir durum olmaması. Bunun yapısallaşması kaçınılmaz, çünkü modelin gereği bu... Anladığım kadar siz bem bugiin izlenen politikalarla ekonomide istenen hedeflere varmak bem de aynı zamanda ücretleri reel olarak arttırmak ve gelir böüişümünü daha adaletli hale getirmek mumkün değil diyorsunuz.. Telle sarılmıs sioortalar Yangın bombasınaDenzerler İç Tesisat E lektrik Şartnamesi,Yönetmeliği ve sureti Fenni Madde 91: "Yamanmış veya üzerine tel sarılmak ile takviye edilmiş sigortaların kullanılması yasaktır." Bu kurallar, deneylerden çıkmıştır. Kuralların doğruluğunu kanıtlamak için yangın çıkmasını beklemeyin. Fazla elektrik yükü ve kontağı yüzünden atan sigortanızı, tel sararak kullanmak yerine, mal ve can güvenliğiniz için. sigorta buşonunuzu değiştirin. Kaleporselen'in beşli ev tipi ambalajlarını Süper marketlerden ya da elektrikçinizden isteyin, rahata erin. Türkiye ihracata yönelecek yarışmact sektörlerini iyi seçmeli ve en ileri teknolojirle donatmalu, ancak bütünüyle dünya ekonomisine entegre olmaktan kaçınmalı. GÜRKANDeğil hayır. Ben Ozal'ın kafasındaki teşhisi gayet iyi anlıyorum, kısmen de teşhisinde haklı olabilir. "Türkiye'de ne yaparsan yap, yeterince iç kaynak sağlayamazsın" diye düşunüyor ve bunun için mutlaka dış kaynağa ihtiyaç olduğunu düşünuyor. Üstelik bizim ozel teşebbusümuzü, sanayi yapımızı falan da çok demode buluyor ve ifade edilmemiş de olsa çok önemli bir yabancı hayranlığı var. Yabancı sermaye getirebilmesi için ise, ücretleri en geniş anlamda ücretleri kastediyorum, buna köylü emeği de hatta toprak rantı da dahil düşük tutmak mecburiyetinde. Dolayısıyla bunu ben bir iki yıl sabredelim, daha az tuketip dengeyi bulalım çabası olarak değil, yapısallaşmaya doğru giden genel bir fakirleştirme süreci olarak görüyorum. Yani siz boyle bir programla Sayın Ozal'ın "orta direk" dediği kesimin güçlendirilmesini mümkiin görmtiyorsunuz.. Sırdaş hesap 150 milyarı aştı "Sırdaş hesap" olarak da anılan mevduat senii'ikaiarının toplamı, nisan ayının ilk haftasında yeniden 150 milyar liranın üzerine çıktı. Mevduat sertifikası faizlerine uygulanan vergi oranının yükseltilmesi nedeniyle 1983 yılı içinde sürekli duşüş gösteren sırdaş hesaptaki birikimler, geçtiğımiz yıl sonunda 101.1 milyar liraya inmişti. Sertifika gelirlerinden alınan verginin diğer mevduat l'aızleri geliri duzeyine indırilmesinden sonra sertifikaya rağbet arttı. 1983 sonundan 6 nisan tarihine kadar mevduat sertifikası hesaplarında 52.2 milyar lıralık artış gerçekleştı. BİR İHRACATÇI SERMAYE ŞİRKETİ İngilizce bilen (Almanca da bilmek tercih nedenidir) Daktilo ve dosyalama bilgisi olan yüksek okul mezunu 30 yaşını geçmemiş uyumlu bir çalışma ortamında çevresiyle kolayca iiişki kurabilen bayan Sanayicilerin İran seferi başladı YÖNETİCİ SEKRETERİ arıyor. Basvurulorın özgecmişinı ıçeren fotoğraflı bir meklupla P.K 1077 Sırkeci adresine yapılması rica olunur IBasvurular kesinlıkle gızlı lutjlacak ve cevoplandırılacakı. ) Kalıtede Kalıtede KALEPORSELEN KA\ EPOnSE'.EN ELEKTROTEKNIK SANAYİ » S Fabnka Halk,ilı Cart N<. 170 Sı>laknv IsUnbul let 579 12 100! 579 02 ?9 Teleks 22Ü73 KASE TR Istanbul Irtibal Burosu Okcı Musa Cafl Tulsak Son No 27 Kal 4 Tel 155 3196 155 35 51 Ankara Irtıbat Burosu Amlmlar O o Beya; Satay Apı . Sıhhıye • Ankata. Tel 29 36 11 "emniyettir" Devlet Garantısı Batı Alman Garantisi Iran'a olan ihracatı 2 milyar dolara vıkartnıa hedel'iyle iki uçak dolusu sanayki vc isaduını, Iran'a "çıkartma" yaptı. Bugüne kadarki dış geziier içinde en kalabalık heyeti oluşturan İran grubuna Başbakan Turgut Ozal başkanlık ediyor. Son donemde duşuş gösteren İran ihraoıtının bu "çıkannıa" ilo ycniden tırmaıınnisı unuıluvor.