Catalog

DÖBT 18 AGUSVOS WK J^DÜTÎKA VE ÖTESİ MEHMED KEMAL ABDÜLCANBAZ tURHAM SELÇUK Şimdi Neredeler? Derletin çok onemü killt acktalarmd* surer VB Borumluluk almıs kisiler vardır. Bu göreve atandıklan zam&n halkınuz bunlara umut bağlar, Wr kurtulus çaresj arar. Basınımız böyle kişilerl sisirir, büyu.': üno kavuşturur. Günün birinde bır de bakarsınız. bunlar bu önemli görevlerden. aynlmıj, hatta unutulmusl&rdır. Ne olur bu kişiler? İşte devlette çok önemli gorevler »lmıç bu klgfleri, bu görevlerinden aynldıktan sonra da lzl». rim. Benim böyle merakun Tardır. Bilmem nztn böyle bir merakuuz var nu? Bugun adlanm TOT. meden böyle ad&mlara bir bakahm. Çok gerilere uzanmaya gerek yok. 27 Mayıstan sonra İsmet Paşa kabinesinde gorev almif nice ua)u kişiler vardı. Bunlar ekonomlnin killt noktalanna oturmuşlardı. Her gün gazeteler, radyolar bu «kurtancılanmız>dan söz ederiordi. Diyehm ki adam basbakan yerdımcılıgı etmiçti. Ekonomiyi dövlz darbcg&zından degil de, o gun için var olaa eıkıntılardan kurtaracakb. Kursüye çıkar, sağa da sola da çatardı. Ne oldu bu adamlar? Bakaiım, ya bir büyük bankanın yfoetim fcurulu başkarudırlar. Ya da bir holdingin genel koordlnatorü, ya bir fabrik» kunnuş başma f eçmiflerdır. 12 Mart'ın baa b&sbaksnlan »erededJr? Ekonomınin kilit noktalannda buiunan bakanlan ner»dedır? Hadi adlannı söylemeyeyim. anımsayın azumsayın bakaiım. Şu şu. bu bu. öteklfitoki.beriki beriki. neredeler? Anım»amariır(iTg^ lyica bakın resinüenne, anımsıyacaksınız? Hanl şu gözlüklu, iri kıyım. yıyip içmekten yuzunden saguklar akan klmdi, neciydi? Basbakan degil miydi? Ya şu? Sırayla resimlerine bekm, tkaunrt ba> kanhgı, enerji bakanlıgı. sağlık bakanhgı, maliye bakanhğı etmiş kışıierl Bunlar hangi özel sektorün en gozde adamı olmuşlardır? Hadi ben söyleır.ıyorum, siz söyleyin adlannı» Sıkılmaym. utacmarra. açıkça söyleyinl Basından. radyodan, görünur yerlerden iyice kaçınsır.lar. Şimdi kimln adamı olmuslardır? Şimdi kımin için cahşıyorlar? Hanı halk için çahşırlardı? Hani halkın çıkan ve yaran içtn devletm koltuklarına kurulanuslardı? Artık kimln koltuklannda, kimin çıkan ıçia u&raş veriyorlar? Ben söylemiyeyim. slr söyleyin adlannu unutmadıruzt Daha ustünden çok zaznan gBçmedi? Devletin ekonomik bütun sıriannı onlara te*lim etmiştik. Bu sırlar bu devletin. bu halkın n*musu ıdı Şitndı alıp göturduklen sırlan kıme ve kımlere venyorlar? Kunlerin çıkan için kullanıyorlar? Çok rica ediyorum, devletin yüce katlanna bir zamanlar «eimış, halk için çalışıyorum diye görlerimızi boyamı^ bu gıbi adaznlan bu yerierden aynldıktan sonra izleyiniz. artlaruu bırakmayınız.Göreceksiniz ki. bır yalan dolan içindeya. Hepsi değüse cîe bu türlü adamlann ço&unhıgu özel kesim yardakcıl'^ı etmektedirler. Cicl mama dzel kosimde var. Büyuk ayhkiar, büyül konaklar. otomobiller orda. Bal orda. yalanmak tçin bal tuuu parmak orda. Hala kanacak mıyız? Ilala kandınlacak mıyız? Halkımızı kandırmı»lardır. Halkımızın alin terini yiyld takımına peşkeş çekmek içm butun beceriîerinı kullanmışlardır. Böyîe,sı adamlann yakasııu koyvBrmeyinl Butün gucunuzle ızleyin! Bır gün hesap sorulacak denıyor ya, hesap yıyıci