Catalog

AVRUPA ZİRVESI PAZARTESl GÜNÜ PARlS'TE TOPLANACAK MI? Fransa Dışişleri Bakanı, Ortakpazar'ın ağır sorunlarla karşı karşıya bulunduğunu, bu nedenle zirvenin toplanmasının gerekli olduğunu» söyledi Ingiltere ve Italya'nın Ortakpazar içinde boyuna yeni sorunlar çıkarttığını belirten Sauvagnargues, «Zirve toplanmazsa herşey daha da kötü olur» dedi Avrupa'nın birliğine herkes yan çiziyor,, FedeTal Ahnmırra'd» yayımlanan haftalık DER SFÎEGEL dergisinin muhabirterinden biri, 910 aralık Urfltlerinde Paris'te dokuz Ortak Pazar ülkesi devlet ve hiikümet başkanlannm katılmany le toplanması beklenen Avrupa Zirrfsl'nm öncesınde, Fransa Dışişleri Bakaoı Jeao Sauvagnargues ile görftstü. Avrupa Ekonomik Topluîuju' nun sorunları ile enerji bunalımına yer verüen förĞşiBeyi özetle sunuyoruz: # SORC : Avrupa Ekonomik Toplulufu, iki yıl içinde sürekli DIŞ HABERLER SER\1St olarak etkinliğini yltirdl. Acaba bir cesaret göstererek. böyle bir toplulugun vaTİıgından tümüyle vazgeçmek daha akıllıca bir ts clmaz mı? CEVAP: Bu yolda bir darranış, politikada hiçbir zaman çözüm yolu değildir. Kopenhag'ta 1973'te yapılan son Zirve toplantısında, gelecek zirve toplantısının, Ulkelerin devlet ya da hükümet başkanları tarafından toplan ması kararla?tınlmıjtı. Bize düşen bu görevden kaçtnmak isteml yoruz. Avrupa, agır verel ve evrensel sorunlarla karşı karşıyadır. Bir Zirve Konferansma pitrneyi içinde bulundugumuz koşul lar gerekli kılmıvor mu? • SORC: Bu zirveden olumlu sonuç alınabilecegi umudunda misımz? CEVAP : Asıl önemli olan ön celd xirve toplantılannm atmosferinden kurtulabilmemizdir. 1969 yılındaki Lahey ve 1973'teki Kopenhag zirvelerine de hep büyük umutlarla oaslanmıs büyük hayal kınkhklarıyle de ayrılınmıştı. AET BakanJar Kurulunun 2a kasım tarihindeki oturumunda bazı eörüşlerde anlaşma sagianamamasına ragmen, bu zirveye iyi hazırlandık sayılır. Zirvenin ön çalışmalan anlamına gelen bu toplantıda, iki konu ele alınmıştı: Politik görüşler ve ekonomik sorunlar. Ekonomik sorunlar içinde. enflasyon ve enerji sortımı öncelik taşıyordu. Enflasyon konusunda çok olumlu bir metnin Fransa Dışışleri Bakanı Jean Sauvagnargues fcazırlanabilmesi mümkün olmuş tur. • SORC : ttalya ve îrlanda. ancak tartışma iconusu olan bölgesel polit'kaya ilişkin anlaşma saglanabildigı takdirde. Zirve ile ilgilenebileceklerini açıklamıslardı. Bu konudaki görüşünüz? CEVAP: Görüşülecek konularda önceden anlasma saglandıktan sonra, Zirveyi toplamaya ne gerek var? AVFUPA ZtRVESt, AMA NASIL? lç politika için mi? 0 SORC : Öte yandan Federal Almanya da, ancak ortak bir istıkrar politikası için karaT alındığı takdirde. Zirveve katılaca ğını açıkladı. Bu konuda olumlu bir sonuç alınabilecek mi? CEVAP: Bu sorunuz da hazırlanan metinde yer almaktadır. Eiliyor musunuz, sorduğunuz sorularda beni en fazla ne rahatsız ediyor? Sanki bız tüm bu zirveyı Fransa'nm ıç politikasıyle ilgili bazı manevralar için hazırb 