Catalog

UNİVERSİTE ACAYLARI ŞTE 1 umhurivet Kurucusu: TUNUS NADt ünlverstteye haıırlıkta İLTEK DERSANELERİ *lzmlrde üç eryn şubesry I 50. yı!, sayı: 17744 TeİRraf ve mefetup arfreM: Cumhurıyet Istanbul Posia Kutufu: Iitanbul Vo: Î4< TeUfonUr: 22 42 90 22 42 96 22 42 97 22 42 98 22 42 99 24 Aralık 1973 Pazartesi Talu:"Görevi kuruiduktan yılmda büyük oranda zam yapılacak iade sonra ele alınacak; etmiyeceğim Parlamento ve denenecek Bayramiçin Yılbaşı Basra ülkeleri petrole yollar var,, tatile girecek yüzde 112 zam yaptı Bütçe, Hükümet Türkiye'de akaryakıt fiyatma 1974 CUMHURİYET HABER MERKEZİ Basra bölgesinde petrol ü r e ten ülkelerin ham petrol fiyitlarına yeniden zam karan Blmış olmalan Türkiye'de yani bir p*trol bunalımına yol açacak ve teknisyenlerın söyledikleriıse göre önumüzdeki yılda ithal edılecek petrol içm yakla^ık olarak 2 milyar dolar ödenecektir. Petrol üreten ülkelerin son olarak 10 aralık'da uygulamaya başladıklan eskı zamlı fıyatlan ye terli görmeyerek yeniden şam karan almalsrıyla ilgili olarak görüştüğümüz bir yetkilı, ham petrolün tonunun halen Türkiye' ye 51,5 dolara mal oldugunu bunun ıkı kata çıkmasıyla 1974 yılı ihtiyacı için ıthal edılmesı zorunlu 15 milyon ton dolaymdaki ham petrol ıçın de yaklaşık olarak 2 milyar dolar (28 milyar TX.ı ödemek ^orunrta ksla(Devamı Sa. 7, Sü. 2 de) ' # Bir CHP yetkilisî, sfcğ koalisyon tçin olunilu yol belirdiğini söyledi ANKARA, (Cumhuriyet Bfiroan) Cumhurbaşkam Fahri Korutürk tarafından Hükümeti • kurmakla görevlendirilen Kontenjan Senatörü Naim Talu, parti liderleriyle yaptığı yoğun temaslardan son "Ecevıt , : îskandinav ülkelerine benzer bır sosyal adalet düzeni kurmayi ' . tasarlıyor,, ra kesin bir sonuç alamamasına rağmen, «Durumu değerlendirmekte olduğunu» dün bir sorumuz üzerine açıklamış, görevi iade edip etmeyeceği konusunda da «Değerlendirme yapıyorum, şimdilik böyle birşey yok, denenecek yollann oldufuna inanıyonım» demiştir. Dün sabah kendisiyle görüştüğümüz Naim Talu, «Yaptığınız temaslardan ve aldığınız sonuçlardan sonra ne gibi gelişmeler olabilir, nasıl bir yola gidilir?» sorumuza şu cevabı vermiştir: «Sayın parti liderlerinin görüşlerini aldım. Bilditiniz gibi CHP Mayısta bir erken seçim öneriyor ve bunda da ısrarü göriilüyor. Partüerin de düşünmeye ihtiyacı var, bundan sonra bazı ge lişmeler olabilir, meselâ CHP erken seçim konusundaki görüşünden kısmen de olsa ayrılabüir. Gerçi böyle bir emare de yok.. Diğer partiler aralannda bir anlaşmaya varabilirler.. Ben, bir değerlendirme yapmadım, çeşitli yollann olduğuna ve bunların denenebileceğine inanıyorum.» ANKARA Millet Meclisi B J » kanı Keraal Güven, «TBMM Karma Bütçe Komisyonu, hükümet sorununun çözümünden sonra teşkil edilecektir. Şimdilik başka bir formül yoktur.» demiştir. Güven THA muhabirine aynca, meclisin yılbaşı ve bayrare tatil süresini saptamak Uzere önumüzdeki giinlerde, «Danışma Kurulunu toplantıya çağlracagını» söylemiştir. Millet Meclisi Baskanı Güven, THA muhabirinin. 