Catalog

CUMHURİYET 3 Araiık 1974 EDEBIYAT SOHBETLERl «Aralık, önce Namık Kemal'in gayılraalıdır: Doğıunu 21'ine, ölümü bırıne rastlar aynı ayın» diye başlamışım beş yıl önce (x). ölülerimizle hesabımizı iyı kesmeli, zamanın fırsat verdigı dönemeçlerde onlan gereğinee snmalı, değerlendirmeli. Yaşayan lar, önlerinde çabalan ve başarı l a n için olanaklar, hayat payları bulunanlar; nasılsa emeklerinın karşılığını alacaklardır. özel likla kısa ömürlenn içine sığdın l m ı ş yogun çalışmaların toplamına iyice bakılmalı. Onun için jöyle devam etmişım: «18401888, TekirdağSakız arasmdaki bu lcüçUcilk yaşam diliminde neler yok? Bir divan dolusu esld usul nâzımlık, vatanhürriyet Ulküsiiaün yeni inançlı şllri, mod e m eleştiriden eski inşi'cılıga kadar her aland» bır geçiş düne rninin bütttn acele emekleri: Ga aetecilikten tarihç.liğe. tiyatro vazarhğından romancılıg», devrım demekçiliginden yasa hazır layıcüıga, devlet memurhıklann dan Avrupa kaçakjıgma, hapislerden sürgtolere, biyografiden mLzah yazarlıgma .. uzanan dikkatiyle Namık Kemal; hayaünın gerçeğtne uyan özgeçi&l, görcvine denk dilşen sesi, amacma eşit guçteki çabasıyl» yeni bir ülkünün unutuimaz «dlanndan bLri olmuştur...» (1) Hıç blr ömrün yeter oldugu »öylenemez belki; ama yetmişi, sekseni aşan yaşam yılları ardm dan gelirse ölürn, bir teselli buIunabilir. Edebiyatumzm çok zor hayaüan ve çok genç ölüleri de vardır. Gerçı her zaman anda ge ne da bal kaJmıştır biraz. Acaba tonunu bılseydik, ötnrUmüzün süresina katlanabihr raiydık sonısuna «Tılsımh Deriade cevap aramıştı Balzac, bilirsini*. Her dileği gerçekleştlren Tılsımlı Deri, yerıne gelen lstekleria sonunda biraı küçülmektedir; Rauf MUTLUAY şında olmuş olanlar arasmda Şeyh Galıp'ı (17571799), Orner Bedrettın Ujak'ı'yı (19041946), ' Mesıhi'\i 114701512) hatırlıyo [ rum. Muallim Naci'yi (18501393), Sadri Ertem'i (1SOO1943>, RuiLsaı tiyi (18561399) 43 yaşın kayıpaa rı içinde birleştıriyorum İzzet Molte'nın 44 (17351829), Mehmet Celâl'le (18671912», Şinası'nin 45 (18261871), Sinan Paşa'nın 46 (14401486), Bâbür Şah'ın 47 yıl yaşamış oîduklarını r 14831510) soylepp seçmelıyım artık. Butun bu eksıkhklere, bu smırlı yaşam yoksunluklanna kolav kolay tese.li karşılığı bulunamaz. Kırk sekızhkler dedıgım en aoı toplama gelaık şımdı. Nedır kı kırk sekız yıl? Ve ben bu yaşı i aşmıs olmanın nerdeyse sorum ' luluğunu yukleneceğim, onların, yaptıJdannm, başardıklarmın, ölum zamanlannı bılmedıkleri halde birinp kotardıklannın önemine bakarak, Düşünün ki yukarda ar.dıgım Namık Kemal ıpbt, son yuzyü edebı>atımızın en kesın donemeçlerini sağlayan, örnek yaşamlanyla, guçlü seslenyle Türkiye'ye yeni ufuklar getıren daha en az iki imza eünsi var dır: Tevfik Pikret (18671915) Zı1 ya Gökalp (18761934). Her i ö s ı de, o ktsacık yaşamlannda nice bunahma csvap getirmiş, en u1 mutsuz arayışlardan aydınlık yol«SANATÇI DA TIPKI BÎR ÇtFTÇİ, BİR DEMÎRCÎ GİBÎ tŞÎNÎ lara çıkmayı başarnuşlardır. I ANLATABÎLMELÎDÎR. HEM DÎLİYLE. HEM DE HÜNERÎYLE. BIR Bir yıllık