12 kasım günü Cumhuriyet'te çıkan bir haberde, Kıbns Banş Harekâtuıdanberi yalmzca Istanbul limamnp gelen 31 Yunan gemisinin 118 bin ton ithâl malı boşalttığı ve böylece Yunan ordusuna kısa sürede 118 bin dolar (16,5 milyon lira) gelir sagladıgı Derleyen: Meral TAMER belirtiliyordu! Gerçekten, «Yunan Armatörler Birligı», Kıbrıs çıkarmanuz üzerıne, dünya denizlerinde taşıdıkDört kellmenin baş harflerinden olıışan SALT sözcüğü, Sovyetları her ton yiik için 1 doları ler Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri liderlerinin oncekı ha[«Yunan Silâhlı Kuvvetlerini Güçta Viadivostok'ta bir araya gelmeleriyle tekrar güncelleşti. lendirme Vakfı»na vermeyi karar SALT (Strategic Arms Limitation Talks) Stratejik Silâhlaştırmışlardır. Bu arada, ulusların Sınırlandırılması Gbrüşmeleri nin ilk kez başlaması, günülararası «Playboy» ve geçkin mamüzden beş yıl öncesine rastlar. 1968 yıhnda imzalanan «nükleer ceraperest Bay Onassis de Yusilâhların yayılmasını önleme «nlaşmasının. ertesinde, Amerikan nan Deniz Kuvvetlerine tek başıve Sovyet yetkilileri bu silâhlann yalmzca yayılmasını önlemenin na 100 milyon dolar (1,4 milyar yeterli olmadığı görüşünü benimseyerek, SALT yolunda ilk adıml lira) bagışlamıştır. Adı Bay Oatmışlardı. nasis kadar duvulmamış olmakStratejik saldın ve «avunma silâhlarının sınırlandırılmasina la beraoer, denizierde onunla boy iîişkin ilk görüşmeler, böylece 1969 yıhnda başlamıs oldu. AmeolÇüsen ve karargâhiarırg Yunarikan ve Sovyet delegasyonu üç yıla yakın bir süre, çeşitll Avnistan'da, Amerıka'da, Kanada' rupa kentlerinde buluştular, görüştüler, uzlaşmaya yaklaştılar, da, tngıltere'de ve baska ülkezaman zaman aralannda büyük görüs aynlıkları çıktı... lerde kurmuş olan parababası Ve iki devletin uzmanları, 1972 yılının ilk aylarında kendi aradiğer Yunanlı armatörlerin de lannda anlaşmaya vardılar. SALT I anlaşması ise, devrin Ameribu yarışa heyecanla katıldığı anka Cumhurbaşkanı Richard Nijcon'm Moskova'yı ziyareti sıralaşılmaktadır. sında, 26 mayıs 1972 tarihind'e imzalandı. Brejnev ile Nbcon'ı Uk İşin önemini ve kapsamıru açık kez biraraya getiren bu zirve, Amerikan • Sovyet Zirvelerinin lamak için Yunan deniz filosuüçüncüsüydü. nun bugünkü durumuna ve özenSALT 1 anlaşması, İki süper gücün kıtalararası balistik füzele uygulanan piânh gelişmesme leri (karadan atılan menzilli füzeler ICBM) ile denizaltından atıkısaca göz atalım. lan uzun menzilli füzeleri (SLBM), 1977 ekimine dek sayıca sınırDünyanın beUibaşlı ticaret ölıyordu. Bu anlaşmada stratejik saldın silâhlarının sınırlandırıllolanna sahip ülkeler, gemilerimasında ancak beş yıl için geçici bir uzlaşmaya varılırken, stranin dw (dead weight) tonaj tutejik savunma süâhlarının sınırlandınlmasında sürekli bir anlaştarlanna göre şöyle sıralanmakma sağlanabilmesi mümkün olmuştur. SALT • I'de yer alan mad tadır: delerden biri de. 1977'de sona erecek olan anlaşmanın bitiminde (1000 