takımmdan önce bunlardan sorulmalıdır. Çunkü yiyicl takamı bu gibl adamlar olmasa bu denli yiyemezler. Yiyici takımım da yemeye, yedirtmeye, sömürmeye, sömürtıneye dcğru çekenler bu adamlardır. Bunlar devletin sıriannı yiyici takımının önüne sermeseler, yiyicl takımı boylesi zor şışınir. Bunlar kraldan çok kralcıdırlar. Uzatın ellennizi. yakalanndaa tutmaya do^ru hazırlanın! Yerlıye de, yabancıya da bu ulkeyl somurtenler önce devletin içioe giren, sonra bu kasımde loi a'.an adına uzman. teknisyen, teknckrat, bır ölçüde devlet adamı denilen bu cibılliyetsizJerdır. Hiç bir dönemde besap vermemiglerdir. Hiç bir dönemJ© hesap vermiyecekleri kamsındadırla*. Devleü tanırlar, 6zel kesınu bilirler, darbelerde, askersel bazı çıkjşlar oldugunda bir köşeye sinerler, gunü geldiğınde de ortaya çıkarlar. Daha açık söytıyeyim. Adnan Menderes'i de, Fatin Rustü Zorlu'yu da, Hasan Poiatkan'ı ıpe göndertenler bunlardır. Bunlar sureti haktan gorunup. aküdanelik eaneseydiler. üç adam na dıye ıpe gideceklerdi? Üç adam ıpe gıttı. bunlaroan bir böluğu, bir sure askersel hukümette görev aldılar. Aske.lert de kandırdılar. 12 Mart'ın içınde de bunlar vardı. Bir sure aonra gelen iktidariann içine de bunlar sızdılar. Hadi hadi bıraz daba yaklaşahm. Ecevit hükumea içınde bunlar yok mu? Çok degUse de, bir Utisi sızmıştır. Ecevit de sanır ki. ekonominm kilit nok« tasma gatırdıği bu gibılerle ekonomiyi duzlüge çıkaracaktır. Belki Ecovit'in KÜÇSÛZIÜ^Û de ouradan gehr. Bazı yalpalamalann ardını kazısa bunlan g&rec«ktir ama. gucü yetmez. Özel sektörün bazı meslek örgütleri var. Burada yuksek ücretli tutulmuş akıldaneler kimlerdsr. dikkat ettioiz mi? Dikkat etmedi iseniz, rica edıyorum, biraz dikkat edın! Çoğunu tanıyacaicsınız. üevletin yüce koltuklannda. bu devlet. bu halk için bazı görevler almoş kışilere reslıyacaksıni2. «Efendim. özgurluk yok au? Dileyen üledi^l yerde çalışır.» •Sen devletin en gizll işlerinin yönetildigi koltuklarda otur. bu sırlan dgren. sonra da bunu kapılandıfınm buyruğuna rer. Yerin dibine batsın bö>le özg"ürlük • Yapılan bir araştırmaya göre. dunun de^eriendirmesiyle onbinlerce, bugünun degerlendirmesiyle yüzbinlerce liraya deviete mal olan uzmanlann büyuk bir cofeunluğTi devletteki görevinden koparak serbest piyasanm buyruğuna gırmiştır. Sporun Anatomisi «Spor» olgusunun tanımı ve toplumdatcl Işle^i KonusunCc söz söylemed.'k kışi yok gıbtdır. Gel'n görün kl. gelenekseı tutum ve yakloşımların kımı yoniış, kimi eks.k. büyük bölumO de celi«kUldir. ömekler olatım. Modern oliTnplyotlcnn e»ln koyr.oğı, dört PanHelenik törenden biri olan Olımpıyad'lolltt kez i. Ö. 776 yılında yapılmış. kazancnîara barışın sımgesi olan öefno dalımn verıldtgl bir tdostca yorışma» olmckton öteye gecmemıştl. Oysa, oralonnda modem olimpıyatlann kurucubabosı Boron Pterre de Coubertin'ln do bulunduğu Fransız mltliyetçllerinın bu geleneğl yenlden canlandırmaktakl tek amoclon. «kitle sporunun paromitlter değerl konusunda tktidardakl seçkınlen inondırmaktı» (Mandoll, XII). Befkl Inondırdılar, belkl Inondıromodılar, ama, Ollmplyatlcr yenlden contandı, spor dönyasının üstelık de «n görfeemU Doç. Dr. Kmthan FfŞEK ÖÖRTrtM OYESİ nn oöcundon ovOnc poyı rarak kendinc* yüc«lm«kted(r Son olarok. seyircınln. kopitallz min özürtde yatan prot«ston töretindctfi elkllenme«( kocmrtmazdır; çok çalışan. terr.