1974 bütçesinin geciktirilmeden bir an önce çıkanlması konusundaki çabalarla ilgili bir sorusu üzerine sunlan söylemiştir: (Devamı Sa. 7, Sü. 3 de) Kissinger ile Gromiko'nun OrtaDoğu için bir barış haritası üzerinde anlaştıkJarı öne suruJdu •• •• I 1 •• (Dlü HABKKLER SF.RVtSt) LO.NUKA Ingııtereoe cıKan «Sunday l'elesrapn gazetesı A. B U Uışişıen Bakanı Henry Kis smser ile Sov^'etleı biri.ğı üışiş len Bakanı Andreı Groruıko'nun Ortadoğu ıcın bir Dans haritası üzerinde anlastıklanm vazmıştır MuhafazaKâr tngılız pazetesi, Cenpvre'dcn öıeı munanın Norman Kırkham'ın verdıS' naberl bırincı savtasında ırı Dumolarla yayımlarnış ıkı oü,Tik devlet dışişlen baKanıar'Mn ı.ırtaöogu barıs konieransı dışında vaptıkları eörüsmelerae boıeeoekı toprak aniaşmazlıklarına erken bır çözüm bulunması voıunun açıldı ğını bildirmısrır. Gazete Cenevre konieransına katılan vetkılilerin plrfnın ana unsurlarının İsraıl kuvvetlerının (Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) TAHKAN lran Şahı Rıra Pehlevi dun Basra Korferi petrol ürelen ülkelerin (tran, Irak, Suudi Arabistan, Kuveyt, Abu Dabi ve Katar) 1 ocak 1974 tarıhinden itibaren petrol fiyatını ıkikatına çıkartmayı kararlaşürdık larını açıklamıştır. Şah. düzenlediği basın toplantı sında «Herkcs kemerleri sıkmak zorunda kalacsk d?miştir. Şabm açıklamasına göre 6 BESra Körfezi petrol üıetici ülkesi, petrolden varil ba;ma 7 dolar al mayı kararlaçtırmıçtır. Petrol üre ten ulkelcr petrolün afişe fiyatı nm °o SCTını aldıklarına göre, bü durumda bir varil petrolün fıyatı 11.60 dolara yükseimi$ olmaktadır. 16 ekimde Kuveyt'te yapılan an lasmaya göre petrolün eski fiyatı varil başına 5.11 dolar olarak saptanmıştı. Sahın açıklamasından petrolün fiatıntn '« 112 oranmda yüksrltildiği anlaşılmakt?dır. 13 ülkeden nlufan OPEC'in (Petrol thraç Eden Ülkeler Ör gütü) diğer 7 üyesi daha önce 6 korfez ülkesinin kararına uyacaklarını bildırmişlerdi. Böylece dünyada ihraç edilen petrolün aşajı yukarı % 85'inin Şahın açıkladığı yeni fiyat üzerinden tatılacajı anlasılmaktadır. lran Şahı basın konferansında şöyle demiştir: «Sanayi ülkeleri artıît ucuz petrolden büyük kâr sağlama döneminin sona erdiğını anla malı ve kemerleri sıkmaya hazırlanmalıdır.» Şah Tahran'da alman kararın 7 Ocak'ta toplanacak olan OPEC Konferansına sunulacağını belirtmiştir. lran Şahı konuşmasının sonun da dünyanın kendine başka enerji kaynaklan araması gerektıginj zira bundan böyle petrolün fiyatınm nükleer enerjı ya da kömürden üretilen enerjınin fıyatlanna göre saptanacağır.