con olarak) yeni bir SALT'ın yürürlüge girebilmesini sağlamak için. ikinci Liberya 93.335 tur SALT görüşmelerınin 1972 yılı sona ermecfen başlamasıydı Japonya 5U.785 SALT 1 anlaşması ımzalandığında, kıtalararası balistik füzetngiltere 47.155 ler kotıusunda Sovyetler, Araerika'ya oranla üstün durumdaydı. Norveç 40.087 Sovyet füzeleri, rakiplerinin elinde bulunan uzun menzilli füzeYunanistan 31.438 lere oranla daha ağır olduklarından daha uzağa fırlatılabilme olaAmerika 20.830 nağma sahiptiler. govvetier Birliği 18.009 Fanama 15.153 Amerika avantajh Fransa 13.286 Amerika ise, SALTI anlaşmasında sınırlandırılmasına gerek Italya 13.185 görülmemiş olan ve bu füzelere monte edilen füze başlıklarının En güçlüsü hem niteliği, hem de niceliği açısından Sovyetlere üstünlük sağhyordu. Çok başlıklı füzelere (MtRV) sahip olan Amerika'mn füze Görüldüğü gibi, Yunan bayrakbaşhklarının hedefe isabet oranları, Sovyetlerin füze başlıklarınlı gemiler, Amerika ve Sovyetdan çok yüksekti. ler Birliğinin onünde gelmekte Sovyetler, çok başlıklı füzeler (MÎRV) konusunda, Amerika ve beşinci sırada bulunmaktadır. lıların üstünlüğünü, umulandan daha kısa bir süre içinde kapat Aslında Yunanistanın yeri betı. Sovyet teknik uzmanları, atom yüklemesi daha güçlU ve maşincilik degil, kuvvetli olasılıkla nevra yeteneği yüksek yenj büyük füzeler geliştirdiler. Aynca birincüik veya en azından ikinRuslar, yürüyen füze rampalarının aracılığıyla füzelerini harecilik olmak gerekırdi. Zira, Liketli de yaptılar. berya bayraklı gemilerin hemen tümü, bu ülkenin sagladıgı raGörüldüğü gibl, 1972 Zlrvesi'nden bu yana teknolojik bir «pathat vergi kaçırma olanaklarından lama» olmuş ve SALTII'de sayısal bir sınırlamanın yanı sıra stratejik silâhların niteliklerinln de denetim altında tutulması zo yararlanan Yunanlı ve Norveçli runluluğu belirmiştir Füzelerin boyutlan, atom yüklemeleri, armatörlere aittir. Liberyanın yanısıra, Panama ve taşıyacakları füze başllğı sayısı, ayn ayrı sorunlar olarak ortaya Kıbrıs (4,5 milj'on ton) bayraklı çıkmıştır. gemilerin çogunlugu da aynı ar1972 kasımında başlayan ikinci tur SALT görüîmeleri, bu yeni gelişmelerın sonucu olarak, ortak bir anlaşma ortamı sağlanamadan sürerken, Birleşik Amerika'mn o zamankl Devlet Başkanı Richard Nixon. 1974 temmuzunda Brejnevie üçüncü zirvesini gerçekleştirdi. Bu aynı zamanda beşinci Amerikan • Sovyet Zirvesi oluyordu. Süper güçlerin beşinci sirvelerinin ertesinde, SALT görüşmelerinin çıkmaza gireceği kanısı yaygınlaşmaya başlamıştı. Hatta Vladivostok Zirvesi'nin öncesinde, Batı basınında yer alan yoruralarda, bu Zirve'de SALT konusuncfa olumlu adımlarm atümasının beklenmediği belirtiliyordu. Başlangıçtan bu yana SALT konusundaki gelişmeler Türkıye denizcilikte yerinde saymakta... Orhan KARAVELt Yüzde 83'ünü yabancı gemilere verdiğimiz yüklerin ortalama yüzde 40' nı Yunan sermayeli gemiler taşıyor Yunanistan dünya denizlerini gün