ıı yaço yan. disipjinli ve koratiı pençle rin spor alanlorındakl başorılc n. başka olonlardo oynı btçtmdc» çalısıp da zengın olamoyan btnlenn, yüz btnlertn. milyonlarr «belki bize de çıkar» beklsyişi fAîyon> deyimt, sporun fcendî si için dofill de «kullanm blc mi» ıçln ortaya otıtaaydı, belkı geçörlik kazanabilirdl. Kötü vc da yanlıs kullanımın geroekten cafyon» olabılecefiınin çok omc' gi var. «Afyor» deylm«nl, (1) b«ffl t» cözum getirmeden insonlon t * metdekl topîumsal sorunlon <J<J sünmekten olıkoyan, (Z\ bireyteri kendılerlyte hic Hgisl otmayon bazı şeylerie özdesieşmeye ite< rek toplumsal sorunlarm oözi münu ya erteleyen, yo yonlış yeıierde oramaya yönelten «oeçıcf uyuşturucular», «uyku ho,°> ton» için kulıanıyoruz. «Ekonomik buncltm yrtlonmîn spor çok oelismls, sooro katılma çok ortmıştır. hsantar o koranlık yıîlarda morollerini yüV seltmek Için artan ölçüde spon dönmüşierdlrı (Hov»ell, 58J. Böyîeslne bîr durum elbens rosVjr tı olamaz. öte yandan. l(k keı 1892 yıl.nda oynonon bosketbcl ekonomlk bunolım yıllanndo b.. denbire ön piana çıkm>« oçıK hova fcasketbol otonlorı her yerde mantar gibl bitmlsttr. Bu da roslantı g örnekler çoğattılabHtT. Amerika spor torih»r* Sımızfla, gerek seyircl, gere' sporcu kaynoğınm. son taMild». ezilen sınıf ve ozınîıVlar o1du<}unu görürüz. Sozgel^l, Iüorofesyone) futbolculor ve futboi hostalorı, Pennsylvonlc'nn mcden ocoktarındon çıkmıştır Kanoda'da buz nokeyl, İngüters de futboi fabrtka bocolarımn bolgeslnde gelismlç bu uâ'aşıların işçilerince benırr.scnmeijl içm büvuk çabo horcoyan işveranlere göre tigçtienn yoror'ı ve vapıst birseyter yapmckınnı sağlamıştır.ı Ghetto'lordon ku' tu.'uşjn en kıso *e ksstirm^ oracı o;an 00x9, Ameriko'dc, önceleri iik ku$ak ifiondol'. scnra da italvcn göçr>€nie'it'' tekeltn^eydl Buguns» Siyc'i Arr,en<a'nın... Yan1 loo'umun en voksul kesiminin... Butun bunkjn «spor kiîlelerın c'vonudur» g6rüsunu poyloştıgimız san^Tna»ırv. bilmek. beflemek. vurguîamck zorundayız. Spor topiumun cynasıdır, o topiumdakl celısk'îer, da >sier 'Sîeme? yarSıtr. Bırin n suclonr>xjsı ge^ek"vorso, snorun ketıdtei rleği!. onu inscncıi olmcktcn c kcron. kötu ya da varms ynp.im^sin' 7orlavon toplum koşul'.crKiır. Ozde tnsopcıl ve voratıcı olon soor, ancak Insartc:! we ycotıci bır tcplum ouzeninde Ö2gurce, ozune uygun blcimde g»('$eWMr. Dohc önce 9ölefH dunımuna geldL Doğabltlmct Konrod Lorvnz oiimpiyotlan şöyle beilmltyor: «Bır üikenın ulusol marşı çaUnırken başka uluslaro Korşı duş manhk duvgularının uyannfiadtgi tek yer Olımplyat Oyunlartdır» (Lorenz. 