aldanmayı (ay farkıy { la) göze alarak iki riost şairi, ı BAŞKA DEYÎŞLE, KENDt TOPLUMU ÎÇİNDB SANATIYLA EKbirbirleriDden başka rtestek bula MEK YİYEBİLMELIDtR. mamı? iki mutsuz yazgıvı burada anmak ıstiyorum: Cahit Sıtfcı Tarancı (19101956), Ziya Osman Saba (19101957). ömürlerini şlire adadıklan, sanatlartna karşılık olarak aşkı umutsuz yollarda ara dıktan sonra . Tam biraz rautluluga kavuyabileceklerken vaMtsiı giden iki usta. Aynı derecede KStip Çelebi"nin yetersiz emegine de yerinmeli (16091657). Ya bmurlerinin sonuna kadar, gerekseme duyduklan dirliğı, eşi, yuvayı, aşkı arayarak harcananlar: Bekâr ölen Sait Paik Abasıyanık (19061954), yalnızlık » dasında kalbi duruveren Kema iettin Kamu (19011948), ölümünden Uç gün önce kendlsine a n » ği geçen bakıcısını nikâhına almak treregini duyan kırgm Ahmet Haşim (18851933)... Pek çok edebiyatçısma ancak elll yaşına kadar yaşama hakkı tanıyan bir toplumda hangi umut la direnmeli? Şüphesiz bunun da cevaplan olmalıdır. (1) Cnmhoriyet, 7 aralık 1989, Edebiyat takvbninde aralık. KIRK SEKIZLİKLER derinin bıtişı, yaşamın sonudur. Bu yüzden roman kahramanı hıç bi r şey istemediği zaman bıle gene de bır şey ıstemış bulunduğu için. önundeki tılsunlı de rınsn azaldığını gorür. Bu gözleme dayanabilir mısıniz Bura da Homeros'un Akhiüeus'unu hatırlamak gerekir. Yazgısında iki hayattan bıri vardır: Ya kısa, ama şan ve şerefli ölümsüı bir hayat; ya da uzun, fak&t »ılıksönük bır yaşama. Bırınciyı seçer Akhilleus, bilinçli ve kararll dır bu ye&lemede. Ama o bile ölecegi günü bılme*. Her yıl Ar»lık ayının edebiyat ölülerini hatırlar ye daha gençlennı anarken, gftrip duygul&r içinde kalışım bundandır. Kırk sekizliklerden daha önce gitmij olanlar da var. Bır cıddi edebiyat ansıklopedısiyle tutarlı bir çağdaş edebiyat Urihinın sayfalannda yer aldıktan sonra aramızdan ayrılanlann en genç len, sava? knlıkJan içinde iki veremli arkadaştır: Büştü Onur (192019*2), Muzaifer Tayyip Us lu (19231946). 27 ya?ında iftira daragacında asılan Fıganl (15151532). 29 yaşmda Malatya sürgünttnde ölen Andelib (Mehmet Esat, 18731902), 30 yaşında gidea SANATÇINiN ÖLÜMU GÎTTÎ GELMEZ BAHAR YELÎ; ŞARKILAR YARIDA KALDI. BÜTÜN BAHÇELER KÎLİTLÎ; ANAHTAR TANRIDA KALDI. GELDÎ ÇATTI EN SON ÖLMEK, NE BfR YEMÎŞ. NE BÎR ÇÎÇEK; YANIYOR GÜNEŞTE PETEK; BÜTÜN BAL ARIDA KALDI. CAHtT SITKI TARANCI (OTÜZ BEŞ MUfit Ratip (18871917) süphesi* düşündüklerinm pek azını gerçekleştlrebılmışlerdr Nabızade Nâzun'ın (18621893) ölümU pa dişahlann bile ömnlne son veren. o 19. yy. hastalıgı, verem yüzUndendir; 32 yaşındaki ülkü cü ögTetmen Selâhattin Şimşek'in sonu ise (19281960), Zap suyunda bogularak. Tahsin Nahit (18871919), tsmail Safa (18871901), Ahmet Şuayip (18761910) herhalde AbdiUhamıt yönetimınin sıkınUlarını yaşamış olmalıdırlar, rahat soluk YAŞ) nı, kendileri olamadan gıttiklerini düşunebiliru. Nasıl oldügünü gbzleyerek, bılek damarlannj kesıp canına kjyan 35 yaşındaki Beşir Fuad"dır (18521887). Asker ocagında tilus bitine kurban verdığimiz de hikâye ustan olabilecek Kenan Hulusl (19081943). Vecihi de bu ya?m suskunlanndan 118691904). 