geçtikçe ele geçırıyor • • Bu gemüerin siparis: edildiği başiıca ulkelerin isimlerine ve ya pacaklan gemilerin tonaj toplamlanna gelince: (1000 ton olarak) 9.160 Japonya Federal Almanya 2.363 Isveç 2.472 Yunanistan 870 Danimarka 57* Fransa 270 Inçiltere 264 yormuşuz gfbl davranıyorsunua. • SORC: Ya öyleyse... CEVAP: Fransa"nın önerilertnin köklü yeniUkler olduğunu hâlâ anlamadımz mı? Son on beş yıl içinde, bizim bu girişimimixİ9 karşilaştırabilecegim başka olum lu bir adım atıLmamıgtır topluluk içuıde. • SORU : Bu adımı Fransa at njamışür... CEVAP: Hayır. Bu adınu hlç bir devlet atmamıstır! • SORC : Enerii DOİiükası bir yıldan beri Avrupa için hayati bir sorun naline geldi. Durum saptandıgı halde. Avrupa yakında başlayabilecek yeni bir netrol bunalımına, bir yıl öncesine oranla daha iyi tedbir almıs durumda degil. CEVAP: Bunu bana söylemeyin. Bu ancak, on tki sanayi ülkesinin kendi aralannda kurdukları «enerji ajansı»na yöneltilebilecek bir eleştiridir Enerji ajansı çözüm değü • SORU: Sb> neden baştan beri böyle bir davanışmanın k&rşismdasınız? CEVAP: Biz karşı degüiz, ancak içinde de degiliz.. Ve Uerde de katılmayı kesinlikle düşünmüyoruz. • SORU : Nıçinî CEVAP : Soruna çözüm getirmeyeceği içinl Petrol üreten ülkelerle, tüketen ülkeler birbirlerine meydan okumakla bu sorunu çözemezler. • SORIM; Ancak oetroi üreten ülkeler uzun süreden beri meydan okuyorlar. ünların ÜPEC adlı bir karteUer) var Petrol tüketen ulkelerin de onlara karşı bir Jcartel kunnalan daha mantıklı değil mi? CEVAP : Bence degil. • SORU: Peki. siz Fransa olarak, petrol üreten ülkelerle daha iyi Uişkiler içinde olmakta dırenmekle, ürtadogu'dan daha fazla petrol elde edebileceğinizden emin misiruz? CEVAP : Tabü kı hayır. Bızim elımizde sihirli degnek yok ki!.. Ancak enerji ajansı bize petrol üyatlarırun indirileceğini garanti edebiür mi? Evet mi, hayır mı? • SORC: Hayır. Ancak yeni bir petrol bunalunı karşısmda, elinde bulunan petrolü adü bir şekilde dagıtabüir. CEVAP: Siz, enerji ajansının elindeki petrolü adü olarak dağıtacağına üıanıyor musunuz? Böyle bir ambargo olasılıgında asıl önemli sorun, orıada yeni bir Ortadoğu savaşının varlığıdır. Biz politikacıların görevi, asü bu savaşlan önlemektir. • SORC: Cıddi bir bunalımla karşılaşılacak olsa, pekâlâ bıliyorsunuz ki, petrol dağıtımından siz de yararlanacaksınız. Siz bu kartele katılmamakla, Araplarla olan üişMlerinize gölge düşürmek istemiyorsunuz... CEVAP: Biz, bu dağıtımdan yararlanacaksak, siz de bizim Araplarla olan ilişküerimizden yararlanmıyor musunuz yani?^ 63 milyar lira rs. 30000 tonluk «küçük» gemilerden 500.000 tonluk süper tankerlere kadar 100'ün üzerinde yeni gemı anlamına gelen bu tekneler için Yunan uyruklu armatörlerin ödeyeceği para 4,5 milyar dolar (63 milyar lira) civarmdadır. Aynı süre içinde, örnegin Sovyetler Birliğinin siparise bagladığı yeni gemiler ise; Polonya. Romanya, Yugoslavya tezgâhlanyle kendi tezgâhlarında vapılmalc üKrre 1,6 milyon tonu ancak bulabilmektedir. Sayı olarak da. çogunlugu kücük tonajlı 25 eemicen ibarettir. Dünya tezgâhlarım böylesine Gev siparişlerle besleyen komşumuzun kendi yapım gücü de dik kati çekiyor. 