282). Bu bakış acısıno tepki C VVright Mills'ln cömezlerinden Hoch'un üc söz<< cüğuyle özetlenebılın «Olnrptyotlor suspansuvarb mllllyetc^ Hktlr» (Hoch. 7). Başka ömekler lcln. 6zetd» ollmpiyatlardon. geneld» sporo Seçeltm. Lorenz sporun doğaltoplumsal Içlevl konusunda çövle diyor. tE:orun bugunku en 6rtemll tşlevl, saldırganlık güdü8ü ıcin bonşçi ve anndıncı bir boşalmo olanoğı sağlamaktırt (Lorenz, 281). Bu göruşe kuramsj| planda çeşıtll karşı cıkışiar van tSpor kitlelenn ofyorudur» (Hoch. 20); »Sporun gercek ödevl g«nc Insanlan savaşa hazırlamaktın (Eıserv hovvefa atıfia Hoch, 91): ıWoterloo Savoşı Eton'un spor olanlannda kuzanıldı (VVellington Ouku'ne attfla aJL, 90). özdeş olmaso bile Lorenz*» koşut bır gorüşü. yazar Budd Schu)berq gslışîirmış: «Spor, sağtıktı bir emmyet subobı, sovoşın ıkomesidır» (Schulberg, 7). Oyso, sporun pratiğıne bakttğımızcio, Amerıka'do yalnızca futboi kazolan sonucu her yıl 40 kişinın olduğünü, 50 bın kadar do diz amellyotı yapıldıfltnı göruyoruz. Bu karşıt görüşlerden hongl binne Inanmalı? Bunlardon herhcngi b i i !ek başmo g«rCeklerı yansıtıyor mu' Yoksa, sporun tanım ve ışlevınf başko yerde mi aramolı? Spor konusundaki geleneksel tutum ve yaklaşımların kimi yanlış, kimi eksik çoğunluğuda çelişkilidir... \ar dunvasının ötekl uyelert. do ğuşton saidırgandırlar; olme • oldurme oiayını onieyen kurallarıyla, spor. ışte, bu soldırgonlık gudusu için barışçı boşalma yollon scâlarnaktodir. Kısa bir sure için de olso bu güdüyu m* son eylemınden soyutlamakto, bu eylemı tşiddet» ögesınden arındırmaktadır. Bırakılsa belkl de öiesiye döğüşiılecek olan bır boks macının, kurollor g«re^l, en kucuk bir sersemie'ne belirtısinde, KQÇ potlamasında, burun kcnamosında durdurulma 8i. sa(J kalon gladyotörun değl! de hakem kororıyıa doho !y' döğüşenın kozonmıs soyıîmosı, bır yonuyte, Lorenz'ın göziemlerlnı degruluvor. Ama. öbür yönI«H öv'e ml? Soldırgonlık do§uştan qel•rı«5Z. topiumdan ve tcnhtsn sovutlunamaz. tSoldırganlık doguşîun getır» ded'flinızce *em karnı tok blf orslanın yonıbasınc'an gecen en çekıci ava DIle burun kıwırm38inı oçıkla/amcz nem de tscvaşı olq'>sunjn oncok topiumlur sınıfiam 'rohjndük'en scr.ro ortavo çıktığı gerçeğını yansımış olursunuz. Yıne sözgelışi, terr.as spor tcrının en sert ve ocıma8tzto> rından bırı olon Amerıkon futbolünun ancak Vietncm Savaşı tırmanmaya baslodıktan sonra cen çok seyirci ılgsi ceken spor dalı» durumuno gelmesl. «ooğusıan» gerekçesıyle nosıl acıklanobilır? Toplum torih Ikıllsinın sıddet soidırganlık Ikilisıyl* airdlğ) ;ilşkte scn bir Hginç örneği Schulberg getiriyor: Orta Minoo doneminln göoenç ıçindeki Gırıtlılerı, bundon dort küsur btn yıl önce, koruyucu boslıklı, yonoklıklı, pamuk dolu etdvenli ağır slkletlennden blri bltkm düşüo de dığert zaferln blllncll gorkemıv'e teoesıne dikMmesıni ızlemek İçin omflteatrlan doîdururlardı.. Boks, Roma'yo geçınce, Romalıların kaba eücrıne dü$en ötekl Grek sonatlcrı gıbi boyağılaştı, hunhGriostı, yozloştı. Greklerin spor olorck /apfkları ş^y, Roma'da kana susamış'ığa d6nüstü. Pamuklo do(u derl eldivenlerin yerlni, Roma'da. denır tokmokiı. mchmuzlu cestı'ter aidı iSchulberg, 14 15). Görülduöü BIW, saldıroanlıgın kaynak ve biçlnr.lerlnl, onu yo I HOCH: «SPOR, SUSPANSUVARLI MİLLİYETÇİLİKTİR, KÎTLELERİN ATYONUDUR» SCHULBERG: «SPOR, SAĞLnOJ BtR EMNİYET SUPABI, SAVAŞIN İKÂMESİDİR» ÖSENHOWER: «SPORUN GERÇEK ÖDEVİ GENÇ İNSANXABI SAVAŞA HAZRLAMAKTIR» | LORENZ: «SPOR, SALDIRGANTJK GÜDÜSÜ İÇİN BARIŞÇI BOŞALMA OLANAKLARI SAĞLAR» ı COUBERTİN: «KİTLE SrORUNUN