96 ya? ölülerinden en çok yakmdıklanm: Orhan Veli Kanık (19141950), ömer Seyfettin (18841920). Ikisi de nasıl oldugunu anlamadan, farkına bile varmadan, diyebilirim ki hasta olmak bakılmak fırsatlarmı bile bulamadan ölmüşlerdlr. Ya^asalardı Kanık'tn yeni şiirimlzin daha da bUyuk ustası, ömer Seyfettin'in Kuvayı Milliye utkulannı gereglnce anlatacak hlkâye büyugU olabileceklerınden kunse şüphe etmez. Yâd ellerde zehirlenerek öiddrülen Cem Sultan (14591495), Şahabetttn Süleyman (18851921), bu yaşın yitiklerinden. Ya E^tugrul'un batı?uıda bogularak, ya Sing«pur'da bir hastanede öldügü söylenen Ali Ruhı (18531890), tran hükumdan olduğu halde Türkçenin şairi olan Hatayt (Şah Ismsil, 14861524), kırluna gırmemijlerdir. Zaptıye sopasiyla kafası parçalanan Ali Suavi (18391878), genç kanser kurbanı Orhan Burian (19141953), bıiim umudu Mehmet îzzet (18911930), Menemenhzade Tahir (18621902) kırkın eşiguıde aynlmışlardır dunyadan. Sermet Çağan ölüme bilerek gıtti denehilir (19291970); oysa Sabahattin Ali glzlı ajan ihanetine" uğradıgı, bmşı sopayla kırüdıgı laman kira bilir hangi umutlann ardmdaydı (19071948). 42 ya YALOVA DEVLET ÜRETME ÇİFTLtĞI MÜDÜRLÜOÜNDEN: Fransa'da İnterallie edebiyat ödülünü Mauries aldı PARİS Fransa'nın en önemlı edebiyat odüllerinden biri olan «tnterallıe» ödulunü bu yıl Rene Maurie«'in «Le cap de la gitane Çingene burnu» adh romanı kazanmıstır. Romanı. gerçekte yazann ken dı kendıyle vaptığı bir roportaj tavılabılır. Gerçekten de yazar, Munih Ohmpıyatlan sırasında basına eelen bir kazanm kendisinde uyandırdığı sarsıntıyı konu almaktadır. (aa) Inek Sütü ve Yumurta Satılacaktır 1 1975 yıü çtTtliglmiz istihsall tahmlnen 350 ton inek stltU 19.12.1974 perşembe günU saat 14.30 da. 3 1975 yılı çiftligimiz istıhsali 250 000 adet yemeklik yumurta 19.12.1974 perşembe günü saat 15.00'de açık artırma suretiyle satılacaktır. Alıcı çıkmadıgı takdirde her iki ihale de 3 ocak 1975 tarihinde aynı saatlerde yenıden yapüacaktır. 3 Sütün muhammen bedeh 320 kr. geçici teminatı 84.000 TL. yumurta adedi 190 kr. geçici teminatı 25.000 TL.'dır. 4 Bu satışa ait şartname Istanbul, tzmit, Burs» Teknik Ziraat Müdürlüklenyle Devlet Üretme Çiftükleri Genel Müdürlügü Ankara ve Çiftlık Merkezinde görülebilir. (Basın: 2630196f3) Ruhi Su: "En güzel asklarımı türkü söylerken yaşadım 19 mı türkü söylerken yaşadırn. N» onlar beni aıdattı, ne de ben onlarL Tur'.;ü söyledikçe yeşeriy^r, çıçeklenıyorum. Ben yalnız türku soylemjyorum kı. Bu söyledıöım türkulerle, aynı zamanda. çağdaş Turk toplumunun lied'lerını söylüyorum. Ben tıirkıl sovlerken sazım ne benimle yarısır, ne de türkülerle. Bıze yalnızca eşlik eder, bizi tamamlar. Halkunızan büyük ustalannda d» saz böyle say;»ıu bir uyum için» dedır Bu açıdan bakılınca, türkülerı bir bestecı gibi ele aldığ;m daha iyı anlaşılır. Bundan öncekı plâklanmda oldugu gibi, bu plâğımaa da hals ozanlannın yolunu ızleyerek bazı