1974/76 döneminde Yunan tersanelerinde yapuacak 870.000 ton tutanndaki 11 Kemıden 5'i 30.000; 6'sı İse 120.000 ton luktur ve S. Niarchos firması ta ralından sipariş edilmiştir. Özetle Yunanistan, 120.000 ton luk gemileri seri halinde tezgâhlayabilecek güçtedir Japon tersanelerinde Deniz Ticaret F:lu;ı.uzuı; er, i,^y^. gcnü^ı uun ve Ü n.\a Rafınensmce L h Lten*z Nakayatı A.Ş.' ) den 20 ay süre ile kiralanmış bu'ıin^n 143.900 ton luk Gaziantep tankeri, Yunan öıçulerıyle küçük ile orta boy arası bir gemiden baska bu şey degil dir. matörlerîn malıdır. Nihayet. Amerika ve Kanadanınki gibi oldukça güçlü ticaret filolanmn kontrolü de, büyük ölçüde, bu ülkelere yerleşmiş Yunan kökenli armatörlerin elindedir. Özetle, Yunanlı armatörlerin hâlen, dofrudan ve dolaylı biçimde dünyanuı en güçlü deniz ticaret filosuna sahip oldukları söylenebilir. Bir an için, Yunanlı armatörlerin birinci sırayı benüz aimadıklan varsayılsa bile, hedef aldıklan bu amaca kısa sürede, en geç birkaç yıl içuıde ulaşacaklanna muhakkak gözüyle bakılmaktadır. yabancı tezgâhlara sipariş ettikleri çeşitli büyüklükteki kuru yük gemileriyle tankerlerin tonajı 20 milyon tona )aklaşmaktadır! Baş ka bir deyimle bu armatörlerin topu topu 3 yıl içinde filolarına katacaklan ve bir kısmı teslim edilmiş bulunan gemilerin tonajı. Rusyanın tonaj toplamından bile fazladır. Amerikanmkine ise eşittir. Japonya"ya venlen sıpanşıerin k^sa bir incelemesı Yunanlı armatör denince akla gelen Onassıs'lerin, Niarcnos'ların vanısıra nıce dev fırmalar ve ısımler bulunduğunu gösteriyor Örnegin. Kulutros (irması Japon tezgâhlarına ber bin 2 5H U tonluk 2: 5. O Lıvanos firması Keza ^.SS.OUO'er tonluk 2 ve 82.500 tonluk 2; Andreadis firması bıri 500.000, digeri 2bü.ooo tonluk ı; Nomıkos firması da her biri 407.000 tonluk 2 gemı yaptırmaktadır. Gulandrts' ler. Papakristidis'ler. Papadakis' ler, Vardinoyannisler. Diamantis'ler, Pappas'lar Lemos ve Pateras'lar... Adlan Türkiye'de belki hiç duyulmamış ama Onassıslerle, Niarchos'larla boy ölçüşebilecek firmalar olarak gözükmektedir. İşte bütün DU ve bunun Ribı firmalar, şündi. Yunan Eilâhlı Kuvvetlerini dogal olarak Tür fcye'ye karşı güçlendirmek azmiyle görülmemiş bir varışa çıkmış bulunuvorlar. Üç yıl içinde Nitekım, sadece Yunanistanı merkez alan Yunanlı armatörlerin 1974/76 döneminde yerli ve Brandt'ın önerisi • SORU: ESiU Alnıan Başbakanı ve şimdiki Alman Sosyal Demokrat Partisi Başiaru Wiıly Brandt'ın, Avrupa Ekonomik Top lulugunu iki suufa ayırma, konusundaki önerisine ne diyorsunuz? (Willy Brandt iflâsla karşı karşıya olan ulkelerin topluluk içinde bir bölüm, ekonomik durumu daha iyi olanlarm da ayrı bir bölüm oluşturmalarını istemiş Biz ne