PARAIVltLİTER DEĞERt KOKUSUNDA İKTtDARDAKİ SEÇKİKLERİ ÎNANDIRMALIYIZ» rotan toplum koşullorındo oramok gerekır. Spor, yapıldığı toplumun tum celışki ve özeilıklenni olduğu gıbt yansıtan bır aynodır. Oışa vurcn çirkınlıklerden sporu sorumlu tutmak, codının kendisinı çırkln gösterd\ diy« aynayı kırması gıbıdir. «Spor kitleterin sakaına g«(lnc«... Güney Amcriko Olketorfyl* Ispanya v« Porteklz'deki futboi tutkusunu, bır yandan Amerıkon emperyalizminln vorhgı, öte yandcn orolordakl (ajıst yonotimlerte acıklamak eğllimi bir aralar çok vaygındı. Tek sözcukle. «afyon» soclomosıvio özetlenebilen bu görüşter bürünuyle destekfen yoksun deflii... ABD eskl Baskon Yordımctsı Spiro Agnew'm «spor toplumumuzu bir arado tutan tutkaldır> dediğinl yıtlcr önce bOtün gaze:6ier yazdı. Portekiz fasîzmiys«, 37 yılltk ömrunü, d'ktatör Saiazor'o göre 3F'y« borç lu: Fiesta (şölen), Fadima (örgutlö dln), Futboi... Bu, ofycnu verenlerin bakışı ocısı... Soruna bir de afyonu alanlar, yanl tseylrctı dedlö!ml2 tulkunîcr kıtl«si açtsından yaklaşotım. atyonudur» Sporun ne olduğunu, nasrt tanımlanmas' gerektığinl, toplum içınde ne aıbı bir ışiev liettendığml do^ru kcyab ımeK 'cn. sanırız. er> sağiiklı vol, yüKanda stralodığımız Kimı eksık. klmi yonltş. coğu karsıt göruşleri etestlrerek !şa baslamakt'r. Bütun eks'k ya da yanl.slarına karşın bu gcrfışlerl bir kcıemde yok sayamayız, butünüvie «yeçersız» olorok n'tslendır'îmeyız Gerçeğe ycklaşt'kian noKtnlar vardır, ondan sapt.kları tia... Söze Konrad Lorenz'ın «sa!dırgcniık gudüsu» üstüne çorüşieriyîe girelım. Fn bılımsel Oörüneni odur. Lorenz'e göre. Insanlar, gerek$e hayvan Amoriko'dakl Güdüsel Araş tırmalar Enstltusü'nün uc yıl su reyle «spor seyırcıslı ustune /aptıâı aroştırmanın sonuçiorı ıt ginç... Enstıtu Müdürü Emest Dıchter'e göre, seyır sporlartnın «uyuş'urucu» etkısı üç Kolda Islıyor. Bır kere, spor seyırcisi, sırodan yurttoştı; bu yönüy ie da son yıliordo yoğumoşan siddet eylemlermden tedırgindır; oyta, şlddetın artık denetimden cıktıöı bir oiamda, bütui sertliflıne karşın yıne de belli kuraflora göre oynanon Amerlkan futbolu, tç • açıcıdır kurallara Qör> yaprimanın güvenini birlıkte getirmektedir. «şiddetl denet leyen bir duzen» özlemini sımgelemektedir. ikhci olarak, se yircılık, bir kürneye üye oimcnın temelmde yatar» güvsn duyma. korunma gıbi kışısel doyum aroclarını seferber elmekte, bir başka deyışle. ortalamo kişlyl belli bır sure gunıük kcrygı ve sıkıntılarınaan anndırırken sahte doyumun do öznel koçullarnı oluşturmaktadtr. Uçun cu olarak, ortalama eeylrcl. spor alonlannın devlerlyle kendisıni ozdeşleştırmekte. «erkek lık» gösterme olancklannın kısıtlı oiduğu bir ortam<ja onla KAYNAKLAR Rlchard MondeP. The MtnJ Olympic*, MccMiilan, N e * YorH. 1971. Koorad Lorww. On Agçre»» slon, Bantam, New York. 19ST. Paul Hoch, Rlp Off The Bfg Game. Ooubledcy • Anchor. New York. 1972. Budd Schulberg, toser arKİ Still Chapion. New Cngfish Ltbrary, London. 1972. N. H. Howe«1, Sports ard Gamcs in Conadfcn Llfe, Mao mılkın, Toronlo. 1909. YARİN; «SPOR* NEDİRT HEDEF, DEV BtR DENİZ GÜCÜ!... TÜEK DONANMA VAKFINA YAPACAĞINIZ YARDIMLARLA B ü HEDEFE ULAŞABİLÎRtZ