ı belırtmiştir. rERKEDILMIŞLER Röportaj: Mehmet BARLAS • Fotoğraflar: Ara GÜLER Bugün Kuveyt'te toplanıyorlar Millî koalisyon tnönü daha iyi; öğle yemeği: ve komposto köfte; yoğıırt öte yandan, AP Genel Baş, kanı Demirel, Cumhurbaşkanı Korutürk ün Naim Talu'yu bir «Mill: Koalisyon HUkümeti» için görevlendirdiği görüşünde israr etmekte, siyasal çevrelere göre konuju bu açıdan bir •olmaz»a CENEVRE Isviçre'nin ciddı sürüklemektedir. Sızan haberlere gazeteierinden liberal «Journal göre Naim Talu'nun görevi iade de Geneve» Ankara muhabirı etmesiyle ortaya çıkacak yeni John Benda'nın imzasıyle Türkiyc hakkında bir niakaie yayım . durumda, AP'nin, Demirel dışınlamıştır. | da, ancak AP içinden bir üyeye «Türkiye'de radikal değişiklik ' görev verilmesi halinde, CHP dı şındaki paniierle hemen bir anlef beliriyor. Ya&nda yeni seçimler» başlıklı yazısında Benda, • laşmaya gidllecektır. Demirel'in 14 Ekirrt seçimlerinden bu yana i bu görev ıçin AP milletvekili Prof. Ragıp Üner'i düşündüğu yeni bir hukümet kurulamadığın de belirtilmektedir. (Devanu Sa. 7, Sü. 3 de) Naim Talu, AP Genel Başkanı Demirel ile yaptığı temaslardi bu eğilimini belirtip bclirtmediğı yolundaki bir sorumuza da «Hayır böyle bir şey gelmedi» cevabım vermiştir. Başkent siyasal çevrelerine göre, Demirel, Naim Talu'nun görevi yerine getirememesi için bü tün olanakları kullanmış. sağ ko c alisyona da karşı çıkmıştır. CHP çevrelerinde de. AP'nin «tasır hükümet konusunu bir (Devaraı Sa. ", Sü 5 de) Kosta DAPONTE bildiriyor Petrol bunalımı gelişmiş ülkelerde üretiıııi azaltırkcn liyat artışmı Öte yandan petrol üreten Arap ülkelerinin bugün Kuveyt'te yeni bir toplantı daha yapacakları açıklanmıştır. Bilindiği gıbı Arap ülkeleri yine Kuveyt'te yap ! mış olduklan toplantıdan sonra 17 EkinVde petrol ambargosu uygulanmasını kararlaştırmışlar ve bu karar batı ekonomilerini temellerinden sarsmıştı. Bugün Kuveytte yapılacak olan toplantıda. batı ülkeler.nde yaptıklan gezıden yeni dönmüş olan Cezayir ve Suudı Arabistan Fetrol Bakanlınnm diğer Arap Iiikelerı temsilcilerine ecimdıklerı ulenimler hakkında bilgi ve receklerı beürtilmektedir. Aynı toplantıda, Arap petrol ambargosunun doğurduğu siyasal sonuçların da inceleneceği konferansa yakm kaynakla r tarafınâan kaydedilmiştir. (Associated Press) (Petrol bunalımı ile ileili diğrr haberlerimiz 3. Sayfadadu.) Vehbı Koç da şirketlerını halka açacağını bildırdı ANKARA Şiıketlerini 1»ha fazla halka açacağmı bilcueî! JŞadamı Vehbi Koç, <Bu alanda ben bir ink:lâp yapmak istiyorum deraiştir. Başta <Aıçeiik» ve «Demir Döküm Kabrikalaı > olmak üzere fabrikalarına halkı ortak edeceğini bildircn Koç, «Bu şirketler yüzde 12 temettü verebilir, iki yıl içinde kâr dağıtabılirim» diye eklemisfir. Koç. «7 Gün» dergisine verdiğX demecte, «Yeni ijler meydana •jetirmesi nedeniyle kendisinden çok söz edildiğini» belırtıni». bu konuda şunları söylemiştir: «Neden benden söz ediliyor. Bunun tck scbebi yeni işler mey dana getirmemdir. Türkiye'nin en zengin adamı değilim. Türkiye'Tiin iş yapmaya çabalayan bir adaroıyım. îki işi yapmadım. Arsa işi, altm işi.. Çünkü bu işteıı pa ra kazananların bir marifet. b r hizmet yaptıklarına inanmadığım için yapmadım.» hızlandıracak CU^IHURİYET HABER MERKEZt Petrol bunalımının birçok geiş mis ülkede fiyatları artırırken üre timi yavaşlatacağı beklenmekteciir. OECD, dünkü karaıdan ünce şımtiiye kadar gerçekleştirilen pct rol fiyatları artırımı nedeniyle, 24 üye ülkede fiyatların yüzde 0,5 ılt 1 arasında değişen bir oranda ar tacağını hesaplamaktadır. Fiyatla rın artması yanında petrol bunaiımı devam edecek olursa birçok ülkede gelişme bızının yavaş layacağı tabmin edümektedir. 1974 yılında yüzde 10'luk bir hızla bü yümesi beklenen Japon ekor.omisinin, bunalımın birkaç ay »ür mesi halinde, büyümesinin bütünüyle duracağı ileri sürülmekte. dır. TBP'nin «Demokratik sol bir sosyal kuruluş olduğu» saDtandp ANKARA TBP'nin Ankara'da devam eden 4. Büyük Kongre sı, çalışmalarını dün tamamlamış ve Genel Başkanlığa tekrar Mustafa Timisi getirümiştir. Bu arada dünkü calışmalar sırasında par ünin, «Demokratik sol bir sos1 (Devamı Sa. 7, Sü. 3 d e ) ' ANKARA, (Cumhuriyet Bürosn) önemli bir rahatsızlık geçirmekte olan Inönü'nün, sağlık durumumm önceki güne nazaran dün daha iyi oldufu doktoru Prof. Payicoç ve yakınları tarafından biMiriImiştir. Nabzı 100 olan Inönü'nün diger durumunun iyi olduğu, ancak j tam bir iyilesme belirtilerinin i görülmediği de öğrenilmiştir. Dün sabah kahvaltı eden Inönü, öğleyin normal gıdasını almış ve köfte, yoğurt yemiş ve komposto içmiştir. Devamlı doktoru Prof. Paykoç, «Kendilerini sabah ve öğle Uzeri gördüm. Biraz zayıf, önceki güne nazaran durumu daha iyi, normal gıdasını alabiliyor, şimdilik endişe verici bir durumu yok» demiş, gerekli kontrollerin sık sık yapüdığıni sözlerine eklemiştir. DEVRIM ŞEHIDI KUBILAY TÖRENLE ANILDI MENEMEN 43 yıl önce di:ı adına yapılan ayaklanmada şehit, edilen Asteğmen Mustafa Feami î Kubiîay, dün anıtı başında yapılan törenle anılmıştır. Törene kaymakam, askerî birlikler, öğrenciler katılmıştır. Kubilay'm kişiüği anlatılmış, saygı duruşunda bulunularak anıta çelenkler konmuştur. Kubilay ile birlikte şehit edilen iki bekçi Hasan ve Şevki bey lerin de kisiliğinin anlatıldığı törende, öğrenciler de şiirler okumuşlardır. (a.a.) Genel fiyatlar Pctıol fiyatlarının artması halinde ekonomide genel fiyatların yükselmesi, gelişmiş ekonomilerin hemen hemen bütün kesimlerinm yakıt olarak petrol kullanmaiarından ileri gçlmektedir. Yakıt üretilen ürün değerinin içinde önem li bir kalem