yapıyoruz? Bütün bu cabalara karşı biz ne yapıyoruz? Yüzde 83'ünü yabancı bayrakh gemilere verdigirruz dış ticare' yüklerimizin orralama vüzde 40' mı Yunan sermayeli gemilere taşıtıyoruz. Böylece ödenen yıllık navlun tutarı ise, nerhalde 1 milyar liranın Uzerindedir Yukardaki acıklamalarda da görüldügü gibi Yunan ticaret filosu güçlendikçe, bizim oniaTa taşıttıgımu yük, ödediğimiz navlun ve Yunan Silâhlı Kuvvetlerinin eüçlenmesi ne katkımız da artacaktır! Biz yeni gemi vaotınnıyor muyuz? Yaptınyoruz. DB Deniz N'aklıyatı A.S.'nin Japonya'ya ısmarladığı 85.000 ton luk Rauf Bey tankeri Aralık 1973 te; 143.900 tonluk Gaziantep tankeri ise Mayıs 1974'te deniz ticaret filomuza katılmıştır. En büyük gemimiz olan Gaziantep' in gellşi, günün Ulaştırma Bakanmı öylesine auyEulandırmıştır kı. bunu, ıçtenlikle kendisine verilen yaş günü armagam olarak kutlamıştır. Yunanistan 3 yılda toplam 20 ! milyon tonluk 100'ün üzerinde gemi kazanırken biz coplam 230 j bin tonluk 2 veni gemı ile yetin ' mek durumundayız. özel ve Kamuya ait tersaneıerimızin laalivetı ise. gerek tonaj ve gerekse ı randıman bakıınından sonucu et ! kilevecek ölçüde deglldir i ABD UÇAK SANAYİİYLE IŞBİRLIĞINDE AVRUPALILAR ANLAŞAMIYOR LE MONTJE gazetesinin yazarlarından Jacques Isnard'ın Havacılık sanayii üzerine bir makalesini, Amerikan ve Avrupa tekelleri arasındaki rekabet ve işbirliği ilişkilerini bir ölçüde aydınlatıcı olduğundan okuyucularınuza sunmayı yararlı gördük. Aşağida bu makalenin geniş bir özetini bulacaksıruz. ü.) SALT II için anlaşma sağlamyor Ama iüks bir Siblry» treninde başlayan ve Vladıvostok'taki bir sanatOıyumdp devan. eden görüşmeler, umulanın aksi yönünde «eıişti. Zirvenin ardmdan yayunlanan ortak oildride Uderler, «1975 lıaziramnda Washington'da imzalanacak SALTil anlaşmasının, Ameriiıan Sovyet ilişkilerini olumlu yönde etkileyeceğinin yanı sıra, savaş olasılığını azaltacağına ve dünya baisının sürekliliğine kstKi^a bulunacağına dikkati çekiyürlard.. Altmcı Amerikan Sovyet Zirvesinde iki liderm ana natlannı saptadıkiarı SALTII kesin şeklini, 1975 yılı OcaK ayında Cenevre'de tekrar başlayacak olan ikinci tur SALT görüşmelerinin son bölümünde aiacak. SALTII anlasmasında kıtalararası balistik füzeler IICBM) ve denizaltından atılan uzun menzilli füzelerin (Sı^BM) yanı sıra uzun menzilli bombardıman uçakları ve çok başlıklı füzelerin (MİRV) sınırıandırılması öngörülüyor. Yine bu inlaşmada stratejik silâhları taşıma araçlarının denetimine ilışkır. uk kez anlaşma saglanırken, anlaşma kapsamı ıçine giren tün. ötratejik silâh ve taşırtia araçlarının kalitesinin sınırlandırılma.ı «onusunda da uzlaşmaya varılmıştır. SALTII görüşmelerini çıkmaza sokan ana neden. Amerika'mn NATO çerç€vesi içuıde Avrupa'da buiundurdugu nük'eeı siiânlardı. Avcı bombardıman uçakları ve orta menziili fCze:erder o.tışan bu bölümü Sovyetler anlaşma kapsamı içıne almakts diren:rk.en. Amerika ise buna kesinlikle karşı çıkıyordu Vladivostok'ta bu konuda da buzlar çözüldü Brp.inev, Amerikalı yeni meslektaşını kıramadı ve Batı Arrupa'aa N A T C çetçevesi içindekı Amerikan atom taşıyıcıları <avcı DO'.baıdıman uçakları ve orta menzilli füzeler), SALTIl'nin kapsamı diîında bırakıldı. 