sözleri beğlı olduklan ezgılerle söyledim. Baza sözlen, ortanuı mall olan ezgılerden bırme uygulayarak soyledım. Mevlânâ'da, Nâzım'da, Melih Cevdette, Hasan Dağı'nda olduğu gibi bazı sözler için de yeni ezgiler düşundüm. Kimileri ıcracı, kimilen da yorumcu diyor bana. Sanatta yorumsuz ıcra olmaz ya, ikisinin da basımın üstünde yeri var. tcraa y ı kalıcı ve yaratıcı saymamak, bizim ülkenin yanaydınuıa vergi. Oysa özellikle müzık, bestecisıyle ıcracısıyla blitünlük ıçınde o lan bır sanat. Yarstmanın gerçeklesmesi, ıkısinın de var olmasına bagü. Kaldı ki, icracnun yaptıgı is de kalıo ve yaratıcı bir istır. Paganıni, bestelerinden çok icracılığıyla kaldı dünyamızda. Şalyapin de öyle. Oyştratı da Münir Nurettın de. Zamarumızın belgeieyicı teknik olanatclan daha da çok kamtlayacak bunun böyle oldugunu. Bir ışi geliştiriyor, üeri götürüyorsa, ıster bestecl, ister icrası olsun, ikisi de kahcıdır. Burada bir seye daha deginmek istiyorum. Sanatçı da, t ı p ö bır çiftçi, bir demirci gibi lsinl anİEtabilmelfdir. BkD diliyle, hem de hüneriyle. Bir başka deyişle, kendi toplumu İçinde sanatıyla ekme't yıyebilmelidir. «Benl bu halk anlamaz» demek, en azından bos bir fcendmı begenmışliktir. tnsan kendini beğenrr.ede bile yahıız kalmamalı. Halkın sanatta anlamadığı bır yer bulunabilir, sanatçı bunu umursamazhk edemez. Çünkü tüketicısı olmayan bır Uretım yajamaz Hanı hükümet zoruyla da yaşayamaz demek ıstiyorum. Ellı vılhk degıl, vüz ellı vıllık deney var önümüzde. Bazı sanat kurumlanmn gıttikç yozlaşması, kuruyup 'itmesi bundandır. Halktan kopuk hıçbir işten, hifr bır insandan havır eelmez.» Ruhi Su'nun «ŞÎİRLER, TÜRKÜLER» adlı venı plâğı (33 uzun devırli) tmece Plâkları'nda yayınlanmıs ve sanat çevrelerinde hemen genıs vbuıı >• . . * \andırmıştır. Bu plâkta A. Kadirtn «Bugünün Diliyle Mevlâna» adlı şiir kıtabından seçmeler, Ruhi Su'dan «Agıt» ve «Yaratan Bizlen Insan Yarattı» Melih Cevdet Anday'dan «Ninni», Nizım Hikınet'ten «Üç Selvı» ve «Şeyh Bedretf.n Destanından», aynca bır halk türküsü . Üç Kız Bir Ana» vapıtları Ruhi Su'nun sesı ve vorumlayısı ile yer almaktadır. Abidin Dino'nun Fransa'da vayınlanan «Guıtare et Musique» adlı dergide vayunlanan yazısmda belırlenen deyimle: cömrUnU Açıklara ve tümülere adamıs insan . » Gezgincilerın babası'dır Ruhi Su . Türkülerın izinı «tirer, köy köy dolaşır. bır yitik dizejn şıırada, başka bıriru ötede bulur, bır ezgıyı şu bolgede saptar, sazdakı inisı çıiusı başka yerde .. Üç telli saz Ruhı Su'nun elinde en güzel gıtarlarm beş teline denktir » denmektedır. Ele aldığı ezgılerın hem yorum cusu, hem kendıne ozgü uygulamasıyle yaratıcısı. avnca besteclliğiyle de ustalıeını sürdüren Ruhi Su'nun vapıtları konusunda öediklerinı kendı agzından dinievelün: RÜHİ Sü diyor ki: «TurkU soylemek benim için bir aşk halidır. En güzel aşkUjı Günün kıtapları Georges MARCHAIS nin önsözüyie Fransız Solunun ORTAK ERGİNEROĞLU , .