olraaktadır. Bu önem, endüstrinin bir ait kesiminden di ğeıine değişmektedir. Amerika Birleşik Devletleri'nde geçerii olan teknolojilere göre yapılan araştırmalar, en çok temel mcîal sanayinin petrole dayandığuu gös termektedir. Temel metal üretim değerinin yüzde 17,1'ini petrol meydana getirmektedir. Bu köşeden YAPICILIK ALTAN ÖYMEN FederaJ Almanya anayasasında şöyle oir madde var: îşbaşındakı Başbakanı düşürmek rru istiyorsunuz» Mutlak çoğunlugu sağlasanız, ona güvensizıık oyu verseniz de, yetmez.. Bir şartı daha yerine getireceksiruz: Yeni bir tıaşbakan adayı Dulup, onu aynı anda Başbakanlığa seçeceksıniz. Düşürdüğünüz adamın yerine.. O, koltuğu bırakır bırakmaz, yerine öteki oturacak.. Almanlar buna «yapıcı güvensiz'ik oyu. dıyorlar. Alman anayasasının sistemi, tabii bizimkmüen yer yer değışik.. Bazj benzerlikler olsa da, tam bir karşılaştırma yapılamaz. Ama bu sözünü ettigimız hüküm, mantıgın eeregini dile getiriyor: Bir şeye karşı mısın? Bir şeyi istemiyor musun? BeUrli durumlarda. onu istemiyorsan. neyi istediğinl belli edeceksin. Hele millet senı, «Gel memleketı idare et.. Ya da, o idareye ister iktidar kanadı, ister muhaıefet olarak katkıda bulun> diye sevmişse, bu biçimde bir tutum belli etm a, oaş görevindir de.. Onu istemiyorsun.. Bunu istemiyorsun.. Şunu istemiyorsun.. Peki neyi istiyorsun?. Lafı kaydırmadan, yuvarla madan dağıtmadan, söyleyeceksin.. Önceki gün bir «EveUle «ha3*ır» karışımı «hayır»dan sözettik.. adını da «evtayır» koyduk... Bu iş. kronik bir »hayır», ya da «evtayır» nakaratıyla olmaz.. ona «hayır».. Buna «evtayır» dedikten son; a, bir şeye de «evet» demeye mecbursun... Şeçmen senı. kafanı. her söylenene «cık» diye havaya kaldırasın diye seçmedi... Bırakınız politikayı.. Günlük hayatta da öyle değil mi? Değil midir? Bakkalla girmişsiniz. Birşey almanız gerekli değil mi?. Bakkal soruyor: Buyurun efendim cmriniz?. Ses yok» Soruyor: Peynir mi istediniz? Hajor.. Ekmek mi?. Hayır.. Turşu rau7. Hayır.. Ne istediniz efendim?. Söyleyin.. Hayır evtayır. Hayır. Adam: <Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) • \ OLAYLARIN ARD1NDAKİ BİR ALMAN MAĞAZASINDA TÜRK KAÜ1NLARI... REFAH TİCÎLER... AMA SINIRI NE BU TÜKE1İMÎN?.. TOPLUMUNDA, TÜRK TÜKE GERÇEK Dengesizliğe teşviki da denşrli bir kalkınma Sngörülmektedir. Dengeli kalkınma, bir yandan sosyal adaleti gözetmelidir, bir yandan ülkenin çeşitli bölgeleri arasındaki dengesizliği giderecek bir nygnlamayı şiar edinmelidir. Böylece toplnmn bunalıma sürükleyecek kosullardan kaçınmak olanafı bulanacak, sınıflar ve bölgeler arasında oçurumlar derinleşmeyecektir. Ne var ki planlamanın amaçlarına layık pidis içinde bulundnğumnz söylenemez. Bir hükümctin değil, tüm planlama dönrmlerinde kurulmuş bükümetlerin ortak sorumlaln|ndnr bu. Üçüncü