1975 haziranında Washington'da gerçekleşecek olan Amerikan Sovyet Zirvesi'nde imzalanacak olan bu anlaşma, De* v 1lık geçıci SALTI'm son bulacağı Ekim 1977'den sonra yüriirlüğe girecek ve 31 aralık 1935 iii.nhıne değin geçerli olacak. Ancak 1985 yılının son günü vürürlüğe girecek olan SALTIII ıcin sürdoıülfeceif görüşme turl?.r:n:n, 19S1 yılı sona ermeden başlaması gerekiyor Bu madde SALTII nıetni içinde yer alacak. da daha değişik bir görünüm almaktadır. İşbirliği Sivil sektörde uçak motörü imâl eden firmalar dünya çapında bir müşteri grubuna hitap ettiklerinin farkındadırlar, bu yüzden de yeterli bir piyasa elde etmek için Amerikan şirketleri ile işbirliği yapmaya hazırdırlar. Buna karşılık sivil sektörde uçak gövdesi yapsnlar ise Amerikan meslekdaşlannm rekabeti yüzünden ellerinden kaçırdıkları ve kaçırmakta oldukları pazarları yeniden elde etmek için Amerika ile işbirliği yapmaktan kaçınmaktadırlar. Bir kaç ay önce 11 Avrupah uçak imalâtçısı • bunlann arasında çeşitli Fransız, tngiliz, Alman, Hollanda ve İtalyan şirketleri bulunmaktadır. Batı dünyasında Amerikan endüstrisinin büyük ölçüde yararlandıgı hemen hemen tekelci duruma AET'nin dikkatini çekmişlerdir. Söz konusu tekelci durum Amerikan devletinin destegi ve doların iki kez arka arkaya devalüe edilmesi ile iyice güçlenmiştir. Bunun üzerine de Avrupah şirketler bu durumda Ortakpazar ülkeleri gerekli ortak tedbırleri almadıgı takdirde Avru pa havacılık sanayiinin İyice çöküntüje ugrayacağını giderek Amerikan uçak sanayiinin «ikinci elden bir'müteahhiti» hahne geleceğini ileri sürmüşlerdir. rikan piyasasına girmesmin zoıunlulugunu vur^ulamakta ve isbirliğinin bu yüzden kaçınılmaz oldufunu belirtmektedirler. Tercih Avrupa nükümetlerini kendi hava sanayileriru desteklemek ya da DU sanayiin Amerikan teknolojısinin egemenliBine girmesine göz yumınak arasında bir seçim yapma durumunda Dırakan bu uyarımn karşısına yine çeşitli Avrupa ülkelerinüı motör firmalan «Amerika ile dengeli bir işbırligi gereklidir» slogamyle çıktılar. Bu firmalar Avrupaü uçak ima lâtçılarının kapasıtelerinin motör fabrikalarının üreîimi ile aynı düzeyde olmadığmı ılerı sürmektedirler. Motör fabnkaları j"eni bir uçak modeli için Avrupz. oiyasasına ancak 30iı motör sürülebüeceginı. mode) dört motöriti oldugu takdirde bu rakamın yedek oarçaiarla oirlıkte lSOl.'e çıkhbileceginı, Cakat yine de bu üretimin motörün tıazırlanması içm gerekli araştırmalann açacagı masrafları karşılayarrjayacağım belirtmek'edir'er. Buradan kaynaklanarak motör fabrikatörleri gerçeklestirdikleri her yeni motör modelinin Ame Askeri alanda Bütün buniarla Dırlıkte Atlantiğin her iki