„ HÜKÜMET PROGRAMI K N KA1 L R O U Y Y NA I 1 PK.749İSTANBUL 12 MART DEVAM EDİYOR MU?.. 25 lira SOYUT YAYINEVİ P.R 713 İSTANBUL belge ^ ^ | ^ & ^ ^' Ünrversrteye girebilmenhı sımm, yflksek puan tutturanlara sonınuz., Size mutldka Can Yücel BİR SİYASİNİN ŞİİRLERİ KONUKYAYINLARI Yayınlan Türk Milletine Kıvançla Sunar Olay yaratan kitabın ikinci cildi çıktı 380 Sayfa 20 TL KClıTİT OLAYI 2c» cem • 10. YIL HAFTASI (2 10 ARALIK 1974) CEM YAYINEVİ'nin «10. Kuruluş Yılı» doloyısı/le Aralık ayında kutlama haftası duzenlenmıştır. Bu haftanın programı şoyledır: KONUŞMALAR ve İMZA GUNLERİ: Unlu yazar ve sanatcılorımız aşağıdaki gun ve saatlerde Sınematekde konuşma yapacaklar, daha sonra kıtaplannı ımzalayacaklardır: 3. 4. 5. 6. 7. 8 9 10 • Solı, 14 30 : Çorşomba, 14 Perşembe, 14 Cuma, 14 30: Cumortesı. 14 Pazar, 15 00: Pazartesı, 14 Salı. 14 30: Fazıl Husnu Dağlarca 30 Yaşar Kemal 30. Bekir Yıldız Necati Cumalt 30: İsmail Cem Aziz Nesin 30 Ahmed Arif Doğan Avcıoğlu . yayınevi TAM BAŞARI ÜNİVERSİTEYE GİRİŞKİTABI > favsiye edeceklerdir. Ç Ü n k Ü . l a m Başarı ünrversrte'ye Giriş KHab'ı| kendi atanında en üston ve w uaa eserdk. 1800 lan Bapn Omrifctt BELGE YAY1NLARI : Ankara Cad. Ankara Han 501 Tel.: 27 29 43 RK.749İstanbul DAĞITIM: Tekin DaŞttım • Ankara Cad. 5/ 7e/: 27 69 69 İstanbul CHP'nln nasıl ve hangl yönteml» bu sorununu çözUmiemesi gerektlğinl aydcnlatan kltabın bırlncl clldi çıktı I.. CHP NlÇİN İKTİDAR OLAMIYOR? YENİ BIR TÜRKIYE vc C H P ı laşn O l { M c 6E0A OEMEL DAâlTi» CAÛALOÛLU/İSTANBUL N*M Oifl*»! : GEO* GENEL OAâlTIM BİRİNCI SEVLER/tZMlR SPERMSATICISININ HAYATI VERICI GUYDESCARS KONUKYAYINLARI KİTAPÇINIZDAN İSTEYİNİZ Gms Kttabı b« yil tekâ toyto. 2 cllt blrarada 150 lira GfMÜOAĞiMl Nilli«|et Ud.%BHHUl RK.749 İstanbul • KİTAP SERGISI: Hafta süresince, Sınematek'de Cem V Q . yınevi kıtapları sergisi açılacaktır. ARMAGANLI KİTAP SATIŞLARI : Hafta suresınce, Sınematek de butun Ce:n Yayınlan armağanlı olarak sat'locc^tır. Türfekliler 50. Yılda devletînin adını duymayanların, karnı ekmek görmez. dılı donmez, yılan, akrep, çol içinde surünenlerin destanı.. Ağa yaratma, oy toplama yolları. devletin hükümete, hükümetin partiye, partının ageya donuşmesi. Uçbes genç öğretmenin çabası. ümit kaftaiKioqlu BAĞDAT BASRA YOLLARINDA ÇAĞDAŞ DÜNYA SORUNLARI YÜKSEK GERHJM Insanın însanla; doğa, makine ve kendisiyle çatışmasi; bu çatışmadan doğan dinamiğin çarpjcı üyküleri... 15.TL. REMZI KİTABEVİ İSTANBUL AdaJet Agaoöhı Bugün Dağlarca günü Yarın Yaşar Kemal günü Sinematek : Sıraserviler Cad. 65 Taksım •••••••••#••••••••••••>••••••»•••#•••»• hasan hüseyin KONUKYAYINLARI 20 Llra REMZİ KİTABEVİ RK.749Jstanbul NİSAN YAYINLARI SUNAR süayönetirn Franco Solinas KONUKYAYINLARI Ülkielerde f ilmi gösterilen kitap f>!ayı Yumurtalık Cinayeti Öncesi ve Sonrası Fiatı: 15 Lira tsteme yeri: özgün yayınlan P.K. 108 Sırkecı • tstanbul MUHTIRADAN İŞKENÇEYE MEHMET ÖKSÜZ 12 Mart öncesi va Sonrası Ol^ylarına Işık Tutan Belgesel YapıV Dağıtım : Kemal Karatekin İSTANBUL Flatı 15 Llra Sanatın Gerekliliği EriıstFischer R K.749 İstanbul KONUKYAYINLARI RK.749 İstanbul