Beş Yıllık Planlama kitabında açıkça belirtildiÜ gibi Türkiye'nin sanavileşme hızı, planda saptanan yflzde 12lik artıs hızinın gerisinde kılmıştır. «Sanayileşmenin ve nygar hayatın bışlıca göstergeleri olan demir • çelik ve elektrik üretimi»nin ne halde olduğunu yaşadıfımız gnnlerde iyice alçılamıs durnmdayız. Demir karaborsada bulnnmakta, elektrik sıkıntısından kentler karartılmaktadır. SanayileşmemİR bir ülkede demir • çelik sıUıntısı, ve nüfnsunnn büyük çoğunluğu elektriksiz yaşayan bir toplumda elektrik yoksunlnğu hi<r knş knsuz kendine özgü bir aolam taşır. Görüldüğn fibi. Anavasada ilke olarak saptanan planlamanın uygulanmasında başan sağladığımız söylenemez. Ayrıca ÖZPI (Devamı Sa. 7, Sü. 5 de) ürkiyemizde planlama. artık nlusal çapta bir kalkınma aracı niteliğinde benirasenmişür. 27 Mayıs Devriminuen sonra Anayasa'ya giren planlama Ukesi,, başlangıçta güçlii bir muhalefeti aşmak zoTBnda kalraıştı. Toplura kalkınmasını plana bağlamanın komünistlik olduğunu ileri süren iddialar buçiin nnutulmuştur. Iki plan dönemi aşılmıştır, üçüncü dönemin içindeviz. üçüncü Beş Tıllık Plan, 1905 yıhnı hedef alan bir perspektife ve stratejiye göre hazırlanmıştır. Ortakpazar boyntlarına ytrleşecek bir Türkiye, yeni yuzyıla sanavilesmiş iilke olarak girecektir. Amaç bndur. Sanayileşmeye yönelen toplumda »ynı zaman I ALMAN AYDINLARI TÜRKLERİN DÜRUMUNA ÜZÜLÜYOR Almanya'daki Türk işçilerin ya şantısı, Alman rejisöılîrinin Türk füimlerine benzer filimler v?pmasma kadar dayanrnıştır. 23 kasım 1973de, 11. Alman Televizyonunda oynayan bir filmı özeüeyelim: Bir Alman kasabasında, çocuk yuvasında çalışan Regina isimli genç bir kız, Karadeniz'li Nihat'la tanışır. Ancak Regiaa'da gözü olan Alman komiseri Lutz, bu duruma sinirlenmistir.. Bir gece Nihat'ı bir sokak köşesinde kıstıran Lutz ve beraberindeki Almanlar, delikanlıyı iyice döverler. Türk genci ile Alman kız arasındaki dostluk, her şeye rağmen aşka dönüşerek devam eder. Kasaba halkı ise, Regina yı Türk'lerle dola;tığı için afaroz et miştir. Bir gece Nihat Rffgina'ya evlen (Devamı Sa. 7, Sü. 3 de) Üretim yavaşlaması Petrol fiyatlarmdaki artışın ee şitli ürün fiyatlarına yansunası nın yanında petrol akışının dur(Devamı S s . 7, Sü. 1 de) Harun Karadeniz tedavi için bugün Londra'ya gidivor Bir kolu kesilecek duruma geldiği için yurt dışuıda tedavisi sağlık kuruluşlarmca zorunlu görüldüfü halde pasaport istemi her defasında gerekçesiz reddedilen Yüksek tnşaat Mühendisi Harun Karadeniz'e nihayet çıkış izni verilmiştir. Pasaport işleminj tamamlayan Karadeniz. bugün uçakla Londra'va gidecektir. Bilindiği gibi Karadeniz'e pasaport verilmesinin geciktirilmesi çe?itli meslek kuruluşlarmca da tepkiyle karşılanmış ve konu Parlamento'j'a ve Cumhurbaşkanı'na iletilmişti. • ••