yanındaJn motör şir ketlerinin sivü navacılık alanında eşit bir teknolojik rekabet kıstası içinde özel bir rekabet sürdürmekten vazgecmelerine bir neden degıldir. Nitekim ömeğin Fransız ENEC MA şirketi Amerikan Pratt and Whitney ve General Motors firmalar! ile lü ton ıtici güçte bir sivil reaktör vapımı için ısbirligi halindedirler. Oysa SNECMA şirketi MirageF'lerde kullanılaonk olan M53 moTörünü. ortağı olan Amerikan firmalan da Mirage'in rakiplen olan YF 16 ve YF 17lerin motörleriru ımal etmektedirler. Öte yandan Amerikan sanayiciltrı SNECMA'nın M53 motörüniin Amerika'da Fransız lisansı ile imai edilereK Amerikan avcı liçaklarında Kullanılmasını istemiş. ancak Fransız hükiimeti Amerikan şirketlerinm M53'lerle rekabet edecek bir motör yaomalarına imkân vermemek için ticari açıdan kısa vadede kârlı gö rünen bu öneriyl motör şirketlerine ragmen reddetmiştir. Fransa'da önemli tepkilere jol açan «Stehlin olayı» aslında dolaylı bir biçimde bazı gerçeklerin yansıması olmuştur. Eski Fransa Hava Kuvvetleri Komutaru, havacılık konusunda Amerikan lisansı altında Avrupa ülkeleri arasuıda bir işbirliğinin yararlanndan söz ederken Avrupalı uçak gövdesı fabrikatörlen ile uçak motörü fabrikatörleri arasındaki keskin görüş ayrılıklarıntn su jüzüne çıkmasına yoi açmıştır. üçak gövdesi yapan firmalar. varlıklarını sürdürebilmek için Avrupa havacılık sanayiinln Amerikadan belli bir ölçüde uzaklaşması gerektiğinı ileri sürer ken, motör imâl edenler pazarlarının dünya boyutlannda olmasmdan dolayı Amerikaîılarla ortaklık kurmanm kaçm'.lmaz oldu ğunu söylemektedirler. Görüş aynlıkları askeri ve sivil havacılık konularma aynldığın CEVAP: Ilginçti derim. Üzerinde de düşünüyorum. Ancak daha düşünmem sonuçlanmadı, yani hâlâ düşünüyorum. • SORC: Belki de bu kadar uzun düşünmenizin nedeni, kısa süre içinde Fransa'nın da ülâs halinde olan gruba dahil olması olasılığındandır... CEVAP: Hayır, böyle bir tehiikeyle karşı karşıya değüiz. önem li olan Avrupa'nın bütünlüğüdür. Ancak herkes yan çiziyor, İtalya, Ingütere durmadan yeni sorunlar çıkartıyorlar ortaya. Ama Fransa ne yapıyor?.. Avrupa'yı kim kitttanr? • SORU: Evet, Fransa ne yapıyor?. CEVAP: FTansa Avrupa ruhunu oluşturmak için elinden ne gelirse yapıyor. Diğer ülkeler için aynı şeyi söylemek mümkün mü? • SORU: Biz, memnuniyetle eleştirüere açığız. CEVAP: Ben kimseyi eleştirmiyorum. 9 SORU: Size son bir soru? Tüm tankerlerimiz \ Eğer bu Zirve de başansızJıkla sonuçlanırsa. o zaman kim kurEnerji krızının yanısırh nam taracak Avrupa'yı?. petrol ve ürün taşıtmacılığının CEVAP: Bu konleranstan polibugün vardığı asarr.ad&, Türkiye* tik sansasyon bekleyenler yanıladeki özel ve kamuya alt tüm tan kerlerin toplam tonajı, Yunanlı caktır. Eğer umulan sansasyonarmatörlerden btrinin bir tek tan sa, bu konferansı toplamaya hiç kerinin tonajından (5ü0 bin ton) gerek yok. Arna foDİp.mazsak, her fazla değildir. t şey daha da kbtü olacak...